De Telegraaf is niet mijn favoriete krant, ik draag niet graag bij aan het politiek bedrijven van dit medium. Van actie voeren voor een nieuwe tv zender tot en met het verhogen van de maximale snelheid op de autowegen, ik wil het financieel niet ondersteunen. Dat neemt niet weg dat ik wel eens interessante stukken in De Telegraaf zie, die de zogenaamde kwaliteitskranten nu nooit ten tonele zouden voeren. Met nadruk op 'nu', want het begrip 'kwaliteit' is zeer cultuur- en tijdgebonden, dus later kan zo'n onderwerp opeens weer bon ton zijn voor de elite.
Zo'n interessant stuk had als kop: 'Alleen de liefde telt'. Ook de middenkop spreekt me direct aan: 'Op weg naar een wereld met één munt...'  Een geweldig lichtpunt, dat trouwens al in de maak is als de 'mondo' die de euro, dollar etc. zal opvolgen. Journaliste Marie-Thérèse Roosendaal is op bezoek bij de waarzegstersfamilie Theunisz, moeder en twee dochters. Met elkaar kunnen zij draadloos telepathisch communiceren.
Om te beginnen wordt door de dames terecht gememoreerd dat angst het leven verziekt. 'Een op de acht mensen gaat dood aan...' (vul maar in), een continue en ziekmakende stroom van informatie. Zij zijn bepaald geen voorstander van zo'n negatieve spiraal, zij focussen op de lichtpunten. Ook terecht zeggen ze dat hun opmerkingen niet op 2014 of 2015 gepind moeten worden, maar dat in het algemeen geldt dat alles uiteindelijk ten goede verandert. "Ons onderbewuste weet dat al, al willen de ego's er nog niet aan." Dichter bij huis is de vraag wat we van het kabinet Rutte kunnen verwachten. Het antwoord is geruststellend, namelijk dat het hele verouderde partijstelsel op de helling gaat. "We gaan naar een wereld met één leider, één munt en één geloof. En dat geloof is het universum." Kijk, daar kan ik wat mee in 2014. Doemdenken heeft ons nooit veel goeds gebracht, die energie breekt af in plaats van op te bouwen. Het knettert buiten om mij heen: een heel voorspoedig Nieuw Jaar gewenst!

Alledaagse Wijsheden

"Een optimist accepteert de kans om te verliezen, een pessimist verliest de kans om te winnen."

Inayat Khan 

“Volmaakt geluk is de wortel van het leven en niet een specifieke toestand die in het leven zou moeten worden bereikt.”   

Lao Tse

"De Nederlandse economie tuimelt tussen nu en 2028 van de achttiende naar de dertigste plaats op de mondiale ranglijst. Die voorspelling deed het Centre for Economic and Business Research (CEBR)...", aldus NU.nl. De aangehaalde denktank heeft ook een oplossing voor ons en het eveneens dalende Duitsland in petto: de grootste opsteker zou zijn als we teruggaan naar de gulden resp. de mark. We spenderen te veel geld aan noodlijdende Europese economieën. Verwacht wordt verder dat de economie van het Verenigd Koninkrijk de grootste van Europa wordt, mede dankzij een aanhoudende bevolkingsgroei.

Gezien de formuleringen zijn we kennelijk bezig met een landenwedstrijd, hoe meer economische groei, hoe beter. Los nog van het feit dat het CEBR al vaker foute voorspellingen deed, kan deze uitkomst ook heel anders uitgelegd worden. Jammer voor de Britten, ze doen kennelijk niet genoeg mee aan een meer eerlijke verdeling van de middelen in Europa en over de hele wereld. Daarmee dragen ze niet alleen onvoldoende bij aan een vermindering van honger in de wereld, maar vormen ze ook een gevaar voor de wereldvrede. Als we er dan toch een wedstrijd van moeten maken, zijn de fors dalende rijke landen, die zich wel inzetten voor ontwikkelingshulp, de echte winnaars.

Het CEBR getuigt van een nogal a-sociale mentaliteit. Wie zitten er eigenlijk in dat orgaan? Ik vrees dat het onevenredig veel economen zijn bij wie de mannelijke karakterpool de vrouwelijke sterk overheerst.

Alledaagse Wijsheden

"Als het beter gaat met de economie, dan gaat al de rest slechter."

Art Buchwald

"Een econoom is een deskundige die morgen weet waarom de dingen die hij gisteren voorspelde vandaag niet gebeurd zijn."

Laurence Peter

De Gelderlander: "2013 was het jaar dat definitief een einde maakte aan de illusie dat ons privéleven echt privé is. (...) Systemen weten alles van u. De mens is verworden tot een enorme verzameling opgeslagen datasets." Goed dat geconstateerd wordt dat het om een illusie ging, maar naïef om te denken dat dit nu net in 2013 gebeurde. Duizenden jaren is al bekend dat alles, echt álles – gedachten, gedragingen, gesprekken, intenties, emoties – is opgeslagen in kronieken, open voor iedereen. Wij mensen zijn niet verwórden tot datasets, wij zíjn datasets. 'The Great Memory' / 'The Racial Memory' noemde de Ierse dichter William Yeats het zo'n eeuw geleden. Beter bekend is deze gegevensopslag over het menselijke ras onder de naam Akasha-kronieken.
Toen ik er het eerst over hoorde, begin jaren 90, vond ik het moeilijk te bevatten. Het gebrek aan privacy deerde me niet zo. (In de jaren 60 was ik al verbaasd over de enorme privacy discussie die losbarstte bij volkstellingen.) Ik kon gewoon niet begrijpen hoe dat technisch mogelijk was. Maar nu, twee decennia later, kijk ik er helemaal niet meer van op. Er is een "ongelimiteerde opslagcapaciteit (...) op een server, een cloud of waar dan ook." Ruimte bestaat niet, zo is het dus ook met de Akasha-kronieken.
Onze cultuur heeft besloten er niet in te geloven, maar vanuit diezelfde cultuur is wel de mogelijkheid gekomen er technisch aan te tippen. Nu heerst er verwarring, mag dat wel? Big Brother and Sister are Watching You! Oude koek dus. Er zijn op aarde, nu en altijd al, veel mensen die de gave hebben om de Akasha-kronieken te raadplegen. Zij weten erg veel over je te vertellen, waarvan je gedacht had dat het totaal onbekend was. Ik spreek uit een indrukwekkende ervaring.

Alledaagse Wijsheden

"Als we elkaar allemaal onze zonden zouden opbiechten, dan zouden we elkaar allemaal uitlachen om ons gebrek aan originaliteit."

Kahlil Gibran

"In de wijze liefde raadt elk het hoge, geheime zelf van de ander en schept, weigerend in het alledaagse te geloven, een spiegel waarin de minnaar of de beminde een beeld ziet om in het leven van alledag na te volgen."

William B. Yeats

"De pasgeboren baby en de stervende oude mens doen ons beiden denken aan de kwetsbaarheid van ons leven. Laten we dit niet vergeten wanneer we grote successen boeken tussen onze eerste en onze laatste dagen." Wijze woorden van Henri Nouwen. Het doet mij ook denken aan het moment dat ik hoorde dat in China, of wellicht het oude China, dementie werd gezien als een normale afronding van het leven. Helemaal geen ziekte, zoals hier in het Westen met klem beweerd wordt. Je zegt toch ook niet dat een baby of peuter ziek is omdat hij alles direct vergeet, in de supermarkt ongegeneerd gaat blèren, dolkomische dingen kan zeggen die in onze volwassen oren verder nergens op slaan. Niet zindelijk en incontinentie zijn synoniemen.

Die visie ontroerde me, zij klonk zoveel gelijkwaardiger, menselijker. Het verdriet over het verloren contact wordt erdoor verzacht. Daar komt bij dat demente mensen, evenals baby's en peuters, soms nog een merkwaardig lijntje hebben met de kosmos. Ze kunnen dingen zeggen die volgens ons 'normale' bewustzijn kant nog wal raken; maanden, jaren later wordt het alsnog realiteit. Zelf heb ik dat eens meegemaakt. Een dement familielid wist zeker wie er nog meer op haar verpleeghuiskamer woonde. Het sloeg nergens op, en mijn vriend en ik lachte haar, met een knipoog naar elkaar, welwillend toe. Ze bleef het herhalen, maandenlang. Zo'n twee jaar na haar dood woonde daar de man die zij genoemd had.

Deze in mijn ogen mooie kijk op het leven neemt overigens niet weg dat ik hoop zelf niet dement te worden. Zo zwaar verinnerlijkt heb ik deze visie dus nog niet.

Alledaagse Wijsheden

"We are not human beings having a spiritual experience, but we are spiritual beings having a human ecperience."

Drunvalo Melchizedek                                                                                                          

“Een mens doden

Om een zaak te dienen

Is geen zaak dienen

Maar een mens doden”

Comenius

Graag wil in mijn medeleven tonen aan alle mensen met het syndroom van Down, en ook aan hun familie en vrienden. Zoals er vandaag de dag over deze groep mensen gesproken en geschreven wordt, is hemeltergend. Blij vertelt de minister dat nu in een vroeg stadium op een veilige manier vastgesteld kan worden of de zwangere vrouw een kind draagt met het syndroom van Down. Dat betekent dan dat ze in een vroeg stadium kan beslissen of ze een abortus wil. De ethische kwestie die erbij genoemd wordt door de Gezondheidsraad is niet of we wel zo openlijk een abortus op een volwaardige wereldburger in wording moeten propageren, maar het gevaar zou schuilen in de mogelijkheid dat ouders een kind laten weghalen omdat het niet het gewenste geslacht heeft. Dat zou zeker geen goede ontwikkeling zijn, maar net zo min is dat het geval bij het verwijderen van een kind met het syndroom van Down. 
Een van de commentatoren meent dat abortus in principe ongewenst is, dus voorkomen moet worden dat een vrucht die niets mankeert wordt geaborteerd. Maar een vrucht met het syndroom van Down, ja dat kan wel. Beste Martijn van Calmthout, élke vrucht heeft mankementen, lichamelijk en psychisch! Dat maakt onze samenleving buitengemeen boeiend.
De filosofie die erachter steekt is dat de ongeboren vrucht, met of zonder Down, geen ziel heeft en dus nog geen mens is. Weghalen van het zielehuis doet in deze visie niemand kwaad (behalve dan misschien de ouders, voor wie de beslissing psychisch enorm belastend is). Zodra het nieuwe mensje het levenslicht ziet, moet hij koste wat het kost in leven worden gehouden, zo mogelijk tot zijn honderdste en erna. Want er mag dan geen ziel zijn, er is wel een herkenbare persoonlijkheid. Het effect van het niet erkennen van de ziel is een zinloos najagen van geluk en gezondheid, whatever that may be.

Alledaagse Wijsheden

"Vaak breken we het geknakte riet. Maar ieder van ons is een geknakt riet, of onze zwakheid nu zichtbaar is of niet. (....) Kracht is in zwakheid verborgen en gemeenschap wordt gevormd door het samenzijn van mensen die elkaars zwakheid onder ogen kunnen zien."

Henri Nouwen

"Hoe wilt u de dood begrijpen? U begrijpt het leven nog niet eens."

Confucius

De jaren 70 van de vorige eeuw, een mooie tijd waarin alles kon. Als je eenmaal naar de maan bent geweest, dan moet je niet flauw doen over het anders regelen van de voortplanting. De roze annex blauwe pil werd uitgevonden, waarmee het geslacht geregeld kon worden. Die ontdekking moest snel weer de ijskast in, want uit onderzoek bleek dat er beduidend meer jongens dan meisjes geboren zouden worden en bovendien dat de jongens steeds de oudsten zouden zijn. Op zich niet slecht voor vrouwen natuurlijk, een schaarste-product heeft altijd meer aanzien en verwend worden door je grotere broers is ook niet erg.
Uit die tijd stammen ook de berichten over een op komst zijnde techniek om mannen zwanger te maken. Een bevruchte eicel moest dan in het buikvetweefsel van de man worden geplaatst, waarschijnlijk nog wat acties eromheen, en deze buitenbaarmoederlijke zwangerschap kon dan na negen maanden beëindigd worden met een keizerinnesnede. (Muizen hadden er onderzoektechnisch al aan moeten geloven.) Enthousiast deed de Franse sociologe Éveline Sullerot een onderzoek onder haar mannelijke landgenoten om te testen hoeveel mannen zich beschikbaar wilden stellen. Dat bleek toch nog twintig procent te zijn. Lustig werd in feministische kringen gespeculeerd over de voordelen van zo'n ontwikkeling. De vader zou zwaar verantwoordelijk worden voor zijn kind, de crêches – in die tijd nog verdacht en slecht gesubdidieerd – zouden de grond uitrijzen.
Ik heb er in de decennia erna niet meer over gehoord. Nu lees ik in de Gelderlander een artikel met als titel 'Zwanger zonder man'. Daar gaan de voordelen van weleer, nu moeten vrouwen het helemaal alleen opknappen, dacht ik. Maar nee, zo ernstig was het niet, de kunstbaarmoeder ligt in het verschiet. "Dan kan een vrouw afzien van zwangerschap en doorwerken tot er een baby is.", aldus de verslaggever.
En nu maar hopen dat we ook daar decennialang niets meer over horen.

Alledaagse Wijsheden 

"Als mannen zwanger konder worden, was abortus een sacrament."

Gloria Steinum

"Er is geen ander orgaan vergelijkbaar met de baarmoeder. Als mannen zo'n orgaan hadden, zouden ze erover opscheppen. Dat zouden wij ook moeten doen."

Ina May Gaskin

"God's interesse in de mensheid wordt nergens beter getoond dan in de verloskunde."

Martin F. Fischer

NRC•Next checkt. Ditmaal of de uitspraak van psychiater Herman van Praag juist is, dat gelovigen beter kunnen omgaan met stress dan niet-gelovigen. Om de spanningsdruk direct van de ketel te halen: het is volgens Next 'grotendeels waar'. Er is wel kritiek op de vele onderzoeken die dit aantonen, maar echt onderuitgehaald is deze uitkomst toch niet. Eind 19e eeuw toonde socioloog Durkheim al aan dat er onder gelovigen minder zelfmoorden waren dan onder niet-gelovigen. Hij weet dit onder andere aan de anomie (normloosheid) in de (toen) moderne samenleving.
Het is een voorbeeld van data die zijn omgezet in informatie en overgaan in kennis (zie vorig blog). De losse gegevens zijn gerangschikt tot een geordend geheel en vervolgens laten mensen hun verklarend licht erop schijnen. Zo meent de religie- en stress-onderzoeker Kenneth Pargament dat God steun kan bieden in moeilijke tijden. Het idee dat een hogere macht kan ingrijpen om vervelende dingen op te lossen werkt geruststellend. God dus als hulpstation. Ik zou de verklaring eerder zoeken in een diepliggend gevoel en vertrouwen dat alles uiteindelijk zin heeft. Kenneth en ik zijn verschillende mensen, dus verschillende kennisbronnen. In het Next-stuk wordt gesproken over atheïstische wetenschappers, wat een directe duiding is van het feit dat je geloof (in dit geval atheïsme) invloed heeft op de kennis die je produceert.

Het stuk begint met de mededeling dat in intellectuele kringen mensen die in God geloven dom gevonden worden (hetgeen Van Praag jammer vindt). Wellicht kunnen deze intellectuelen op uitmuntende wijze informatie aan elkaar rijgen tot theorieën, kennis. Maar Confusius zei al: "Kennis is slechts de briljantheid in de organisatie van ideeën. Het is geen ware wijsheid. De ware wijsheid gaat voorbij aan kennis."  

Alledaagse Wijsheden

"God has no religion."

Mahatma Ghandi

“En als er een God zou zijn, lijkt het me heel onwaarschijnlijk dat hij zo ongemakkelijk ijdel is, dat hij beledigd zou zijn door degenen die zijn bestaan betwijfelen.”

Bertrand Russell

"Er zit tegenwoordig zo weinig volk in de kerk dat God twijfelt aan het bestaan van de mens."  

Mark Uytterhoeven

Er is heel wat te doen over de opvoeding van kinderen. En één misstap van je kind en je bent als ouder verdacht. Op welke manier je het fout hebt gedaan, hangt van het tijdsbeeld af. Jaren 50: met kinderen van betaald werkende moeders kan het niet goedkomen. Jaren 70: kinderen die naar een crèche worden gestuurd blijven altijd geborgenheid missen. Begin 21e eeuw: kinderen die niet naar een crèche kunnen, krijgen onvoldoende sociale bagage mee. Dit alles is in de eigen tijd ondersteund door wetenschappelijk onderzoek.
De dichter Thomas S. Eliot vroeg zich ooit af waar alle kennis gebleven is die we verloren hebben in de informatie. Een relevante vraag, want we verdrinken bijkans in informatie. Terwijl het bij 'data' om ongeordende gegevens gaat, zijn die gegevens bij 'informatie' wel in een systeem gevat. Begrip komt echter via 'kennis', waarbij de informatie in een bepaalde context wordt geplaatst. De vele opvoedingstheorieën vallen onder die kennis.
Een volgende vraag van Eliot was: "Waar is de wijsheid gebleven die we verloren hebben in de kennis?" Kennis kan ons richtlijnen geven om kinderen op te voeden, maar deze is dus tijdgebonden en niet afgestemd op het individuele kind. Wijsheid stoelt op de combinatie van enerzijds logica en analyse, en anderzijds intuïtie. Dat laatste heeft geen zichtbare plaats gekregen in de wetenschappelijke theorieën. Niet voor niets getuigen velen ervan dat wijsheid niet onderwezen kan worden, maar via ervaring geleerd wordt.
Is er dan geen enkel advies voor ouders mogelijk? In mijn ogen wel, namelijk jezelf goed kennen en zelfvertrouwen uitstralen, vooral geen schuldgevoel laten aanpraten. Ook belangrijk: veel van je kind leren!

Alledaagse Wijsheden

"Kennis is trots dat zij zo veel heeft geleerd; wijsheid is bescheiden dat zij zo weinig weet."

William Cowper

"Waarom zou de maatschappij zich enkel verantwoordelijk voelen voor de opvoeding van kinderen, maar niet voor de opvoeding van volwassenen van alle leeftijden?"

Erich Fromm

"Een van de dingen die mensen niet geleerd wordt, is op te komen voor hun eigen spontane gevoelens indien die tegen hun opvoeding indruisen."

David Herbert Lawrence

December, de maand van de feesten en de eenzaamheid. De feesten stralen warmte uit en brengen ook eenzaamheid voort. Je kunt eenzaam zijn omdat je medemensen om je heen mist, je kunt eenzaam zijn tussen de mensen waarmee je feest viert vanwege onbegrip en relaties die pijn doen. Het mag dan zo zijn dat die relaties geen pijn veroorzaken, zoals Eckhart Tolle stelt, want "ze brengen de pijn en ongelukkigheid die al in je zit aan het licht." Desondanks kan december de eenzaamheidgevoelens wel versterken.

Eenzaamheid kan ook voortkomen uit een patstelling, een intrinsiek levensdilemma. Je kunt geen kant op, niet vooruit in deze situatie, niet achteruit door zaken uit het verleden weer op te pakken, niet stoppen door er een eind aan te maken. Om niet te vervallen in een destructieve levenshouding moet je je eenzaamheid omhelzen, meent Henri Nouwen. "Pas als je je alleen-zijn kunt beleven als iets positiefs, als een geschenk, wordt eenzaamheid een bron van creativiteit." 

Knap als een striptekenaar je aan het glimlachen krijgt en dat lukt Peter de Wit regelmatig bij mij met zijn Volkskrant strip over psychiater Sigmund. Een plaatje met een somber kijkende man die naast Sigmund in een bos loopt en zegt: "Ik ben eenzaam." Psychiater Sigmund antwoordt: "Luister. Eenzaamheid hoeft niet alleen maar negatief te zijn. Wist U dat?" De man kijkt zo mogelijk nog somberder. Sigmund vervolgt: "De Engelsen noemen dat solitude, goede eenzaamheid, als vindplaats van je echte zelf!" De man antwoordt gedeprimeerd: "Die heb ik gevonden en hij is eenzaam."

Alledaagse Wijsheden

“Ik red me wel

schreeuwde de mond

terwijl de ogen verdronken.”

Carla Pols 

"Language has created the word 'loneliness' to express the pain of being alone. 
And it has created the word 'solitude' to express the glory of being alone."  

Paul J. Tillich

"The happiest of all lives is a busy solitude."

Voltaire

De discriminatie discussie begint wat te luwen na heftige uitlatingen over Zwarte Piet en Gordon's grap richting een Chinese man die deeelnam aan een talentenjacht. Het woord dat ik in dit verband het meest gehoord heb is: respect. 'Er is geen respect meer.' 'Waar is het respect gebleven?' 'We leven in een scheldcultuur en we moeten meer respect voor elkaar hebben.' Deze opmerkingen werden niet zelden vrij verontwaardigd, licht bozig naar voren gebracht; het was duidelijk dat de spreker geen respect had voor de in zijn ogen respectlozen. 
Het is wat verwarrend als het woord respect op deze wijze wordt gebruikt, het verliest de innerlijke beleving die aan het begrip gekoppeld is. Beter zou het zijn over 'beleefdheid' te spreken; je kan immers beleefd zijn zonder waardering voor iemands kwaliteiten te voelen. Dat laatste gevoel hoort bij respect. Weinigen kunnen het opbrengen om echt waardering te hebben voor scheldenaars en dreigers, desondanks kun je tactvol en beleefd blijven.
Albert Einstein voegt een dimensie toe aan het begrip respect. Zijn uitspraak luidt: "Laat ieder mens als individu gerespecteerd worden, maar niemand vereerd." Je hebt diepgaand respect voor het mens-zijn van de ander, zonder het eens te moeten zijn met zijn uitingen of gedrag, en ook zonder hem te verafgoden. Peter McArthur sluit zich bij dat laatste schertsend aan als hij stelt dat sommige mensen zó veel respect hebben voor hun superieuren dat er niets overblijft voor hunzelf. Door de eeuwen heen zijn de wijsgeren het er wel over eens dat respect voor anderen begint bij een diep gevoeld zelf-respect. 

Alledaagse Wijsheden

"Respect was invented to cover the empty place where love should be.”

Leo Tolstoy

"Ik heb stilte geleerd van de praatzieken, tolerantie van intolerante mensen en vriendelijkheid van onvriendelijke mensen. Toch vreemd, ik ben deze leraren niet dankbaar."

Kahlil Gibran

Een van de onderwerpen vandaag in Buitenhof televisie is de arrogantie in West-Nederland tegenover de Groningers die in het gebied van de aardbevingen wonen. Twee Groningers, Henk Bleeker en Flip de Kam, komen aan het woord. Ik ga er goed voor zitten, prima, laat je geluid maar horen! Gaande het gesprek valt mijn mond verder en verder open, ik ben verbijsterd. Niks fors verminderen van de boringen, nee, een financieel aardigheidje van de overheid voor deze mensen, om te tonen dat we zo meeleven. En als dan aan het eind van het gesprek de presentator vraagt of deze twee Groningers minder gasboringen misschien ook als een oplossing zien, is het antwoord dat dat niet echt mogelijk is, want Nederland is verslaafd aan deze energie- en inkomstenbron. Halleluja, om onze verslaving te bevredigen zitten die mensen in de angst en ellende?!
Dan maar evacueren, lijkt me. Het schijnt om zo'n tweehonderdduizend mensen te gaan. Geef ze een mooi huis elders in Groningen of waar ze ook maar willen wonen. Niet leuk natuurlijk voor die mensen, want de meesten zullen gehecht zijn aan hun huis en streek. Maar ja, wat doe je tegen de verslaving van de veilig behuisde Nederlanders...?

Alledaagse Wijsheden

"Democratie is geen goede staatsvorm, maar ik ken geen betere."

Winston Churchill

"Als genoeg niet genoeg is, zal meer nooit beter zijn."

 Ram Dass

Onrecht (vorig blog) moet rechtgezet worden, hoe pakken we dat aan? Wat zou het kosten als we de boringen in Groningen stopzetten? Zo'n twaalf miljard per jaar, was een verwachting. Finaal stoppen hoeft niet, véél trager het gas winnen zou ook de bevingen uit de wereld kunnen helpen en bovendien worden de inkomsten dan meer gespreid naar de toekomst.
Hoe komen we aan dat geld? Plan de campagne: halveer om te beginnen de AOW van redelijk welgestelde mensen. Vul dat aan met de inning van alle erfenissen. Die nabestaanden konden daar toch niet hun leven op inrichten, zij hebben er zelf niet voor gewerkt en zij hebben ook geen zorgplicht voor hun ouders gehad. Sociologisch heb ik altijd goed kunnen uitleggen aan studenten waarom het familiale erfrecht na de industriële revolutie zijn economische functie voor de meeste mensen verloren heeft. De bekende socioloog Émile Durkheim verwachtte begin vorige eeuw al dat erven van familie afgeschaft zou worden.
Mooi dat dit geluid nu ook komt uit de hoek van de biologie. Stephen van Duin zet in NRC•Next uiteen dat de natuur een circulaire benadering kent, in tegenstelling van onze economie met haar lineaire benadering. Hoe groot een dier of plant ook is, als hij sterft komt alle verzamelde koolstof weer terug in de economie die het ecosysteem eigenlijk is. Onze lineaire economie is niet duurzaam en dat uit zich in een opeenhoping van geld en middelen die de kloof tussen (extreem) arm en rijk breder maakt. Neem een voorbeeld aan de natuur, schaf de erfenissen af. "Zodra mensen sterven, gaan alle tellers weer op nul.", alsdus Van Duin.
Bij elkaar zullen deze twee acties meer opleveren dan nodig is voor het redden van Groningen. Wat overblijft kan gebruikt worden om de gedupeerden te compenseren, om het overheidstekort weg te werken en om de (relatieve) armoede te verminderen. En nu nog genoeg medestanders vinden onder de bevolking en in politiek Den Haag....

Alledaagse Wijsheden 

"We cannot live for ourselves alone. Our lives are connected by a thousand invisible threads, and along these sympathetic fibers, our actions run as causes and return as results."

Herman Melville                                                                                                                                                                                                                                                                       

"De mensen struikelen nu en dan over de waarheid, maar de meesten krabbelen haastig overeind en lopen snel door alsof er niets gebeurd is."

Winston Churchill

Nu.nl: "Door de snelheidsverhoging op de A10-West naar 100 kilometer per uur lopen tienduizenden Amsterdammers een groter risico op luchtwegaandoeningen en chronische ziekten. Hun levensverwachting daalt met 79 dagen, zegt Milieudefensie. De organisatie baseert zich op metingen van de GGD." Ook zo benieuwd hoe en wat gemeten wordt om tot de slotsom van 79 dagen te komen? Dan zul je wel heel veel onzekere factoren constant moeten houden. "De bewoners van Amsterdam-West betalen met hun gezondheid voor de ambities van minister Schultz", vindt Milieudefensie. Prima hoor om dat aan te vechten, ik ben ook niet zo gek op de ambities van minister Schultz op het gebied van snelheidsverhogingen.
Als ze toch zo goed kunnen meten, laten ze dan ook eens uitrekenen hoeveel de Groningers betalen voor het feit dat wij in Nederland op een (veel te) hoog welvaartspeil kunnen leven. De gaswinning levert deze mensen aardschok na aardschok op. Niet alleen de schade aan de woningen moet dan meetellen, maar ook de angst en onzekerheid, de slapeloosheid die mensen, gezinnen kunnen ontwrichten. Ik kan maar niet begrijpen waarom wij Nederlanders, aangevoerd door minister Kamp, zo laks reageren op dit onrecht. Dit lijkt me veel wezenlijker om te bestrijden dan wat wij een economische crisis noemen.

Alledaagse Wijsheid

"Tot je beseft dat het in je macht ligt om 'nee' te zeggen, kun je nooit werkelijk 'ja' zeggen. Dan verandert je leven van een verplichting in een fantastische mogelijkheid.
Wijze: Waarom ga je niet scheiden? Dat is heel gemakkelijk, je belt gewoon een advocaat....
Man: Dat zou ik niet kunnen. Het zou heel veel verdriet veroorzaken. Voor mijn vrouw, mijn kinderen, mezelf. De financiën zouden een warboel worden. En trouwens, ik heb een belofte afgelegd toen we trouwden. Ik verplichtte me ergens toe. En wat een voorbeeld zou dat zijn voor m’n kinderen.
Wijze: Dus je zit in de val.            
Man: Ik zit niet in de val.
Wijze: Het klinkt in ieder geval wel zo. Je hebt een aantal redenen gegeven – beslist hele goede als je niet kunt scheiden. Maar alleen wanneer je de macht terugwint om je relatie te beëindigen, kun je je volledig voor haar inzetten. Pas dan kun je hartstochtelijk verkiezen om getrouwd te blijven, in plaats van het om de een of andere reden te ‘moeten’. En dan heb ik het niet alleen over relaties, maar het geldt ook voor je werk, je vrienden, je woonplaats, je leven."         

Dan Millman – 'Spirituele raadgevingen van een wijze vrouw' 
 

Marli Huijer, hoogleraar filosofie, stelt dat we discipline hard nodig hebben. We overladen onszelf met materiële geneugten, maar komen niet toe aan het echte genieten. Daarvoor is geen overvloed nodig, maar discipline. We moeten die discipline koesteren, maar in plaats daarvan zijn we er huiverig voor, aldus Huijer.
Met belangstelling heb ik het stuk gelezen en sla vervolgens de Kampioen van de ANWB open (verplichte lectuur, inbegrepen bij het recht op wegenwachtvoorzieningen). Er vallen drie foldertjes uit. Ik kan korting krijgen op mijn zorgverzekering. Een fotokalender wordt me goedkoop aangeboden. En als ik even vijf keer een vakje wil openkrassen (wat ik natuurlijk doe) en drie dezelfde tekens zie (die ik natuurlijk zie, drie eurotjes), dan heb ik kans op wel 25.000 euro's. Zo word je dan de Postcodeloterij ingesluisd. Ik blader het blad door. Mijn hemel, wat een prachtige reizen en een stoet aan fraaie hebbedingen en hebbedingetjes worden mij voorgeschoteld... Het zou niet moeten mogen om mensen zo in de verleiding te brengen (het blad heeft naar eigen zeggen bijna 5,5 miljoen lezers), maar het is wel geknipt om de discipline te trainen.
De paus heeft nu ook de aanval geopend op de tirannie van het kapitalisme. Hele zinnige opmerkingen plaatst hij over de kloof tussen arm en rijk. En daarmee doen de dogma's van het kapitalisme niet onder voor de dogma's van de kerk. De heiligverklaring van economische groei en de vrome wijze waarop over tienden van procenten wordt gesproken zijn er uitdrukkingen van. Spiritueel goeroe Henri Nouwen schreef ooit dat het bijzonder moeilijk is om ín de kerk te leven zonder ván de kerk te zijn. Datzelfde geldt voor een maatschappij waarin economische groei de godheid is.

Alledaagse Wijsheden

"De aarde biedt voldoende om ieders behoefte te bevredigen, maar niet ieders hebzucht."

Gandhi

“De westerse mens is diep in de materie doorgedrongen, maar bij zichzelf aan de oppervlakte gebleven.”

Theo van den Bergh 

Voortbordurend op de vorige blog moet me wel van het hart dat het niet altijd de beste weg is om af te gaan op het geweten van de arts. Gewetens kunnen op zulke verschillende maatstaven gegrond zijn. Neem nu het extreme geval van neuroloog Ernst Jansen Steur. Hij stelde min of meer bewust foute Alzheimer diagnoses bij zijn cliënten. In de rechtzaal meldde hij dat hij zich van geen kwaad bewust is, hij had naar eer en geweten gehandeld.
Ook het geweten van de topbazen van het Twentse ziekenhuis, die hem lange tijd de hand boven het hoofd hielden, zal menigeen als niet zuiver betitelen. Je bent dan toch blij als je leest dat de Inspectie voor de Gezondheidszorg beter is gaan functioneren sinds het proces tegen de ex-neuroloog, eerder bereid om een zaak voor de tuchtrechter te brengen. Meer regels en wetten dus, maar wel nodig voor een cultuuromslag in de medische wereld. Volgens letselschade expert Yme Drost is dat ook hard nodig. 'De heler is erger dan de steler', vindt hij. De toezichthouders hebben gefaald. Ze  zijn niet op zoek gegaan naar de slachtoffers, waardoor hen veel schade is berokkend. Dat is in zijn ogen erger dan de arts die de fout heeft gemaakt.
Een heel andere zaak die mijn rechtsgevoel geweld aandoet en waarvoor wat mij betreft wetten mogen komen, betreft de Postcodeloterij. Onbegrijpelijk dat (op de daklozen na) heel Nederland wordt gedwongen om te gokken. Of je nu loten koop of niet, je gokt. Mijn privacygevoel wordt met voeten getreden als onze postcode gebruikt wordt voor een goksysteem. De ellende die daaruit voort kan vloeien... In mijn fantasie zie ik een bijstandsmoeder met twee kinderen die nauwelijks rond kan komen. Twee loten koopt ze per keer in de hoop zo van haar schulden af te raken en ze wil er zeker niet naast grijpen als haar buurt geld wint. Het water staat haar echter aan de lippen en ook van officiële instanties krijgt ze het advies haar geld niet aan loterijen te verspillen. Loten de deur uit en ja hoor, de prijs valt wat later op haar postcode. Dat MAG NIET, onbegrijpelijk dat een rechter enkele jaren terug dit systeem wettig heeft verklaard. Natuurlijk is het mooi dat een deel van het geld voor goede doelen gebruikt wordt, maar dat kan ook langs een andere weg en het rechtvaardigt niet zo'n grove inbreuk op onze privacy.

Alledaagse wijsheden

"Niets is linker dan voor rechter spelen."

Carla Pols 

"De bron van onze ellende bestaat daarin dat we meer verwachten van laboratoria dan van gebedsruimten."

Albert Einstein 

Al van de 'dappere dokters' gehoord? Het is een initiatief van onder anderen oud-minister Ab Klink, een prominent CDA-er en dat geeft het initiatief extra glans. Want was men in die hoek niet zeer kritisch over iedere vorm van euthanasie. Essentie is dat artsen 'optimale zorg' moeten verlenen in plaats van 'maximale zorg'. Deze laatste zorg wordt gekoppeld aan overbehandeling die niet bijdraagt aan de kwaliteit van leven. De patiënt moet centraal staan, niet de ziekte.
Wat klinkt dit vanzelfsprekend en waarom kan dit anno 2013 nog het stempel 'dapper' krijgen? Angst is de motor om deze dapperheid te ontwijken. Als je je niet aan de vele wetten en protocollen houdt, ook al zijn je motieven nog zo menslievend, dan kun je in diepe ellende belanden, zoals huisarts Nico Tromp uit Tuitjenhorn. René de Ouden meent dan ook dat hoe meer we vastleggen in wet- en regelgeving, hoe minder doortastend en daadkrachtig artsen zullen handelen. Terwijl elke stervenssituatie uniek is, is niet het geweten van de arts de leidraad, maar de wet.
Tja, euthanasie in de laatste levensfase, ik was er vroeger glad voor als de betrokkene het wilde en hij of zij liefdevol ondervraagd was om na te gaan hoe diep die wens was. De laatste twee decennia ben ik echter meer oog gaan krijgen voor de menselijke ziel, die niet altijd de koers uitstippelt die de persoon verkiest. De ziel van de betrokkene aan het woord laten is een stuk moeilijker.
Dat neemt niet weg dat ik nog steeds tegen overbehandeling ben. Over een extreme vorm van 'maximale zorg' vertelt arts en Trouw-columnist Bert Keizer. Zijn verhaal is diep triest en tegelijkertijd intens komisch beschreven. Deze ervaring uit de jaren 70 was voor hem de aanleiding om het ziekenhuis de rug toe te keren. Hieronder, in plaats van de gebruikelijke alledaagse wijsheden, zijn verhaal. Misschien is de situatie verbeterd, maar ik vrees dat dergelijke praktijken nog niet de wereld uit zijn.

"Wij werden geroepen bij mijnheer De Bruin omdat het niet goed met hem ging. Toen we bij hem kwamen stonden de familieleden om het bed. De man was stervende, zelfs ik als co-assistent zag dat meteen. Maar we stuurden de huilende familieleden ijskoud de gang op en gingen zelf een partijtje biochemisch ravotten met het lichaam. Hij was benauwd. Het hart begon traag te kloppen. De bloeddruk daalde, de ademhaling ging steeds langzamer, de temperatuur begon terug te lopen. En wij beantwoordden elk symptoom met een tegenzet: hij kreeg meer dekens, we spoten adrenaline, er werd een infuus ingefrommeld, de zuurstof werd omlaag gedraaid, iemand stormde weg om een ECG-apparaat te halen. Maar mijnheer De Bruin stierf gewoon door. Nog een geluk dat hij af en toe ademde, anders was iemand hem besprongen om zijn vertrekkende ziel door zijn tandeloze mond terug te blazen. 
Toen we na een kwartiertje de gang weer opstapten om de verslagen familie op de hoogte te stellen, was het algemene gevoel dat we een hele strijd hadden geleverd. Later vroeg ik mijn opleider of het niet een beetje stijlloos was geweest wat wij gedaan hadden. De man weghalen bij zijn familie voor de zinloze poppenkast die geneeskunde dan wordt. Want die man lag net zo lekker dood te gaan. Hij stoof op: “Lekker doodgaan? Wat doe jij hier eigenlijk in het ziekenhuis?”

Bert Keizer 

Eureka, ik weet de oplossing om van het economische groeivirus af te komen. We schaffen de economie volledig af als wetenschap. Jongeren die geïnteresseerd zijn in het onderwerp geld kunnen geschiedenis gaan studeren. Hoe ik daarbij kom? Onlangs waren voor een praatprogramma enkele twintigers uitgenodigd, net afgestudeerd in de economie en veelbelovend, om hun kijk op de crisis te geven. Geen verlossend woord heb ik gehoord. Deze jongeren waren volledig geïnfecteerd met het groeivirus door de vele groeitheorieën die ze hebben moeten leren om de bul te bemachtigen. 
Eerder las ik in Trouw over het boek 'De geschiedenis van de vooruitgang' van de 24-jarige historicus Rutger Bregman. Grondig loopt hij het verleden door om bij het heden te belanden. Hij voorziet het einde van de materiële vooruitgang. "Ik vertegenwoordig de eerste generatie in tweehonderd jaar die het niet beter zal hebben dan haar ouders.", zegt hij blij. Want die materiële vooruitgang willen we niet, de milieu- en stresskosten zijn te groot. Harder en langer werken? Geen sprake van! "Een crisis die werd veroorzaakt door te veel consumptie op krediet, moet nu worden opgelost door nog meer productie, die vervolgens weer geconsumeerd moet worden." Dat kan volgens hem geen remedie zijn voor de schuldencrisis. Minder werken, meer ruimte voor vrijetijd, hobby's; het gaat om de kwaliteit van leven. Dus ook het geld beter verdelen onder de bevolking.
Mooi dat deze twintiger via een gedegen wetenschappelijke studie tot deze conclusie komt. En hij is
niet de enige jonge historicus met uitdagende ideeën op dit gebied. Zo sluiten deze historici aan bij
Lao-tse die duizenden jaren geleden zei: "Genoeg hebben is geluk; meer dan genoeg hebben brengt ongeluk. Dat geldt voor alle dingen, vooral echter voor geld."

Alledaagse Wijsheden

"Hoe verder men gaat, hoe minder men weet."

Lao-Tse

"Wij zijn bezig de aarde te vernietigen, zonder het te willen. Voor alle zekerheid lopen we alvast op de maan rond, als springplank naar de rest van het heelal."

Harry Mulisch 

Het is zo onvoorstelbaar dat zo'n zeven-, achtduizend jaar geleden Chinese filosofen zulke diep wijze boeken schreven. Onbegrijpelijk dat hun inzichten zo weinig zijn doorgedrongen in onze cultuur, terwijl er wel veel aan de verspreiding ervan is gedaan. Het boek Tao Te Ching is naast de bijbel het meest vertaalde boek ter wereld. Jean Cooper heeft zich in de materie verdiept en schreef het boek 'Licht op Taoïsme'.
De filosofische ideeën van Confucius en anderen zijn maatschappelijk nog steeds relevant. Als er te veel wetten worden opgedrongen, komt de natuurlijke staat van eenvoud en spontaniteit in het gedrang. Geboden, verboden en wetgeving verlagen het volk tot de status van slaven. Als dat eenmaal is gebeurd, dan kunnen mensen niet meer voor zichzelf denken en worden zij geheel afhankelijk van de regels. De stakende advocaten, die als hoogste goed aanprijzen dat ieder zijn recht moet kunnen halen, zouden deze ideeën zich wat meer eigen moeten maken. Het volk wordt aangemoedigd niet zelf naar oplossingen te zoeken, maar met de vuist op tafel je recht te halen.
Mooi is ook de beschrijving van het teloorgangsprincipe. De oorspronkelijke, paradijselijke staat van de Tao (de weg) wordt gevormd door de volmaakte eenvoud en natuurlijkheid. Als dat teloor gaat, komt er deugd voor in de plaats. Gaat die teloor, dan is er welwillendheid. Ook deze kan teloor gaan en dan treedt de gerechtigheid op de voorgrond. Als ten slotte deze rechtvaardigheid teloor gaat, dan belanden we bij de etiquette. Dit principe moet ik aangevoeld hebben, ik heb de mensen tot slaven drijvende etiquette nooit vertrouwd.  

Alledaagse wijsheden

"Hoe meer wetten er zijn, des te meer dieven."

Lao-tse

"Je kan geen handen schudden met een gebalde vuist."  

Golda Meir

Er vindt een feminisering binnen de universiteiten plaats, meldt Trouw. Dat mochten we willen. Het zou betekenen dat het onderwijs meer vrouwelijke, mensgerichte elementen gaat bevatten. Het gaat immers om een ideologie. Maar nee, met feminisering wordt bedoeld dat er steeds meer vrouwen gaan studeren, sinds 2006 overtreft hun aantal al dat van de mannen. Dat is geen feminisering, het zegt niks over een ideologische verandering binnen het instituut. Het schijnt taalkundig te mogen, maar vreemd is het wel.
Vrouwen doen het ook beter dan mannen. Hoe komt dat, is de prangende vraag in Trouw, ligt het aan de jongeren zelf of is het huidige schoolsysteem gunstiger voor vrouwen?  Ja (1e vraag), nee (2e vraag). Binnen universiteiten is het onderwijs nog sterk gericht op kennisoverdracht, analytisch denken en dus masculien. Feiten uit je hoofd leren die je je verdere leven kunt googlen. Vrouwelijk denken, associatief vanuit diepere lagen van het innerlijke weten, is taboe, uit den boze.
Zijn vrouwen inmiddels dan ambitieuzer dan mannen? Nee, ook dat is niet het geval. Wel zijn meisjes generaliserend gesproken meer relatiegericht, ze willen docent en ouders niet teleurstellen. Jongens lopen er vaker de kantjes vanaf, een 6– gekoppeld aan de mededeling dat je er niets voor gedaan hebt, is stoerder dan een 8+. En als je het allemaal niet zo interessant vindt, ga je als man heus niet voor ouders en docent je uitsloven. Daarmee is de prangende vraag dus beantwoord.
Een heel ander taalfeitje kwam me vandaag opeens zo merkwaardig voor. Iemand zei tegen me dat de afbraak van een vrij nieuw gebouw 'kapitaalvernietiging' was. Is dat niet vreemd, kapitaal is een menselijk bedenksel, daar valt niet veel aan te vernietigen. Vandaag de dag wil menige econoom bovendien dat langs die weg de werkgelegenheid en economische groei gestimuleerd worden. Waarom hebben we het niet over wat er werkelijk aan de hand is: natuurvernietiging!

Alledaagse Wijsheden

"Wijsheid begint met verwondering."

Socrates 

"De intelligente mens die trots is op zijn intelligentie is als een veroordeelde die trots is op zijn grote cel."

Simone Weil  

Ja hoor, het begint door te sijpelen, we moeten soberder leven. Minister Kamp durft dat nu ook zomaar te zeggen. Niet méér uitgeven om de economie aan te wakkeren, dat heeft een paar jaren terug ook niet gewerkt, eerst de schulden aflossen. Dat geldt voor Nederland, voor bedrijven, voor particulieren. Weer een heilig huisje dat op instorten staat.
Heerlijk, die omvallende heilige huisjes. Na het H-woord van de hypotheekrente-aftrek weten we dan ook hoeveel ellende ze kunnen brengen. Een ander heilig huisje betreft de klacht van ouderenbonden, sommige politieke partijen (met 50plus voorop) en een grote groep ouderen zelf dat 65+ zwaar gepakt wordt, zwaarder dan andere leeftijdsgroepen. We worden geleidelijk aan overstroomd met gegevens waaruit blijkt dat niets minder waar is. De ouderen zijn in rap tempo rijker geworden en zij hebben over het geheel genomen het meest geprofiteerd van de torenhoog opgelopen huizenprijzen vlak voor en na 2000.
De Gelderlander heeft net weer overtuigend op een rijtje gezet hoe wij ouderen in rijkdom de kansen van jongeren op een Zwitserleven oude dag opsouperen. Het snedige verweer van ouderen schijnt te zijn: "Wij zijn steenrijk, maar geldarm. Probeer in deze tijd maar eens je huis te verkopen." Voor ouderen, die denken hun te grote huis niet te kunnen verkopen, heb ik een aardig advies. Zet het eens behoorlijk onder de marktprijs te koop! Vaak is dat meer dan je er zelf ooit voor hebt betaald. Staat het nog steeds onder water? Ja, dan heb toch zelf het geld opgemaakt van die geleende overwaarde.
Taalkundig trouwens leuk gevonden, steenrijk en geldarm. En dan zijn er ook nog mensen straatarm (het blijft een stenerige toestand) zonder hun eigen toedoen. Laten we het ontevredenheidsgevoel aan die groep overlaten en er hard aan werken dat de materiële levensvoorwaarden voor iedereen acceptabel zijn.

Alledaagse Wijsheden

"Als je morgen wakker wordt en je hebt niets meer om je zorgen over te maken, dan zou het zijn alsof er iets vertrouwds ontbreekt. Zo erg ben je eraan gewend om altijd maar zorgen te hebben."  

Ian Graham / White Bull

"Waar geen afgunst is, heerst eendracht in verscheidenheid."

Aurelius Augustinus 

Een heel Volkskrant artikel is gewijd aan de vraag of je als samenwonende gelieven nu aparte rekeningen moet hebben, of alles op één hoop, of iets er tussenin. Uitsluitsel over welke vorm de liefde het meest doet bloeien, zal ik niet geven, maar uit onderzoek weet ik wel dat er een enorme variatie is op dit gebied. Ieder paar lijkt voor zichzelf het wiel uit te vinden en dat is zo slecht nog niet.
Ik ben wel eens verbaasd geweest. Het betrof een vermogend echtpaar, waarvan de echtelieden ieder strikt hun eigen rekening hadden. De uitgaven waren minutieus verdeeld over beiden. Zozeer zelfs dat op een gegeven moment de man tegen de vrouw zei: "Ik krijg nog vier euro van je, ik heb gisteren de ijsjes van de kinderen betaald." Dat hoorde kennelijk niet in zijn pakket. Prima hoor, want wie ben ik om dat af te keuren als zij zich er goed bij voelen.
Wat me van het artikel het meest is bijgebleven, is de slotzin: "Want geld maakt niet gelukkig. Liefde wel." Daar valt wel wat op af te dingen. Ik ben veel mensen tegen gekomen die erg ongelukkig werden door hun liefdesgevoelens voor een ander. Zum Tode Betrübt! Op zich is dat niet erg, want liefde is niet bedoeld om gelukkig van te worden, maar om innerlijk wijzer te worden.
Dan geld, wat zeer gelukkig kan maken. Ik heb de laatste tijd in het kader mijn onderzoek voor Schuldhulpverlening Amersfoort veel mensen gesproken die diepgaand geluk zouden ervaren als ze meer geld hadden. Gebrek aan geld, leven in schulden gijzelt de gevoelens en gedachten. Het maakt de mens onvrij en ook een liefdesband is onder die omstandigheden moeilijker in stand te houden.

Alledaagse Wijsheden

“Je angst om niet langer bemind te worden doet je juist die dwaasheden begaan, die je niet langer bemind maken.”   

Carla Pols

“Levensgeluk: bereid zijn áf te geven wat je in feite niet bezit, bereid zijn te ontvangen wat je in wezen reeds bent.” 

Carla Pols

Ter afsluiting van het meditatiepsalmenproject (25/8 & 2/11) nog een tweetal:

Godesvonk gij zijt mij Al
Godesvonk die lichten zal
Liefde mij valt jou ten deel
en dat maakt alles weer heel.

People I do love you lot
People it feels whole like God
People alle my heart is there
and love will be everywhere.

-------------------------------

Het ‘wonder van ons bestaan’ dringt door
Mijn God, mijn Bron, dat is zo Krachtig.

De ‘schoonheid van het geheel’ dringt door
Mijn God, mijn Bron, dat is zo Prachtig.

De 'liefde van al wat is’ dringt door
Mijn God, mijn Bron, dat is Waarachtig.

De ‘eenheid vanuit zichzelf’ dringt door
Mijn God, mijn Bron, dat is Almachtig. 

25 Augustus j.l. meldde ik dat ik zo mijn eigen manier van mediteren heb, namelijk door het zingen van zelfgemaakte 'meditatiepsalmen' op voor mij bekende wijsjes. Hier volgt er weer een, op de wijs van het clublied van de Wageningse roeivereniging Argo, waarvan ik eeuwen geleden een jaartje lid ben geweest. De titel van dat lied is: De Rijn stroomt voor ons, voor ons en voor Argo. 

Het licht schijnt voor ons, voor al het bestaande,
De kracht van de stralen doortintelt ons bloed.

Kom mensen wij openen ons voor de liefde,
Wij leven de liefde, het licht tegemoet.

Wij voelen verbinding met geestkracht rondom ons,
Versterken elkaar en dat geeft nieuwe moed.

Dan zaaien wij samen het zaad voor de toekomst, 
Wij leven die Ene, het Al tegemoet,
die God, onze Bron tegemoet. 

Alle mogelijke variaties kunnen worden aangebracht, zodat ik het op elk moment van de dag en met elk weertype kan zingen. De woorden 'Het licht'/'de stralen' in de eerste twee regels worden dan vervangen door: De zon/de stralen, De mist/de nevel, Het regent/het water, Het duistert/het donker.

In een enthousiaste bui schreef ik eens:

God’s aarde is geweldig, het leven is een feest,
ik kan erover praten, want ik ben er nog steeds.
God’s aarde is geweldig, het leven is een feest,
ik zal het overdragen, als ik er ben geweest.

En vanuit de levenswijsheid dat liefde bij jezelf begint:

God ik hou van mij.
Ik blijf trouw aan mij.
Met mijn ziel zo vrij,
voel 'k me licht en blij.

Een andere korte 'psalm':

De zwarte gratie van het water
slentert langs het groene land.
En mijn liefdesstroming gaat er
vlak langs de graswaterrand.
In mijn beleving hier bestaat er
niets anders dan die zieleband.

Alledaagse Wijsheden

"De aarde schuilt in een korrel zand,
het heelal in een bloemblad puur,
de oneindigheid in de palm van uw hand
en de eeuwigheid in een uur."

William Blake

“Tussen de geleerde en de dichter ligt een groene weide.
Als de geleerde haar oversteekt, wordt hij een wijze.
Als de dichter haar oversteekt, wordt hij een profeet.”

Kahlil Gibran 

'Er is leven na de dood', kopt De Telegraaf. Wat blijkt: het internationaal gezagvolle medische vakblad The Lancet heeft een verslag gepubliceerd van een dode man (72) die terugkeerde in het leven. Voor de deze man was het nu zeker wat de kop met vette letters beweerde.
We schrijven zaterdag 5 november 1983 en dus begrijpelijk dat de krant zwaar vergeeld is. Waarom bewaarde ik die krant, vraag ik me tijdens het opruimen verbaasd af. Mijn interesse in bewustzijn dat ook zonder lichaam voortgaat dateert pas van een decennium later. Zou zich dan toch al een sprankje weten hebben geopenbaard in die tijd, verborgen in diepere lagen van het bewustzijn? Andere ervaringen, een decennium eerder, duiden daar ook op. Als een van mijn zonen als peuter af en toe schreeuwend wakker werd vanwege een nachtmerrie, maakte ik me daar niet druk om. 'Dat is van een vorig leven, dat moet ie nog even verwerken' zei ik dan. Die verwerking was binnen anderhalf jaar rond, maar hoezo die gedachte, ik had helemaal niets met vorige levens. 
Wat me in het verslag van de man over zijn ervaringen tijdens de dood het meest intrigeerde was zijn beschrijving van monsters die achter een steen tevoorschijn kwamen met gezichten die medeleven uitstraalden. Hij raakte in paniek, ze verstoorden alles wat goed was op dat moment. "Ga weg!!" Maar tot zijn ontzetting begonnen ze aan hem te trekken, ze duwden instrumenten in hem. Hij vocht zich een slag in de rondte, maar het was nutteloos. Geleidelijk werd de wereld duidelijker en zag hij een duivelse vreugde in de ogen van twee artsen. Zijn slotzin: "Ik zie het ziekenhuis als het middelpunt van een monsterlijke samenzwering met de patiënten als misleide slachtoffers."
Tja, dat werpt weer een heel ander licht op het instituut waar wij vele miljarden voor over hebben.
Ik houd wel van die visie-omdraaiingen.

Alledaagse Wijsheden

"Toen je geboren werd, huilde je en was de wereld blij. Leef zo dat als je sterft de wereld huilt en jij blij bent."                   

Indiaans gezegde

"De dood zien als het einde van het leven is als de horizon zien als het einde van de oceaan."   

David Searls

"Zolang ge niet begrepen hebt dat ge moet sterven om te groeien, bent ge een verwarde gast op deze aarde."    

Goethe

Nu we het toch over mannen en vrouwen hebben, dit weekend kwam mij via verschillende kranten een intrigerende tegenstelling in ons collectieve onderbewuste onder ogen. Laat ik eerst even Carl Gustav Jung ten tonele voeren, die veel over de invloed van het collectieve onderbewuste heeft geschreven. Daarin kunnen hardnekkige vooroordelen opgeslagen liggen, die als we ze niet massaal in ons bewustzijn trekken een belangrijke oorzaak zijn van discriminatie en uitsluiting.
Goed, dan die opvallende tegenstelling. Als jonge meisjes zich gedragen als jongens en vooral met de jongens spelen, vinden we dat prima, stoer, leuk. Maar als jonge jongens zich als meisjes gedragen en vooral met meisjes spelen, vinden we dat toch een beetje raar, watjesachtig. Wat is er vervolgens aan de hand als mannen en vrouwen zo'n dertig jaar ouder zijn? Als vrouwen zich gedragen als mannen, ambitieus en succesvol zijn, veel met mannen werken, vinden wij ze minder sympathiek dan de mannen om hen heen in dezelfde positie. Mannen die veel tijd en enthousiasme aan de zorg voor hun kinderen besteden, zijn daarentegen erg in.
De waardering draait dus om zo rond je dertigste levensjaar. Het leven wordt ingewikkeld als je je hele leven leuk en sympathiek gevonden wilt worden. Het aloude adaquim is dus ook hier weer van toepassing: blijf zoveel mogelijk jezelf! En hoe meer mensen dat doen, hoe makkelijker ons collectieve onderbewuste opgeschoond wordt en we loskomen van dergelijke vooroordelen. 

Alledaagse Wijsheden

"Eigenwaarde kan niet door anderen worden geverifieerd. Als je voor je eigenwaarde afhankelijk bent van anderen is dat anderenwaarde!"

Anoniem

Helaas, ik blijk niet sterk genoeg te zijn. Mijn gedachten werden toch getrokken naar de Zwarte Pieten discussie, terwijl ik die heel sophisticated aan mij voorbij wilde laten gaan. Maar opeens ging mij de vraag bezighouden waarom we zoveel aandacht schenken aan het zwart-wit probleem, terwijl het m/v probleem buiten schot blijft. Is het niet veel schrijnender dat vrouwen bij Sinterklaas en Zwarte Piet helemaal onzichtbaar blijven? Waarom bestaat de goedheiligvrouw niet?
Ja, zwart-wit heeft een link naar de slavenhandel, maar dat geldt ook voor de vrouwen-zaak. Niet voor niets startten vrouwen in het midden van de 19e eeuw de eerste emancipatiegolf in de VS. Terwijl de slavenhandel werd afgeschaft, maakten zij duidelijk dat vrouwen ook behandeld werden als slaven in een zeer ondergeschikte positie. Harde acties waren nodig om die positie te verbeteren.
Ik heb rond het Sinterklaasfeest nog geen geluid gehoord van een gekwetste vrouw en menig gekwetste geluiden van zwarte vrouwen en mannen. Dat kan te maken hebben met het feit dat vrouwen niet in de minderheid zijn in Nederland, en zwarte mensen wel. Maar ook uit de VS komt de kritiek en daar liggen de verhoudingen toch anders. Het kan ook een gevolg zijn van het feit dat de vrouwenbevolking en de mannenbevolking via persoonlijke relaties gemengd zijn, terwijl dat voor zwart-wit veel minder geldt. Maar het zal zeker te maken hebben met een gezond zelfgevoel bij vrouwen dat ervoor zorgt dat een eeuwenoude traditie niet gemakkelijk je pijnpunten raakt. Er zullen trouwens ook heel wat niet gekwetste zwarte mensen hier en elders rondlopen.

Alledaagse Wijsheden

“Houden van jezelf - Oprecht zijn tegenover jezelf - Vergeven van jezelf - Eén zijn met jezelf - Dát is Liefde die de wereld verandert.”  

Anoniem

“One of the things about equality is not just that you be treated equally to men, but that you treat yourself equally to the way you treat a man.”

Marlo Thomas

Al ruim veertig jaar loop ik er tegenaan, oorspronkelijk als gezinssocioloog, tegen de efficiënte wijze waarop de overheid via uitkeringsregels stimuleert dat mensen alleen blijven wonen. Daarmee stimuleren we dus een grotere aanslag op de ruimte en het milieu, relatief duur wonen voor mensen die weinig geld hebben, meer zorgbehoefte vanuit de samenleving, omdat er geen inwonenden zijn die op gezette tijden zorg kunnen verlenen.
Het omgekeerde willen we eigenlijk bewerkstelligen, maar ja, nu geldt: een partner of vriend(in) in je huis, uitkering (deels) kwijt. En dat kan niet iedereen zich veroorloven. Dus ook groepswonen, vergeet het maar, dan maar financieel noodgedwongen apart blijven wonen.

Een kleine 400.000 Nederlandse kinderen leven in relatieve armoede, maar de impuls om dat te doorbreken wordt tegengewerkt. We geven een negatieve prikkel af aan de bijstandsmoeder die haar huis zou willen delen met een ander eenoudergezin. De huizen zijn vaak groot genoeg, maar je verliest een belangrijk deel van je uitkering. Er hoort een woord bij: woonfraude. Dus als je milieu- en maatschappij-vriendelijk woont en je meldt dat niet, dan kun je als uitkeringsgerechtigde van fraude worden beticht.
Ik begrijp wel dat het systeem moeilijk te veranderen is en dat aan nieuwe bedenksels ook weer haken en ogen zitten. Maar we moeten toch een creatievere weg kunnen vinden dan maatschappelijk hoog gewaardeerd gedrag te betitelen als fraude. Ik houd me aanbevolen voor goede ideeën.

Alledaagse Wijsheden 

"Succes loopt van mislukking naar mislukking, zonder verlies aan enthousiasme."

Anoniem  

"Chaos is creativiteit op zoek naar vorm."  

John Welwood

Krijgen onze kinderen het beter dan wij? Een Volkskrant columnist legt ons deze vraag voor en verbindt daaraan de verwachting dat als Nederland met één mond kon spreken, het antwoord zo ongeveer zou zijn: 'Nou, dat weet ik niet hoor. Ik hoop het voor ze.'
Laat ik nou een stuk optimistischer hierover zijn. Nieuwe generaties komen met dieper verinnerlijkte idealen op aarde, over milieu, eerlijk delen, wereldwijd bewustzijn. Ze zijn flexibeler, pinnen zich niet veertig jaar vast op eenzelfde baan om toch maar geen pensioengat te krijgen. Passie en bezieling worden meer en meer richtinggevend. Ze zullen belangrijke hervormingen in ons zorg- en ruilsysteem bewerkstelligen, en daarvoor creatief het internet en andere nu nog onbekende technische mogelijkheden benutten. Het wordt niet zomaar een paradijs op aarde, want diep ervaren respect voor andere culturen en de integratie van volken kosten tijd. Nieuwe generaties zullen daarbij hun innerlijke werkelijkheid goed onderzoeken, om meer in balans te komen. Als de materiële basis om te overleven is gelegd, heeft innerlijke carrière qua zelfinzicht en levenskunst voorrang boven de groei van status, vermogen en bezittingen.  

Maar ja, je begrijpt het al, hier doelde de columnist niet op met zijn vraag. Hij wilde alleen maar weten of onze kinderen meer geld te besteden zouden krijgen dan wij. 

Alledaagse Wijsheden

"Pas nadat de laatste boom is omgehakt; Pas nadat de laatste rivier vergiftigd is; Pas nadat de laatste vis gevangen is; Pas dan zul je ontdekken dat geld niet gegeten kan worden."

Anoniem

“We zijn zo bezig met doelen najagen met alleen uiterlijke waarden dat we vergeten dat de innerlijke waarde, de verrukking die wordt geassocieerd met levend zijn, hetgeen is waar het om draait.”    

Joseph Campbell

Het is me wat als je voorop het katern als aankondiging van een interview leest dat de 89 jarige hoogleraar Paul de Blot zegt: "Al mijn plannen zijn mislukt." Wat een tragiek, die man is toch altijd zo goed bezig geweest en om dan op deze leeftijd te moeten constareren dat al je plannen in rook zijn opgegaan, is niet niks. Snel sla ik de betreffende bladzij open en zie op de foto dat hij zijn milde en bezielde uitstraling in ieder geval nog niet kwijt is. Dan lees ik de volgende verlossende zinnen: "Al mijn plannen zijn mislukt", zegt De Blot met een glimlach op zijn gezicht. "Maar", voegt hij eraan toe, "alles wat op mijn pad is gekomen, is gelukt. Ik neem het toeval altijd serieus."
Heel wat zienswijzen zijn erop gericht tot in detail je toekomst te plannen. Een goed voorbeeld is 'De creatiespiraal' van Marinus Knoope. Creatief en vakkundig benoemt hij twaalf stappen die je in die volgorde moet doorlopen om je doel te bereiken. Wensen, verbeelden, geloven, uiten, onderzoeken, plannen, beslissen, handelen, volharden, ontvangen, waarderen, ontspannen. Het is het andere uiterste van de twee, intuïtief of carrière plannend de toekomst in. Het ene is niet beter dan het andere, beide kunnen werken, maar in onze masculiene samenleving geven we in het algemeen de voorkeur aan de laatste methode. "Het komt niet vanzelf op je pad", heb ik vele malen horen zeggen. Maar mijn ervaring is dat het leven zich prachtig kan ontrollen zonder er bewust richting aan te geven.
Mooi om De Blot aan het slot te horen zeggen: "Verhalenvertellers worden opgeleid voor het toneel, bedrijfskundigen voor het bedrijfsleven. Ik heb die twee disciplines samengebracht om organisaties te kunnen bezielen."

Alledaagse Wijsheden

"Je visualiseert je einddoel en je bevestigt je capaciteiten; per se niet andersom."

Marinus Knoope

"Life is what happens to you when you're making other plans."

Betty Talmadge
 

De bekende Nederlandse pianist Louis van Dijk zei eens in een interview dat het natuurlijk prima is als je bij van alles en nog wat je gezonde verstand gebruikt, maar als het erop aankomt, is het een struikelblok. Want voorbij de ratio ligt ‘het grote wonder’. “Ik ga spelen en dan vloeit het eruit, je zweeft op een wolk. Dan voel je: dit is waar het om gaat, nu laat ik mijn kern zien. Alle andere keren speel je vakmatig misschien goed, of bijna goed, maar die ene keer benader je de volmaaktheid. Dan denk je: ik ben toch niet helemaal voor niets op aarde.”
Het is vanuit zijn vakgebied een prachtige duiding van flow en volgens zijn zeggen overkomt het hem ongeveer één keer in de twee maanden. Het gevoel van gedragen worden kan op zulke verschillende momenten en bij zo verschillende activiteiten optreden. Die momenten hebben gemeen, dat je innerlijk open bent, niet opgeslokt door een verkrampte energie. 
Wat me vooral ook intrigeert is de laatste zin. Bij lezingen stel ik af en toe achteloos de 'eenvoudige' vraag wat de zin van het leven op aarde is. Diepe zucht door de zaal, maar de ideeën komen wel los. Leren, groeien, genieten, zorg voor anderen; veel passeert de revue. Slechts een enkeling zegt: “Het leven heeft geen zin.” Zo iemand krijgt dan weinig bijval. Prachtig toch, dat ook in seculiere gezelschappen er een dieperliggend idee bestaat dat het leven op aarde zin heeft.
Als je het aan mij vraagt, ik houd het er voorlopig op dat we op aarde zijn om het bewustzijn van liefde te vergroten.

Alledaagse Wijsheden

“De ziel aanschouwt schoonheid, zelfs als de mind het ontkent.” 

Neal Donald Walsch 

“Ons leven is gebaseerd op redelijkheid en gezond verstand. De waarheid heeft vaak niets met die twee te maken.”

Timothy Freke / Zen Wisdom

Heerlijk dat het leven naast alle pijn en moeite ook zo verrassend kan zijn, vol indrukwekkende schoonheid. Niet zelden gaan die twee samen. Zo vertelt David Richo in zijn boek 'Onverwachte wonderen; synchroniciteit als geschenk', over een vrouw die voor een feestje een rode jurk had besteld, maar er wordt een zwarte bezorgd. Als ze op het punt staat te bellen om te zeggen dat er iets mis is gegaan, wordt ze door haar zuster gebeld die vertelt dat haar moeder is overleden.
Synchroniciteit, een betekenisvolle samenloop van omstandigheden, waar de causaliteit niet aan te pas komt. Wie kent ze niet, de verhalen op dit gebied. Je wilt het uitmaken met je vriend, zit gespannen te wachten in het restaurant waar je hebt afgesproken, en als hij binnenkomt speelt de radio het liedje dat je hoorde bij jullie eerste zoen. Ervaringen met dood en vlinders zijn legio, idem met mensen op de raarste plekken tegenkomen die op dat moment een grote impact op je leven hebben, en ga zo maar door.
Zelf heb ik in emotioneel heftige tijden een grote hoeveelheid synchroniciteiten beleefd. Ik zou mijn nuchtere instelling geweld aandoen als ik met deze ervaringen over toeval zou spreken. De geleerden zijn van mening dat je in fasen van grote emotionaliteit nauwer verbonden bent met je onderbewuste, een verhoogde energie uitstraalt en via dat vergrote bewustzijn synchrone gebeurtenissen ervaart.
Het kan allemaal waar zijn. Ik weet wel dat ik op dergelijke momenten, als ik tenminste in redelijk goede doen was, een grinnekend knipoogje naar boven zond. 'Zijn jullie daar weer leuk bezig?' Overigens hoeft die knipoog niet omhoog te gaan, die kun je net zo goed rechtstreeks naar je hart sturen.

Alledaagse Wijsheden

“We kennen de onmetelijkheid van de ruimte beter dan de diepten van onszelf, waar we, ook al begrijpen we het niet, direct kunnen luisteren naar de hartslag van de schepping.”

Carl Gustav Jung 

"Student vis vraagt aan filosoof vis: ‘Wat is nou toch die oceaan waarover je maar steeds blijft praten?’"

Anoniem

Soms kom ik uitspraken tegen waarmee ik het direct eens ben. Beter gezegd, ik voel dat het bij mij past. Ik denk er verder niet over na, dus het is niet zozeer een mening. Hier volgen enkele van die uitspraken, waarvan ik de bron overigens niet ken. "Het idee van het bovennatuurlijke als iets boven het natuurlijke is dodelijk. De geest is het boeket van het leven." Yeah, zo zit dat! Ik zou er wel over na kunnen gaan denken, uitpluizen op voors en tegens, maar daar heb ik gewoon geen zin in. Een andere: "Verschil tussen mystieke ervaring en psychische instorting is dat wie instort verdrinkt in het water waarin mystiek zwemt.” Interessant is dan dat ik zoiets haast psychisch kan ervaren, terwijl mijn verstand er niet eens mee aan de slag wil, zoveel kronkels zou het oproepen.
De laatste: "Het wereldmiddelpunt is het punt waar stilstand en beweging samen zijn. Beweging is tijd, stilstand is eeuwigheid.” Natuurkundig zal er wel wat tegenin te brengen zijn, maar ik heb weinig last van natuurkundige kennis. Overigens meent Johannes Witteveen dat in deze tijd enkele van de grootste denkers in de  natuurwetenschap een visie ontwikkeld hebben die raakt aan de eeuwenoude inzichten van de mystici. Hij doelt bijvoorbeeld op David Bohm. Verder haalt hij Hazrat Inayat Khan aan, de stichter van de Soefi Beweging waartoe Witteveen zelf ook behoort. “....waar geen materie meer is, is geest. De ‘leegte’ is in werkelijkheid geest die boven substanties staat, die alles doordringt.”   

Alledaagse Wijsheden

"Dat we spreken over opgaande en ondergaande zon betekent dat we onszelf nog steeds zien als het middelpunt van het heelal, waar ook de zon omheen draait. Anders zouden we spreken over opkomende en neergaande aarde."   

Marcel Derkse

“Het geloof van velen dat er elders in het heelal geen intelligent leven bestaat is de moderne variant van de in het verleden heersende opvatting dat de aarde het middelpunt van het heelal is.”  

 J.V. Stokman, stelling proefschrift, UvA

Exit Henk Krol. Een mooi moment voor de politieke partij 50Plus om zich te beraden. Hoe verder? Het gaat de ouderen hier prima, wereldwijd staat Nederland op de vierde plaats als de positie van ouderen in zo'n honderd landen vergeleken wordt (afgetroefd door de Zweden, Noren en Duitsers). Financieel is het plaatje ook goed, in deze eeuw is de armoede onder ouderen sterk gedaald. Ja, dan zit je met je handen in het haar als 50Plus partij.
Geen nood, ik heb een voortreffelijke oplossing. Stap van de groep die het financieel relatief goed gaat over naar de groep die het financieel relatief slecht gaant. Dus word de GezinsPartij. Daar valt nog wat voor te strijden, de maatregelen die gezinnen geld kosten stapelen zich op. Belangenorganisatie of acties ho maar, deze sandwich generatie heeft het daar te druk voor. Maar er gloort hoop aan de horizon, Marjet Winsemius heeft onlangs de Stichting voor Werkende Ouders opgericht. Het ledental ligt nog onder de anderhalfduizend, maar dat gaat veranderen! 
Het tegengeluid, namelijk dat kinderen je eigen luxe keuze zijn en je er dus zelf voor moet dokken, wil de wereld maar niet uit. Volgens CDA kamerlid Pieter Heerma zal de stemming omslaan als het geboortecijfer door al die voor gezinnen ongunstige maatregelen daalt. Dus 50Plus, word GezinsPartij en zorg voor verbetering van de gezinsfinanciën. Kijk naar onze buurlanden, daar doen ze het beter. En lukt het niet, roep dan op tot een geboortestaking.

Alledaagse Wijsheden 

"Iedereen is bij zijn geboorte een held, waarbij hij een ontzaglijke psychische en lichamelijke transformatie ondergaat." 

Anoniem

"Alle opvoeding is terug te voeren op Liefde, Kennis, Kracht en Schoonheid. Liefde is het goddelijke zien in de ander, Kennis is het doorgronden van het wezen der dingen, Kracht betekent meesterschap verwerven over jezelf, en Schoonheid is de essentie van wat we zijn."

Marguerite Smithwhite

Woordgrappen zijn niet mijn specialiteit, des te meer ben ik onder de indruk als een ander daarmee rake dingen kan zeggen. In vorige blogs heb ik bij de 'Alledaagse Wijsheden' regelmatig uitspraken van de dichteres Carla Pols voor het voetlicht gebracht. Een sterke van haar: 'Pas als het leven je heen en weer heeft geslingerd kun je werkelijk bewogen zijn.'
Trees Willemse geeft er ook een prachtig voorbeeld van, wat meer een woordspel is dan een woordgrap. Om te beginnen heb je wetenschappers. Zij werken vanuit hun kennis en zetten hun weten keurig gerangschikt en gecatalogiseerd op schappen. In de jaren 70 werd deze werkwijze steeds meer aangevallen, percentages en significantie brengen nietszeggende informatie voort. De aanval kwam van de wetenschoppers. Zij komen op voor kwalitatief onderzoek, waarbij de eigen intuïtie gebruikt wordt. Diepte-interviews worden heilig verklaard. Ook daartegen ontstond weerstand, het is wel geïnspireerd, maar te subjectief, onbewijsbaar. Zo komen de wetenschippers in beeld, zij pendelen tussen beide onderzoekmethodes, net wat het beste uitkomt bij een bepaalde vraagstelling.
En waar gaat het om, je raadt het al: jazeker, de toekomst is aan de wetenscheppers. Dat zijn mensen die een innerlijk evenwicht hebben gevonden tussen kennis en spirit (geest). "Zij scheppen het 'weten', zij brengen hun kennis tot verdieping door gebruik te maken van en open te staan voor inspiratie." 

Alledaagse Wijsheden

"Wat zouden onze woorden diepzinnig zijn als we niet zo op de hoogte waren."

Carla Pols

"Hoe houd je het vol, levenslang op dezelfde plek?
Daar sta ik nooit bij stil, antwoordde de boom."

Carla Pols

'Ouderen lopen de deur van de notaris plat', kopt het AD. Waar zijn we dan druk mee? Het is een ingewikkeld verhaal, maar kortweg komt het erop neer dat mensen willen ontkomen aan een (beperkte!) bijdrage aan de zorg die ze krijgen als ze in een verzorgingshuis komen. Iets uitzonderlijks, namelijk dat via overheidsgeld voor iedereen de oude dag in een verzorgings- of verpleeghuis grotendeels wordt betaald, ook voor mensen met grote vermogens (sinds 1996 van kracht geworden), zijn we een recht gaan vinden. Noem het maar gewoon verwend.
Nu dan ietsjes gesleuteld wordt aan deze verworvenheid rennen we naar de notaris om het testament te veranderen zodat ons spaargeld veilig is. "De meeste mensen zijn bang dat hun spaargeld bij de overheid terecht komt in plaats van bij hun kinderen." wordt als uitleg gegeven. Angst is een slechte raadmeester en in dit geval ook erg krom. Hoezo komt je geld bij de overheid terecht als je meebetaalt aan je eigen verzorging? En wie is die overheid? Dat zijn de belastingbetalers. Dus wat deze mensen eigenlijk zeggen, is dat zijzelf en hun eigen kinderen financieel niet mogen lijden onder de kosten van hun verzorging, maar dat dat voor rekening van de belastingbetalers moet komen.
Ik verkneuter me dan wel weer bij de gedachte dat vooral jonge senioren (60-65) deze run op de notaris ondernemen en dat wetten, regels en voorzieningen geen lang leven beschoren zijn. Dus er komt vast wel weer een wet die deze ontsnappingsroute teniet doet. De enige zekerheid die we hebben is dat we moeten leren leven met het onzekere. Maar de notarissen komen er eventjes goed mee weg, deze schijnzekerheid laten vastleggen zal de angstige rijkaards wel een zakcentje kosten.

Alledaagse Wijsheden

"We hebben nooit werkelijk controle over het leven. We denken dat maar, als de dingen toevallig lopen zoals we het graag willen."

Byron Katie 

"De overheid moet alleen ondersteunen wanneer het netwerk het zelf niet kan of doet. Nu neemt de overheid per definitie over, waardóór het netwerk het niet meer doet."

Halbe Zijlstra 

Begin van dit jaar las ik de krantenkop 'Wangedrag dochter schuld van mama'. Onderwerp van onderzoek waren de meisjes die in aanraking met de politie komen voor stelen, geweldsmisdrijven, zedendelicten, georganiseerde misdaad. Wat doet de moeder fout: ze is te controlerend of ze geeft haar dochter het gevoel dat ze haar afwijst. Ik zal er niet op ingaan, want ik heb het onderzoeksverslag niet gelezen, maar in dit verband eenduidig spreken over schuld is onzin. En als je het doortrekt in de geschiedenis is uiteindelijk Eva toch weer de kwaaie pier.
Later dit jaar meldde een columnist in de krant dat weinig maatschappelijke ontwikkelingen zo trefzeker te voorspellen zijn als demografische trends. Hij voerde op dat in 2040 met 3,6 miljoen mensen eenpersoonshuishoudens veruit de dominante levensvorm zijn. Over mogelijke culturele veranderingen in ruim een kwart eeuw, die deze voorspelling doorkruisen, wordt niet gerept. Wie weet neemt het groepswonen onder 50+ enorm toe, je mag het hopen. Wie weet neemt het meergeneratiehuishouden een hoge vlucht, je mag het hopen. En als dat niet vanzelf gaat, stimuleer het dan maar met aanbod van geschikte woningen. Heel wat belangrijke maatschappelijke probleemgebieden worden erdoor ontlast, zoals milieuvervuiling, ruimtegebrek, groeiende zorgbehoefte, toenemende eenzaamheid.

Alledaagse Wijsheden

"Schuld is een kunstmatige emotie, een idee dat door mensen bedacht is om macht over anderen te hebben."    

Ian Graham/White Bull  

"We hebben muren om ons heen gebouwd op basis van emoties, opvoeding, godsdienst, wetenschap, denken." 

Fantana 

Van de verzorgingsstaat gaan we naar een participatiesamenleving. Heerlijk voor sociologen, die hebben weer zoveel uit te leggen en te onderzoeken. Ik word teruggeworpen in de tijd, jaren 60, mijn studententijd als aankomend sociologe. De colleges gingen over maatschappijtypen met moeilijke namen en tijdens de examens diende je exact te weten wat dat allemaal inhield. Heerlijk voor mij dat ik dat niet meer hoef.
Welke naam het beestje krijgt maakt me niet uit, maar dat we drastisch terug moeten is onmiskenbaar. Ik mag die staatssecretaris Martin van Rijn wel, althans zijn ideeën staan me aan. Het is uiteraard veel beter om oudere mensen in hun huizen te laten en niet af te zonderen in verzorgingshuizen. Gewoon voor elkaar zorgen als dat nodig is, eventueel via een uitwisselingsnetwerk. We hebben toch internet, de verzorgingsstaat is gewoon niet met z'n tijd meegegaan. Ja, dan moeten de arbeidstijden veranderen en voor menig fulltime betaald werkende verminderen. Maar dat moet sowieso om de (jeugd)werkloosheid het hoofd te bieden. En ja, het is een botte overheidsbesparing, maar wel een hoognodige wil het systeem zichzelf niet volledig opblazen. Voor rijke mensen is dat minder problematisch, want zij kunnen privé hulp betalen, maar de niet-vermogende kwetsbare medemensen zijn dan pas écht de klos, meent Van Rijn terecht.

Alledaagse Wijsheden

"Als we de dood zien als de ergste ramp die ons overkomen kan, kennen we het leven niet."

Paul van den Bergh

"Je geest is ergens vandaan gekomen, hij zal dus ook wel ergens naar toe gaan."

Paul van den Bergh

Nog één keer de Skidelsky's. In hun poging het geldgraaien en consumeren een halt toe te roepen, brengen ze, met als economisch motto 'genoeg is genoeg!', het goede leven in kaart. Ze komen tot zeven aspecten die voor het goede leven essentieel zijn. Met twee ervan stem ik volledig in, met één min of meer en de andere vier lijken mij geen basisgoed.
Het eerste aspect is gezondheid. Daarbij wordt uitdrukkelijk gesteld dat het niet om onze obsessie met 'langer leven' gaat. "Mensen die enkele jaren geleden snel en relatief pijnloos zouden zijn overleden, worden in leven gehouden, chronisch ziek en uitgeput." Voeg dementie er maar aan toe. Toch ga ik niet mee met de idee dat gezondheid een essentie is. Velen hebben in een tijd van ziekte intens geleefd en hun leven weer zin kunnen geven. En mensen als Stephen Hawking, volstrekt gehandicapt geboren, lijkt mij een buitengewoon goed leven te leiden.
Als tweede wordt geborgenheid genoemd. Wel een sympathieke: de gerechtvaardigde verwachting dat je leven niet door oorlogen, geweld of grote economische verstoringen in de war wordt gestuurd. Maar het is te zeer afhankelijk van persoonlijke en collectieve angsten. De derde: respect. Dat serveer ik hartgrondig af. Leuk natuurlijk, als je door anderen gerespecteerd wordt, maar dat komt van buiten en daarvan kun je beter niet afhankelijk zijn. Dan persoonlijkheid, het vermogen een levensplan te volgen waarin je talenten en opvattingen over het goede tot uiting komen. Volmondig: JA! We zijn bij vijf: harmonie met de natuur. Op mijn gevoel zeg ik weer JA! De volgende is vriendschap, waarmee alle affectieve relaties worden bedoeld. Met enige schroom: ja, we zijn sociale wezens, maar je moet ook hiervan niet te veel afhankelijk zijn om dat gewenste levenspad te kunnen volgen. De laatste: vrije tijd. Dat zegt me niets. Ik heb nooit een scheiding kunnen maken tussen werktijd en vrije tijd, alles valt voor mij onder het kopje 'leven'. 
De ideeën lijken me minder universeel dan het schrijverspaar pretendeert, maar het is zeer nuttig om de niet economische levensdoelen te overdenken.

Alledaagse Wijsheden

"We kunnen het pad van de ander niet verlichten, zonder ook onszelf bij te schijnen."

Anoniem

"Iedere persoon die we afwijzen vormt een reflectie van dat deel in onszelf dat we verwerpen."

Roy Martina 

We zitten in de top-tien van gelukkigste landen ter wereld en wel op de vierde plaats. Mensen in
156 landen mochten zichzelf een rapportcijfer geven hoe goed/slecht ze hun leven vinden. Net geen eremetaal dus, maar wel erg hoog. Economen duiken er in hun columns verheugd op af om te betogen dat het hier economisch dus prima gaat. Geluk en economische groei worden aan elkaar gekoppeld, want zo kan groei zinvol worden genoemd. Interessant is het dan om te weten dat in Nederland het ervaren geluk in de afgelopen veertig jaar ongeveer gelijk is gebleven, terwijl de levensstandaard sterk is gestegen.
De in het vorige blog genoemde vader en zoon Skidelsky melden dat het nut van gelukspeilingen overdreven wordt en zij signaleren het gevaar dat we een onvoorwaardelijke waarde aan geluk zelf hechten. Laten we de problemen rond interculturele vergelijking, zeker als het om een vaag begrip als 'geluk' gaat, even terzijde leggen. Dan kunnen we wel stellen dat het levensdoel 'gelukkig zijn' een nieuwe religie is en in de ogen van de Skidelsky's dus een gevaar. 'De jacht op geluk maakt erg veel stuk' heb ik eens uit mijn pen laten rollen. In de liefde merk je dat heel sterk. Een van de grote misverstanden is dat liefde gelukkig moet maken, over de liefde als een (pijnlijk) oefenveld voor innerlijke groei wordt veel minder gesproken. Weinig hierop voorbereid duiken mensen zwaar verliefd relaties in en zwaar verzuurde echtscheidingen kunnen het gevolg zijn.
Iedereen mag uiteraard zelf zijn doelen bepalen, maar geld en geluk kunnen in mijn ogen nooit een fundamenteel levensdoel zijn.

Alledaagse Wijsheden

"Je goed voelen betekent in feite goed vóelen. Of dat nu om prettige of onprettige emoties gaat, je moet goed vóelen."

naar William Gijsen

"Geluk is geen doel; het is een bijproduct."  

Eleanor Roosevelt

Veel weet ik niet over Aristoteles, de man leefde dan ook al weer zo'n 24 eeuwen geleden. Wel is bekend dat hij een groot wetenschapper was in zijn tijd. Hij bestudeerde het gedrag van mensen nauwlettend en kwam zo tot algemene inzichten. Ook man-vrouw verschillen ontgingen hem niet. Susan Brownmiller citeert hem in haar boek 'Vrouwelijkheid': "De vrouw is meevoelender dan de man, eerder tot tranen bewogen. Tegelijkertijd is ze jaloerser, klageriger, eerder geneigd te schelden en te slaan. Verder is ze eerder geneigd bij de pakken neer te zitten, neerslachtiger en minder optimistisch dan de man, en voorts heeft ze minder schaamte en zelfrespect, spreekt meer kwaad, is bedriegelijker en heeft een beter geheugen. Ook is ze waakzamer, banger, moeilijker tot actie te dwingen en heeft ze minder voedsel nodig."
Dat moet geen leuke tijd geweest zijn voor vrouwen als zijn analyse klopt. Vrolijker word ik van zijn economische ideeën (overigens bestond het woord 'economie' nog niet in die tijd). Vader en zoon Skidelsky schrijven daarover in hun boek 'Hoeveel is genoeg?': "Aristoteles kende onverzadigbaarheid alleen als een private ondeugd; hij had geen besef van de collectieve, politiek georkestreerde onverzadigbaarheid die wij groei noemen. De beschaving van toujours plus, zoals de Franse filosoof Bertrand de Jouvenel het noemt, zou hem als morele en politieke waanzin zijn voorgekomen."

Alledaagse Wijsheden

"Het is voorwaar een vreemde gedachte dat het doel plezier zou moeten zijn, en dat al het werken en lijden in je leven slechts één ding tot doel heeft: plezier hebben."

Aristoteles

"De vrouw is de kroon op de man."

Karen Berg

“Women who seek to be equal with men lack ambition.” 

Marilyn Monroe

Op de vraag naar demografische verschillen tussen mannen en vrouwen antwoordde een student: 'Mannen sterven vaker'. Geestig en ach een student moet het nog leren. Maar even aparte zinnen kwam ik tegen bij het verslag in de NRC van een groot internationaal onderzoek. Aangetoond werd dat een zittend leven de levensduur verkort. Zo staat er: 'Wie het aanbevolen half uur per dag matigintensief beweegt, maar ook nog zitten verruilt voor lichtintensieve beweging (staan bijvoorbeeld) verdubbelt zijn levenswinst.' Ga daar maar eens aan rekenen. En wat te denken van: 'Meer dan een uur of tien per dag zitten verhoogt de kans op sneller overlijden met 40 tot 60 procent, vergeleken met mensen die minder dan vier uur per dag zitten.' 
Ik wil wel eens weten hoe dat onderzoek is uitgevoerd en welke variabelen erbij betrokken zijn. Het is bijvoorbeeld veel gemakkelijker om een verband te zoeken tussen levensduur en opleidingsniveau; dat zijn twee duidelijk meetbare variabelen. Wat blijkt steeds weer: hoe hoger het opleidingsniveau, hoe langer de gemiddelde levensduur. Laten nu hoog opgeleiden vaak een zittend werkleven leiden, terwijl lager opgeleiden veelal het lichamelijk zware werk verrichten. Dat valt toch moeilijk met elkaar te rijmen.
Wie weet zit de commercie erachter. Ze hebben namelijk een zit-stabureau ontwikkeld en dat moet toch aan de man/vrouw gebracht worden. Overigens gelooft de Nederlandse onderzoeker kennelijk wel heilig de waarheid op het spoor te zijn gekomen. "Ik wissel zitten en staan de hele dag af", zegt hij en een apparaatje registreert dat. Je leeft dan misschien langer, maar je hebt toch geen leven.

Alledaagse Wijsheden

"Zeg niet: ‘Ik heb de waarheid gevonden’, maar liever: ‘Ik heb een waarheid gevonden’."

Kahlil Gibran

"Logica brengt je van A naar B, maar verbeelding brengt je overal.”  

Albert Einstein

Bij het lezen van NRC•Next besefte ik dat je ook van een cliché een cliché kan maken. Het gaat over het combineren van werk en gezin. Het feit dat we nu direct aan vrouwen denken geldt als een cliché. Daarvan maak je een nieuw cliché als je er op blijft hameren dat moeders de top moeten bereiken. Wat is de top?
Een van de genomineerde vrouwen voor de 'Topvrouw van het Jaar' vertelt dat ze op jonge leeftijdal al wist dat ze de top wilde bereiken. Vreemd hoor, is de top bereiken een doel op zich? Hoe voel je je in die top, houd je je bezig met zinnige zaken, ben je in je element wat je talenten betreft? Dat lijken mij essentiële vragen om je richting te bepalen en daar zal dan een persoonlijke, niet door de maatschappij gedicteerde, top bij horen.
Elders in de krant is Joris Luyendijk aan het woord. Hij haalt Kilian Wawoe aan als hij voor de bankensector meldt dat in de hogere echelons het grootste probleem is dat prestaties nauwelijks te meten zijn. (Dus bonussen uitdelen is klinklare onzin.) Wawoe trekt zijn gedachten door naar het glazen plafond. Dat is in zijn ogen dus het niveau in de organisatie waar prestaties niet meer te meten zijn. Andere zaken spelen een rol, of je op de juiste manier over actualiteiten kunt praten, of je golft en vooral ook of je de juiste recepties bezoekt. Adieu quality time met je kinderen.
Ach ja, we kennen de opeenstapeling van clichés nu wel, maar laten we vooral ook moeders vertrouwen en ze niet steeds de les lezen. 

Alledaagse Wijsheden

"Het enige dat eeuwig en natuurlijk lijkt te zijn aan moederschap is ambivalentie."

Jane Lazarre

"Niets kan je kwetsen, behalve als je het de macht geeft dat te doen."  

A Course in Miracles
 

"Zonder uw toestemming kan niemand u het gevoel geven dat u inferieur bent."  

Eleanor Roosevelt

Heerlijk achteloos pluk ik de verwelkte bloemen uit de planten. Dat is een haast gedachteloos meditatief werkje. Van tuindeskundigen in mijn omgeving heb ik bovendien begrepen dat het ook belangrijk werk is, want daardoor kan de plant beter groeien, nieuwe knoppen krijgen meer ruimte en energie om zich te ontwikkelen. Maar gedachten zijn bij mij nooit echt weg, want opeens besef ik dat wij mensen die wet geweldig tegenwerken, terwijl we toch ook deel van de natuur zijn.
Albert Heringa staat voor het gerecht, in 2008 heeft hij zijn 99-jarige moeder geholpen bij zelfdoding door pillen te geven. Haar knop was allang uitgebloeid, maar er was lange tijd geen barmhartige Samaritaan die hem wilde plukken en liefdevol teruggeven aan de natuur. In zekere zin ben ik er niet voor om pillen te gebruiken. Maar de medische wereld trekt zich bij oudere mensen niets aan van natuurwetten en lapt kunstmatig op wat aan verval toe is.
Terwijl ik dit schrijf wordt aan de deur gebeld: of ik geld wil geven voor de kankerbestrijding. Dat doe ik, maar ik heb daar het vriendelijke verzoek aan toegevoegd om mijn geld te besteden aan het bestrijden van kanker bij kinderen en niet te gebruiken voor bevolkingsonderzoek onder 70-plussers.

Alledaagse Wijsheden

"Als je ze allemaal op een rijtje hebt, krijg je last van domino effecten."

Marijke Lingsma

"De Dood bestaat niet. Hij is maar geschapen
Door ’t Leven, dat geen eind zonder begin verstaat.
Wees onbevreesd: eens zult gij slapen
In ’t Niets, dat Nimmermeer vergaat."        

Jacob Israël de Haan 

Dit keer twee 'alledaagse wijsheden', die ik nauwelijks kan toelichten. Ik lees ze op een andere manier dan analytisch ontledend. Eigenlijk vind ik ze niet eens alledaags, want ze gaan wat lagen dieper dan het alledaagse. Maar als je echt aanvoelt wat er gezegd wordt en ernaar kunt leven, heeft het zeker invloed op het alledaagse leven. Dat aanvoelen, het luisteren met je hart vind ik het probleem niet, maar er ook werkelijk naar leven is een kunst apart.

Alledaagse Wijsheden

"Doe in elke situatie je best, maar wees niet gehecht aan het resultaat. Als je de vruchten van je handelen opgeeft, zul je direct vrede ervaren."

Baghavad Gita

"Als je het proces ter harte neemt, dan zorgt het doel wel voor zichzelf."

Ghandi

"In 'Universeel soefisme' zet dr. H.J. Witteveen uiteen hoe de mystieke stroming van het soefisme behulpzaam kan zijn bij het vinden van het noodzakelijke evenwicht tussen de culturen van Oost en West." Gelezen bij bol.com. Je voelt dan direct: dan zullen we in het westen dus materieel moeten inbinden, matigen. Je moet er toch niet aan denken dat de hele wereld in harmonie ons 'goede voorbeeld' volgt.
Verbazingwekkend is het dan om elders te lezen dat oud-minister van financiën, oud-voorzitter van het IMF en vervent soefi aanhanger Johannes Witteveen een even vervent aanhanger is van economische groei in het westen, met name ook in Nederland. Mark Rutte zou in zijn ogen niet willen nadenken, "waar het mij om gaat, is dat de VVD nu ook laat zien om voor groei te staan".
Vertwijfeld grijp ik naar Wikipedia, want wat is dan de essentie van het soefisme. Dat blijkt een boodschap te zijn "van eenheid, geestelijke vrijheid, liefde, harmonie en schoonheid, bestemd voor de gehele mensheid." Is dan niet een onderliggend vereiste dat de gehele mensheid het stadium van puur overleven heeft kunnen loslaten? Is het dan niet zo dat de relatieve rijken terug moeten naar 'genoeg is genoeg'?
Misschien valt het dilemma van Johannes Witteveen te begrijpen vanuit zijn verleden. Deze 92-jarige man van wereldfaam vertelde enkele jaren geleden in Buitenhof te zijn opgegroeid in de crisisjaren. Wellicht blijft zijn wens tot economische groei daardoor overheersen, tegen beter weten van de eigen soefistische ideologie in.

Alledaagse Wijsheden

"Geef me een kruik wijn en een bundel gedichten, En een half brood met wat vijgen, Dan zijn jij en ik, op ons eigen plekje, Rijker dan een sultan met al zijn schatten."

Omar Khayyam

"Wie is rijk? Hij die niets heeft. Wie is arm? De vrek." 

Ausonius

Eerder al beschreef ik hoe je als argeloze wandelaar in Wageningen opeens getroffen kan worden door enorme billboards aan de buitenzijde van de bibliotheek die een of andere wijze gedachte verkondigen. Ditmaal werd ik geraakt door een idee van Thomas Verbogt dat mij nog niet eerder was opgevallen. "Een plan voor morgen kan zijn vandaag beginnen met zo te leven dat ik me op ieder volgend moment verheug." Even denk je 'wauw', maar je moet er niet te lang over nadenken, want dan draai je door. Is het huidige moment nog niet goed genoeg, ben je er nog niet helemaal tevreden mee en hoop of denk je dan dat het overtroffen zal kunnen worden door het volgende moment? Moet het leven één grote opgaande lijn zijn, waarin het volgende moment steeds het vorige glorieus overtreft. Uiterst vermoeiend lijkt het me, lekker even tijdloos genieten in het Nu is er niet bij.
Nee, daar zal ik niet mijn levensmotto van maken. Aardiger vond ik de uitspraak van een kwieke vakantieganger, een zestiger die bij omroep MAX zijn zegje mocht doen. De man die zichtbaar van het (vakantie)leven genoot zei dat hij plande alsof hij het eeuwige leven had en leefde alsof hij er de volgende dag niet meer zou zijn. Overigens vind ik het nog steeds iets te vermoeiend om er mijn levensmotto van te maken. Hierna twee citaten die mijn levensmotto dichter raken.

Alledaagse Wijsheden

“Verheerlijk wie je vandaag bent, maar veroordeel niet wie je gisteren was en sluit niet uit wie je morgen zult zijn.”

Neale Donald Walsch

"Wanneer we onze fascinatie verliezen voor het bijzondere en het spectaculaire, kunnen we ons openen voor de herkenning van het simpele wonder dat besloten ligt in het alledaagse."

Tony Parsons 

Er wordt hoog opgegeven over de waarde van mediteren, maar het lukt me domweg niet. Die oppervlakkige gedachten gaan door. Wel heb ik mijn eigen psalmen gecreëerd, die ik luid zing in de auto. Dat is mijn vorm van mediteren. De woorden heb ik bedacht op bestaande wijsjes. Zo heb ik in mijn vroege jeugd de Nederlands Hervormde zondagschool bezocht en daar een liedje/wijsje aan overgehouden, dat ik tot meditatiepsalm heb bewerkt.

Liefde wil ik geven, aan ieder die ik ken.
Opdat ik heel mijn leven, God’s kindje ben.

Dat zong ik als klein meisje, geen Liefdesgod gewaar.
Nu neurie ik het wijsje en raak een diep’re snaar.

Liefde wil ik geven, aan alles wat er is.
Zodat ik in mijn leven, de God in mij niet mis.

Het is een nobel streven, maar levend hier op aard,
zijn liefde en vergeven uit dichte stof gebaard.

Dat vraagt een groot vertrouwen en lef om door te gaan,
van kleine bange druppel tot grote Oceaan,
van kleine bange druppel tot grote Oceaan.

Daar heb ik de volgende meditatiepsalm op een andere wijs aan gekoppeld.

Een druppel op weg naar de oceaan
Zegt: ik kom eraan, ik kom eraan,
Ik ben niet bang om ver te gaan,
Ik zal vér gaan, ik zal vergaan,
Ik zal opgaan in U o Oceaan,
In eenheid ontstaan.

Alledaagse Wijsheden

Met het volgende gedicht staat Hein Stufkens met stip op 1 wat betreft de combinatie van diepgaande wijsheid in prachtige alledaagse bewoordingen.

"Ik was te Cadzand aan het strand, getuige van een misverstand,
toen ik twee golven hoorde spreken, precies voordat ze zouden breken.
De ene riep: “Het is gedaan, wij zullen hier te pletter slaan!”
De ander zei beslist: “Welnee, jij bent geen golf, jij bent de zee!!” 

Hein Stufkens

We blijven nog even bij het huwelijksonderricht voor katholieke echtgenoten uit 1952. In de paragraaf 'Zonden tegen de echtelijke kuisheid' staan vier 'zware zonden': 
1. Weigering van het huwelijksrecht; 2. Echtbreuk; 3. Zelfbevrediging of zelfbevlekking;
4. 'Neo-malthusianisme' (= voor het zingen de kerk uit). 
De woorden vrijen en seks komen in het boekje niet voor, dat heet huwelijksrecht en daar had je aan te voldoen. Toen decennia later over 'verkrachting in het huwelijk' werd gesproken, werd er eerst raar opgekeken: dat bestaat niet, het is toch je goed recht... Ook de zelfbevrediging heeft in de loop der tijd haar zondige karakter verloren, zowel voor volwassenen als voor kinderen. Ouders moedigen het niet aan bij hun kinderen, maar ze zullen ook niet eisen dat die kinderen met hun handen boven de dekens slapen. Vrijen zonder geslachtsdaad wordt tegenwoordig eerder toegejuicht dan bestreden; het is veiliger. De enige zonde die taai is gebleken, is de echtbreuk. 
Wat mij nu intrigeert is hoe mensen over 60 jaar kijken naar onze waarden en normen, waarover gelachen wordt of wat dieptriest wordt gevonden, terwijl wij trots zijn op die standpunten. Bedenk het maar!

Alledaagse Wijsheden

"Don’t knock masturbation – It’s sex with someone I love."

Woody Allen

"Je kunt nooit meer van een ander houden dan van jezelf."

Anoniem

Als iemand tegen je zou zeggen: “Ik hou veel meer van jou dan van mezelf”, dan schrik je toch. Het wordt al gauw afhankelijkheid of claimgedrag. Staat ook niet in de bijbel: “Heb uw naasten lief als uzelf”. Vanuit die hoek is er dus alle begrip voor zelfliefde.

Een mooie aanvulling op mijn vorige blogtekst heb ik gevonden in het boekje 'Huwelijksonderricht; voor katholieke echtgenoten' (1952). Het bruidspaar kreeg dit geschenk als voorbereiding op de huwelijkse staat. Een van de hoofdstukken is 'De houding tegenover gezinsuitbreiding'. Het gebod vanuit de katholieke kerk was niet om zoveel mogelijk kinderen te krijgen, want: "eerzame onthouding, met wederzijds goedvinden, is ten allen tijde geoorloofd; er is zelfs een maagdelijk huwelijk mogelijk."
Maar wel vrijen met gebruik van voorbehoedmiddelen, "tegennatuurlijke vormen van kinderbeperking", is uit den boze: "Echtgenoten die van hun huwelijksrecht gebruik willen maken en tegelijk hun gezin klein willen houden, berokkenen zich allerlei moeilijkheden en onheilen." En die zijn niet mis, want je wordt er werelds door, zet je zinnen op gemak, weelde en genietingen en verliest Godsvertrouwen. Daar bovenop krijg je angst voor een normaal geslachtsverkeer, vanwege het nieuwe leven dat eruit kan ontstaan. "Voorwaarden voor een gelukkig en rein huwelijk zijn daarom: grote edelmoedigheid, vrij zijn van kindervrees,..." etc
In de jaren zestig hebben katholieken in Nederland versneld deze ketenen van zich afgeworpen, tonen de kille cijfers aan. Binnen tien jaar tijd verhuisde Limburg van de provincie met het hoogste gemiddelde kindertal per vrouw naar de provincie met het laagste gemiddelde kindertal per vrouw. Het is niet waarschijnlijk dat de Limburgers in dat decennium massaal de seks aan de wilgen hebben gehangen. 

Alledaagse Wijsheden

"De zoektocht naar goedkeuring van vrienden, collega’s en familieleden is een fulltime baan zonder vakanties."   

Byron Katie

De zoektocht naar de goedkeuring van een dogmatische kerk kan hier vrolijk aan toegevoegd worden.

"To hear many religious people talk, one would think God created the torso, head, legs and arms, but the devil slapped on the genitals."  

Don Schrader

Aha, een nieuwe ideologie is gesignaleerd: de moederschapsideologie. Dep Appel en Wytske Mertens melden in de NRC dat we tegen wil en dank, vanwege de sociale verheerlijking, moeder moeten worden. "Vijftig jaar de pil, maar waar is de keuzevrijheid?"
Om te beginnen is het een misvatting om te denken dat nu juist de pil keuzevrijheid heeft gebracht met betrekking tot het kindertal. Decennia eerder waren ouders al bijzonder goed in staat om met condoom, pessarium, periodieke onthouding en 'voor het zingen de kerk uit' het kindertal op de gewenste grootte te houden. Grote gezinnen had meer met katholieke geboden te maken dan met de afwezigheid van geëigende voorbehoedmiddelen en -technieken.
Dat terzijde. Het moederschap wordt verheerlijkt, stellen de auteurs. Kinderen krijgen lijkt voor vrouwen een strategie om (zelf)respect en geluk te verwerven. Wat mij opvalt is dat mensen, moeders met behulp van dergelijke theorieën zwaar over één kam worden geschoren. Ik denk dat de huidige tijd, in vergelijking met een halve eeuw geleden, veel meer variatie toe laat wat betreft de kijk op moederschap. Voor de een is het de kroon op het huwelijk en een levensvervulling, voor de ander is het een activiteit naast een gedreven maatschappelijke carrière, en alle vormen ertussenin. Ook het vaderschap kan niet over één kam worden geschoren; ook daarbij zien we intens betrokken, actieve vaders tot en met die meneer die zondags het vlees snijdt. In mijn ogen is er op dit gebied nu juist een gróte keuzevrijheid!

Alledaagse Wijsheden

"De grootste gift die je je kind kunt geven is wortels en vleugels."

Anoniem

"De dag waarop een kind zich realiseert dat alle volwassenen imperfect zijn, wordt hij adolescent, de dag waarop hij ze vergeeft wordt hij volwassen en de dag waarop hij zichzelf vergeeft wordt hij wijs."

Anoniem

De Nederlandse economie krimpt als enige in Europa en de energie van teleurstelling vult de Hollandse luchten. Ik heb al eens eerder gezegd dat ik om moeder aarde te ontlasten voor creatieve krimp ben, dus in dat opzicht zijn wij een lichtend voorbeeld. Maar laten we reëel blijven, dit hadden we toch voor de volle honderd procent kunnen zien aankomen na anderhalf decennium van uitzinnig potverteren via hypotheken en andere leningen. Tel daarbij op dat de kosten voor onze zorgsector buitensporig uit de hand zijn gelopen en dan ligt deze uitkomst geheel in de lijn der verwachtingen.
Oppositie politici schreeuwen moord en brand, maar was het niet het CDA dat, samen met de VVD, van de hypotheekrente aftrek een heilig huisje heeft gemaakt. ‘Een breekpunt’ daagde Balkenende zijn rivaal Rutte nog in 2010 met klem uit; daar ging Rutte niet in mee, maar heilig was het ook voor hem. Alle andere schreeuwers, aangevoerd door Wilders, hebben in hun politieke verleden bijgedragen aan de huidige stand van zaken, maar daar hoor je ze niet over.
We blijven optimistisch, zien het goede van de huidige ontwikkelingen en proberen de beschikbare middelen en de werkgelegenheid wat eerlijker te verdelen. Angst voor de toekomst aanwakkeren is nergens voor nodig. Roosevelt zei in oorlogstijden al: “Het enige wat we te vrezen hebben is angst.” Nu hoeven we ook angst niet te vrezen, want dat is weer een angst apart.

Alledaagse Wijsheden

"Er zijn geen garanties in het leven. Bezien vanuit angst zijn ze niet sterk genoeg en bezien vanuit liefde zijn ze niet nodig."                

Emmanuel

"Aanvaard alleen liefdevolle gedachten in anderen en zie al het andere als een roep om hulp."

A Course in Miracles

Heeft u het ook zo druk? Terwijl je op je vingers na kunt tellen dat de meerderheid van de Nederlandse bevolking het helemaal niet druk heeft, scoort 'druk zijn' hoog op de waarderingsladder. Gepensioneerden roepen om het hardst: "ik heb het drukker dan ooit!" Niks lekker lui genieten van de oude dag, hard doorwerken is de norm.
Nu heb ik daar zelf ook een handje van. Ik heb nooit kunnen begrijpen waarom je na je 65ste zou moeten gaan genieten van het luieren. 'Dan kun je net zo goed dood zijn', was de consequentie die ik eraan verbond. Eens vroeg ik lichtelijk geagiteerd aan het Schotse medium Ian Graham wat ik nu toch weer zou kunnen doen om de wereld te hervormen. Zijn indringende antwoord was: "You are a human béing, not a human dóing!"
In onze westerse samenleving, met een masculiene prestatiegerichtheid, is druk zijn dé manier om erbij te horen. Bij een lezing ving ik een keer de volgende rake uitspraak op: "Ik ren, dus ik ben." Druk zijn betekent dat je meetelt. Dat had de econoom Keynes in 1930, toen hij voorspelde dat we een eeuw later zouden kunnen volstaan met een 15-urige werkweek, niet ingecalculeerd, dat we verslaafd zijn geraakt aan werken, nuttig bezig zijn. Als we er via een culturele therapie vanaf komen, zal er minder werkloosheid zijn en de beleving van werkloos zijn wordt positiever.

Alledaagse Wijsheden

"Heb je haast, ga dan zitten."  

S. Schiemank

"Tijd is geen snelweg tussen wieg en graf, maar ruimte om te parkeren in de zon."    

Phil Bosmans  

We blijven nog even bij de inspiratiemails van Inzicht-nu. Vandaag bereikte mij het volgende citaat van Hans Laurentius:

"Werkelijke moed is de durf je te laten ontroeren.
Je hart zo open te zetten dat je geraakt kunt worden.
Niet muren metselen en zeggen: Kijk mij eens flink zijn.
Dat heeft niets met moed te maken, dat is schijterigheid,
want alleen wie bang is doet een harnas aan."

Ach ja, het zal waar zijn, maar leer mij iemand kennen die geen enkele muur opbouwt tegen ontroerd worden, die het leed en de schoonheid van de wereld helemaal kan toelaten. Waarschijnlijk is een muur bouwen tegen al te veel ontroering ons redmiddel om te overleven op aarde, de mannelijke kant van ons wezen die maar beter goed ontwikkeld kan zijn. Het is de beschermheer tegen volledig ondergaan in medeleven en ontroering.  
Dat neemt niet weg dat de vrouwelijke kant niet helemaal dichtgetimmerd hoeft te worden en in zoverre ben ik het met Laurentius eens. Durven voelen in vele gradaties is verrijkend. Die intense gevoelservaring kan ook uitgesteld worden, er kan een periode van 'verdoving' aan vooraf gaan. Die verdoving toelaten, gewoon om verder te kunnen, getuigt voor mij eveneens van moed.    

Alledaagse Wijsheden

"Het hart zelf kan niet breken, want het is van nature zacht en open. De muur eromheen kan breken en dat maakt kwetsbaar."    

John Welwood

"Harde mensen zijn breekbaar, soepele mensen niet."

Eric Schneider

Via info@inzicht-nu.nl bereiken mij regelmatig diepzinnige gedachten. Sommige zijn voorspelbaar, omdat vele op het 'nu' zijn gericht en je niet een paar keer per week een originele nu-uitspraak kunt bedenken. Sommige zijn belangrijk en tot die categorie reken ik het volgende citaat van Erik van Zuydam, de man van de NU-dialogen:

Je diepste verlangen is niet om je voortdurend ‘goed’ te voelen. 
Je diepste verlangen is niet om je permanent gelukkig, succesvol, zelfverzekerd,
geliefd, ontspannen, sterk, aantrekkelijk, evenwichtig en vitaal te voelen.
Je diepste verlangen is om volledig beschikbaar te zijn voor élk gevoel dat gevoeld wil worden, 
om te herkennen dat je de open ruimte van bewustzijn bent waarin alle gevoelens
als tijdelijke passanten komen en gaan, en je te realiseren dat geen enkel gevoel
– positief noch negatief – ook maar iets zegt over jou. 

Met dit inzicht wordt verwoord dat we onze emoties niet zíjn, maar dat we emoties hébben. Evenzeer wordt duidelijk dat we geen bewustzijn hébben, maar dat we bezustzijn zíjn. Ten slotte lees ik erin dat onze ziel niet uit is op zo veel mogelijk goede gevoelens, maar domweg op gevoelens toelaten, ervaren, beleven. Het is waar, dit principe maakt het leven niet gemakkelijk, de alledaagse verlangens kunnen zo schril tegenover dit diepste verlangen staan. Maar laten we wel wezen, een leven lang gelukkig zijn is niet geleefd, of op zijn minst is er dan geen innerlijke groei mogelijk.

Alledaagse wijsheden

"If you loose, don’t loose the lesson."    

Dalaï Lama       

"Life is full of misery, loneliness and suffering, and it’s all over much too soon."   

Woody Allen

Tomás Sedlácek: "De hedendaagse economie zou afscheid moeten nemen van de voortdurende ontevredenheid en kunstmatig gecreëerde sociaal-economische tekortkomingen, en zou weer oog moeten krijgen voor de rol van voldoening, rust en dankbaarheid voor datgene wat wij hebben. (...)
Wij moeten ons losmaken van de materiële veeleisendheid en van de buitensporige nadruk op geluk gebaseerd op materiële voorspoed."
Hij heeft gelijk als het gaat om de common sense. Het journaal en vele publieke discussies staan bol van tragiek over de economische ontwikkelingen. Het woord 'kapotbezuinigen' ligt menigeen op de lippen. Maar tegelijkertijd zien we aan de basis heel wat nieuwe, hoopvolle initiatieven opduiken. In veel landen nemen aanvullende geldsystemen toe, zoals het lokale geld in 'Transition Towns' en LETS-kringen ('Local Exchange Trading System'); zie www.transitiontowns.nl en www.strohalm.nl
Daarnaast bestaat de 'leenhandel'. "Waarom kopen als je ook kunt lenen of huren?", kopt De Gelderlander. De 'deeleconomie' is in opkomst. Auto's, wasmachines en veel meer artikelen waarvan we dachten dat ze noodzakelijk bezit zijn voor elk huishouden komen hiervoor in aanmerking. Internet is een geweldig hulpmiddel om deze deeleconomie te versterken.
Het dringt niet een-twee-drie door in brede lagen van de bevolking. Maar met name de jongere generatie raakt er geleidelijk van doordrongen dat minder bezit meer vrijheid geeft en dat is veelbelovend.

Alledaagse Wijsheden

"Je kan nooit genoeg krijgen van wat je niet echt nodig hebt."

U2, 'Stuck in a moment'

"Hele generaties hebben gewerkt in banen waar ze de pest aan hadden, enkel en alleen om dingen te kopen die ze niet nodig hadden."

Chuck Palahniuk

"Wij zien de dingen niet zoals ze zijn, wij zien ze zoals wij zijn."

Talmoed

Ooit hebben we gedacht dat onze verlangens zouden afnemen naarmate we meer zouden bezitten. Wat blijkt: ze nemen juist toe, we raken nooit verzadigd. Consumptie is een verslavend middel geworden, vindt Tomás Sedlácek. "De consumptieladder beklimmen is heel gemakkelijk, maar afdalen op die ladder is onevenredig veel moeilijker."
Nu wordt bij economische theorieën veel gesproken over 'de mens' en daar doet econoom Sedlácek niet voor onder. Ik zie om mij heen echter heel wat geldelijk goed bedeelde mensen nogal sober leven en ik zie ook mensen die zich wonderbaarlijk aanpassen aan hun geslonken financiële middelen. Bovendien is naast de zuil van een materiële gerichtheid een even sterke zuil van een spirituele gerichtheid verrezen.
Dit neemt niet weg dat ik blij ben met de aanval van Sedlácek op de materiële zuil. 'Alle bezit is last' is een oude zegswijze. Maar tot het eigentijdse geloof hoort juist de idee dat bezit tevredener, gelukkiger en vrijer maakt. Het is niet waar en dat toont Sedlácek overtuigend aan. We sparen ook niet voor magere jaren, nee, in vette jaren (2001-2008) verhogen we zelfs onze schuld. "Het heeft geen zin om bergafwaarts het 'gas'pedaal in te drukken, zoals wij enkele jaren geleden hebben gedaan. De hoofdboodschap luidt: stap over op het nieuwe rijden – van MaxSnelheid naar MinSchuld, en zet het pientere pookje in de M van matiging.", aldus Sedlácek.
Hoewel ik nog 70 bladzijden te gaan heb, weet ik nu al wel het antwoord op mijn vraag (2 juli) of dit boek een must is voor economie studenten. Absoluut! Deze aanstaande hogepriesters van het geloof in economische groei dienen in staat te worden gesteld om hun geloof te relativeren. Daar helpt Sedlácek ze enorm bij.

Alledaagse Wijsheden

"Wij weten dat wij op het verkeerde spoor zitten, maar die tekortkoming compenseren we door onze snelheid te verhogen."

Stanislaw Jerzy Lec

Tomás Sedlácek parafraseert deze uitspraak op de volgende wijze: "Waar die groei toe moet leiden, weten wij niet goed, maar die tekortkoming maken wij goed door nog sneller te willen groeien."

"Iedere tijd heeft zo haar eigen illusies. Die van ons is het vurige geloof in de macht van welvaart."

Robert Samuelson 

Bernard Mandeville (1670-1733), geboren en getogen Rotterdammer, studeerde natuurkunde en geneeskunde in Leiden en vestigde zich als arts in Londen. Gehaat door tijdgenoten; zo vond de theoloog John Wesley hem minstens zo verderfelijk als Machiavelli, anderen zagen in hem een reïncarnatie van de duivel. De goede man moet dus wel iets belangrijks gezegd hebben.
2 Juli j.l. meldde ik dat ik gegrepen was door het boek ‘De economie van goed en kwaad' van Tomás Sedlácek. Hij stelt in de inleiding al spannende vragen, zoals: “Hoe zijn wij gekomen aan de notie van vooruitgang en groei omwille van de groei?” Die notie kwam van de Hebreeërs, maar de betekenis van het begrip is sterk veranderd, betoogt Sedlácek. Oorspronkelijk was het een spiritueel concept, op zoek naar het goede. "Tegenwoordig bezien wij de vooruitgang bijna uitsluitend in economische en wetenschappelijk-technologische termen." Economische vooruitgang is een axioma geworden in de moderne samenleving. "Wij verwachten groei. Wij gaan uit van groei."
Wat heeft Mandeville hiermee te maken? Veel! Hij staat aan de oorsprong van de gedachte dat morele ondeugd van het individu welvaart voor de gemeenschap produceert. Niks religieuze ethiek, hoe groter de hebzucht, hoe groter het economische welzijn. Ook wel de need for greed filosofie genoemd. A-moreel gedrag levert werkgelegenheid op, als de godsdienstige idealen worden gerealiseerd zou er een arme en 'stompzinnig onschuldige gemeenschap' ontstaan. Concurrentie, jaloezie en een alsmaar toenemende vraag brengen vooruitgang.
Mandeville bracht zijn ideeën vooral in dichtvorm. Prozaïsch. Minder prozaïsch, zeker voor moeder aarde, is echter dat deze denkbeelden de basis vormen van ons huidige economische denken.

Alledaagse Wijsheden

"Zolang je geen vrede sluit met wie je bent, zul je nooit tevreden zijn met wat je hebt."   

Mortman

"Het gaat er niet om dat je alles krijgt wat je wilt, maar dat je alles wilt wat je krijgt."  

Anoniem

Dan is er zo'n berichtje in de krant dat een nostalgisch stuk verleden naar bover trekt. 'Seksuologe Virginia Johnson is op 88-jarige leeftijd overleden.' 
Ik schrijf midden jaren 60, de tijd waarin sociaal veel op de kop gezet werd. Johnson en haar man William Masters hebben daar op seksgebied hun steen aan bijgedragen. In die tijd studeerde ik 'gezinssociologie' (veel andere leefvormen dan het gezin konden we toen niet bedenken). Met enige schroom werd ook de seks behandeld. Zo was er Freud die op basis van onderzoek onder een beperkt aantal vrouwen wist te vertellen dat er twee soorten orgasmes zijn bij de vrouw: het clitorele orgasme en het vaginale orgasme. Dat laatste was het ware orgasme, de eerste vorm trof je aan bij (geestelijk) onvolwassen vrouwen. Wetenschappelijk gebracht, maar persoonlijk vroeg menige studente zich angstig af of zij dus onvolwassen was gebleven.
Opeens waren daar Masters & Johnson en zij werden een begrip. Het verslag van hun opzienbarende onderzoek kwam uit in 1966: 'Human Sexual Response'. Seksuele reacties waren in het laboratorium gemeten, mensen kregen vóór de vrijpartij allerlei instrumenten op hun lijf om de meting mogelijk te maken. Ik heb me laten vertellen dat ze zich wel eerst keurig achter een scherm mochten uitkleden. Ik heb me ook laten vertellen dat je studenten voor een grijpstuiver bereid vond om als proefpersoon op te treden, dus dat was altijd weer het vermelden waard voor een zaal vol studenten.
Wat bleek: er was geen sprake van een tweedeling in orgasmes van vrouwen. Al die zorgen om de eigen onvolwassenheid bleken voor niets. Een mooi voorbeeld hoe de wetenschap voorschrijdt, slachtoffers maakt en dat zelf ook weer oplost, niet zelden op bijzondere wijzen.

Alledaagse Wijsheden

"Het is niet je taak om liefde te zoeken, maar om binnen jezelf alle barrières te zoeken die je ertegen hebt opgebouwd. Liefde wacht op een welkom, niet op een bepaalde tijd."

A Course in Miracles 

"Liefde is een cirkel waarvan het middelpunt overal is en de omtrek nergens."

Uit Sanskriet

Knevel is op vakantie en nu heeft van den Brink twee weken lang een wisselende gastpresentator
naast zich. Gisteren was dat wielrenster Marijn de Vries. Voortreffelijk deed ze het, geboren voor het vak. Een van de gasten was Liane den Haan, directeur ouderenorganisatie ANBO. Zij vertelde dat bij temperaturen boven de 30 graden per dag 20 tot 25 kwetsbare ouderen extra overlijden in verpleeginstellingen. Dus is er een Nationaal Hitteplan opgesteld. Is dat wel nodig als het om zoiets eenvoudigs als genoeg drinken gaat? Ja, want je kan water op tafel zetten, maar veel mensen zijn niet in staat om dat water te pakken. Het gaat vooral om mensen die geen zelfzorg meer hebben over het eigen leven.
Op zeer acceptabele wijze wist Marijn de Vries te verwoorden wat iedereen op de lippen lag: "Het is natuurlijk heel verdrietig dat ouderen overlijden onder deze omstandigheden, maar ze zijn kwetsbaar, moeten we dan ook niet tot op zekere hoogte accepteren dat dat gebeurt?" U voelt het, daar was geen sprake van. Argumenten die Liane den Haan aandroeg waren: ieder mens heeft recht op een mens- waardig bestaan; de keuze ligt bij mensen zelf, dat mogen wij niet voor ze bepalen; als je kwetsbaar bent en in een verpleeghuis ligt, kun je nog heel erg gelukkig zijn.
Mijns inziens is dat nu juist de vraag. Levert het rekken van mensenlevens, los van water aandragen, wel zo'n menswaardig bestaan op? Nog sterker is het de vraag of we daarmee de keuze bij mensen zelf leggen. Jazeker, je kunt gelukkig zijn, maar is het echt nodig dat er tot op hoge leeftijd zoveel mogelijk aan onze kwalen gedaan wordt om ons uiteindelijk de dementie in te helpen? 
Op je hoogtepunt stoppen is in de sport een bekende wijsheid. Ik zal niet zeggen dat je op je hoogte- punt moet sterven, maar mensen min of meer dwingen om door te gaan tot het bittere einde, elk keuzemoment wegnemen, vind ik ethisch onverantwoord. Dat mag wat mij betreft wel meer ter discussie staan.

Alledaagse Wijsheden

"Overgave én Loslaten is Vrijheid."

Zen Wisdom  

"Wanneer je verdrietig bent, kijk dan in je hart en je zult zien dat je huilt om wat je vreugde schonk."                      

Kahlil Gibran

Nog een nieuw woord geleerd: keuzearchitectuur. Thijs Kleinpaste verhaalt erover in de NRC. Het gaat om het manipuleren van keuzes van mensen door de overheid. De manipulatie, onderbouwd door psychologisch onderzoek, gaat richting milieuvriendelijk gedrag, gezonde levensstijl en wat dies meer zij. Overtuigend legt Kleinpaste uit dat deze keuzearchitectuur sympathiek lijkt, maar van burgers zwakke slampampers maakt. De zelfstandigheid van mensen wordt verkwanseld voor een systeem waarin de 'juiste' keuze voorgekookt wordt.
Geheel eens, dergelijke manipulatie is niet de taak van de overheid. Maar er komt een probleem bij. Het gaat om overheidsduwtjes in 'de goede richting'. Wie bepaalt wat de goede richting is? Wat vandaag als 'goed' te boek staat, kan morgen wel van het voetstuk afvallen. Wat goed is voor de een, hoeft niet goed te zijn voor de ander. We zijn geen eenheidsworsten.
Een paar dagen geleden kreeg ik oude foto's onder ogen waarop ook mijn grootvader, geboren in 1875, afgebeeld stond, vaak met een sigaar in de mond. Die sigaar hoorde bij hem. De goede man is 101 geworden. Stel nu dat hij vanwege overheidsduwtjes zijn uiterste best had gedaan van het roken af te komen, dan had dat wellicht veel stress opgeleverd, was hij minder gelukkig geweest, met mogelijk een maagzweer als gevolg en een korter leven. Nu heeft hij in zijn leven de eerste fiets zien verschijnen én was hij getuige van de eerste mens op de maan. Niet dat dat per se nodig is, maar een 'goede richting' definiëren voor iedereen is niet de juiste weg.

Alledaagse Wijsheden

"Het is de kunst om je verslavingen te beheersen zonder aan het beheersen verslaafd te raken."   

Carla Pols

"Hoezeer we ons ook in de beschaving hullen, we zullen altijd deel uitmaken van de natuur."  

Ted Andrews

Een nieuw woord geleerd: verliesaversie. Mooi woord als je naar de dansende letters kijkt. De schepper blijkt het Centraal Planbureau te zijn en het wordt gebruikt om aan te tonen dat de woningmarkt op slot zit omdat verkopers lijden aan verliesaversie. Niet de koper moet overgehaald worden om de hand van de knip te halen, maar de verkoper is de zwakke schakel. Hij wil zijn verlies niet nemen, hij houdt de prijs van zijn huis te hoog, want hij kan de psychische pijn van de prijsverlaging niet aan.
Zo'n begrip vertaal ik graag naar een minder materialistisch terrein, de liefde. Het geeft dan aan dat mensen te lang hoge verwachtingen koesteren die aan de eerste fase van verliefdheid verbonden waren. Het verwachtingsniveau geleidelijk bijstellen is moeilijk als je aan verliesaversie lijdt. Toch geldt: zet niet te hoog in en weet dat je beloond wordt, dat belangstelling en liefde toenemen. Met de liefde is het zelfs zo dat het proces omkeerbaar is. De liefde groeit aan beide zijden en bij een scheiding kunnen mensen elkaar liefdevol loslaten.
"Pijn is de moeite die het kost om los te laten." stelt Eric Schneider in zijn lezenswaardige boek 'Naar het hart van communicatie'. Die pijn geldt voor de woningmarkt, in de liefde en op vele andere levensterreinen. Het is goed te beseffen dat we zelf die psychische pijn kunnen beïnvloeden, we kunnen hem zowel vermeerderen als verminderen. 

Alledaagse Wijsheden

"Je bent altijd vrij om van gedachten te veranderen en een andere toekomst te kiezen, of een ander verleden."    

Richard Bach

"Het leven is volmaakt. Alles is precies zoals het moet zijn.
Geloven dat dit niet zo is, is geheel op eigen risico!"            

Nin Sheng                                                 

We weten al lang dat objectieve journalistiek niet bestaat. Het NOS journaal suggereert dat misschien, maar het woordgebruik en de gezichtsuitdrukking van de nieuwslezer tonen aan dat er sprake is van een subjectief oordeel over de gebeurtenis of de informatie die aan de orde is. Bij economische krimp, daling van het geboortecijfer, etc. wordt duidelijk dat we dat negatief behoren te waarderen. En zoals bekend richt het nieuws zich over het geheel genomen veel meer op wat negatief dan op wat positief geduid wordt.
Opmerkelijk is wel dat in die duiding de consistentie nogal eens ver te zoeken is. Onlangs werd in het journaal in treurige bewoordingen gemeld dat de auto industrie zwaar te lijden heeft gehad onder de crisis, veel minder auto's zijn verkocht in vergelijking met voorgaande jaren. Direct erna kwam het file probleem aan de orde. Nog steeds niet opgelost, tragisch en we zouden miljoenen moeten investeren om wegen te verbreden en wat dies meer zij.
Merkwaardig toch dat bij de terugloop van de auto verkoop niet juichend wordt vastgesteld dat als mensen om economische redenen wellicht minder auto gaan rijden dit geweldig zou zijn voor de afname van het file probleem. Twee issues die bij een koppeling in plaats van somber beide vrolijk voor het voetlicht gebracht hadden kunnen worden.

Alledaagse Wijsheden

"In plaats van direct een probleem op te lossen, kijk eerst even of er ook echt een probleem is."

John Weeler

“We weten wat de dingen kosten, maar niet wat ze waard zijn.”     

Tony Judt

“Dream as if you live forever, live as if you die today.” Deze uitspraak van Howard Thurman klinkt interessant, alsof je een intens leven tegemoet gaat. Maar bij nadere beschouwing denk ik toch dat het leven er juist sloom en eenzijdig door kan worden. Als je denkt het eeuwige leven te hebben, kon dat wel eens tot een vorm van apathie leiden: 'ach, dat kan ik later nog wel eens doen'. Er is zo oneindig veel 'later', je hoeft het niet waar te maken in die luttele tientallen jaren.
Als je leeft alsof je vandaag zal sterven, blijf je gelieven bij voortduring vertellen dat je van ze houdt. Dat is de reactie van mensen als voor hen vast staat dat ze snel dood zullen gaan. Het gebeurt bijvoorbeeld ook bij rampen, waarbij je nog de tijd hebt om te bellen. Die telefoongesprekken of mededelingen op het antwoordapparaat gaan niet over geld of bezit, alle irritaties vallen weg en de liefde wordt beleden. "Ik hou van jou, ik hou van jullie!!" Het klinkt misschien als het paradijs op aarde als we elkaar steeds vertellen hoeveel liefde en warmte we voelen, maar het zal de groei van het menselijk bewustzijn niet bevorderen.
Misschien moet je zo'n uitspraak ook helemaal niet analystisch ontleden, maar gewoon luisteren met je hart. Dan klinkt hij mooi.

Alledaagse wijsheden

“With your face in the dust, all you can do is trust.”

Ds Schuller

"Mensen zullen vergeten wat je zei, ze zullen vergeten wat je deed, maar ze zullen nooit vergeten wat voor gevoel je hen gaf."                 

Maya Angelou

'Een dag niet gelachen is een dag niet geleefd.' Een bekende uitspraak die uiteraard niet in alle situaties van toepassing is. Maar lachen zal wel gezond zijn, tenminste als het een ongecompliceerde, vrolijke lach betreft. Interessant is dat het vrouwelijke in de mens en het mannelijke in de mens naar verschillende soorten humor neigen. De laatststgenoemde humor is harder, agressiever, absurder, anderen worden belachelijk gemaakt waardoor de eigen superioriteit benadrukt wordt. Humor vanuit het vrouwelijke principe is voorzichtiger, relativerender, gericht op relaties, met meer zelfspot. Het gevolg van dit verschil kan zijn dat mensen elkaars humor niet begrijpen. De mannelijke humor wordt kwetsend gevonden, de vrouwelijke humor wordt beschouwd als jezelf onnodig neerhalen. In feite gaat het erom dat het mannelijke met humor zichzelf in de schijnwerpers wil plaatsen en het vrouwelijke een band met anderen wil scheppen. Daarom vertellen mannen in gezelschap ook gemakkelijker een mop dan vrouwen.
Zelf vind ik het heerlijk om bij lezingen de humor van de herkenning te gebruiken, het werkt verhelderend en relativerend. Opmerkelijk is dat humor voor een zaal iets anders is dan humor op papier. In boeken lukt het me niet om humor te verwerken, ik heb absoluut het contact met en de energie van de zaal nodig. Het omgekeerde zie ik ook. Auteurs die buitengweoon geestig kunnen schrijven, terwijl ze voor een zaal geen grap uit hun mond krijgen.
Losse grappen van anderen krijg ik wel 'op papier'; zie hieronder wat geinige citaten.

Alledaagse Geinigheden

"Ga nooit boos naar bed. Blijf op en bedenk hoe je je kan revancheren."

Anoniem

"Een effectenmakelaar drong er bij mij op aan om een aandeel te kopen dat zijn waarde elk jaar zou verdrievoudigen. Ik zei tegen hem: "Op mijn leeftijd koop ik niet eens groene bananen."

Claude Pepper

"Ik vroeg God om een fiets, maar ik weet dat God niet op die manier werkt. Dus stal ik een fiets en vroeg hem om vergeving."

Emo Philips

"Als je denkt dat je verlicht bent, ga dan eens een weekje bij je ouders logeren."  

Ram Dass

De volgende drie citaten komen uit brieven die mensen aan verzekeringsmaatschappijen hebben geschreven. Ze zijn dus echt!

"Ik reed met mijn auto tegen de vangrail, sloeg toen over de kop en knalde ten slotte tegen een boom. Toen verloor ik de macht over het stuur."

"Wij hébben geen inkomsten uit de melkveehouderij. Met de dood van mijn man is het laatste rund van het erf verdwenen."

"Alle rekeningen die ik ontvang betaal ik nooit onmiddellijk, daar mij daarvoor eenvoudig het geld ontbreekt. De rekeningen worden integendeel in een grote trommel gestort, waar ik er iedere maand geblinddoekt drie uittrek. Deze rekeningen betaal ik dan prompt. Ik verzoek u dan ook te wachten tot het lot u getroffen heeft."

Een kleurrijke eigenschap van mensen is arrogantie. Je laat het niet openlijk merken, verwaandheid is niet comme il faut, je voelt het alleen wel zo. Hele tijdperken lijden aan dit euvel. Neem onze Westerse ‘beschaving’, die staat toch hoger dan die van landen die nog moeten ontwikkelen. Wij geven grootmoedig geld voor die ontwikkeling, alhoewel in tijden die wij ‘crisis’ noemen de hand weer meer op de knip wordt gehouden. En dan zo'n begrip als 'kwakzalver', dat wij graag hanteren met betrekking de artsenij in andere tijden en culturen, de eigendunk spat er vanaf. 
Dat betreft de arrogantie jegens andere culturen. Bínnen onze samenleving zien we het inrichtingsprincipe van ‘hoog’ (veelal denkwerk) tot ‘laag’ (meestal handenarbeid), met bijbehorende status. Eigenlijk gaat het hierbij dus om een openlijk geaccepteerde arrogantie. Neem alleen al zo'n woord als 'kwaliteitskrant', dat spreekt toch ook boekdelen.
Ten slotte het privé domein. Het is bekend dat mensen erg kunnen afgeven op egoïsme en onbeschaafd gedrag in de huidige tijd, maar het betreft zelden henzelf of de eigen familie en vriendenkring. Het zijn altijd die anderen die het fout doen. En laten we eerlijk zijn, wie herkent niet bij zichzelf een zekere mate van zelfingenomenheid met de eigen overtuigingen? Ik in ieder geval wel. Ik ben in mijn leven op verschillende terreinen nogal veranderd qua ideeën, maar dat veranderde niets aan de overtuiging van mijn gelijk op dat moment. De onderstaande citaten roepen bij mij dus een begripvolle glimlach op.

Alledaagse Wijsheden

“Mijn inzichten zijn veranderd, maar niet het feit dat ik gelijk heb.”

Ashleigh Brilliant

“Mensen die denken dat ze alles weten zijn heel ergerlijk voor mensen die alles weten.”

Isaac Asima

Het is weer zover. Paul Rosenmöller bepleit als voorzitter van het 'Convenant Gezond Gewicht' dat in de cao’s een bepaling moet worden opgenomen die eisen stelt aan de levensstijl van werknemers. Ik ga het niet hebben over de verschrikkelijke bedillerigheid die hierachter schuilt, noch over het feit dat het uiterst moeilijk uitvoerbaar is en een eigenaardig controle apparaat vereist. Het gaat mij om de beperkte oorzaak–gevolg relaties die worden gelegd. ‘Eten’, ‘drinken’ en met stip op nummer 1 ‘roken’ zijn containerbegrippen geworden om ziekte te verklaren. We dachten dat we van het begrip ‘zonde’ af waren, maar nee, het is ten volle weer terug. Nu niet via de godsdienst, maar via wetenschappelijk onderzoek, wat in zekere zin een nieuwe godsdienst is geworden met dogma’s en een heilig geloof erin.
Het reguliere wetenschappelijk onderzoek kan echter moeilijk dieper kijken dan genoemde en vergelijkbare oorzaken. Zo hoor ik weinig over de invloed van geestelijke ontwikkeling, mededogen, diepe genegenheid, vergevingsgezindheid en aan de andere kant van chronische argwaan, wrok, hebzucht, lichtgeraaktheid. Er zijn wel wetenschappers die zich ermee bezig houden, zie bijvoorbeeld www.heartmath.com, maar het zijn er niet veel.
Ik vrees dat het aureool van ‘wetenschap’, ‘een gezonde leefstijl’ en ‘de schuldige zieke’ zozeer verankerd ligt in onze cultuur, dat het valt onder de ‘fundamentele veronderstellingen’ in het gisteren vermelde citaat van Alfred Whitehead.

Alledaagse Wijsheden

“Wie gezond leeft uit angst voor ziekte, wordt ziek van angst.”

Jane Roberts / Seth

Zo bezien kunnen we dus praten over self-fulfilling prophecy, want het verhogen van het angstniveau in de samenleving zal tot meer ziektes leiden. 

“Veel mensen zijn hun hele leven bezig om zo gezond mogelijk dood te gaan. Geniet...!"

Jan de Vaan

De krampachtigheid die vaak gepaard gaat met een grote aandacht voor de gezondheid, zal ook niet bevorderlijk zijn voor het lichamelijke welbevinden.

Soms begin je aan een boek en merk je dat je elk woord wilt lezen, sterker nog bij het lezen van de titel weet je dat al. Zo’n boek is ‘De economie van goed en kwaad; De zoektocht naar economische zingeving van Gilgamesj tot Wall Street’, van de Tsjech Tomás Sedlácek. Ik ben er net in begonnen en de vragen die hij in de inleiding stelt spreken mij al geweldig aan. Ziehier enkele:
—“Hoe zijn wij gekomen aan de notie van vooruitgang en groei omwille van de groei?”
—“Levert het goede economisch rendement op?”
—“Hoe oud is de notie dat de markt wordt bestierd door een onzichtbare hand?”
—“Hoe is de economie eigenlijk op de gedachten gekomen dat getallen het fundament vormen van de wereld?”
—“Waarom menen wij dat de wereld – tot en met sociale interacties aan toe – het beste kan worden beschreven met behulp van de wiskunde?”
—“Wat geloven economen? Welke religie hangen zij aan? En wat is het karakter van de waarheid?”

Met het begrip ‘economie’ doelt hij op de heersende stroming in het vakgebied. Het boek is een bestseller in Tsjechië. Of het in mijn ogen verplichte kost zou moeten zijn voor (aanstaande) economen ga ik de komende dagen woord voor woord  uitzoeken. Daar kom ik nog op terug.

Alledaagse Wijsheden

“Praktische mensen, die van zichzelf denken dat zij niet beïnvloed zijn door een of ander gedachtegoed, zijn doorgaans de slaven van een of andere achterhaalde econoom (...) Uiteindelijk zijn het de ideeën en niet de gevestigde belangen die wij moeten duchten, of zij nu tot goed of tot kwaad leiden.”

John M. Keynes

“Fundamentele veronderstellingen lijken dermate evident, dat mensen niet weten wat zij veronderstellen aangezien een andere manier van kijken nooit in hen is opgekomen.”

Alfred Whitehead

De bekende Britse zakenman Richard Brandon zegt in een interview dat moderne bedrijven overal ter wereld dienstbaar moeten zijn aan de samenleving. Opmerkelijk dat zo'n vanzelfsprekendheid gekoppeld moet worden aan 'moderne bedrijven'. De enige echte zin die werken kán hebben, is dienstbaarheid aan de samenleving.
Dit intrinsieke doel van arbeid is overwoekerd geraakt door de goden van het kapitalisme. Concurrentie en zoveel mogelijk geld verdienen werden het credo. Dat kan ook met producten die volstrekt niet dienstbaar zijn aan klant (zie de banken) en samenleving (zie de gevolgen voor het milieu).
Voor Brandon komt geld niet op de eerste plaats, maar wel plezier hebben in wat je doet, iets tot stand brengen waar iedereen trots op is.
Toon Hermans zag ons midden jaren 80 niet zo gemakkelijk die kant op gaan toen hij schreef: 
"De welvaart en de overvloed, zij hebben ons verward,
wij zijn voor 't grootste deel een brein, voor 't kleinste deel een hart.
Wat leven was met hart en ziel, werd leven met het hoofd,
de vonk die leven léven doet, is ongeveer gedoofd."      
Fraai verwoord, maar ik denk niet dat de vonk gedoofd is. De crisis geeft ons de unieke kans om die vonk te laten oplaaien. Een nieuwe visie op de betekenis van geld, een dienstbare visie in de ogen van Brandon. Hij is daarbij voorzichtig optimistisch over ons vermogen om de wereld veel beter, veiliger, rechtvaardiger te maken en hij denkt dat bedrijven een sleutelrol kunnen spelen in dat proces. 

Alledaagse Wijsheden

"Wat je denkt, dat schep je. Wat je schept, dat word je. Wat je wordt, dat druk je uit. Wat je uitdrukt, dat ervaar je. Wat je ervaart, dat ben je. Wat je bent, dat denk je."  

Neale Donald Walsch

"Wens en laat los; vertrouw op het universum om de details in te vullen."

Vedische Geschriften

Na een lezing, waarin ideeën over communicatie een hoofdmoot vormden, legde een man mij eens de volgende Chinese wijsheid voor. Als je iets tegen iemand wil gaan zeggen, moet je je eerst drie dingen afvragen, namelijk: Is het 1) waar, 2) nodig, 3) vriendelijk wat ik wil gaan zeggen? Voor het gemiddelde gesprek met vrienden is het wat omslachtig, maar als het om een belangrijke kwestie gaat, is het een nuttig houvast.
Drie keer ‘ja’ betekent uiteraard: zeggen! Maar bij twee bevestigingen kan dat ook. Als het 'waar' en 'nodig' is, hoeft het niet vriendelijk te zijn. Sommige zaken kunnen maar beter met kracht gezegd worden, iets wat politici onderling trouwens wat overdrijven. Is het 'waar' en 'vriendelijk', dan hoeft het niet nodig te zijn. De gemiddelde koffieleut voldoet hieraan, het smeert het sociale systeem.
Ten slotte, als het 'nodig' en 'vriendelijk' is, hoeft het niet waar te zijn. Het betreft het leugentje om bestwil, maar let wel, niet je eigen bestwil, maar dat van de ander. Een zetje in de rug dat die ander op het goede spoor helpt. Waarheid is ook maar betrekkelijk. Die politici die elkaar zo onvriendelijk bejegenen, denken stuk voor stuk dat het waar en nodig is wat ze zeggen, als ze het tenminste niet louter uit kiezersbejag doen. 

Alledaagse Wijsheden

"Je bent boos  op iemand, omdat hij niet de functie vervulde die jij hem had toebedacht.".

A Course in Miracles

Oftewel, de wortels van je boosheid liggen verankerd in jezelf. Terechte boosheid bestaat dus niet, het gaat altijd om een interpretatie. Natuurlijk kun je kritiek hebben op het gedrag van een ander, maar daarbij hoef je niet boos te worden. Overigens is boosheid te verkiezen boven teleurgesteld raken. De energie van boosheid is minder hardnekkig dan die van opeengestapelde teleurstellingen. Die leiden uiteindelijk regelrecht naar een depressie. Met boosheid kun je je voordeel doen, namelijk die wortels in jezelf opsporen en wegwerken.

"Als je ruzie maakt met een dwaas, verzeker je er dan van dat hij niet hetzelfde aan het doen is."

Anoniem

Zouden die politici daar wel eens over nadenken? Het is trouwens weer de kracht van menige politicus om snel los te laten: uitschelden, klap op de schouder, ouwejongens-krentenbrood, we gaan een biertje drinken. Voor het gevoel van meer vrouwelijk ingestelde mensen is dat ondenkbaar, juist ook vanwege de gevoelens die met zo'n scheldpartij gepaard gaan.

Ach, die wetenschappers, ze kunnen zo aandoenlijk zijn. Ik sla de krant open (rare uitdrukking voor 'nu.nl', maar in feite toepasselijker dan voor een papieren krant) en lees: “Mannen zijn minder kritisch op het gezicht van een vrouw als ze een partner voor de lange termijn zoeken, dan als ze een kort avontuurtje najagen.” Dat melden Britse onderzoekers in het wetenschappelijk tijdschrift Journal of Psychology, op basis van onderzoek onder 393 niet-vrijgezelle, heteroseksuele mannen.
Dit zou zomaar een Stapelstudie kunnen zijn en voor zo’n open deur uitkomst hoef je dan niet eens erg creatief te zijn. Maar goed, bij onderzoeker Anthony Little hangt het keurmerk ‘wetenschap’ er nog aan, dus we gaan verder. Terwijl mannen voor een korte affaire vallen op vrouwen met typisch vrouwelijke gezichtskenmerken, blijkt uit eerder onderzoek dat omgekeerd hetzelfde geldt voor heteroseksuele vrouwen: zij zoeken daarvoor een partner met een typisch mannelijk uiterlijk.
Het kan zijn, speculeert Little, dat mannen bij een kort avontuurtje alleen het risico op ontdekking willen lopen als de tijdelijke verovering bijzonder knap is. Daarom zouden mannen in deze situatie wel eens kieskeuriger kunnen zijn dan vrijgezelle mannen. Het is maar dat je het weet!
Wat ik me nu afvraag is: Waarom zouden al die mannen en vrouwen op zoek willen gaan naar een kort avontuurtje? Geen antwoord, dat zat niet in de onderzoeksvraag.

Alledaagse Wijsheden 

“Reeds menigeen heeft zich het leven benomen, omdat hij diegene niet krijgen kon, die hij een jaar later ontrouw zou zijn geworden.” 

Otto Weiss

"Doe alsof de toekomst van het universum afhankelijk is van jouw daden, maar lach om jezelf wanneer je denkt dat jouw daden enige invloed hebben.”

uit Boeddhisme

Een economieboek dat begint met de opdracht: “Voor Anneke. Dat de wereld van licht en liefde door dit boek dichterbij mag komen” heeft direct mijn aandacht. Econoom Ad Broere is aan het woord in zijn boek ‘Geld komt uit het niets; De financiële goocheltrucs ontmaskerd’.
Niet alles wat aan de orde komt kan ik tot mijn expertise rekenen, maar laat ik een onderwerp eruit kiezen dat me erg aanspreekt en ook zeer actueel is: het consumentisme. Maandelijks vertelt de niewslezer met droeve stem dat er de afgelopen maand wéér minder is gekocht. Al eerder sprak ik over de eigenaardige uitdrukking ‘gebrek aan consumentenvertrouwen’, terwijl eindelijk juist het consumentenrealisme lijkt door te dringen.
Dus ik kan het volledig met Broere eens zijn als hij schrijft: “Het is ernstig wat we onze aarde aandoen. Alle natuurlijke hulpbronnen worden geofferd op het altaar van het consumentisme. (....) Het consumentisme heeft ons collectief krankzinnig gemaakt. Persoonlijke schulden, grote financiële problemen, privé faillissementen en verlies van eigendom komen hieruit voort.” Wij moeten er in zijn ogen zélf iets aan doen: “Het is echt onze verantwoordelijkheid om de waanzin van bedrijven te stoppen in hun zoektocht naar steeds lagere productiekosten, daarbij volkomen voorbijgaand aan het menselijk welzijn, de grondstoffen en het milieu.”

Alledaagse Wijsheden

“Het kapitalisme is gebaseerd op de merkwaardige gedachte dat egoïstische mensen met egoïstische motieven bijdragen aan het welzijn van de samenleving.”

John M. Keynes 

“Weg met het cynisme, met de strijd en de concurrentie, lang leve het optimisme en de verbondenheid. Wat traditionele wetenschappers ook beweren, de mens is in wezen geen competitief wezen. Heelheid en verbinding, dáár worden we gelukkig van.”

Lynne McTaggart

Aardige examenopgave: maak van de volgende visies op het gebied van liefde, verliefdheid, egoïsme en altruïsme een samenhangend filosofisch verhaal. ;-)

“Houden van betekent voor mij dat degene waarvan ik houd gelukkig is. In tegenstelling tot verliefdheid dat egoïstisch is, is liefde altruïstisch.”   (Onderzoeksrespondente)

“Bij echte liefde wil je het beste voor de ander, bij romantische liefde wil je de ander.” 
(Margaret Anderson)

“De tegenstelling tussen altruïsme en egoïsme wordt in de liefde volkomen opgeheven.” (Thomas Mann)

“Altruïsme is jezelf ontwikkelen met als doel dat anderen zich aan jou kunnen ontwikkelen.” (Taoïsten)

“De ultieme uitdrukking van liefde is je verbinden met je bestemming.”   (Ian Graham)

Alledaagse Wijsheden

“Voorwaardelijke liefde is 1/3 liefde, 1/3 hechting en 1/3 verwachting.” 

Doc Childre

Nogal eens hoor je mensen zeggen dat ze hun partner en zeker ook hun kinderen onvoorwaardelijk lief hebben. Gemakkelijk is dat niet, want doorgaans zitten angsten en verwachtingen in de weg. Bijvoorbeeld de angst om in de steek gelaten te worden, de verwachting van regelmatig contact. Uiteraard zijn de hier gegeven verhoudingscijfers geen feitelijkheden. Via ons innerlijk ontwikkelingspad is het juist de bedoeling het eerste percentage steeds verder te verhogen, uiteindelijk tot 100%. En dat zal nog wel wat tijd en moeite kosten.

“Als je doorgaat met liefde uitzenden, keert de energie naar je terug als een regenereren de spiraal. Als liefde zich ophoopt, houdt zij je systeem in balans en harmonie. Liefde is het werktuig en meer liefde is het eindproduct.”    

Sara Paddison 

Groot nieuws: over twintig jaar hoeft 90% van de mensen met kanker daar niet aan te overlijden. Wat betekent dat? Om te beginnen een andere doodsoorzaak nummer één, want de dood zal nog wel niet uitgebannen zijn. We zullen gemiddeld een stuk ouder worden, dus doorwerken tot je 67ste kan niet meer. Laten we het, inclusief de AOW, snel naar 75 brengen om niet weer achter de feiten aan te lopen. Waarschijnlijk word je van het gevonden middel niet beter, het is vooral remmend als ik het goed begrijp, dus de zorgsector, inclusief de mantelzorg, zal intensiveren. Daar komt dan nog bij dat dementie op oudere leeftijd zal toenemen. Het is waar, op hoge leeftijd zijn er heel wat mensen die eigenlijk liever dood willen, maar dat mag niet zomaar. 
Dit alles zal heel wat gaan kosten, dus de zorgpremies moeten omhoog. Ik weet het, het gaat om mensenlevens, dat is ons hoogste goed, dan moet je niet met kille feitjes komen. Dat geldt wat mij betreft in hoge mate voor jongeren, jonge ouders. Laten we de grens wat hoger leggen, zeg bij 70 jaar. Daarna geen bevolkingsonderzoek meer of andere drastische ingrepen. Een moeizame discussie levert het op en bovendien worden verschillende met elkaar samenhangende onderwerpen los van elkaar bediscussieerd. 
Vooralsnog is de overheersende opinie dat de dood koste wat het kost bestreden moet worden. Het spirituele zicht is beperkt, de dood hoort niet meer bij het leven en daarvan krijgen we de rekening gepresenteerd.

Alledaagse Wijsheden

"De kunst is evenwicht te bereiken tussen de gruwel en het wonder van het menszijn."

Anoniem

"Vertrouwen: het simpele gevoel dat alles goed komt en dat alles goed is."

Neal Donald Walsch

Vertrouwen is in het algemeen moeilijk als de omstandigheden als slecht ervaren worden. Het vertrouwen waar Walsch op doelt is een dieper liggend vertrouwen, inherent aan de persoon en niet rationeel onderbouwd.

"Nee hoor, ik kom niet, vreselijk zo'n surprise party, ik hoop dat het me nooit overkomt, dus ik zal het een ander ook niet aandoen." Wat beteutert kijken de twee jonge twintigers elkaar aan, net heeft een goede huisvriend geweigerd om naar het feest te komen dat zij in het geheim voor hun ouders organiseren. Het feest gaat door, de ouders stralen vanwege de belangstelling en de inzet en originaliteit van hun kinderen, maar jammer dat Gerard er niet was. 
'Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.' Gerard had zich keurig aan deze 'gulden regel' gehouden. Behandel de ander, zoals je zelf behandeld wilt worden. Het is maar hoe je het uitlegt, maar het lijkt er toch wel op dat hier weinig inlevingsvermogen wordt gevraagd. Het is een oude leefregel en nog steeds is hij voor het grovere gedragswerk heel relevant. Bedenk dit even voordat je een scheidsrechter gaat schoppen, een buschauffeur molesteert, hulpverleners op agressieve wijze het werk onmogelijk maakt, etc. Maar voor meer subtiele zaken is empathie, oog hebben voor het mogelijk anderszijn van een ander, toch zeer gewenst. 

Alledaagse Wijsheden

"Vriendelijkheid in woorden schept vertrouwen, vriendelijkheid in denken schept diepgang 
en vriendelijkheid in gevoelens schept liefde."  

Lao Tse

"Wie oorlog haat, brengt meer haat in de wereld. Wie vrede liefheeft, brengt meer liefde in de wereld." 

Anoniem

Groot feest in Wageningen vanwege 750 jaar stadsrechten. Net iets langer dan Amsterdam, dus over enkele jaren zal daar wel langs de grachten gehost worden. Om het geheel een wat diepzinnig tintje te geven is de bibliotheek getooid met enorme borden met een citaat erop.
Zo las ik "Wie in het nu meent te leven, leeft slechts in de hik van de tijd." (Wijnand Steemers) Laat Eckhardt Tolle het niet horen met zijn gedreven pleidooi voor 'De Kracht van het NU'. Wat mij betreft zou je er ook van kunnen maken: "Wie in het nu meent te leven, leeft volop in de eeuwigheid." Beide uitspraken vormen de uitersten van het contunuüm masculien–feminien. In onze in het masculiene denken zo gespecialiseerde westerse wereld zal de eerste uitspraak meer aanslaan dan de tweede.
Zo zei ik eens bij een lezing dat er niets anders is dan 'nu', we leven alleen maar in het 'nu'. De dagvoorzitter reageerde daarop dat het 'nu' splinterdun is, terwijl er erg veel verleden en toekomst is. Beiden hadden we gelijk, het is maar hoe je luistert, vanuit de masculiene of vanuit de feminiene pool, met het hoofd of met het hart. Bij een andere spreuk op de bibliotheekborden had Martinus de Kam een gulden middenweg gevonden: "Vandaag is morgen gisteren, al gaat de tijd ook traag en blijft er veel verleden tijd je leven lang vandaag."

Alledaagse Wijsheden

"Hij die zich vastklampt aan zijn vreugde, wordt door het gevleugelde leven vernietigd. Hij die de vreugde kust als zij voorbij vliegt, leeft in de zonsopgang van de eeuwigheid."

William Blake

"Ieder moment eindigt op hetzelfde moment als het begint. Als je dit begrijpt, begrijp je ook dat de dood nooit een einde is, maar altijd een begin." 

Neale Donald Walsch

Och ja, als we dan toch de samenleving wat vriendelijker gaan maken via parttime betaald werk en afnemende salarisloosheid, laten we dan direct ook de beloningsverschillen tussen mannen en vrouwen wegwerken. In NU.nl las ik een staatje over de procentuele inkomensverschillen in 27 Europese landen (2011). Gemiddeld voor deze landen gold dat vrouwen 16% minder verdienen dan mannen in gelijkwaardige functies. Nederland bereikte een tiende plaats met 18%. De weinig eervolle top vijf werd gevormd door Estland (27%), Oostenrijk (24%), Duitsland (22%), Griekenland (22%) en Groot-Brittannië (20%). Het beste uit de bus kwamen Slovenië (2%), Polen (5%), Italië (6%), Luxemburg (9%) en België (10%).
Vraag me niet hoe dit alles berekend is, het zal niet gemakkelijk zijn om internationaal de juiste indicatoren te vinden. Enkele decennia geleden werkte ik mee aan een internationaal echtscheidingsonderzoek en het werd me zeer duidelijk dat dergelijk onderzoek snel mankementen vertoont, omdat omstandigheden in de betrokken landen zo verschillend zijn.
Maar goed, laten we de bovengenoemde cijfers als indicaties beschouwen, dan valt er nog steeds heel wat te hervormen in Nederland.

Alledaagse Wijsheden

"De echte ontdekkingsreis bestaat niet uit het zoeken van nieuwe vergezichten, maar uit het hebben van nieuwe ogen." 

Marcel Proust

"Ook deze tijd zal eenmaal de goede oude tijd worden."   

Godfried Bomans

Is er werkloosheid in Nederland? Natuurlijk niet! Er is meer dan voldoende werk, kijk naar de zorg, de politie, het onderwijs..... Eigenlijk moeten we zo'n verwarrend woord als 'werkloosheid' helemaal niet gebruiken. Er is wel werk, maar geen geld om dat te honoreren. Er is 'inkomenloosheid' of 'salarisloosheid'. Het klinkt wat onwennig, maar het geeft het probleem beter weer.
Dat leidt dan vanzelfsprekend naar een oplossing, namelijk herverdeling van inkomens en uitkeringen, zodat meer mensen betaald werk kunnen verrichten. Dat is niet alleen sociaal een prettig gevoel, maar ook broodnodig. Jeugdwerkloosheid is bijvoorbeeld een groot gevaar voor de toekomst. 
Dagblad De Gelderlander kopt 'Loon inleveren voor werk'; 42% van de betaald werkende Nederlanders is bereid een lager salaris te accepteren voor baanbehoud. Die kant moeten we op. Het betreft nog wel vaak louter het behoud van de eigen baan, maar de beleidsmakers zullen dit principe breder moeten trekken. Langs deze weg kan dan ook het zo maatschappij-vriendelijke parttime betaalde werk bevorderd worden.
Vergeet bij dit al vooral de zeer hoog betaalden niet, bijvoorbeeld in de zorg en bij de banken. Het levert verhoudingsgewijs niet zo veel op, maar het is een zeer belangrijke sociale stimulans. 

Alledaagse Wijsheden

"Je succes is de verzameling fouten die je maakte en waarvan je herstelde."

Anoniem

Dus zonder fouten geen succes, en daarbij gaat het dan niet om maatschappelijk aanzien, maar om de innerlijke ontwikkeling.

"Redeneer over uw beperkingen en voorwaar, het zijn de uwe."  

Richard Bach

Dat hoort dan ook bij het succes, de eigen capaciteiten niet onderschatten. Denkwerk kan veel onnodige obstakels opwerpen. Henry Ford verwoordde dit principe ook fraai: "Of je nu denkt het te kunnen of niet te kunnen, je hebt altijd gelijk."

(vervolg)

De waarde ‘eerlijkheid’ staat tegenwoordig hoog in het morele vaandel. Je zou denken dat ten aanzien van ‘openheid’ of ‘geheimhouding’ de balans veelal doorslaat naar eerlijk zijn over de extra liefdesrelatie. Menigeen kiest echter voor de route van geheimhouding. De redenen ervoor lopen zeer uiteen. Een psychologe vindt dat als je volwassen genoeg bent om een extra liefde te hebben, dan moet je ook maar volwassen genoeg zijn om dat voor jezelf te houden. Anderen willen de partner, die het in hun ogen niet kan begrijpen of erg jaloers is, beschermen.
Er is een meetlat om te bepalen welk gedrag het meest moreel verantwoord is. Daarbij gaat het om integriteit. De eigen keuze moet nauwlettend tegen het licht gehouden worden. 'Geheimhouding' is niet integer als daarmee je eigen angst voor verlies verhuld wordt. En 'eerlijk zijn' is niet integer als daarmee het eigen schuldgevoel wordt afgeschoven. Als het werkelijk om het bestwil van de ander gaat, kunnen zowel geheimhouding als openheid integer zijn. Daarvoor is de intentie van het handelen dus de maatstaf.

Alledaagse Wijsheden

"Bij échte liefde wil je het beste voor de ander; bij romantische liefde wil je de ander."

Margaret Anderson

"Liefde is niet iets wat je krijgt, maar iets dat je voelt wanneer je het aan anderen geeft."

Anoniem

(vervolg)

Vallen en opstaan kenmerkt veel relaties met derden. Een minderheid van de ‘ervaringsdeskundigen’ is louter positief, alles loopt op rolletjes, beiden gaan vreemd (“raar woord, het voelt zo vertrouwd”). Eveneens een minderheid heeft zo’n relatie volledig afgezworen. “Ik begin er nóóit meer aan, emotioneel veel te verwarrend. Als je met de een in bed ligt, denk je aan de ander en andersom.” Ook zijn sommigen van mening dat deze ervaring enkel verdriet heeft gebracht.
Bij een meerderheid overheerst echter de ambivalentie. Aan de ene kant denk je de jaloersheid voorbij te zijn, niet zeuren als je beiden een extra relatie hebt. Aan de andere kant doemt de angstige vraag op of dat geen veeg teken is. Een vrouw zegt niemand zo’n ingewikkeld leven aan te raden en vervolgt: “maar als je kijkt naar de scheidingen, dan is dit toch zoveel rijker en verrijkender.” Midden in de problemen vraagt iemand zich vertwijfeld af: "hoe meer liefde, hoe beter toch??!"
Menigeen is doordrongen van de idee zelf het wiel te moeten uitvinden. Dat geldt zeker voor de vragen rond openheid en geheimhouding.
                                         Wordt vervolgd.

Alledaagse Wijsheden

"Als iemand je een dodelijke steek toebrengt in het midden van je hart en als je daar niet aan sterft, groei je."

Anoniem 

"Relaties worden niet gemeten in tijd, maar in lessen die zijn geleerd." 

B.J. Weiss

Zaterdag, tijdens het Eigentijdse Festival, geef ik een lezing over ‘Liefde & Vrij zijn; trouw en ontrouw in verandering’. Laat ik een voorschot geven op basis van brieven die ik in de jaren 90 ontving. Om te beginnen de moraal, waarbij de uitersten lijnrecht tegenover elkaar staan.
Een getrouwde vrouw zegt dat je je partner áltijd zwaar treft, vreemd gaan is onbestaanbaar of je bent van elke moraal gespeend. Een andere getrouwde vrouw meldt te geloven in groei en ontwikkeling. Zij vindt het zeer wreed als je niet meer groeit in relaties en daarom wil ze vrij zijn om lief te hebben als ze liefde voelt. Een getrouwde man ziet geen enkel probleem, omdat ‘liefde in meervoud’ toch reeds lang geaccepteerd en eerder regel dan uitzondering is.
De meeste reacties bevinden zich qua moraal tussen deze uitersten. Mensen vragen zich af wat trouw eigenlijk is, trouw aan je eigen gevoelens is toch ook belangrijk. En kan het geluk wel gebouwd worden op het verdriet van anderen? Het gaat om een ervaringsgebied dat sterk in beweging is, veelal onder de oppervlakte van de samenleving, en met vallen en opstaan in de richting van een grotere acceptatie en tolerantie. 
           Wordt vervolgd.

Alledaagse Wijsheden

"Liefdespijn is levenspijn. Waar je pijn is, daar is je leven, je evolutiedrang."

Joseph Campbell

"Alles wat je vol liefde vrijlaat, zal voller van liefde terugkeren."

Carla Pols

Afgelopen week heb ik heerlijk gegeten in een nieuw restaurant. De kok was een jonge vrouw, die duidelijk met hart en ziel kookt. In een gesprek bleek dat ze er niet voor doorgeleerd had, ze was afgestudeerd in de rechten. Kennelijk werden haar rechtenambities overtroffen door haar liefde voor het koken; ze is een waar natuurtalent. 
Hoger onderwijs wordt enorm belangrijk gevonden, hoe hoger, hoe beter, lijkt het adagium wel te zijn. Sommige politieke partijen hebben er zelfs een aureool omheen geweven. Door die hoge status van de academische vorming kunnen mensen minder vrijelijk kiezen. Daarbij komt dat bij een groeiende werkloosheid het systeem erg inflexibel is. Mensen willen 'op niveau' werken en niet eronder. Een gepromoveerde geschiedkundige jammerde in een krantenartikel dat het zo erg was dat werkloze academici onder hun niveau moesten gaan werken, bijvoorbeeld in plantsoenen of schoolbussen rijden. Wat is er in ’s hemelsnaam mis met werken in tuinen, huizen schoon houden, kinderen verzorgen?! Werkelijk samen leven kent zulke ‘niveaus’ niet.
In het belang van een gezonde samenleving en van werk dat niet bijdraagt aan depressies en burn-out, moeten we snel af van de maatschappelijke hoog-laag ladder. 

Alledaagse Wijsheden 

“De drang om onszelf serieus te nemen is omgekeerd evenredig aan ons creatieve vermogen.” 

Eric Hoffner 

Het is niet onwaarschijnlijk dat naarmate de opleiding hoger is, mensen zichzelf meer serieus gaan nemen, mede ook omdat de sociale omgeving dat ondersteunt. Achter het jezelf serieus nemen schuilt dikwijls de angst of je wel echt kan waarmaken wat met deze als ‘hoog’ bestempelde opleiding van je wordt verwacht. Dan krijgt de speelse, intuïtieve creativiteit minder kans.

“Waar we ons leven uitstippelen, ontstaan hiaten."

Carla Pols 

Wanneer het carrière-pad wordt uitgestippeld naar een doel in het (verre) verschiet, is het moeilijk om in iedere levensfase te ontdekken welke talenten dan het beste ingezet kunnen worden en welke zijpaden wellicht meer opleveren dan het rechttoe, rechtaan traject.

“Artsen leren tijdens hun opleiding veel meer de pols te voelen dan de gevoelens te polsen."

Anoniem 

De medische wetenschap heeft ons heel wat goeds gebracht, maar ook belangrijke terreinen laten liggen. Het pillen-tijdperk heeft daarnaast veel waardevolle kennis van vroeger en van andere culturen overboord gegooid.

We vechten wat af, tegen het water, voor ons huwelijk, tegen een ziekte. Het gevecht wordt ook niet altijd eerlijk gevonden, blijkens menige rouwadvertentie waarin gemeld wordt dat de overledene de oneerlijke strijd tegen zijn ziekte verloren heeft.
We kennen nu ook het begrip 'vechtscheidingen', die tragisch zijn voor de betrokkenen, met name voor de kinderen. Het blijkt dat vechtscheidingen vooral voorkomen bij hoger opgeleiden, die goed van de tongriem gesneden zijn. Als het verstand wordt ingezet en argumenten worden verzameld, lijkt verbaal vechten voor menigeen kennelijk logischer dan liefdevol loslaten. Voor dat laatste is het zuivere gevoel belangrijk, waarin de wetenschap besloten ligt dat liefde overwint.

Alledaagse Wijsheden

"Liefde is het waard om niet voor te vechten."  

Bo Baden

"Domme mensen weren zich met wapens. Verstandige mensen wapenen zich met woorden. 
Wijze mensen ontwapenen met liefde."   

Paul Kluwer 

Nog even door met het in voorgaande tekst vermelde boek van Deepak Chopra. Misschien zou arts en neurobioloog Dick Swaab, die met zoveel verve 'Wij zijn ons brein' verdedigt, zijn boek eens kunnen lezen. Zo schrijft  Chopra, die ook arts is, gespecialiseerd als internist en endocrinoloog:
"Als de hersenen gedachten produceren en die gedachten het resultaat zijn van informatie die is opgeslagen in onze neuronen, hoe zou iemand dan ooit op een nieuw idee kunnen komen? (....)
Nieuwe gedachten zijn afkomstig uit de geest, niet uit de hersenen. De oorspronkelijkste nieuwe gedachten noemen we inspiratie." Verderop verduidelijkt hij: "Transformatie is eigen aan inspiratie – instroom van de geest – en geen enkel model van de hersenen heeft zelfs maar bij benadering kunnen verklaren hoe een groepje neuronen zichzelf kan veranderen."
Nu ben ik geen arts, bioloog of natuurkundige. Maar ik ben wel in staat m'n hersenen even tot rust te laten komen en te voelen dat de geest verbonden is met bronnen die zeer geïnspireerde inzichten doorgeven. Ik heb het letterlijk ervaren bij het schrijven van een boek. Ik wist in die tijd nog weinig tot niets van spirituele inzichten, maar als mensen vroegen hoe het in 's hemelsnaam mogelijk was dat ik tijdens mijn drukke levenswandel in twee weken dat boek geschreven had, zei ik: "Ik heb gewoon m'n hoofd open gezet en het gleed er vanzelf in." Dat wordt ook wel flow genoemd.

Alledaagse Wijsheden

"Ons verstand onderwerpt zich aan de wetten die we zelf hebben vervaardigd, Onze geest nooit." 

Kahlil Gibran

Dit citaat kwam al eens langs, als toelichting op de uitspraak "Je moet niet alles geloven wat je denkt", en het past ook goed in dit verband. Dat het denken krachtig kan zijn heeft Albert Einstein mooi verwoord: "Een atoom is gemakkelijker te vermorzelen dan een vooroordeel."    

"Wij zijn als eilanden in de zee: Aan de oppervlakte gescheiden, maar in de diepte verbonden."             

William James

Enkele weken geleden zag ik een tv-programma waarin Jack Spijkerman geïnterviewd werd door EO-er Tijs van den Brink. Jack – die voorafgaande aan zijn media carriere leraar was geweest op Christelijke scholen en o.a. het vak Godsdienst doceerde – wist te melden dat hij na religieuze omzwervingen nu zeker wist dat God niet bestaat. Enigszins verbaasd vroeg de interviewer hoe zeker zeker was. Geen enkele twijfel op zijn gezicht en in zijn woorden: het was hélemaal zeker! 
Wat een helder Godsbegrip moet daaraan ten grondslag liggen. Spijkerman weet kennelijk wie, wat, hoe God is, wat je mag verwachten als hij/zij/het zóú bestaan. Als aan die verwachting dan niet wordt voldaan, bestaat hij dus niet. Later in het gesprek bleek dat hij zich daarbij ook verhield tot vele anderen die een God nodig hebben voor troost en wat dies meer zij. Dat vond hij legitiem, maar voor hem gold dat niet.
Uit andere gesprekken die Tijs van den Brink en ook Andries Knevel met mensen hadden, komt een diffuser Godsbeeld naar voren, een Godsbegrip waarbij niet met zekerheid over al of niet bestaan te oordelen valt. Mensen die meer willen weten over de diepere gelaagdheden in Godsbeleving raad ik een boek van Deepak Chopra aan: “Hoe wij God kunnen ervaren; In zeven stappen naar een alomvattend Godsbeeld”.

Alledaagse Wijsheden

"God heeft ons geen kalme reis beloofd, wel een behouden aankomst."

Anoniem

"Toeval is de naam die God gebruikt als hij in cognito wil blijven."  

Albert Schweitzer 

Soms overvalt mij een grote opruimwoede – eigenaardig woord trouwens, want ik vind het wel een prettige aandoening – en begin ik allerlei papieren, boeken, kleren en wat dies meer zij op te ruimen en weg te werken. Dan kom je nog wel eens wat oude gedachtespinsels tegen. Zo schreef ik in tijden dat de dingen naar mijn smaak minder prettig liepen de volgende songregels: 

Ik zou wel eens willen weten, waarom is onafheid zo erg?
Waarom kan ik niet accepteren, dat op aarde nog veel valt te leren.
Het lijkt wel een onoverklímbare berg! Wááróm is onafheid zo erg????

Ik geef toe, het haalt het niet bij het prachtige lied van Jules de Corte: "Ik zou wel eens willen weten, waarom zijn de bergen zo hoog?....." (single 1956), maar er zat wel een diepgevoeld verlangen achter naar meer acceptatie van alles wat zich aandient. Een kunst apart en volgens een anoniem citaat is zo'n volledige acceptatie, zonder protest de situatie toelaten, nu juist het geheim van het leven.

Alledaagse Wijsheden

"Waar je je tegen verzet, blijft. Waar je naar kijkt, verdwijnt." 

Neale Donald Walsch

"De wijze leeft zonder weerstand en daarom kan niemand hem weerstaan."  

Lao Tse

Buitenechtelijke relatie, verliefd op een derde, liefde in meervoud, vreemdgaan, overspel — er zijn veel woorden voor een verschijnsel dat volstrekt alledaags is en desondanks nog redelijk taboe in onze samenleving. Hieronder het verhaal van een vrouw, dat aantoont dat eigen ervaring mild maakt en dat overkomt velen.
“En toen, ineens, tijdens de sportlessen van mijn zoontje kijk ik Frits aan en boem! Tot over mijn oren verliefd. De maanden erna heb ik doorgeworsteld met een opgewekte glimlach naar mijn gezin toe, maar inwendig verscheurd door tweestrijdige gedachten. Mijn man houdt veel van mij en ik van hem. En dan is er Frits; we hebben ons nooit uitgesproken tegenover elkaar, maar er zijn maanden geweest dat hij maar één ding had hoeven zeggen en ik had alles opgegeven voor hem. Ik heb regelmatig lopen dagdromen, alle mogelijkheden bedacht hoe ik met hem samen kon zijn.
Het afgelopen jaar heb ik heel wat van mijn vroegere meningen moeten herzien. Ik zei altijd dat wanneer je een goed huwelijk hebt en er niet voor open staat, je ook niet zomaar verliefd wordt op een ander. Nu weet ik dat die verliefdheid je overvalt. Ik heb ook altijd gezegd dat je niet van twee mannen tegelijk kunt houden, nu weet ik dus dat dat heel goed kan.”

Alledaagse Wijsheden

Onderstaande citaten zijn beide van de dichteres Carla Pols
die als geen ander via taal indringende beelden kan oproepen.

"Pas als het leven je heen en weer heeft geslingerd kun je werkelijk bewogen zijn."  

"Doordat de moed er zo vaak inzonk, leerde ik vaster in mijn schoenen te staan."

Het boek 'Geheugen, spreek' van Vladimir Nabokov opent met een van de bekendste zinnen uit zijn werk:
"De wieg schommelt boven een afgrond en het gezond verstand zegt ons dat ons bestaan niet meer is dan een vluchtig kiertje licht tussen twee eeuwigheden van duisternis."
Naar zo'n zin kan ik lang staren en glimlachen. Mijn gezonde gevoel zegt namelijk precies het omgekeerde en ik vind het zo prachtig dat zo veel contrasterende visies op de werkelijkheid naast elkaar kunnen bestaan.
De zin bereikte mij via een NRC interview met hoogleraar 'Jeugd en Media' Patti Valkenburg. Haar commentaar op de zin: "Mooi he. Het enige wat we kunnen doen is zoveel mogelijk genieten van dat ene kiertje licht." 
Over dat 'genieten' zijn we het eens, maar onze innerlijke groei-impulsen zorgen er in mijn ogen wel voor dat we heel wat obstakels op ons pad treffen.

Alledaagse Wijsheden

"Vergeven is het laten varen van alle hoop op een beter verleden."

A Course in Miracles

Er is veel te doen rond vergeven, boeken zijn ermee gevuld en cursussen kunnen gevolgd worden. Vergeven is een kunst apart, want vergeven met de 'mind', via de gedachtenstroom, is niet genoeg. Vergeven vanuit het gevoel is belangrijker. Natuurlijk doe je dat in de eerste plaats voor jezelf, want lichaam en geest zijn niet gebaat bij chronische gevoelens van wrok.
Eens kruiste de volgende uitspraak mijn pad: "Vergeven is een gevangene vrij laten en beseffen dat je zelf die gevangene was." Wat die ander ermee doet is zijn of haar zaak; het kan ook zijn dat die ander in het geheel geen reden ziet om vergeven te worden. Ten diepste beschouwd ís er ook geen reden om iemand te vergeven. 'Oordeel niet' is een waardevolle bijbelse boodschap die vergeving overbodig maakt. 

"In den beginne was er niets, en toen ontplofte dát ook nog."     

J. Driessen, stelling in proefschrift

Humor in de wetenschap is een goede zaak. In dit geval gaat het dus niet over onderzoeksuitkomsten, maar juist ook met betrekking tot de resultaten van onderzoek mag humor beslist wel wat meer gepraktiseerd worden, alleen al om deze resultaten te relativeren. 

"Vrouwelijk talent wordt op de arbeidsmarkt in Europa te weinig benut" zegt de Luxemburgse eurocommissaris Viviane Reding. "We kunnen het ons niet veroorloven dat talentvolle vrouwen bij bedrijven aan de kant blijven staan, dat is echt absurd."
Over absurd gesproken, in 'Debat op 2' was het onderwerp 'ongeëmancipeerde' vrouwen aan de orde die hun studie maatschappelijk niet waarmaken en afhankelijk zijn van het inkomen van hun man. Begonnen werd met een discussie tussen twee deelnemers. Aan de ene kant van de tafel een vrouw die ervoor gekozen had om tijdelijk te stoppen met betaald werk nu haar vier kinderen haar zorg nodig hadden, terwijl ze ook mantelzorg en vrijwillig schoolwerk verrichtte. Aan de andere kant van de tafel een man, die dat maar niks vond, want je moet zelf financieel je broek kunnen ophouden. Dat deed hij ook. En langs welke weg deed hij dat? Als redacteur van Playboy. Mind me....
Nu heb ik niets tegen Playboy. Maar laten we alsjeblieft gauw een fundamentele discussie starten om tot een consensus te komen over wat zinvol werk is voor onze samenleving, werk dat we echt niet kunnen missen. Dat laatste geldt in mijn ogen dus wel voor deze vrouw die 'haar broek niet kan ophouden' en niet voor deze man die dat wel kan. Een maatschappelijk verantwoorde keuze maken is trouwens zeer geëmancipeerd.

Alledaagse Wijsheden

"De ultieme uitdrukking van liefde is je verbinden met je bestemming."

Ian Graham

Als mensen zich werkelijk kunnen verbinden met hun bestemming, de valkuil omzeilend van een cultuur- en tijdgebonden carrière rat-race, zou de wereld er dan niet aanmerkelijk vriendelijker uitzien?

"Eerlijk zijn is heel gemakkelijk als je niet bang bent om iets te verliezen." 

Nin Sheng

Het is waar, maar daarbij geldt ook dat een 'leugentje om bestwil' in bepaalde omstandigeheden goed te verdedigen is. Het gaat dan wel om het bestwil van de ander, iemand die het nodig heeft een duwtje in de rug te krijgen, op weg naar meer zelfacceptatie en een goed spoor. Want wat 'eerlijk' en 'oneerlijk' is, zijn eigen interpretaties en dus per definitie relatief.

Met droge ogen wordt met de regelmaat van de klok beweerd dat wij Nederlanders eens wat meer moeten uitgeven om de economie te stimuleren. Vriendelijk verzoek of we massaal dingen willen gaan kopen die we eigenlijk niet zo nodig hebben, waar we niet zo'n behoefte aan hebben. Het doet me denken aan het liedje van wijlen cabaretier Wim Kan. Hij bezocht een diner voor het 'goede doel' (bestemming: arme mensen elders in de wereld); de helft van de opbrengst van alle bestelde gerechten zou naar dat goede doel gaan. Na vele gerechten gegeten te hebben werd hem gevraagd of hij nog wat wilde bestellen. Hij antwoordde ontkennend en voegde daar verontschuldigend aan toe: "Denk niet dat ik niet genoeg over heb voor het goede doel, maar ik kán echt niet meer!"
Consumeren en economische groei als heilige koeien, het moet toch niet gekker worden. Sober leven is geen schande, moeder aarde is er blij mee. Laten economen zich vooral eens gaan buigen over de mogelijkheden van een creatieve krimp met een andere definiëring van betaald en zinvol werk, die een afnemende (jeugd)werkloosheid met zich meebrengt.  

Alledaagse Wijsheden

"Het koesteren van de verwachting dat de wereld je eerlijk zal behandelen omdat je een goed mens bent, is net zoiets als verwachten dat een stier je niet zal aanvallen, omdat je een vegetariër bent."   
Dennis Wholey 

Een 'verwachting koesteren' brengt alleen al een (grote) kans op teleurstelling met zich mee, behalve als het een negatieve verwachting is, dan kan het meevallen. Voor 'eerlijk' behandelen is geen absolute maatstaf, omdat eerlijkheid miljarden verschillende definities kent. En wanneer ben je een 'goed mens'? Wij kunnen dat op aarde niet vaststellen, want we kennen het grotere plan niet. Dit gezegd hebbende kan ik de stier verder wel buiten beschouwing laten. 
De zegswijze: 'Wie goed doet, goed ontmoet' kan metafysisch misschien wel begrepen worden, maar op het alledaagse aardse niveau kan deze overtuiging gemakkelijk tot onnodige teleurstellingen leiden. Dit is zeker het geval als men 'goed doet' met als doel om 'goed ontmoet' te worden en niet als intrinsiek doel, als innerlijke gedrevenheid op zich.

"Zij die weten spreken niet, zij die spreken weten niet."

Lao Tse

.......

"Er leeft iets ergens diep in mij, in 't Engels heet dat 'it',
ik voel dat ik véél meer ben dan dat lijf, waar ik in zit.

Er is véél méér dan ademen, véél méér dan dun of dik,
soms voel ik het heel duidelijk, ik ben véél méér dan...ik."

"Zal ik reizen naar een ster, noord of zuid, 't is even ver, 
diep in mij zelf, voel ik het Al, ik ben hier... en overal."

Toon Hermans is aan het woord in zijn boek 'Vandaag is de dag.' Van de drie groten was Wim Kan lange tijd mijn favoriet, Wim Sonneveld kwam op de tweede plaats en Toon Hermans op afstand op de derde plaats. Hoe meer het gedachtegoed van de laatste mijn pad kruiste en ook hoe meer ik aandacht kreeg voor spirituele inzichten, hoe groter mijn bewondering werd voor zijn creativiteit. Diepgaande wijsheden verwoordt hij op een kinderlijk naïeve manier, zodat ze bij de goede verstaander direct het hart bereiken. Petje af!

Alledaagse Wijsheden

"Soms voel ik dat ik in de duisternis het licht herken en ben ik wel es blij als ik verdrietig ben."

Toon Hermans

"Ik zing van Falderal-de-ral, ik ben een vonkje in 't heelal en telkens als de liefde lonkt, dan voel ik dat m'n vonkje vonkt."

Toon Hermans

Geheel op zijn eigen wijze, via zijn down to earth benadering, weet Toon Hermans te verwoorden hoe dualiteiten overstegen worden en waar de werkelijke liefde huist.

Het mocht tijd worden, steeds vaker horen we geluiden over verantwoordelijkheid jegens jezelf en tegenover elkaar, in plaats van je te beroepen op een qua zorg uit haar voegen barstende overheid. Autonomie en verantwoordelijkheid worden zoetjesaan kernbegrippen in ons toekomstdenken, het min of meer verwende zeuren over 'rechten' lijkt teruggedrongen te worden. 
Zo komt het dagblad 'De Gelderlander' met een aparte bijlage uit onder de titel 'Onze Zorg'. Laat ik wat verfrissende koppen noemen: 'Regie in eigen hand', 'Met eigen kracht kun je meer dan je denkt', 'Zelfredzaamheid', 'Regel het maar samen', 'Mantelzorg gaat steeds grotere rol spelen', 'Positief leren denken' en 'Innerlijke motivatie'. 
Op deze wijze heeft de zogenaamde 'recessie' een buitengewoon positieve en progressieve uitwerking; we raken er meer van doordrongen dat we met behoud van individualisering en privacy actiever kunnen en moeten zijn in onze directe sociale omgeving. 

Alledaagse Wijsheden

"Hoe meer je jezelf ziet als 'helper', des te meer geven mensen de voorkeur aan de passieve rol van 'geholpene'."  

Ram Dass & Paul Gorman 

En zo verzeil je in afhankelijkheidsrelaties die aan alle betrokkenen vrijheid ontneemt en voor de innerlijke ontwikkeling van deze mensen teleurstellend uitpakt. Dit geldt bij uitstek ook als de overheid beschouwd wordt als een soort 'Oppervader' die alle problemen en probleempjes van zijn burgerkinderen oplost en als die burgers daar passief op gaan leunen. 

"We werken aan onszelf om anderen te kunnen helpen. En hulp aan anderen is een manier om aan onszelf te werken."    

Ram Dass & Paul Gorman

Het is in feite een vervolg op de vorige uitspraak. Diep doordrongen zijn van het feit dat elke menselijke relatie voor beide betrokkenen lessen oplevert, behoedt de mens voor de valkuil om in de rol van 'helper' of 'geholpene' te stappen. Dat betekent dus ook dat dankbaarheid steeds tweezijdig geuit kan worden.
De mantelzorg en het vrijwilligerswerk zullen hier wel bij varen.  

'What you see is not what you get; Geef het licht een gouden rand'

Dit boek is tot stand gekomen met behulp van de inzichten van de zwaar gehandicapte Niek, die pas na 18 jaar leven via de FC methode (Faciliterende Communicatie) kon laten weten wat de geest ervaart.
Enkele citaten uit het boek, die met het verstand te beluisteren en met het hart in te voelen zijn:

•"Het hart is een link naar de bron. Hersenen zijn zelfsturend wanneer je bewustzijn laat leven."

•"Ware liefde is er altijd, maar je moet het zelf zo ervaren." (Hoe doe je dat?) "Door samen niet te oordelen."

•"Geluk is een keuze."

•"Je waarheid is van lange duur, ook na de dood." (en daarmee samenhangend): "Geloven is sterker dan je denkt."

Alledaagse Wijsheden

"Mededogen is een spontaan antwoord uit liefde, medelijden de onwillekeurige reflex van angst."

Ram Dass & Paul Gorman

Mededogen betekent dat je er bent voor de ander, met aandacht en begrip, volstrekt gelijkwaardig. Bij medelijden wordt de ander in feite op een 'lager plan' geplaatst, het label 'erg' wordt aan haar of zijn situatie gehangen.
Marcel Derkse geeft met zijn uitspraak een extra dimensie aan dit citaat: "Mededogen bevrijdt, medelijden bevestigt." De ervaring mag er zijn en de volstrekte gelijkwaardigheid van mensen met verschillende ervaringen is bevrijdend voor alle betrokkenen. 

"Sommige mensen verbitteren in de loop van hun leven, anderen verbeteren en dat laatste is een spirituele levenshouding."     

Anoniem

Spiritualiteit heeft alles te maken met innerlijke ontwikkeling en veel minder met een bepaalde geloofsrichting. Mensen die geen enkel geloof aanhangen kunnen dus in feite zeer spiritueel leven en het omgekeerde is ook mogelijk.

Over 'goed' en 'kwaad' gesproken, de zogenaamde dopingschandalen in de wielersport roepen bij mij nul gevoel van verontwaardiging op. Misschien vanuit desinteresse voor de wielersport en misschien vanuit onbegrip dat mensen überhaupt zich willen aftrainen om de eerste te zijn. De hoge waardering van de sport in het algemeen, heeft ook al geen vat op mij. Bij mij kunnen al die bekentenissen dan ook geen emotie oproepen.
Alhoewel, de emotie 'opperste verbazing' is er wel. Hoe is het mogelijk dat een dopingspraktijk die zo algemeen bekend is in de eigen gelederen, waar zoveel mensen bij betrokken zijn en een sport waar de media bovenop zitten, hoe is het dan mogelijk dat deze zaken zo lang publiek geheim blijven? Geen enkele gefrustreerde wielrenner die eens een boekje open wil doen, met bewijzen en al? Geen enkele slimme journalist die via meer of minder louche contacten relevant materiaal weet op te sporen? En dan komt minister Schippers van Sport met de opmerking dat Michael Boogerd zou moeten beseffen wat hij de nieuwe generatie wielrenners aandoet. Ja, opperste verbazing, die valt mij wel ten deel.

Alledaagse Wijsheden

"Er is goed en er is slecht – en dat is goed.

Er is perfectie en er is imperfectie – en dat is perfect."

Timothy Freke / Zen Wisdom

Het lijkt wat op een 'bewijs uit het ongerijmde', maar in feite is het volstrekt helder. Diversiteit is de essentie van het leven op aarde, een hoog goed om ontwikkeling te bewerkstelligen.

"Goed en kwaad zijn de helften van dezelfde appel die door verschillende mensen van verschillende kanten wordt bekeken."     

Zen Wisdom

Dit inzicht is een waardevolle aanvulling op het vorige citaat. Uiteindelijk zijn er geen absolute maatstaven voor 'goed' en 'kwaad', de hiervoor genoemde hooggewaardeerde diversiteit garandeert dat principe.

In het boek 'Spiritualiteit en Wetenschap' (1996) stelde ik de vraag: "Wat wilt u liever zijn: een geleerde, een goeroe of een wijze?" Ik ken het antwoord van de meeste mensen en dat heeft er alles mee te maken dat een wijze, met of zonder opleiding, ernaar lééft. Van de geleerde en de goeroe staat dat niet bij voorbaat vast.
Wij leven in een (westerse) wereld waarin uiterlijke kennis en onderwijs zo belangrijk worden gevonden dat we niet zelden onze ervaringen dienen te verloochenen als ze niet stroken met de (wetenschappe- lijke) inzichten van dat moment. Verliefd worden is toegestaan, wetenschappelijk onderzocht en volledig geaccepteerd (alhoewel ik eens uit een onderzoek vernam dat een groot percentage hoog opgeleide Amerikanen niet gelooft in 'liefde op het eerste gezicht'; hoe verzin je het?!). Maar als je een Bijna Dood Ervaring hebt gehad of boodschappen doorkrijgt uit een andere dimensie, dan kun je dat maar beter wegredeneren, want het is in het algemeen niet (wetenschappelijk) geaccepteerd. Vastgeroeste denkwijzen kunnen ons danig in de weg zitten om onze ervaringen onbevooroordeeld op waarde te schatten. 

Een overdenking:
Atheïsten zijn mensen die denken dat God niet bestaat.
Theïsten zijn mensen die denken dat God wel bestaat. 
Agnosten zijn mensen die denken dat zij niet kunnen weten of God bestaat. 
Maar wie wéten het? 
Dat zijn de mensen met wezenlijke Godservaring.

Alledaagse Wijsheden

"Onderwijs is een bewonderenswaardige zaak, maar het is goed om onszelf er af en toe aan te herinneren, dat niets dat het waard is om te weten, onderwezen kan worden."  

Oscar Wilde

Ik lees in deze uitspraak dat alleen de persoonlijke ervaring en het innerlijke resoneren van informatie die van buiten verkregen wordt  de mens waardevol innerlijk weten oplevert. 

"Leren is ontdekken wat je al weet, doen is laten zien dat je het weet en onderwijzen is de andere laten voelen dat hij het ook weet."   

Richard Bach

Met deze uitspraak gaat Richard Bach nog een stap verder. In het universum is uiteindelijk alles bekend, alsof het op een internet-achtige wijze al eeuwig vast ligt.

"Wijsheid is gereflecteerde ervaring."   

Anoniem

Thomas Nagel heeft een boek geschreven: 'Mind and Cosmos; Why the Materialist Neo-Darwinian Conception of Nature is Almost Certainly False'. Dat belooft veel zinnige inzichten, ik ga het zeker lezen. Maar voorlopig citeer ik uit een boekbespreking in NRC. Daar lees ik een citaat van Nagel over onze menselijke levens: "Elk van onze levens vormt een deel van een lang proces waarin het universum geleidelijk wakker wordt en zich bewust wordt van zichzelf." Hij stelt dat subjectieve bewustzijns- ervaring, betekenis, bedoeling, waarden, redeneringen en verlangens allemaal moeten worden toegevoegd aan de 'verder schitterende wiskundige eenheid van het materiële universum'. Hoe dat dan moet, weet hij niet precies en hij ziet niets in een God als verklaring.
Alles kon ik begrijpen, echter tot aan het laatste zinsdeel. Had ik daarvoor een prachtige omschrijving van het Goddelijke gelezen, de eenheid en intelligentie die alles verbindt, een universum dat zich bewust wordt van zichzelf, en dan wordt dat in het laatste zinsdeel in een keer weggevaagd. Laten we het er maar op houden dat het begrip 'God' en vergelijkbare begrippen te beladen zijn geraakt om op een zuivere manier te gebruiken. 

Alledaagse Wijsheden

"Geluk: dat wat voortdurend overboord gegooid wordt om ernaar te kunnen vissen."  

Julien Valckenaere  

Dat 'vissen' is nog wel zinvol, want het versterkt de bewustwording. Het wordt zo gemakkelijk gezegd, dat geluk de zin van het leven is, maar een leven met louter geluk is niet geleefd. Wij ervaren en leren immers door hoogte- en dieptepunten, en waarschijnlijk streven we daarbij wel naar een mate van innerlijke vrede, wat een vorm van geluk genoemd zou kunnen worden. Dieter Walckiers verbindt een geringe capaciteit om geluk te ervaren aan pessimisme: "Pessimisten zijn mensen die klagen over het lawaai als het geluk bij hen aanklopt."

"Geluk is geen station dat je bereikt, maar een manier van reizen."    

 Margaret Runbeck

Wat mij betreft zijn in deze uitspraak de ups en downs volledig verwerkt, langs die reisroute leer je het geluk of de innerlijke vrede te herkennen. Wat meer handen en voeten aan het begrip geluk geeft Margaret Storm Jameson: "Geluk is afhankelijk van het vermogen om diep te voelen, simpel te genieten, vrij te denken, risico's te lopen en weten dat je nodig bent."

Opdracht voor Nederlanders, schrijf over: "Mijn droom voor ons land; Inspiratie voor onze koning". Wat een ge-'ons'/'onze', een raar idee dat 'land' überhaupt van een bepaalde 'ons' kan zijn. Maar goed, een mens moet wat met zo'n verzoek, dus aan de slag ermee, met 'Mijn droom...'. 
Mijn droom is dat 'ons land' ten diepste gaat beseffen dat er belangrijke verschillen zijn tussen de regio's, dat elke stad en daarin elke wijk, elk dorp en gehucht een eigen sfeer heeft, en dat ieder mens volstrekt uniek is en naar ruimte zoekt om de eigen dromen te verwezenlijken.
Mijn droom is dat 'ons land' ten diepste gaat beseffen een intrinsiek onderdeel van Europa te zijn, en een vanzelfsprekend onderdeel van de wereld en van de eenheid die de mensheid vertegenwoordigt.
En ja, dan mag Nederland als land ook nog wel een eigen kleur hebben, met koning en al. Maar hopelijk zwakken nationalistische gevoelens steeds verder af en vieren we tegen de tijd dat Amalia koningin wordt met de hele wereld feest. Deze wens moet toch een enorme inspiratiebron zijn voor koning Willem Alexander!

Alledaagse Wijsheden
 

Het woord is aan Loesje, zij spreekt voor zich! 

"Iedereen neemt me zoals ik ben, nu ikzelf nog."

"Laten we optimistisch zijn, pessimisme is voor betere tijden." 

"Vrijheid, gelijkheid en een broer die dat snapt."

Wees op uw hoede als politici of anderen spreken over die 'mensjes' van wie de zuurverdiende 'centjes' worden afgepakt, zo erg zelfs dat ze genoodzaakt worden om hun eigen 'huisje' op te eten. Ik heb het al verschillende keren langs horen komen. Volwassen 65-plussers, die worden teruggebracht naar de peutertijd. En misschien maken we het er ook wel naar, als we in groeiende getale gaan jengelen om meer, verongelijkt omdat het niet eerlijk is, zonder eigen verantwoordelijkheid te nemen.
Erger wordt het nog als ook 'jongeren', doorgaans onder de 50, eraan mee gaan doen, uit angst om hun vermeende rechten op een (royale) erfenis te verliezen. In de NRC van 23 februari viel de volgende vraag te lezen: "Hoe voorkomen wij dat moeders vermogen verdwijnt?" Haar eigen bijdrage aan het verzorgingshuis was namelijk fors gestegen (besef wel, tegen de achtergrond dat ze daar in de oude situatie ongelooflijk weinig voor betaalde in relatie tot de kosten en ook het nieuwe bedrag de kosten absoluut niet dekt). "Wat kunnen wij (vier kinderen) doen om te voorkomen dat moeders vermogen opgaat in rook?"
Opgaat in róók?? Haar spaargeld wordt gebruikt voor haar eigen verzorging, zodat de samenleving daar minder voor hoeft bij te betalen. Is dat niet juist waar spaargeld voor zou moeten dienen. Het principe van de erfenis aan een kleine bevoorrechte groep nakomelingen, die er verder niet veel voor hoeft te doen, is eigenlijk uit de tijd. Het houdt nog wel even stand omdat we er emotioneel aan hangen, maar om daarvoor de samenleving onnodig extra te laten betalen aan de oudere, zorgbehoevende mens, is onzinnig.

Alledaagse Wijsheden

"Twee partners in een gezonde relatie moeten elkaars eenzaamheid bewaken en verdedigen."     

John Welwood

John Welwood heeft waardevolle boeken geschreven, waaronder 'Journey of the Heart; Intimate Relationships and the Path of Love'. De symbiotische liefde, er geheel voor elkaar zijn, waarbij ook verwacht  wordt dat (het samenleven met) de ander je gelukkig zal maken, is verarmend voor de persoonlijke ontwikkeling en leidt gemakkelijk tot teleurstellingen. Dus kom op voor het recht van de geliefde om naast het gezamenlijke pad haar of zijn eigen pad te bewandelen.  

"Love is not a relationship, but a state of being."    

Anoniem

Deze uitspraak licht de vorige op een dieper niveau toe. Liefde in de twee-relatie is geen doel, maar middel, een oefenterrein om liefde te voelen en uiteindelijk liefde te zijn.

'Manifest 40Min' gelezen in NRC•Next van gisteren. Gelukkig, de jongeren laten van zich horen als tegenwicht voor de partij 50Plus. Ze doen dat goed onderbouwd en ludiek. 
Het behoeft niet veel denkkracht om te beseffen dat partijen op basis van leeftijdscategorieën uit den boze zijn. Maar los daarvan heeft de baby-boom generatie goed voor zichzelf gezorgd. In de jaren 60 werd gestreden voor inspraak op vele terreinen. Het begrip 'zelfontplooiing' hing op ieders lippen, werk was er niet alleen voor brood op de plank, maar je moet jezelf er ook in kunnen ontwikkelen. De rechten schoten als paddestoelen de grond uit. Eenmaal de kinderen uit huis, midden jaren 90, met relatief goede salarissen en voorzieningen, en grote mogelijkheden van geldlenen, is menigeen helemaal gaan potverteren, boven de stand gaan leven.
Deze generatie mag met recht een zelfbewuste generatie worden genoemd. Maar nu wordt het tijd om en masse de volgende stap te zetten. Niets mis met zelfbewustheid, maar zij moet gekoppeld worden aan verantwoordelijkheid voor anderen, met name voor nieuwe generaties, voor natuur en milieu, uiteindelijk wereldwijd. Laten we in de jaren tien van deze eeuw een 60Plus beweging op gang brengen, zoals de emancipatiebewegingen in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw, die zich inzet voor een creatieve economische krimp en een herverdeling van de materiële en immateriële mogelijkheden.

Alledaagse Wijsheden

"Pas wanneer je ten einde raad je angst om de hals durft te vallen, zal hij je nooit meer naar de keel vliegen."     

Carla Pols

Er zijn twee grote emotie-gebieden, liefde als vrijstromende energie en angst, als geblokkeerde energie. Als de angst – die zich kan uiten in haat, hebzucht, wrok, en wat dies meer zij – weggeduwd wordt, zal hij op onverwachte momenten weer de kop opsteken. Als de angst liefdevol bezien en bejegend wordt, kunnen de blokkades worden opgeheven en kan de energie weer vrij stromen. 

"Wees nooit bang voor schaduwen, het betekent gewoon dat er ergens dichtbij licht is."  

Ruth Renkle

Het is maar van welke kant je een zware periode bekijkt, zie je vooral de duisternis of ook het lonkende (innerlijke) licht.

Alledaagse Wijsheden

"Je moet niet alles geloven wat je denkt."  

Anoniem

Ons denken zit verstrikt in vele cultuur- en tijdgebonden aannames en vooroordelen. Kahlil Gibran verwoordt dit als volgt: "Ons verstand onderwerpt zich aan de wetten die we zelf hebben vervaardigd, Onze geest nooit." En George Webb (Pima Indiaan) voegt eraan toe: "Hoe intelligenter de mens is, hoe meer hij God nodig heeft om hem te beschermen tegen de gedachte dat hij alles weet."
 

"Je kan een probleem niet oplossen met dezelfde soort denkwijze die het creëerde."   

Albert Einstein

Deze bekende uitspraak van Einstein sluit goed aan op voorgaande citaat. En hoewel we weten dat het waar is, zien we in tijden van wat wij 'recessie' noemen, dat de denkwijzen nog maar weinig transformeren in andere inzichten betreffende de samenhang tussen geluk, innerlijke vrede, materiële welvaart en immaterieel welzijn. Onze groei naar wereldburgerschap vereist deze transformatie wel. 

Woorden doen wonderen, dus laten we beginnen met het ontwikkelen van nieuwe economische begrippen.

•Economische Crisis —> Kans, Keerpunt, Creatief economisch denken nodig

•Nagestreefd % economische groei —> Nagestreefd % economische krimp

•Economie kapotbezuinigen —> Milieu én economie kapotconsumeren

•Afnemend consumentenvertrouwen —> Toenemend consumentenrealisme

•enzovoort................

"Vraag je niet af wat de wereld nodig heeft, maar vraag je liever af waardoor je zelf tot leven komt. Als je dat weet, doe het!! Want de wereld heeft mensen nodig die tot leven zijn gekomen."    

Howard Thurman

Het is ons hoogste goed om onze bestemming te ontdekken en na te leven! 
 

"Niemand weet genoeg om pessimist te zijn."  

Anoniem

Het is een nuttige gedachte voor de huidige beleving van treurnis alom. Pessimisme en doemdenken zijn persoonlijk en maatschappelijk verlammende krachten. Ze werken als self-fulfilling prophecy. De ware optimist is overigens van mening dat deze krachten nooit de overhand zullen krijgen.