(vervolg)

In de meeste theorieën wordt uitgegaan van een goddelijke oerbron waaruit alle zielen voortkomen en waarnaar ze ooit terugkeren. (home.earthnet) Die zielen zijn gesplitst in twee complementaire delen, waarbij het Yinprincipe en het Yangprincipe om de hoek komen kijken. In sommige theorieën wordt ervan uitgegaan dat het om vijf parten gaat, een sinaasappelvorm, die weer samenkomen. De gesplitste zielen maken gedurende vele incarnaties groeiprocessen door. Het verlangen naar eenwording met de afgescheiden helft of parten is de aanzet tot bewustwording.
‘Naarstig zoeken’ naar je tweelingziel lijkt weinig vruchtbaar. Ten eerste is de kans dat zij op aarde geïncarneerd is tijdens je leven klein. Zij kan ook als je niet geïncarneerde begeleider fungeren. Maar mocht zij je aardse pad kruisen, dan is er direct een diepe herkenning van de kern, dwars door de buitenkant heen naar de ziel. Je hebt direct het gevoel dat je die ander kent. Het gebeurt vaak via ongebruikelijke omstandigheden, die totaal ongepland en onverwacht zijn. Er is sprake van een onweerstaanbare elektrische aantrekking en/of afstoting.
Daarmee is de ontmoeting met je tweelingziel niet zomaar een pretje. Omdat naar samensmelting gezocht wordt, zul je elkaar raken op je meest kwetsbare plekken, want die moeten opgeruimd worden om het mogelijk te maken. En dat doet verschrikkelijk veel pijn. Maar het is wel de bedoeling om vergeven, mededogen, liefde dichterbij te brengen.
Over het algemeen wordt ervan uitgegaan dat je tweelingziel op aarde een hemel zowel als een hel voor je kan creëren. Meestal houden deze intense relaties niet lang stand. Dus onder je vijanden zou wel eens je tweelingziel kunnen vertoeven. Zijn onze ergste vijanden ook niet onze grootste leermeesters?!

Alledaagse Wijsheden

“Liefde kan alleen maar stromen als alle obstakels er ook mogen zijn. De liefde voor de ander kan alleen ontluiken vanuit een authentieke liefde voor jezelf zoals je nu bent, dus inclusief je angst, je pijn, je afgeslotenheid, je blokkades, je ingewikkeldheden. Kun je voelen dat ze allemaal maar ontstaan zijn omdat je je kwetsbare essentie moest beschermen? Omdat je als kind niet kon verdragen dat je liefde niet beantwoord werd? Kun je die overleving­strate­gieën liefhebben omdat ze je hebben beschermd, je essentie intact hebben gelaten? Want dat hebben ze. Helemaal diep van binnen is de bron van liefde waarmee je ooit geboren werd, nog totaal aanwezig. Die is niet vernietigd. En op het moment dat je jezelf leert liefhebben zoals je bent, inclusief alle angsten en obstakels, dan kan ze opnieuw gaan stromen.”

Robert Hartzema in zijn boek ‘De Psychologie van Vrijheid’

De postbode belt aan. Vriendelijk overhandigt hij mijn een pakje. Het kon net niet door de brievenbus, licht hij toe. Hij laat even zien hoe weinig het scheelde en we nemen glimlachend afscheid. Euforisch ben ik, een gewoon leuk contact met een pakjes bezorger... Net de officiële pakjesbezorgers vanwege de kerst achter de rug en ik was dus gewend dat pakjes in je handen worden geduwd, snel iets tekenen of helemaal niet en dan wegrennen. Dat pakjes tien huizen verder worden afgeleverd en er geen briefje in de brievenbus is gestopt om dat kenbaar te maken. Tragisch, die materiële slavendrijverij. Je gaat het bijna gewoon vinden, maar tijdens zo’n prettig contact besef je intensiever hoe ongewoon het eigenlijk is.
Over zielen gesproken (vorig blog), ik ga in maart in Emmen een lezing geven over tweelingzielen en zielsverwantschap. Voor het begeleidende stukje ben ik weer eens in de literatuur gedoken die ik verzamelde voor mijn colleges ‘Spiritualiteit en Wetenschap’ aan de universiteiten van Groningen en Wageningen. Indertijd stapte een nogal gepikeerde Groningse collega met een artikeltje naar de krant dat de titel had: ‘Professor Weeda, Jomanda in wetenschapsland’. Het was bedoeld om het gevoel ‘hoe erg’ aan te wakkeren en een klein schandaaltje kwam er wel uit voort, maar ook heel wat mensen reageerden ’hoe leuk’ en ‘hoe nuttig’.
Er zijn heel wat theorieën over het ontstaan van de mensheid, over tweelingzielen en wat dat voor aardse relaties betekent. Veel mensen zijn naarstig op zoek naar hun twin soul, in de hoop aldaar de ultieme passie en verlossing te vinden. Edoch, de meeste theorieën wijzen in een andere richting.
                                                                                                           Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Als je werd gearresteerd vanwege vriendelijkheid, zou er dan genoeg bewijsmateriaal zijn om je te veroordelen?”

Lao Tse

“In het begin was alles één. (...) Die kern kun je ook eenheid, liefde, materie-antimaterie, oerziel of gewoon God noemen. Op een bepaald moment spatte die ene grote bol of oerziel uit elkaar in miljarden stukjes. Dat was de oerknal of Big Bang.”

William Gijsen

“De Oude Wijsheid is de kennis van de evolutie van al wat leeft en bewustzijn heeft. Deze kennis is als een oceaan die zich uitstrekt van kust tot kust, onpeilbaar op zijn diepste gedeelten, biedt hij aan de grootste denkers een breed terrein van studie, terwijl hij aan zijn kusten toch ondiep genoeg is om het begripsvermogen van een kind niet te boven te gaan.”

William Quan Judge

Je kunt er niet omheen: zingevingsvragen. Correspondent hoofdredacteur Rob Wijnberg verkondigt in zijn kerstessay: “Onder cultuur kan worden verstaan: alles waarmee de mens betekenis tracht te geven aan het van nature betekenisloze bestaan.” Dan wordt doorlezen zinloos, welke diepe gedachte kan nu verrijzen op zo’n fundament? Toch gedaan en ja hoor, het paradijs in materiële termen, inclusief duurzame energie en gezuiverd milieu. Ik lees de honderden reacties op het essay door, tenminste tachtig procent is juichend, terwijl het publiek toch maar weinig handvatten voor geestelijke groei krijgt. Elders lees ik dat de ultieme kerstgedachte ‘armoede de wereld uit’ is. Laten we eerst maar eens de geestelijke armoede de wereld uit helpen, de rest volgt vanzelf.
Halina Reijn stelt zich de vraag: “Waartoe, waarvoor en wat moeten we op en met deze aarde?” Haar ouders hadden zich in de hippie tijd aan alles gewaagd wat alternatief heet te zijn. Maar ja, dan word je voor gek en naïef uitgemaakt, dus pas je je geleidelijk maar weer aan het ‘normale’ leven aan. Haar verhaal gaat langs de oevers van compassie en intelligentie, en mondt uit in de vertwijfeling dat het knap lastig een levenshouding te vinden die zinvol aanvoelt. Het is in tegenstelling tot de mannelijke aanpak van Wijnberg een zoekactie met een vrouwelijk accent.
Over de betekenis van de ziel en de weg die zij wijst om het bewustzijn van liefde te versterken lees je weinig. Ik denk dat daar betere handvatten te vinden zijn dan via seculier filosofische verhalen. Anders krijg je gedachtes als van een vriend van Reijn: “Nog een paar jaar, dan hebben we helemaal niks meer te filosoferen, dan zijn we opgevreten door onze eigen hebzucht ...” Aandacht voor de ziel, daar snakken we naar!

Alledaagse Wijsheden 

“Nederland is niet ontzuild, Nederland is ontzield.” 

Christian Chartier

“Het probleem van bijzondere ervaringen is niet dat ze bestaan, maar dat ze niet passen in de vurig verdedigde, onjuiste sociale modellen van de menselijke soort.”

William Tiller 

“De mens heeft altijd een intuïtief gevoel gehad. Alleen moet hij nu weer leren daarmee om te gaan. De materialistische wetenschappelijke kijk op de wereld heeft hem vervreemd van zijn ziel.”

William Gijsen

(vervolg)

Correspondent Lex Bohlmeijer interviewde de Vlaamse hoogleraar en psychiater Dirk de Wachter. Hij ziet een grote behoefte aan zingeving. Bij depressies, eenzaamheid, e.d. zijn we te veel bezig met de symptomen en minder wat daarachter zit. Er is sprake van een existentiële crisis, radeloosheid omdat niemand meer weet wat de zin van het leven is. Ook De Wachter zegt geen antwoord te hebben, maar later in het interview blijkt zijn visie verrassend dicht te komen bij wat voor mij de zin van het leven is: het bewustzijn van liefde vergroten.
Door de religie weg te schuiven hebben we het kind met het badwater weggesmeten, vindt De Wachter. Het badwater: de dogma's; het kind: de rituelen en naar de achtergrond verdwijnende samenbindende krachten. Liefde vindt hij ten dele wel het antwoord op de zingevingvraag, met name in de ander nodig hebben. Religie betekent dan ook letterlijk verbinding. Onze seculiere zelfgenoegzaamheid, gelijkhebbe- righeid, vindt hij gevaarlijk. We zijn vergeten dat de essentie van het menselijke bestaan de verbinding met de ander is.
We behoren tot de categorie niet-weters, maar daar kunnen we weterig mee omgaan. We kunnen rationeel nadenken over de beperktheid van de rationaliteit en dat hebben we in het Westen verleerd. Daar raakt hij in mijn ogen het belangrijke manco van de verhalen in New Scientist. Voelen en intuïtie kunnen op het gebied van weten en zingeving zo veel verder gaan dan de ratio ooit zal bereiken. De verbinding tussen de drie is van wezenlijk belang, waarbij de ratio een ondersteunende functie heeft. De Wachter zegt het anders, hij pleit voor de paradox voorbij het rationele denken. Ik vind het een mooie boodschap om de kerst mee in te gaan.

Alledaagse Wijsheden 

“Paradox: niets is zeker en zeker dat niet.”

Auteur onbekend

“Ergens in geloven, terwijl je weet dat het nog niet bewezen kan worden, behoort tot het wezen van de natuurkunde.”

Leon Lederman – natuurkundige en Nobelprijswinnaar 

“Science is discovering that there are things that go beyond itself. You will utilize science to prove to yourselves that love is all there is. (…) True alchemy is the transformation of the energy of fear into the power of love.”

Pat Rodegast, Judith Stanton

Het wetenschappelijke blad New Scientist pakt uit in de aanloop naar Kerstmis. Grootse levensvragen worden door wetenschappers besproken. Wat is bewustzijn?; Wat is de zin van het bestaan?; Is tijd een illusie?; Kunnen we ooit weten of God bestaat?; en meer van dat soort.  Verwachtingsvol begin ik aan de tekst, maar al gauw begrijp ik dat het om een vrij hooghartig gevecht om de goddelijke macht gaat. De wetenschap duldt geen andere god dan zijzelf.
Wat is de zin van het bestaan? Wat schamper luidt de eerste zin: “Het hardvochtige antwoord is: het heeft geen enkele zin.” Het leven wordt beschreven als een “willekeurig brokje materie en energie in een onverschillig universum”. De hele mensheid sterft ooit uit, ook aarde en zon zullen verdwijnen, dus “wat voor zin kan een mensenleven hebben als alles zo jammerlijk voorbijgaat?” Als theologen iets anders beweren, is de reactie van deze wetenschapper (namen worden niet genoemd), dat er geen enkel objectief bewijs voor is. Alsof hij/zijzelf met een objectief bewijs komt, je kunt de redenatie niet eens rationeel noemen.
Dan de uitsmijter van het stuk: bestaat God? Mij ben je direct al kwijt als je over een ‘bovennatuurlijk wezen’ praat. Het begrip ‘wezen’ zegt mij in dit verband niets, voor mij gaat het om verbinding, Al-verbinding. Erger wordt het als het bestaan van God ‘voor de wetenschappelijke geest’ als een uitvlucht klinkt, omdat er geen rationele argumenten zijn.
In feite proberen deze wetenschappers de ratio tot alleenheerser te verheffen. Ik vind het niet vreemd dat mensen door zulke teksten niet in hun hart geraakt worden. Dat gebeurt wel als de Vlaamse psychiater Dirk de Wachter aan het woord is. Hij beschouwt de leegte van het atheïstische denken dat de zingeving wegschuift, als een gevaar is voor de mensheid. 
                                                                                    Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden 

“Neem de mens die uit de hoogte doet niet kwalijk,
hij kan niet anders, hij kent geen diepte.”

Carla Pols 

“Religie is het herontdekken van de Liefde door bewustwording in de materie.”

Jacob Slavenburg

De Correspondent brengt het lofwaardige plan ten uitvoer om honderden Nederlanders contact te laten maken met een vluchteling en deze mensen systematisch verschillende vragen te leggen over hun ervaringen en ideeën. Dat levert indringende verslagen op van Greta Riemersma en Dick Wittenberg, die je dichter bij de beleving van deze nieuwe Nederlanders brengt.
Aan ruim tweehonderd mensen is gevraagd of ze zich zorgen maken, of ze zich vaak alleen voelen,
zijn ze ook blij, en wat wordt fijn gevonden aan Nederland. Veel van wat de god van de sociologische wetenschapsbeoefening verboden heeft, tref je bij dit onderzoek aan. De steekpoef vertegenwoordigt niet de doorsnee vluchteling, de interviewsituatie is niet constant noch bekend, de vragen zijn deels sturend, de vertaling vanuit en naar het Engels kan voor misverstanden zorgen, en waarschijnlijk zijn er ook heel wat sociaal wenselijke antwoorden gegeven.
Doet dit afbreuk aan de uitkomsten? Nee, want het is duidelijk de bedoeling om een warm menselijk beeld te schetsen van wat deze mensen in grote lijnen kunnen ervaren, wat er in hun hoofden en hart omgaat, als een aanzet om ons meer te verdiepen in hun beleving. Getoond wordt dat menigeen zich zorgen maakt over de toekomst in Nederland en over achtergebleven familie in Syrië en Eritrea. Er is ook blijdschap over de ervaren veiligheid, ook voor de kinderen. Alleen al een vriendelijke blik van een vreemde op straat kan blij maken.
Tegen de achtergrond van de beperkte vraagstelling en de situatie van waaruit deze mensen komen hoeven we ons niet keihard op de borst te slaan vanwege de enorme lofzang op ons land. Maar het is wel een goede spiegel voor mopperend Nederland.

Alledaagse ervaringen

“Ik wil werken, zelf zorgen voor mijn gezin zoals ik in Syrië deed, zestig tot zeventig uur in de week, maar dat is heel moeilijk in Nederland, zeker als je de taal nog niet spreekt. Dat doet wat met mijn eigenwaarde.”
 

“We hebben zoveel meegemaakt. Ik accepteer alles zoals het komt. Ik ben veilig, dat is het belangrijkst. Ik kom uit een rijke familie, wij hadden boten, een vakantiehuis, alles, en we zijn alles kwijt, maar dat maakt me niet uit. We zijn veilig.”
 

Een tweetal nieuwe statushouders in Nederland

In mijn boek ‘Liefde in vele facetten’ heb ik een kort hoofdstuk gewijd aan ‘Liefde, schuld & vergeven’. Daarin beschrijf ik schuld als een culturele constructie, een aangeleerd(e) gevoel of emotie. Vanuit het mannelijke, lineaire oorzaak – gevolg denken komt schuld niet vanzelf tevoorschijn. Een bepaalde gebeurtenis leidt tot een specifiek gevolg, that’s it. Pas als we de labels ‘goed’ en ‘kwaad’ eraan hangen kunnen een schuldige en een gedupeerde aangewezen worden. Die labels zijn tijd- en cultuurgebonden. Als schuld feitelijk niet bestaat, alles één is (de vrouwelijke component) is vergeven ten diepste niet nodig.
De gevierde filosofe Martha Nussbaum doet momenteel haar rondgang door Nederland om haar boek ‘Woede en Vergeving’ te promoten. Haar stelling is dat woede een overschatte emotie is en te veel de politieke agenda in westerse democratieën bepaalt. Mee eens, kijk naar die boze ouderen die met hun AOW basisinkomen op zak hun heil zoeken bij 50+. Nussbaum vindt een vergevende houding in de kern egoïstisch en weinig behulpzaam. De verongelijkte neemt een moreel superieure positie in, geen woede maar de macht om gratie te verlenen.
Dan lees ik in Trouw het verhaal van de Oegandese Jackey Atingo (33) met als titel ‘Zonder vergeving kun je dit werk niet doen’. De rillingen lopen me over de rug, ik kan het verhaal nauwelijks uitlezen. Twintig jaar geleden werd ze ontvoerd om als kindsoldaat te vechten. Ze is vrij gekomen en doet nu onderzoek naar ontvoerde kinderen. Ze heeft moeilijke gesprekken met extreem wrede daders die zelf vaak ook slachtoffers waren. De theorieën van Nussbaum en mij snijden misschien wat hout, maar dit
is een barre werkelijkheid. Als je dan kunt vergeven om verzoening dichterbij te brengen is dat zeer bewonderenswaardig.

Alledaagse Wijsheden

“Het geheim van alles vergeven is niets begrijpen.

George Bernard Shaw

De belangrijkste vorm van vergeven is stoppen met oordelen.           

Eric Schneider

Zonder veel ophef glijdt de spiritualiteit de universiteit binnen. Via het juiste pad dus, want met veel bombarie aangekondigd komt zij niet ver. Nu is naast mindfulness ook de heartfulness aan de beurt voor wetenschappelijk onderzoek. Compassie is daarbij het sleutelwoord. Dit mededogen kan uitgaan naar de pijn van anderen, met de wens het lijden te verlichten. Belangrijker nog is zelfcompassie. Zonder een vriendelijke blik op je eigen innerlijke roerselen is het moeilijk die blik voor anderen op
te brengen. Bij onderzoek naar het effect van compassietrainingen wordt de eigen ervaring als de belangrijkste leermeester beschouwd.
Psychiater Eric van den Brink en meditatieleraar Frits Koster schrijven er uitvoerig over en noemen deze compassietrainingen religie overstijgend. Of je Christen, Moslim of atheïst bent, “ieder mens kan zijn of haar leven wel verrijken met de kracht van vriendelijkheid en compassie.” Ernst Bohlmeijer, hoogleraar Mental Health Promotion, brengt het compassie onderzoek onder bij de positieve psychologie. Enkele honderden mensen met chronische stress krijgen zo’n cursus in mild zijn voor jezelf. De problemen nemen af en het geluksgevoel neem toe.
Van enkele van Bohlmeijer's tips kijk ik echter vreemd op. “Erken dat je stressklachten hebt en besef dat het niet aan jou ligt.” Hoezo zou het niet aan mij liggen. Juist als ik erken dat het aan mij ligt, kan ik het met compassie veranderen. Verder zou je ’s ochtends bij het opstaan moeten bedenken hoe je wilt dat de dag verloopt, wat belangrijk voor je is. Na afloop de goede dingen herbeleven. Een dergelijke planning vooraf lijkt me echter een gaarkeuken voor teleurstellingen. Ik zou zeggen: wees nieuwsgierig naar de dag. ’s Avonds de goede momenten doorleven is natuurlijk prima.

Alledaagse Wijsheden

“Als je kunt spreken van een welzijnsthermometer dan houdt compassie zich meer bezig met de temperatuur onder het nulpunt, terwijl vriendelijkheid zich richt op de temperatuur boven nul. Maar beide zijn ze hartverwarmend.”

Erik van den Brink / Frits Koster 

“Wees voorzichtig met hoe je tegen jezelf praat, want jij bent aan het luisteren.”

Lisa M. Hayes

Ja, ik behoor ook tot die velen die nog het gevoel kunnen oproepen dat ze hadden toen ze hoorden dat Sinterklaas niet bestaat. Ontzet rende ik de trap op, ook boos op m’n ouders dat zij me dit aandeden. Ik weet niet meer wanneer het idee als gevolg hiervan postvatte, maar ik wist op een gegeven moment zeker dat ik hierover niet zou liegen tegen m’n kinderen.
Niels Mathijsen schrijft hierover een artikel onder de veelzeggende titel: ‘Hoor wie liegt daar kinderen’. Het is slecht voor de kinderen, liegende ouders brengen liegende kinderen voort, wisten ze anderhalve eeuw geleden al te melden. Zo ontnam je het vertrouwen van het kind in volwassenen. Tegenwoordig vinden de meeste pedagogen dat het helemaal niet slecht is. Ook in het volwassen leven moet je teleurstellingen kunnen verwerken. Leerzaam dus. Communicatietrainer voor kinderen, Heleen Bos, ziet dat anders.  Ze vindt dat de Sinterklaasleugen wél schadelijk kan zijn voor de band tussen ouder en kind, het is onnodig eelt op hun ziel kweken. Dat baseert ze op onderzoek van de Canadese psychologe Jan Hunt naar (zelf)vertrouwen bij jonge kinderen.
Kinderen worden mijns inziens te veel over één kam geschoren met termen als goed of slecht. Uitkom- sten van onderzoek zeggen weinig over de beleving van dat ene kind. Beter lijkt het mij dat ouders doen waar ze zichzelf goed bij voelen, mede tegen de achtergrond van hun ervaringen met het kind. Voor mij was dat zeggen dat Sinterklaas niet bestaat, zonder nadruk of uitleg. Zeker tot hun zesde levensjaar had het maar weinig effect op m’n kinderen, ze waren even gelovig als leeftijdgenootjes. Daarna heb ik ze niet apart genomen om het geheim te ontsluieren, ze gleden geleidelijk in die visie. 

Alledaagse Wijsheid en Sintgein

“Het leven is een bewustwordingsproces. Door ervaringen leer je hoe je het beste met het leven kunt omgaan.”

Anthon / William Ghijsen 

“Beste Sint,
Mijn wens voor dit jaar is een dikke bankrekening en een slank lichaam.
Het zou fijn zijn als u deze 2 niet door elkaar zou halen, zoals vorig jaar.”

Tegeltekst

Tijdens mijn verblijf in Canada zei een collega dat hij Venko zo’n geweldige schilder vond. Vragend keek ik hem aan, nooit van gehoord. Verbijsterd zei hij dat het toch een van de grootste Hollandse meesters is...??? Het duurde even voordat ik begreep dat hij Van Gogh bedoelde. Ja, ik ken hem als geen andere schilder, met name de zonnebloemen daalden rechtstreeks in mijn hart. Pas veel later begreep ik wat mij zo raakt: hij schildert vrouwelijk (blog 4/10/’14).
De man met de rode baard, flets blauwe ogen kijkt mij lodderig aan. Nee, van zichzelf maakte Vincent al schilderend geen adonis. Z’n leven staat ook niet bekend als beheerst door vrolijkheid. Maar zo te kunnen schilderen moet toch een waar genot zijn. Als je het hemzelf vraagt, zal hij vertellen dat de sleutel in liefde ligt. Wie van veel dingen houdt, heeft de werkelijke kracht om veel te presteren en wat met liefde is gedaan, is goed gedaan.
Uit zijn citaten komt bepaald geen sombere man naar voren, eerder een wijze oudere man. Een tijdloze uitspraak: “I put my heart and my soul into my work, and have lost my mind in the process.” Wat een flow. Daarnaast geeft hij ook woorden aan z’n mentale instabiliteit. Hij beseft dat veel artiesten geestesziek zijn, omdat je door dit leven in sterke mate een buitenstaander wordt. “Compleet in het schilderen gedompeld, gaat het goed met me, maar ik blijf ‘half crazy’.”
Wat vooral blijft hangen, is zijn spirituele gedrevenheid, zijn gerichtheid op creëren, liefde en God.
Mijn indruk na deze korte wandeling door Van Gogh quotes is dat die krachtige energie hem fataal
is geworden. Als dat zo is, betreft het volgens hem geen keuze, maar een lot.

Alledaagse Wijsheden

“It is better to be high-spirited even though one makes more mistakes, than to be narrow-minded and all too prudent.”

“Sometimes I long so much to do landscape, just as one would go for a long walk to refresh oneself, and in all of nature, in trees for instance, I see expression and a soul.”

“I experience a period of frightening clarity in those moments when nature is so beautiful. I am no longer sure of myself, and the paintings appear as in a dream.”

Vincent van Gogh

(vervolg)

Bij de volgende paden naar de vrede komen de wereldproblemen uitvoerig aan bod. Ikeda bespreekt de constructieve dialoog, die doordrenkt is van begaan zijn met en respect voor de ander. Door angst wordt het teniet gedaan, angst die een uitdrukking is van een gebrek aan zelf-meesterschap. Vervolgens gaat hij in op het gemeenschapsleven, waar gestreefd wordt naar een overeenstemming van waarden, maar waar rivaliteit nu nog te veel de samenwerking tussen mensen dwarsboomt. In de economische competitie komt dit tot uiting.
Ikeda is er diep van overtuigd dat het ware burgerschap een mondiaal, kosmisch bewustzijn inhoudt. Met daaraan verbonden een grensloze economie, die streeft naar homogeniteit en een genormaliseerde consumptie cultuur. De drie giffen die hij rond 2000 ontwaart – hebzucht, woede, dwaasheid – lijken zich anderhalf decennium later versterkt te hebben. Hij blijft erop hameren dat het gaat om de revolutie binnen onszelf. Landen moeten niet investeren in militaire macht, maar gaan wedijveren in het voort- brengen van karaktersterke wereldburgers.
De andere vier paden komen er rechtstreek uit voort. Ze betreffen de cultuur, de naties, het mondiale bewustzijn en wereldwijde ontwapening. Zijn conclusie is dat de menselijke geest de mogelijkheid heeft om zelfs de meest moeilijke omstandigheden te transformeren. Als burgers zich verenigen in een verbintenis tot positieve verandering zal een cultuur van vrede ontstaan. Daarvoor is het volgens mij nodig dat we dogmatische godsdiensten achter ons laten, evenals de geestelijke leegte die het atheïsme met zich meebrengt. Verbinding maken op aarde betekent ook verbinding maken met de kosmische spiritualiteit. Het een kan niet zonder het ander.

Alledaagse Wijsheden

“Als Trump het antwoord is, wat is dan de vraag? (...) Het nationalisme dat Trump heeft gezadeld is dat van een samenleving in burgeroorlog met zichzelf. Waar de disciplinerende wraaklust wint, verliest altijd de democratie.”

“Nationalisme is het idealisme van zuiverheid, en zal altijd leiden tot teleurstelling, verbittering en radicalisering, omdat het een waarde is die tegen de normale menselijke natuur zelf in gaat. Het leven is onvolmaakt – dat maakt het beschaafd. De zuivere eenheid die het nationalisme nastreeft, is dan ook geen menselijke waarde, maar een vorm van disciplinering. Overal waar het vijandbeeld opduikt als antwoord op politieke problemen verstomt het genereuze ideaal van de liberale democratie, en lijdt de rechtsstaat.”

Thijs Kleinpaste

“Pessimisme in theorie, optimisme in de praktijk.”

Lieven De Cautier

(vervolg)

Het eerste pad om tot vrede te komen is de basis van alle volgende paden. Het betreft ‘self-mastery’, eerlijk het eigen innerlijk met positieve en negatieve aspecten gadeslaan. Meesterschap over jezelf, waar zelfbeheersing een onderdeel van is. Als je het negatieve bij jezelf kunt waarnemen, zie je gemakkelijker het positieve in de ander. Nieuw is dit uitgangspunt niet, eind jaren 60 viel vaak te horen: ‘Verbeter de wereld, begin bij jezelf.’
Dan besef je hoe weinig echte aandacht ervoor is. Deze allerbelangrijkste stap, om als volwassenen met elkaar om te gaan, ook bij conflicten, heeft geen nieuwswaarde, althans zoals als dat begrip wordt ingevuld. Aandacht voor innerlijke roerselen en zelf-meesterschap wordt vaak als soft weggeschoven. De focus op consumeren en economische groei wakkert ook bepaald geen zelfbeheersing aan. Echte vooruitgang en harmonische relaties vragen om een spontane innerlijke drang en innerlijke kracht. Het Boeddhisme legt dan ook de nadruk op de kwaliteit van onze motivatie, waarbij het hart van wezenlijk belang is.
Paden twee (dialoog en tolerantie) en drie (gemeenschap) zijn belangrijk, maar kunnen alleen succesvol bewandeld worden met zelfkennis en zelfbeheersing, de woede voorbij. Verheven ideeën leveren geen oplossing, die ligt in de het begrip tussen gewone mensen. Terwijl de sociale media woede uitvergroten, ligt daar denk ik ook een kans om haar te aanschouwen en achter ons te laten. Op de paden twee tot en met zeven kom ik nog terug. Dit fundament voor de vrede maakt overigens ook duidelijk hoe belangrijk het is om de kerkdeuren open te gooien (blog 22/11) voor een breed publiek.
                                                                                                Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Zou iemand anders jouw meester kunnen zijn? Wanneer je controle over jezelf hebt verkregen,
heb je een meester van zeldzame waarde gevonden.”

Boeddhistische Bijbeltekst

“Als we een betere wereld willen, mogen we niet hopen op een Obama of een Trump vrezen.
We moeten het zelf doen.”

Edward Snowden

“Als ik jou een oog uitruk en jij rukt er mij een uit, dan ben jij er twee kwijt. Want de essentie van het universum is dat alles met elkaar verbonden is. En daarom is haat in de eerste plaats zinloos.”

Peter Delahay

Rond 2000, in de tijd dat de westerse wereld nog op vleugelen leefde, schreef de wereldwijd actieve boeddhist Daisaku Ikeda het boek ‘For the sake of peace’. Hij stelt zich de vraag wat de barrières voor vrede zijn. Als eerste bespreekt hij het ‘nieuwe isolationisme’. Dat is de neiging zich terug te trekken in de eigen regio of staat, contacten met buitenlanders vermijdend. Geluiden in die richting zijn sindsdien alleen maar luider geworden.
Een tweede barrière is de ‘illusie van efficiëntie’. In de moderne wereld is dit principe het denken gaan beheersen, met bijbehorende stress. Het stimuleert wetenschappelijke en materialistische vernieuwin- gen, maar de verraderlijke tendens om menselijke wezens tot louter dingen te reduceren wordt vaak genegeerd. Het werpt een schaduw over alle discussies over wapenvermindering. Ik zou zeggen: versterkt aanwezig.
Dan de machtswellust, waarbij het kapitalisme onder de slogan van marktwerking een grote rol speelt. Die machtswellust is bepaald niet verminderd in de afgelopen vijftien jaar. Het vierde struikelblok: armoede. Ikeda: “Er kan geen vrede zijn waar honger regeert.” Een overgang van een consumptieve economie naar een constructieve economie is volgens hem nodig, waarbij iedereen bij kan dragen aan duurzame waarde.
De laatste twee barrières vrolijken ons ook al niet op met de gedachte dat er vooruitgang is geboekt. Onverantwoordelijk milieugedrag en -beleid: bodem en water verontreiniging, ontbossing, woestijn- vorming, opwarming van de aarde. Ten slotte noemt Ikeda de nucleaire negativiteit. Boeddhistisch uitgangspunt is de eenheid van het leven en haar omgeving. Zolang er een dreiging bestaat van nucleaire wapens, kent de mensheid geen vrede.
Zeven paden onderkent Ikeda om tot vrede te komen. Na het voorgaande zijn we daar wel aan toe. 
                                                                                                           Wordt vervolgd                                                                                                             

Alledaagse Wijsheid

“Peace cannot be a mere stillness, a quiet interlude between wars. It must be a vital and energetic arena of life-activity, won through our own volitional, proactive efforts. Peace must be a living drama – in Spinoza’s words, ‘a virtue that springs from force of character.’ Eternal peace is a continuum consciously maintained through the interaction of self-restraining individuals within a self-restraining society.”

Daisaku Ikeda

Tussen al het mediageschreeuw door, tref ik weer eens een echt inspirerend bericht aan. Het staat in het Nederlands Dagblad, de krant die zich ‘christelijk betrokken’ noemt. Het is geschreven door Gert Jan Gerlings, voorzitter van de werkgroep levensbeschouwing en religie binnen D66. Hij legt uit dat in onze huidige seculiere samenleving het christendom niet meer de dominante religie is, maar dat er in levens- beschouwelijk opzicht sprake is van een meerderheid van minderheden: christenen, moslims, atheïsten, ietsisten, agnosten.
In een vorig leven als student van de Wageningse universiteit heb ik geleerd dat secularisatie op drie ontwikkelingen slaat. Kerken worden minder bezocht, gelovigen trekken zich minder aan van de kerkelijke wetten (in de jaren zestig daalde het gemiddelde kindertal het snelste in katholiek Limburg) en die wetten passen zich geleidelijk aan het wereldse beeld aan. Van meerderheid naar een van de vele minderheden gaan is natuurlijk niet leuk voor met name zwaar christenen. Privileges, zoals bijvoorbeeld de Zondagswet, vervallen. Maar Gerlings weet er wel een vrolijke, maatschappij verbeterende draai aan te geven.
Hij benadrukt de kansen van dit pluriforme levensbeschouwelijke klimaat. Geen verplicht kerkbezoek, maar de vrijwillige keuze is een goede zaak. De behoefte aan spiritualiteit groeit. Zijn uitspraak die me vrolijk maakt: “Christenen, gooi de kerkdeuren open (...) en neem op gelijke voet deel aan de vrije markt van religies en levensbeschouwingen.” Ik krijg beelden van een veelkleurige groep mensen, ze wisselen van gedachten en weten dat ze op die plaats echt kunnen ont-moeten. Ver van politiek en materie gaat het om de innerlijke mens en zijn verbinding met anderen. In afzonderlijke stilteruimtes kan ook nog de gewijde kerksfeer worden ervaren. Een levendige plek voor ieder, alle dagen van de week. Wat een heerlijke gedachte.

Alledaagse Wijsheden

“Iemand behoeft niet onwerelds te zijn om geestelijk te worden.
Wij kunnen in de wereld leven en toch niet van de wereld zijn.”

Hazrat Inayat Khan

“Alleen wanneer je drinkt uit de rivier der stilte, zing je werkelijk; Wanneer je de top van de berg bereikt, begin je pas echt te klimmen; En wanneer de aarde je ledematen opeist, dans je pas echt.”

Kahlil Gibran”

Al maanden verbaast mij de ongekende aandacht voor Donald Trump. Tot vervelens toe kwam hij in beeld. Zei Clinton iets, dan stond daar een foto van de reagerende Trump bij. Dat ebt wel weg na de verkiezingen, denk je dan nog. Maar nee, anderhalve week na de verkiezingen sla ik Blendle open, krijg
vier kranten in beeld en alle vier Trump op de voorpagina. Natuurlijk heb ik veel verklaringen gelezen, de schuld van zijn verkiezing wordt regelmatig in de schoenen van de media geschoven. Maar wat is de dieptepsychologie erachter?
In termen van Jung moet het zoiets zijn als het aanschouwen van onze eigen schaduw. We zijn geïntrigeerd door het zwarte, narcistische stuk in onszelf dat we niet willen erkennen, omhelzen, zodat het kan wegvloeien. De fascinatie heeft dan te maken met de enorme uitvergroting van zijn egoïsme en brutaliteit. Dat hoort toch niet, dat mag toch niet en hij dóet het zomaar... Nog eens een keer naar kijken en uitschreeuwen hoe erg het is.
We moeten collectief in therapie. Door onze schaduw te herkennen en vervolgens te erkennen, komt hij open te liggen, hij mag er zijn. Dat is de dolksteek voor die schaduw. Hij drupt af en de buitensporige aandacht voor de Trumpen in deze wereld daalt. Niet interessant meer, ze zijn bezig met een achter- hoede gevecht.
Ondertussen is Trump natuurlijk wel verkozen als toekomstige president. In deze turbulente tijden is het de kunst om zijn invloed te temperen. En waarom het anders is dan begin vorige eeuw? De wereldwijde communicatie en kennisverspreiding verhinderen een grote machtsconcentratie binnen de staatsgren- zen. Het blijft daarbij belangrijk om onze eigen collectieve schaduw weg te werken en alert te zijn.

Alledaagse Wijsheden

“Als je iemand haat, haat je iets in hem dat deel is van jezelf. Wat geen deel van onszelf is, verontrust ons niet.”

Hermann Hesse

“Hoeveel evolutiebogen moet een mens nog doorlopen om te beseffen dat hij al zoekende het mysterie zèlf verbergt, dat hij al kijkend naar buiten de blik naar binnen verduistert.”                       

Marcel Messing

Als we met die nondualiteit zo blijmoedig in het leven kunnen staan (vorig blog), dan wil je ook wel wat oefenen. In ieder geval bekijk ik mijn reacties eens vanuit die blik. Maar als je maag dan ronddraait, verkrampt als je een artikel over Henk Krol en 50+ leest, dan weet je: verlicht ben ik niet. Jawel, ‘het is zoals het is’, máár: het zou niet zo moeten zijn!! Nederlandse ouderen die het financieel goed hebben, wereldwijd bovenaan de ladder staan, die hun zorgkosten voor een groot deel afwentelen op jongere, minder kapitaalkrachtige generaties, zijn angstig dat ze wat minder te besteden krijgen. Die angst misbruikt Krol, hij komt er ruiterlijk voor uit. Zijn mantra om de stem van 50plussers te winnen: “De ouderen worden gepakt.”
Ik stuit op de titel: “Hoe kan het dat de crisis ineens voorbij lijkt?” Dat doet weer het ergste vermoeden. Ja hoor, ik gruwel: “Na crisis komt zonneschijn. Meer banen, meer economische groei, minder werkloos- heid, meer consumptie.” Er wás geen crisis, er móeten niet meer voltijds banen komen. Inkomen en betaalde arbeid moeten herverdeeld worden, minder arbeid voor meer mensen. Economische groei annex meer consumptie is een dráma voor moeder aarde. Zoek naar duurzame oplossingen, ook op het niet-materiële vlak.
Dit is dus verzet tegen veranderingen, niet nonduaal. Nu zijn er beslist ook vrolijke momenten, die trouwens ook niet van nondualiteit getuigen. Dat weerhoudt mij niet ervan te genieten. Obama bezoekt Merkel, waaraan de symbolisch betekenis wordt gekoppeld dat hij het stokje als eerste wereldleider van het vrije Westen doorgeeft aan de Duitse bondskanselier. Zo mag ik het horen, naar die veranderingen snakken we. Maar ach, nu even nonduaal gedacht, ook dit zal weer veranderen. Het is zoals het is, en dat is goed.

Alledaagse Wijsheid

“Wordt wie gij zijt, waag te bedingen,
Wat nog niet één bedong tevoor.
Slechts wie zijn grens durft overspringen,
Gaat aan geen grens teloor.

Niets is volmaakt, niets is ten einde,
Elke verstarring is bedrog,
Alles wat was, vloeide in het zijnde,
Alles wat is, vloeit nog.....”

Jan Romein

Het komt vaker voor, mannen die zich filosoof én cabaretier noemen. Niet vreemd want met behulp van filosofie, psychologie, sociologie valt veel te lachen. Eerder stuitte ik op Tim Fransen (blog 6/12/’15), nu kwam Paul Smit op mijn pad. De overkoepelende boodschappen van beiden staan lijnrecht tegenover elkaar, de eerste is loodzwaar, de tweede vederlicht.
Smit werkt met het millenniaoude principe van nondualiteit. Alles verandert continu, van planeten- stelsels tot de cellen in je lichaam. Dat is een natuurlijk proces, daar heb je geen controle over. Het gebeurt. Alleen de mens is in het bezit van controlezucht, van een ‘piekerverstand’. Daarmee schiet je in de weerstand, ga je zoeken naar schuldigen. Een boom doet dat niet, vraagt zich niet af of anderen hem goed vinden, of hij wel goed behandeld wordt.
Smit spreekt over muppets in je hoofd die werken in termen van: ‘Had ik maar...’ en ‘Wat als...’. Juist door je eigen verzet, ontstaat het lijden, vertelt hij blij lachend. De hamvraag is A: ‘Bestuur jij het leven?’ óf B: ‘Bestuurt het leven jou?’ Krijgt A je gelijk, dan vallen controledrang en rat-race je ten deel, stress en burn-out liggen op de loer. Ga je vierkant achter B staan, dan houden de muppets zich stil, het ego vervliegt en acceptatie krijgt de overhand.
Menigeen zal zich aanhanger van A noemen, terwijl B meer onbewust ook gevolgd wordt. Regelmatig hoor ik mensen zeggen: “Het is zoals het is.”, dé ultieme verwoording van B. Ik begrijp de filosofie van Smit, maar we zíjn geen bomen en dat zal een bedoeling hebben. Om in bewustzijn te groeien hebben we dualiteit nodig. Dat groeiproces doet pijn ja. Het eindpunt zal leven in nondualiteit zijn, maar daarvoor hoef je niet als mens naar aarde te komen.

Alledaagse Wijsheden

“Als je je piekerverstand gelooft, ga je bij wijze van spreken op je eigen tenen staan, waarna je een pilletje neemt zodat je de pijn niet voelt.”

“We kiezen niet wat we voelen, anders zouden we altijd zeer gelukkig zijn. We creëren geen gedachten, we ontvangen gedachten.”

“Het leven is een geheel verzorgde reis en als je dat begrijpt, dan wordt het leven spontaner, natuurlijker, creatiever, moeitelozer dan dat je je ooit kon voorstellen.”

Paul Smit

In termen van ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ kan het debat het eerste stempel krijgen en de dialoog het tweede. Doorschieten naar de ene of de andere kant werkt verlammend. Debat zonder dialoog verliest aan onderling begrip, standpunten worden aangescherpt, de afstand tussen de debatterende vergroot zich. Dialoog zonder debat levert geen creatieve sprong op, elkaar ondersteunend blijven de gespreks- partners op een lijn.
Directeur van het Nederlands Debat Instituut, Roderik van Grieken, beschouwt het open en vrije debat als zuurstof voor de democratie. Standpunten uitwisselen en elkaar proberen te overtuigen. Menings- verschillen worden uitgewerkt in termen van juist of onjuist. Peter Delahay (blog 6/6) noemt dit de driedimensionale wereld. In de vierdimensionale wereld gaat het niet om feiten, het is kwalitatief, symbolen en gevoelens spreken mee. Als ik dit voel, mag jij iets anders voelen. De dialoog heeft de overhand, er is respect.
Komt daar een vijfde dimensie bij dan spreekt Delahay over inspiratie. Dat is geen feit of gevoel, maar resonantie. Het raakt je, geluksgevoel, extase, zingeving. Er is sprake van devotie, een monoloog. Deze passie kan worden omgezet in een missie, creatief naar buiten brengen. Durf je dat niet omdat je bang bent voor de reactie van de buitenwereld, dan mondt dat uit in gevoelens van schaamte. Mag het niet naar buiten komen, de wereld wil het niet ontvangen, dan is teleurstelling het gevolg. Zoals bij hoog- leraar criminologie Wouter Buikhuisen.
Aan deze inzichten moest ik denken bij de debatten van de Amerikaanse presidentskandidaten. Ik vond erin geen ondersteuning voor de stelling van Van Grieken dat Nederlanders in het algemeen slechtere sprekers zijn dan Amerikanen. Het kwam op mij over als ‘debatten’ in een tweedimensionale wereld:
ik tegen jij! Geef mij Jesse Klaver maar, die bereikt hogere niveau’s.

Alledaagse Wijsheden

“Veel mensen verwarren gevoel en emotie. Zéér fout. Gevoel is waarnemen en emotie is dat het zo ondragelijk wordt in pijn of in geluk, dat je er een emotie op legt. De emotie is juist het wegdrukken van het voelen.”

Peter Delahay

“Het publiek vergeeft je heel veel als je het in je passie laat delen.”

Dorien Knockaert

Bij een wandeling in het bos viel me op dat de vogels zo rauw kraaiden. In de verte hoorde ik het geluid van voortrazend verkeer. Het kostte me even tijd om te erkennen dat ik het verre geluid van auto’s liefelijker vond dan vogels in de natuur. Neutraal luisteren is moeilijk. Ook gewoonte is belangrijk. Ik woon aan een drukke doorgangsweg en al snel hoorde ik het geluid niet meer. Toen ik op een huis ergens in the middle of nowhere moest passen, was de stílte hoorbaar.
Niels Mathijsen schreef een artikel met de kop: “Stilte is een geluid”. Dat begreep ik dus, alhoewel ik eerder zou zeggen: stilte is een beleving. Daarmee subjectief, voor ieder wat anders. Hij besprak de documentaire ”Pursuit of Silence”. Regisseur Patrick Shen ziet stilte als puur waardevol, de natuurlijke staat van zijn voor de mens. Maar de stilte die zich eenzaam voelende ouderen ervaren, zal de levens- vreugde niet verhogen. De interpretatie van die stilte geeft de doorslag.
De huidige tijd krijgt ervan langs. Geen kabbelende beekjes, maar kabaal producerende apparaten, industrieën, etc. Shen: “All this noise is killing us.” Hij wordt gesteund door GGD’er Frits van den Berg die vindt dat het gezondheidsrisico in Nederland onderschat wordt. Na roken en luchtverontreiniging zou geluidsoverlast de belangrijkste bedreiging van de volksgezondheid zijn. Stress, slecht slapen kunnen gevolgen zijn. Alweer weinig over beleving. Mij zie je niet bij lowlands, een ander wordt helemaal gelukkig van die tetterende muziek met bijbehorende gezamenlijkheid. En kerkklokken zijn mij een doorn in het oog.
Een tegengeluid komt van filosofe Salomé Voegelin. Stilte is voor haar niet de afwezigheid van geluid, maar het begin van luisteren naar andere mensen en andere dingen. Bewust luisteren naar kleine geluiden om je heen. Ik ga ermee aan de slag.

Alledaagse Wijsheden

“Stilte is geen mensenrecht, maar een persoon is in bepaalde mate wel beschermd tegen geluidsoverlast.”

Yvonne Donders

“Het bezoek aan dat Japanse Zen-klooster had veel impact op me. Wat me vooral aanspreekt aan de vorm van stilte die daar heerst, is dat ze onderdeel is van het dagelijks leven. De monniken zijn één met de stilte en hun omgeving.”

Patrick Shen

“Een diepgaande daad van liefde is gaan zitten en rustig even samen zijn met jezelf.”

Jon Kabat-Zinn

We hebben er heel wat medische termen bij gekregen. Van dyslexie tot ADHD, een eeuw geleden waren dat onbekende verschijnselen. Aan de ene kant prettig, je hebt soort-/lotgenoten. Aan de andere kant word je met een stempel in vakjes gedreven, niet zelden met medicijnen. Nu staat hoogsensitiviteit in de belangstelling. Klinisch psychologe Elke van Hoof zet zich in om het verschijnsel erkend te krijgen, niet als ziekte, maar als aangeboren eigenschap.
Ik hoef geen stempel, maar ik herken me toch in wat zaken. Zo ben ik hypergevoelig bij telefoneren, veel te veel prikkels over de gemoedstoestand en bedoelingen van de ander. Dus ik bel kort en weinig. In gezelschap ervaar ik de wisselende stemmingen van de aanwezigen sterk, dus ik zorg er wijselijk voor om vaak alleen te zijn. Laat ik toch maar eens het bekende Aron testje op internet doen (femkegrijs.com).
Hoogsensitieve mensen hebben een gevoelig zenuwstelsel en een relatief open energieveld. Terwijl het begrip pas twee decennia op de agenda staat, schreef Jung begin vorige eeuw al over hooggevoeligheid. Het is opmerkelijk dat Van Hoof zo bevreesd is het verschijnsel aan de spiritualiteit te verbinden. Met aura’s en chakra’s zou het volgens haar niets te maken hebben, want dan krijgt het ‘een zweverige bijklank’.
Hier manifesteren zich weer een sektarische trekje van de reguliere wetenschap. Letterlijk zegt ze: “Ik besef dat ik met ‘Hoogsensitief’ (haar boek) mijn reputatie op het spel zet.” Ze gebruikt zoveel mogelijk termen die het voor de wetenschap aanvaardbaar maken en hoopt zo erkenning te krijgen. MRI-scans, prefontale cortex, e.d. komen langs. Jammer, die angst om in diepte te graven, terwijl vanwege het open energieveld van hoogsensitieve mensen daar alle reden toe is.

Alledaagse Wijsheden

“Het voeden van het intellect vraagt een voortdurende ontwikkeling van ruimdenkendheid en onbevooroordeeldheid.”

Norma Milanovich & Shirley McCune

"Ik denk dat de sluier tussen deze en de volgende wereld erg dun is voor hoogsensitieve mensen. We hebben de mogelijkheid om te voelen en te herinneren dat de volgende wereld rustig en liefdevol is.”

Marian

Op de vraag van Maurice de Hond: “Bent u er trots op Nederlander te zijn?” antwoord 71% ‘Ja’, 18% ‘Nee’ en de rest geeft geen antwoord. Dat lees je dan als je net via Peter Knoope hebt vernomen  (eerder: blog 24/3) dat wij westerlingen aan dezelfde bekeringsdrang lijden als de marxisten en de salafisten. Het modernisme als ideologie heeft in zijn ogen iets fundamentalistisch, we zijn er absoluut van overtuigd dat iedereen op een dag modern zal zijn. De rebellie van antiwesterse gevoelens neemt toe, constateert hij: “We hebben het verkorven bij de meerderheid van de wereldbevolking.” Als je niet vatbaar bent voor depressiviteit, lees dan zijn boek: ‘Het Westen onder vuur; waarom de rest van de wereld ons haat’.
De Hond wist ook te achterhalen dat ruim tachtig procent van de Nederlanders vindt dat hij/zij zelf
een bijdrage levert aan een betere samenleving. Dus ja, wij westerlingen blaken doorgaans van zelfwaardering. Dan te bedenken wij met die arrogantie en dominantie achteloos de kennis over de energiebanen in het menselijk lichaam opzij schuiven. Duizenden jaren geleden wisten Chinezen de energiepunten feillos te duiden. Communicatiedeskundige Ed Nissink, die elf uiterst leesbare boeken
op zijn naam heeft staan, schrijft er uitvoerig over in zijn boek ‘Raak me eens aan; Energetische communicatie’.
Ons bewustzijn is energie en die stroomt waar ruimte is, aldus Nissink. Vastomlijnde ideeën over de werkelijkheid nemen ruimte weg. Dus eigenlijk niet zo gek dat in het Westen zo sceptisch wordt gedaan over helderzienheid, telepathie, acupunctuur e.d. De stevig in het zadel zittende ideologie van het modernisme slokt vrije ruimte op.

Alledaagse Wijsheden

(Over westerse wetenschapsbeoefening:)
”Met een zaklantaarn een stukje muur belichten, betekent niet dat de rest van de muur er niet is. Schroef de zaklantaarn niet vast op een statief.”

“Zonder wrijving geen glans en hoe meer je glanst, des te meer je weerspiegelt in de buitenwereld: negatief zowel als positief.”

Ed Nissink

“Wij beschouwen het Westen als de norm en wij bepalen wat beschaving precies betekent.”

“Sinds 2001 spendeert het Westen 10 miljoen dollar per úúr aan militaire uitgaven. Hadden we de voorbije vijftien jaar evenveel uitgegeven aan sociale programma’s, dan had de wereld er vandaag anders uitgezien. Onze politici voeren een impulsief beleid: jij slaat mij, dus ik sla jou terug. Maar geweld leidt altijd tot een eindeloze spiraal van nog meer geweld.”

Peter Knoope

De AOW leeftijd gaat verder omhoog, geleidelijk naar 68 jaar, tenminste als PVV, SP, 50+ en PvdA niet dwarsliggen. In hun verkiezingsprogramma speelt de pensioenleeftijd een belangrijke rol en die hangt samen met de AOW. Deze partijen willen meer of minder ingrijpend terug naar het verleden, terwijl juist de toekomst om visie vraagt. Van de eerste drie genoemde partijen viel het te verwachten, maar de PvdA ontpopt zich ermee weer eens als de traditionele arbeiderspartij, met economische groei hoog in het vaandel.
In de vorige eeuw heeft SDAP/PvdA belangrijk bijgedragen aan het creëren van een verzorgingsstaat. Het waren de ‘utopisten’ van weleer, chapeau! Maar we hebben zoals gezegd (vorig blog) behoefte aan nieuwe utopiën die bij de 21^e eeuw passen. Klimaat en milieu spelen daarbij een essentiële rol. Versoberen, wereldwijde armoedebestrijding, werktijdverkorting zijn de issues en zeker niet het terugdraaien van onze materiële voorrechten.
PvdA en GroenLinks drinken tegenwoordig een kop koffie om een mogelijk links samengaan te bespreken. Lieve GL-ers: níet doen! Groen is belangrijker dan Links, mede omdat vanuit dat laatste begrip rare populistische sprongen worden gemaakt. En heeft de PvdA in haar regeringsperiode niet meegewerkt aan de bouw van gloednieuwe kolencentrales?! Samsom verzekerde onlangs dat de komende maanden een onvervalst rood geluid te horen zal zijn. Dat klinkt weinig vooruirstrevend,
jezelf opnieuw uitvinden, dat is de kunst.
Pieter Wierenga spreekt in de Volkskrant over het rood-groene huwelijk, dat in veel landen tot stand is gebracht. Hier dus niet doen a.u.b. Laat Klaver en kornuiten (m/v) maar eens kracht zetten achter hun vernieuwende ideeën, zonder last van restauratiebehoeften van de PvdA. Een beetje flirten mag, maar dan wel om de PvdA richting GroenLinks te trekken.

Alledaagse Wijsheden

“Eindeloze economische groei op een eindige planeet is waanzin.”

Philippe Van Parijs

“Basisinkomen: Werken voor geld is uit. Vanaf nu werkt iedereen voor de samenleving.”

Loesje

“Change is the law of life and those who look only to the past or present are certain to miss the future.”

John F. Kennedy

De Correspondent juicht. Van het boek ‘Gratis geld voor iedereen’ van Rutger Bregman werden op de Frankfurter boekenbeurs al aan tien landen de rechten verkocht, waaronder de VS, Japan, Duitsland. Onder de titel ‘Utopia For Realists; The Case for a Universal Basic Income, Open Borders, and a 15-Hours Workweek ‘ heeft het boek al proef gedraaid in Amerika. Wereldwijd willen velen dit utopisch realisme ondersteunen en dat is zeker een reden tot juichen.
Gejammerd werd afgelopen week over het feit dat Nederland een plaats gezakt is op de Global Gender Gap Index. Het World Economic Forum heeft de kloof tussen mannen en vrouwen in 142 landen vergeleken op vier punten: economische participatie, toegang tot onderwijs, gezondheidszorg en politieke macht. Nederland staat nog wel netjes op de 16^e plaats, maar is voorbij gestreefd door Rwanda en Burundi. Auw.
Wat is de makke? Toegang tot onderwijs en gezondheidszorg: uitstekend, politieke invloed: redelijk, máár Nederlandse vrouwen werken vaker in deeltijd, minder vaak in leidinggevende functies en doen meer vrijwilligerswerk. (Het gemeten verschil in betaling voor gelijk werk schreeuwt om factcheck!) Bezie het eens met de ogen van degenen die een korte werkweek en basisinkomen bepleiten: zijn veel Nederlandse vrouwen misschien voorzichtige voorlopers? Je kiest ervoor om dát te doen wat je echt belangrijk vindt.
Ik lees nog even het World Happiness Report 2015 erop na met onder andere het item: ‘vrijheid van maken van levenskeuzen’. Nederland eindigt op plaats zeven. 158 landen zijn vergeleken en de op één na laatste plaats wordt ingenomen door: Burundi. Moeten de rijtjesmakers niet eens gaan samenwerken en uitgangspunten formuleren die een betere, utopisch realistische wereld nastreven, in plaats van een ouderwets arbeidsethos en arbeidssysteem te blijven verheerlijken?

Alledaagse Wijsheden

“...samen met anderen over de hele wereld naar alternatieven gaan zoeken om al laverend en tegenwind creatief gebruikend naar een plaats te gaan waar de honger naar gerechtigheid bevredigd kan worden.”                       

Gerrit Huizer

“You are not a realist unless you believe in miracles.”

Anwar Sadat

Je kon een speld horen vallen in de zaal met ruim zestig Wageningse studenten. Het Schotse medium Ian Graham was in trance gegaan. White Bull, zijn compagnon in de sferen, had zich in zijn lichaam genesteld en zou gaan spreken. Vooraf had Graham verteld over zijn zware tijd op weg naar het mediumschap, zijn ongeloof erin, zijn weerstand om zich open te stellen voor de stem in zijn hoofd. Anders dan vele mediums die vanuit een lichte trance praten, verdwijnt Graham uit zijn lichaam. Dat is niet zonder risico’s had hij het publiek voorgelegd. Een Amerikaans medium die in zéér zware trans was gegaan, overleed ter plekke omdat iemand in het publiek klapte. Dus ja, je kon een speld horen vallen. (Channelen: blogs 8/8 en 25/8, 2015)
Veel onderwerpen kwamen aan de orde. Een voorbeeld: een student vraagt over de vervuiling van de aarde en hoe deze tegen te gaan. White Bull legt omstandig uit dat de echte vervuiling veel meer dan in chemicalieën zit in toxische gedachtevormen. Als je de ogen ervoor had, zou je de dikke wolken van angst, woede, haat zien. De mensen die moorden voeren het uit, maar de vervuilende gedachten komen van bijna iedereen. Het verminderen van de milieuvervuiling begint bij het verschonen van de gedachten.
Het was 2001 en in de universiteitskrant verscheen een fraai beschrijvend stukje over de bijeenkomst. Maar later, bij de ingezonden brieven, kwamen angst en agressie tegen deze fenomenen los. En vele maanden later had ook de Volkskrant er lucht van gekregen en werd de noodklok geluid omdat een indiaan (White Bull in zijn aardse verschijning van weleer) op de universiteit was uitgenodigd om te spreken. Want tja, de reguliere wetenschapper is wars van ‘indianenverhalen’....

Alledaagse Wijsheden

“Eigentijdse wetenschap is gebaseerd op de filosofie van het materialisme, die beweert dat alle realiteit materieel of lichamelijk is.”

“De feiten van de wetenschap zijn echt, dat zijn ook de technieken die wetenschappers gebruiken, evenals de technologieën die eruit voortkomen. Maar het systeem van overtuigingen dat het conventionele wetenschappelijk denken regeert, is een kwestie van geloof.”

Rupert Sheldrake

“You are of the one essence. One with a tree, one with a sheep. (...) so when you love a sheep, you are loving yourself. When you love a tree, you are loving yourself. Everything respond to love. Not love as a sentiment, not love as an emotion, you don’t have to fall in love with the creation, but love as respect, love as recognition of its perfection.”

White Bull / Ian Graham

“Puur door suggestie kunnen mensen spirituele ervaringen krijgen”, luidt de kop in New Scientist. Neuropsycholoog Michiel van Elk verrichtte onderzoek, waarmee de kracht van suggestie en verwachting werd aangetoond. Niet opzienbarend, want de geest vertegenwoordigt een immense kracht die je op aarde op je eigen manier mag gebruiken. Dat heet vrije wil. Van Elk liet bezoekers van Lowlands Science ‘trippen met een Godhelm’. Proefpersonen kregen een curieuze helm op, waarbij gezegd werd dat hij religieuze en spirituele ervaringen zou opwekken door breinstimulatie. Sommige proefpersonen kregen buitengewone ervaringen, maar de helm was nep.
Zijn de ervaringen daarmee echt? Natuurlijk, het zijn domweg ervaringen. (Behalve bij de mensen die sociaal wenselijke antwoorden gaven, de onderzoeker wilden pleasen.) Gevraagd wordt of alle vormen van spirituele ervaringen psychologisch of neurologisch te verklaren zijn. Om te beginnen: er wordt niets verklaard, er wordt getoond hoe het gebeurt. Er lijkt echter een vraag onder te liggen, namelijk of je nu spirituele ervaringen kan afserveren onder de kopje puur suggestie dus geen werkelijkheid, maar onzin. Dat zou de wereld op zijn kop zijn.
Aangetoond is namelijk dat een placebo kan werken, dat de kracht van de geest groot is. De neppil die geneest, werkt buitengewoon goed via de geest. Dat geldt dus ook voor spirituele ervaringen. Op basis van in materiële zin nepinformatie stellen sommige mensen zich open voor andere bewustzijnslagen (wellicht meer vrouwen dan mannen, maar dat wordt niet vermeld) die normaliter gesloten blijven. Succes theorieën werken ook met die kracht. Zie bijvoorbeeld ‘De Creatiespiraal’ van Marinus Knoope. Weer een neuropsychologisch onderzoek (vorig blog), dat verdiept zou kunnen worden met kennis van Oosterse wetenschappen.

Alledaagse Wijsheden

“Dat een hamer sterker zou zijn dan gedachten is een menselijk misverstand. Hoe geestelijker,
hoe werkelijker...”     

Joanne Klink

“Bewustzijn is per definitie creatief. Zo creatief dat een mens zijn eigen creativiteit mag ontkennen.                       

Bob Cramwinckel

“Joan: I hear voices, telling me what to do. They come from God.
Robert: They come from your imagination.
Joan: Of course. That is how the messages of God come to us.”

G.B. Shaw

Breinspecialisten willen wel eens doorschieten met eendimensionale visies, maar deze neuropsycholoog heeft beslist interessante ideeën. Elke Geraerts formuleert in De Standaard zes voorstellen voor een breinvriendelijke omgeving. De eerste vijf spreken me aan. Het gaat om afschaffen van: *de achturige werkdag, korter werken levert meer op; *timemanagement, in feite een illusie, aandachtsmanagement is belangrijker; *de scheiding tussen werk en vrije tijd ten gunste van verwevenheid; *de baas, geen controle van bovenaf, autonomie en inspraak; *de evaluatie, wel feedback, geen functionerings- gesprekken.
De zesde: “Schaf de liftetiquette af.” Vriendelijkheid heeft grote impact op het brein, stelt Geraerts, waarom zijn we zo bang om een gesprek aan te knopen in de lift? Dan blijkt ze toch weinig inzicht te hebben in de betekenis van het energieveld (aura) dat ieder van ons omringt. In een redelijk bevolkte lift sta je noodgedwongen in elkaars energieveld. Als het gelieven betreft is dat geen probleem, je praat honderduit. Maar bij vreemden is het ongemakkelijk.
Wij mensen willen net als veel dieren ons territorium/energieveld bewaken. Ken je dat, je staat met een bekende te praten en de ander komt vrij dicht bij je staan. Als vanzelf doe je een stapje achteruit. Gaat dat zo door, dan beland je tegen de muur. Stel je staat met vreemden in een lift en de vrouw naast je begint een vriendelijk praatje. Brein en hart zijn niet op hun gemak, het voelt opdringerig. Of de onbekende man naast je knikt je warm toe. Je brein slaat op hol, ‘o hemel, hij moet wat...’ Perfect dus, die liftetiquette! De opleiding tot neuropsycholoog zou gebaat zijn bij meer aandacht voor Oosterse wetenschappen. 

Alledaagse Wijsheden

“Als je mensen verplicht om van 8 tot 5 op kantoor te zitten, dan krijg je heel veel presenteïsme:
er gewoon zijn omdat je er moet zijn.”

“Het is contraproductief dat we werk als iets verplichts zien en vrije tijd als plezier. En dan moeten we door die krampachtige gedachte onze vrije tijd ook nog volproppen met zogenaamd plezierige activiteiten, waar we ook niet per se altijd energie van krijgen.”

Elke Geraerts

“Helderzienden kunnen voortdurend veranderende flitsen van kleur zien in de aura die ieder mens omringt. Elke gedachte, elk gevoel vertaalt zich op die wijze in de astrale wereld.”

Annie Besant

Dat is nog eens prettig de ochtend inrollen, een inspirerend stuk in Trouw over Renata Heinen, Rolf Wouters en hun drie dochters. Hij, oorspronkelijk een succesvol zakenman en zij, een kunstenares, besluiten zich met het gezin terug te trekken in de bossen van Michigan bij oude volksstammen. Terug naar de basis, op zoek naar een eigen levensvisie, naar oude levenswijsheden die de wereld kunnen verbeteren. Doorslag gaf het moment waarop de kinderen naar school zouden moeten. Wouters had in zijn werk leiders geleerd om hart en intuïtie te volgen, en dat wordt kinderen met de rationele benadering juist afgeleerd.
De oude medicijnman Nowaten maakte grote indruk op Wouters. “Zijn levenswijsheid en zijn vermogen om te schakelen tussen verschillende bewustzijnslagen, waren indrukwekkend.” Trouw-interviewer Chris Klaasse kan het niet nalaten te vragen of schakelen tussen bewustzijnslagen niet nogal zweverig is. Rustig legt Wouters uit dat hij het niet zo ervaart. Er is meer dan we kunnen waarnemen, waar we ons in het Westerse denken voor afgesloten hebben. Dus beste Chris Klaasse, even Carl Gustav Jung lezen, dan bent u weer wat bijgepraat.
Ook bij Blendle kunnen ze nog wat van Jung leren. Wouters vertelt dat hij mensen ontmoette die hij voor zijn gevoel al eerder ontmoet had, in een vorig leven. Dat konden de jongens en meisjes van Blendle niet aan, dan ben je zweverig. Je proeft hun angst om niet serieus genomen te worden als je dit in hun ogen wel ‘gaaf verhaal’ niet van een sneer voorziet. Het echtpaar heeft over hun ervaringen de film ‘Down to Earth’ gemaakt die deze week in première gaat. Ik ga erheen, een verslag erover volgt. 

Alledaagse Wijsheden 

“Het bestaan van de hel en de hemel is voor mij het punt waarop religies de mist in zijn gegaan. Verder denk ik dat alle godsdiensten in de basis wel goed zijn, maar ik haak af bij de dogmatiek die mensen erbij gemaakt hebben.”

“Ik heb geleerd dat je in contact kunt komen met meerdere bewustzijnslagen, als je je hart er maar voor openstelt. Zo kon Nowaten in contact komen met voorouders, maar ook ík merkte tijdens de reis die we hebben gemaakt dat er veel meer is dan we met onze zintuigen kunnen waarnemen.” 

Rolf Wouters 

“DOWN to EARTH is a mirror to humanity, a poignant and timely reflection on our civilized world. The movie invites us to see the world through the eyes of the Keepers of the Earth. It takes us on an inner journey, connecting us with the source and the mutual path we are walking. DOWN to EARTH is both a wake up call as a resurgence of hope for our world to come.”

www.downtoearth.com

“Atheïsten bidden ook”, las ik in Trouw uit de mond van Yvonne Kroonenberg. Ze voegt eraan toe: “Iedereen bidt.” Dat waag ik te betwijfelen, want ik bid niet. Zelfs schietgebedjes zijn me vreemd. Het lijkt me een nutteloze bezigheid als je beseft dat kosmisch alles bekend is, je gedachten, je strevingen, je intenties. Om dan biddend je wensen op tafel te leggen lijkt me een gebrek aan vertrouwen in de kosmische opmerkzaamheid. Kroonenberg verklaart zichzelf atheïst, maar mooi dat we het eens zijn over haar levensvisie: “Liefde moet je in jezelf ontdekken en dan geven, geven, geven.” Daar hoef je bepaald geen atheïst voor te zijn.
Daar zijn ze weer, de presentatietips, 18 april schreef ik er al over. Ditmaal vertelt Jop de Vrieze in Quest hoe je een perfecte speech houdt. Ik heb nogal wat ervaring met speechen en van de tien tips die volgens De Vrieze in de oren geknoopt moeten worden, herken ik de helft niet. Bijvoorbeeld: “Houd je armen los en gebruik gebaren functioneel”. Je moet vooral je armen gebruiken zoals dat bij jou past, goed voelt. Van de punten die ik wel herken is deze de meest wezenlijke: “Wek spanning op. Dat doe je door hardop vragen te stellen en prikkelende voorbeelden te geven.”
Ten slotte houdt ons cultuurgoed ‘handen geven’ mij bezig. Moeten we daar niet eens vanaf? Met handen wordt van alles gedaan, dus juist via de hand geef je adequaat bacillen etc. door. Helemaal merkwaardig is het dat bij de huisarts en in ziekenhuizen er ziekmakend vaak een hand gegeven wordt. Een zacht klopje op de schouder of tegen de arm zou toch een veel frissere welkomstgroet zijn. Dan kunnen we mooi met de vrouwenhanden weigerende imams een opgefriste discussie starten.

Alledaagse Wijsheden

“God bidden om ons leven te redden, betekent bidden dat Hij ons redt van onze eigen negatieve gedachten.”

Marianne Williamson

“Kijk tijdens je verhaal de zaal rond, en kijk zo nu en dan een toeschouwer kort aan.”

Jop de Vrieze (presentatietip 3)

“Een handduk kan ook een symbolische betekenis hebben. Soms noemt men de in het Romeinse leger wijdverspreide cultus van Mithras als oorsprong van ons handdrukritueel.”

Wikipedia

Een vraag bij het jubileumonderzoek van De Hond (vorig blog): “Bent u voor of tegen het beschikbaar stellen van een pil voor ouderen, die ze kunnen nemen als ze vinden dat hun leven voltooid is?” De antwoordmogelijkheden zijn ‘Ja’, ‘Nee’, ‘Weet niet’. Mijn antwoord zou zijn ‘Ja, als....’ of ‘Nee, indien...’. Het komt zo vaak voor dat cijfers weinig zeggen door gebrek aan nuance. Geef mij maar een gesprek in Trouw tussen de Denker en de Theoloog des Vaderlands.
De eerste, Marli Huijer, vertoeft genuanceerd in het JA kamp. Zij vind het een logisch gevolg van het feit dat onze natuurlijke vrienden die ons de dood in hielpen, zoals een longontsteking, verdwenen zijn. De medische wereld lapt je wel weer op. Niet verwonderlijk dat Theoloog des Vaderlans Janneke Stegeman er anders tegenaan kijkt. Zij is van mening dat we moeten leren om kwetsbaar en afhankelijk te zijn. Waardering moet minder gekoppeld worden aan autonoom zijn, iets betekenen. Maar wat hebben we de oudere generatie dan te bieden, vraagt ook Huijer zich af.
Van de Nederlanders antwoordt 64% positief. Eén op de vier is ertegen en de rest geeft geen antwoord. De hoogste percentages JA stemmers vinden we bij Groen Links, PVV, D66. Alweer die rare combinatie. En ja, het CDA sluit de rij, waarbij nog steeds 52% vóór is.
Voor mij is de vraag tot welke leeftijd we mensen medisch blijven ‘genezen’ wezenlijker. Politici lijken hun handen er niet aan te willen branden. Medische zorg voor iedereen, los van leeftijd of achtergrond, is een toverformule, waarmee je richting maximale zorg gaat. Daar zijn we niet bij gebaat, dus een genuanceerde maatschappelijke discussie, waarbij angsten niet de overhand krijgen, is gewenst.

Laatste Woorden van Stervenden

“Ik zou willen dat ik aan het skiën was.”
Verpleegster: “O, meneer Laurel, skiet u dan?”
“Nee, dat niet, maar ik zou dat liever doen dan wat ik nu aan het doen ben.”

Stan Laurel

“Leef ik nog?”  Julie de Lespinasse

“God zal me vergeven, het is zijn beroep.”  Heinrich Heine

Alledaagse Wijsheid: “De dood geeft betekenis aan ons leven.”

Nee, daar win je geen zieltjes mee. We zijn gek op wetenschappelijk onderzoek met cijfers, maar
alleen als ze onze heilige huisjes onderbouwen. Dus als je ruim twaalfduizend patiënten uit 52 landen onderzoekt en tot de conclusie komt dat er een dubbel hoog risico op een hartaanval is na intensieve sportinspanningen, dan krijg je de mensen niet op je hand. De Canadese onderzoekers haastten zich dan ook eraan toe te voegen dat intensief sporten weliswaar een trigger kan zijn voor een hartinfarct, maar dat regelmatig bewegen hiertegen beschermt. Zo wordt het heilige sporthuisje weer wat opgekrikt.
Heerlijk die percentages, je kunt er alle kanten mee op. Maurice de Hond (veertig jaar eigen zaak) kwam dezer dagen uit met de resultaten van zijn jubileumonderzoek. Als lid van zijn panel (omdat ik zijn vraagstellingen wil analyseren) kreeg ik de honderd gestelde vragen met uitkomsten. Zo leuk om daar je eigen conclusies aan te verbinden.
Neem bijvoorbeeld het ‘bezoek aan een alternatieve genezer’ (door 36% ooit ondernomen) en de wel
of geen positieve gevolgen ervan. Opmerkelijk genoeg komen PVV en D66 stemmers overeen met de hoogste bezoekpercentages met positieve gevolgen. Toch onderhuidse raakvlakken? Dat vrouwen aanzienlijk vaker gaan en positieve gevolgen rapporteren dan mannen was te voorspellen. Laten we het houden op een opener mind van vrouwen.
En raad eens welke partijen het hoogste scoren op ‘ontbrekend burencontact’... D66 prijkt bovenaan de lijst en de VVD volgt. Het liberalisme blijkt toch weer weinig sociaal in tegenstelling tot gelovigen (CDA), socialisten (PvdA) en ouderen (50+) die onderaan bungelen. Je kunt er theorieën aan vastknopen.
Dit was een eerste greep, er volgen nog 98 vragen. Kom ik nog iets leuks tegen, dan meld ik het!

Alledaagse Wijsheden

“...de oorzakelijkheid die wij kunnen waarnemen is maar een heel kleine sector uit de ondenkbaar veelvoudige, onzichtbare inwerking van allen op allen.”

Martin Buber 

“Sociaal gevoel bezitten: zich liever in een groep vervelen dan alleen.”

Julien de Valckenaere

Het humeur van Nederlanders blijft somber, ook al gaat het hier voor de wind. Dat bericht ving ik links en rechts op in de media. Volgens mij is dat somberen een spelletje, aangewakkerd door politici en heethoofden op social media. Maar goed, laten we er even van uitgaan. Hoogleraar wijsbegeerte Gabriël van den Brink zoekt naar verklaringen. Hij constateert een nostalgisch verlangen naar gemeenschaps- zin. We schijnen de jaren 50 te idealiseren en “dat gedroomde verleden bepaalt veelal ons wensbeeld voor de toekomst.”
Weinig realistisch als je weet dat Nederlanders eerlijkheid als hun voornaamste deugd zien, terwijl de jaren 50 bol stonden van hypocrisie achter voorgeschreven beleefdheidsregels. Het probleem is volgens Van den Brink niet de economie, maar we weten nog altijd niet hoe we in een multiculturele samen- leving met elkaar moeten omgaan. (Boud gesteld, ‘we’ is een niet onaanzienlijke groep, maar wel een minderheid.) Politieke partijen die de culturen dichter bijeen weten te brengen, heeft het volk aan de voeten, aldus de hoogleraar.
In een ander artikel kwam ik een idee tegen dat een bijdrage kan leveren aan het bijeenbrengen van culturen. Heel simpel, je vraagt je af waarom zoiets niet allang is uitgevoerd. René Cuperus betoogt dat hij nooit begrepen heeft waarom er niet 24 uur per dag taalles is op tv en internet. Zowel in het Nederlands als in het Engels en Duits. Goed voor asielzoekers, expats en studenten die steeds meer Engels voorgeschoteld krijgen.
Politici aan de slag ermee. Daarnaast stel ik nog een net voor met 24 uur inzicht in culturele gewoonten, vooral ook van landen waar asielzoekers vandaan komen. Zo komen we dichter bij elkaar en kan Nederland gaan ontsomberen.

Alledaagse Wijsheden 

“Talen leren moet geen geld kosten, slechts moeite en inspanning.”

René Cuperus

“Een vreemde is een nog onbekende vriend.”

“Aan een 90-jarige vrouw werd gevraagd: ‘Wat zou je deze wereld willen toewensen?’ Ze antwoordde zonder aarzelen: ‘Vrede. Vriendelijkheid. Verantwoordelijkheid ten aanzien van de natuur, de dieren en de planten, maar vooral ten aanzien van de medemens, zodat het leven weer menswaardig wordt.’”

Daisy Stork-van der Kuyl

Onderzoek naar baby’s, dat ontroert. Verricht door de sympathieke Harvard hoogleraar cognitieve psychologie Elizabeth Spelke. Zij toonde aan dat baby’s van tien maanden al het gedrag van een ander proberen te voorspellen. Peuters van een jaar hebben inzicht in wat een ander weet. Begrijpelijk en eigenlijk zou je verder terug kunnen gaan. Kinderen komen op de wereld met een grote bagage aan zuiver voelen. Sterke staaltjes daarvan kun je zien in hun reactie op mensen. Ze pikken energie op, die een sensatie geeft, die ze direct uiten. Gaandeweg leren ze die ervaringen cognitief weg te redeneren. Spelke’s onderzoek zou meer diepgang krijgen als ze ook de invloed van het weten vanuit de ziel in de eerste levensjaren in haar werk zou betrekken. Maar veel psychologen ontkennen het bestaan van een ziel.
Apart trouwens dat deze babyonderzoekster in Nederland de Heinekenprijs uitgereikt krijgt. Over alcohol gesproken, ook op dat gebied kwam ik opmerkelijke vooraannames tegen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu berekende de kosten van alcoholgebruik in Nederland. Conclusie: alcohol kost ons land 12,5 miljard. Het meest in het oog springen de uitkomsten met betrekking tot ‘vroegtijdige sterfgevallen’. Je verwacht een berekening over niet toegekende AOW en pensioenen, minder dementie en verpleeghuisopnames, dus een fors batenbedrag. Het bedrag is fors ja: 2,1 miljard. Echter geen baten, maar de grootste kostenpost... Hoe het berekend is, kan ik niet achterhalen, maar als hetzelfde is gedaan als bij de kostenanalyse van roken, dan zal opeens wel een immateriële factor ingebracht zijn. Verliesjaren in euro's uitgedrukt. Vooraanname: iedereen wil zo lang mogelijk blijven leven.
Je kunt ook doorschieten in de preventieve voorlichting en dat onderbouwen door zogenaamd objectief onderzoek, waar altijd subjectieve aannames aan ten grondslag liggen en dat doorgaans wemelt van de schijnverbanden.

Alledaagse ONwaarschijnlijkheden

“Ik kan er ook niets aan doen, maar dit zijn de zuivere, objectieve feiten: als een vrouw elke dag één glas alcohol nuttigt, verhoogt ze haar kans op borstkanker met 10 procent.”

“Een derde van alle sterfte door darmkanker is het gevolg van anderhalf glas alcohol per dag.”

(vraag journalist HUMO: Hoe schadelijk is alcohol?) “Elke tien seconden overlijdt iemand op aarde aan de gevolgen ervan, dat zijn in totaal 3,3 miljoen mensen per jaar. Het spul veroorzaakt zestig verschillende ziekten.”

René Kahn — arts en psychiater, voormalig lid van de Gezondheidsraad

(slot)

“Tiller vraagt ons niet om het onbegrijpelijke te begrijpen, maar om het bestaan ervan te erkennen.”, merkt Ernest Pecci op in het voorwoord. Het betreft de subtle energies, fijnstoffelijke energieën die sneller gaan dan het licht, en die intentie en bewustzijn verbinden. Via metingen en foto’s zijn al bewijzen van deze energieën gevonden. Het raakt het vlak van de geneeskunde. Kennis van het zenuwstelsel wordt samengebracht met kennis van de chakra werking; een adequate waarneming van de aura maakt een goede medische diagnose mogelijk.
Met behulp van zijn inzichten en onderzoeksresultaten legt Tiller ook een bodem onder verschijnselen als healing, helderziendheid, gedachten lezen, telepathie, etc. Van deze praktijken hebben al vele miljarden mensen gebruik gemaakt. Net als bij de reguliere medische behandeling hebben mensen er profijt van gehad, maar zijn er ook die er de dupe van werden.
De wetenschap heeft op een wellicht onbewuste wijze de mensheid wat betreft bewustzijn in een diepe put geplaatst, aldus Tiller. Het is voor de meesten onmogelijk geweest zich een weg eruit te banen. Hij werkt aan de ontwikkeling van een transducer om niet observeerbare fijnstoffelijke energieën om te zetten in observeerbare energieën. Het hartchakra heeft daarbij een centrale betekenis. Dat moet éérst geopend worden, want dat moet de verhoogde bewustzijnsstroom aankunnen.
We creëren ons leven lang. Tiller onderscheidt vier stappen die belangrijk zijn bij elke betekenisvolle daad. 1. Helder je voornemens visualiseren; 2. Een sterke wens opbouwen om dat doel te bereiken;
3. Vertrouwen ontwikkelen dat de visualisatie bereikt kan worden; 4. De wil om het manifest te maken, oefenen, eraan werken. Daarmee zet Tiller zijn natuurkundige kennis van ijle energieën om in waardevolle persoonlijke adviezen.

Alledaagse Wijsheden

“Je hebt zes zintuigen, niet slechts vijf. Dat zijn je reukzin, smaak, tastzin, zicht, gehoor en... weten.”

“If we open our eyes, if we open our minds, if we open our hearts, we will find that this world is a magical place. It is magical not because its tricks us or changes unexpectedly in something else,
but because it can be so vividly and brilliantly.”

Neale Donald Walsch

“Licht is het bouwmateriaal, intelligent en vol van energie. Dat licht bestaat uit liefde.”

RA Material

(vervolg)

Wat mij natuurlijk direct intrigeerde was de constatering dat iedere cel kan resoneren met de frequentie van Liefde. Dit gebeurt automatisch in een systeem zonder vrije wil die weerstand voortbrengt. Voor de mens als zender is het vooral de mens zelf die de communicatie beperkt. We creëren onze eigen complexe energetische hindernissen en aan dit verstoringspatroon ligt angst ten grondslag. Tiller geeft een energetische onderbouwing aan de wijdverbreide zienswijze dat er twee emotievelden zijn, namelijk liefde en angst, en dat wij mensen levend binnen deze duale werkelijkheid leren om angst om te zetten in liefde.
Volgens Tiller vormen hersenen patronen, het is een zelf organiserend systeem Nieuwe patronen scheppen is echter alleen mogelijk binnen systemen die in chaos zijn. Het trainen van de hersenen dient daarom aangevuld te worden met intuïtief weten om dit te bereiken. Ik vat het. ‘De heilige meetkunde’ vind ik wat moeilijker behapbaar. De hele schepping bestaat uit energiepatronen in golfvormen, die beschreven kunnen worden in termen van vibratie en vorm. Alweer: mijn rechterhersenhelft zegt me dat het klopt.
Tiller’s visie raakt sterk aan de geneeskunde en de psychologie. Te gemakkelijk wordt bijvoorbeeld vanuit de traditionele psychologie het ego ondersteund, wat het individu fixeert in een beperkte identiteit. De bredere visie op de ontwikkeling van de ziel ontbreekt, op zijn taak om met het geheel in harmonie te komen. Een belangrijk principe is in Tiller’s theorie om oude gewoontepatronen van depressie en angst te doorbreken door steeds te focussen op het hart met gedachten van waardering. Zo wordt de capaciteit van het hart gebruikt om het fysieke lichaam mee te voeren naar de vibratie van liefde. JA, dat resoneert bij mij!! 
                                            Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Liefde is vriendschap sluiten met angst. Angst is het gezelschap van intimiteit.”

John Welwoood 

“We hebben zo lang onze masculiene waarden en extroverte waarden als alleenzaligmakend beschouwd, dat de ziel tegenwoordig gezien wordt als een overbodige complicatie in een verder netjes opgeruimde mannelijke wereld.”

Robert A. Johnson

“Ieder mens kan gedefinieerd worden in termen van vibratie tonen, zich samenvoegend met andere tot meer of minder harmonische akkoorden, die alle deel uitmaken van een verheven symfonie met subharmonische en harmonische tonen en boventonen, samenkomend in één noot van de Schepping, de trillingen van Liefde.”

Ernest F. Pecci

(vervolg)

De onvolkomenheid van Swaab’s werk vloeit voort uit zijn vooraanname dat alles wat met de ogen gezien en te meten valt ertoe doet, en de ultieme verklaringen oplevert. Hij is dan bezig met minder dan tien procent van het universum. De werkelijke kracht die de architectuur van het universum ondersteunt, is de energie die opgeslagen is in de 90 procent van het ongeziene. Aan het woord is de veelvuldig onderscheiden hoogleraar op het gebied van structuur en materie, dr. William Tiller. Hij ontwikkelde een wetenschappelijk model voor het ongeziene, over de substantie van gedachten en de macht van intentie om materie te veranderen. Het valt te lezen in: ‘Science and Human Transformation; Subtle Energies, Intentionality and Consciousness’.
Nu is de natuurkunde niet mijn sterkste kant, maar ik heb wel gemerkt dat je bij het lezen van dergelijke moeilijke teksten behalve je rationele rechterhersenhelft ook je intuïtieve linkerhersenhelft kunt gebruiken. Dan vullen de inzichten van Tiller moeiteloos het gat dat ik bij de (ook moeilijke) teksten van Swaab ervaar. Tiller gaat voorbij het oude paradigma, waarbij alles gehoorzaamt aan objectieve wetten, zonder beïnvloeding door het bewustzijn of de intenties van de mens. Hij richt zich op de onderbewuste ijle energieën die ons etherisch lichaam vormen en met snelheden vibreren die groter zijn dan het licht.
Swaab laat de begrippen denken en bewustzijn samenvallen, waardoor de werking van deze ijle energieën niet in zijn model is opgenomen. Het denken is echter een autonome activiteit van de hersenen, die op zichzelf geen macht heeft om de omgeving te beïnvloeden. Dat kan alleen als onderdeel van het geheel van energieën van een individu en daar horen we Swaab niet over.
                                                                                                                  Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden 

“De laatste vierhonderd jaar is een onuitgesproken aanname binnen de wetenschap dat de menselijke intentie geen invloed kan hebben op wat we 'de fysieke werkelijkheid' noemen. Uit ons experimentele onderzoek van de afgelopen tien jaar blijkt dat deze aanname niet langer juist is.
Wij mensen zijn veel meer dan we denken te zijn en de psycho-energetische wetenschap gaat door met het bewijs ervan uit te breiden.”

William A. Tiller

“Het tastbare, materiële is slechts een afschaduwing van de hogere dimensies, maar we hebben wel antennes in ons fysieke lichaam om het op te vangen.”

Plato

Dick Swaab, de man die de gemoederen bezighoudt met zijn visie op de ontbrekende vrije wil. De bedrading van de hersenen zorgen voor de beslissing. Ik heb aandachtig het interview gelezen dat New Scientist met hem had. Laat ik mijn opzienbarende conclusie alvast onthullen: De man is nog maar één stap verwijderd van een spiritueel mensbeeld.
‘Wij zijn ons brein’, oftewel Swaab wekt de indruk dat ons brein de dictator is die beslissingen neemt. Op de vraag hoe het brein zo’n beslissing neemt, antwoordt hij: “Op basis van de informatie die je hebt. Het grappige is dat je denkt dat je de beslissing zelf hebt genomen.” Aha! In Swaab’s impliciete visie is er dus wel degelijk een ‘zelf’ dat naast het brein iets is. De keuze die je maakt is volgens hem niet vrij. “Het feit dat het onbewust is, wil zeggen dat je die keuze niet hebt beïnvloedt.” Alweer een ander ‘ik’ naast je brein.
Dan lees ik: “...hoe fantastisch die machine in ons hoofd is en hoe ongelofelijk complex de ontwikkeling van het brein is ...” Jazeker, een geweldig werkende machine die je ook kunt uitlenen aan een niet geïncarneerde entiteit, wat mediums doen. Maar wel een machine die je hebt, je bént die machine niet. Zij kan haperen, wat niet altijd te repareren valt. Daar leer je op zielsniveau, als voortgaand bewustzijn dan weer van.
Swaab is goed op de hoogte van de werking van de machine. Nu nog die éne stap om te erkennen dat zij signalen doorgeeft en niet zelf produceert. Van ‘Wij zijn ons brein’ naar ‘Wij zijn!’. In dit leven zal hij die stap niet zetten, hij heeft zich te veel vastgebeten in beperkende vooraannames. Dat komt dan wel in een volgend leven.
                            Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Als je ergens vooroordelen aantreft tegen religie en spiritualiteit, dan in de wetenschap. Dat komt doordat wetenschappers van de stevige soort soms nauwelijks minder dogmatisch zijn dan imams, lama's en schriftgeleerden. Daarom is het zo mooi dat die werelden nu in elkaar blijken te passen en 'de mystieke wiskundige' niet langer een contradictio in terminis is. Uit In naam van de Oneindigheid leren we dat mystieke Russische mathematici de wiskunde verder hielpen: waar collega's vastliepen op hun ‘hardnekkige rationaliteit’, konden de mystici overweg met ‘oneindigheid’. De dalai lama had de lachers op zijn hand toen hij stelde dat de kwantumfysica lijkt op het mahayana-boeddhisme – ooit zal inburgeren dat boeddhisme net kwantummechanica is: niets bestaat onafhankelijk van iets anders.”

Olaf Tempelman

Moord en brand werd er geschreeuwd, een wekenlang durende rel in de NRC. Een studente had haar drs. titel behaald met een werkstuk dat gebaseerd was op een analyse van haar eigen innerlijke leven. Het betreft de periode rond 1970 met een aanzwellende kritiek op sociale wetenschappen. De grote surveys werden aan de kaak gesteld, cijfertjes die je weinig over mensen leren vonden de actie- voerende studenten. Zelfanalyse als afstudeerscriptie ging wat ver, maar er is wel aan overgehouden dat kwalitatief onderzoek het kwantitatieve zou moeten aanvullen.
Het geluid doemt weer op. In de Volkskrant schreef de sociaal psycholoog Karst Tjoelker dat hij eigenlijk maar weinig aan zijn studie heeft gehad. Leer je wel mensen kennen door vragenlijstonderzoek? Bovendien blijkt de kennis bij herhaling van onderzoeken vaak onbetrouwbaar te zijn. Hij pleit voor een andere invulling van de wetenschap, geen accent op het cijfermatige.
Mijn suggestie: ga samenwerken met spirituele richtingen. Een schat aan inzichten zonder cijfers! Daniel Goleman heeft dat succesvol gedaan. Eind jaren 90 stond ‘emotionele intelligentie’ opeens wereldwijd op de agenda. Gezien de diepgewortelde dogma’s in de wetenschappelijke wereld was hij wel zo wijs om het woordgebruik aards te houden en waar mogelijk cijfers erbij te slepen. Zelfbeschouwend bewustzijn was echter wel de eerste stap naar een hoge EQ score.
Praten over aura en chakra’s tref je dus niet aan in zijn werk. We hebben daar wel geaccepteerde termen voor, zoals uitstraling (aura), een brok in je keel (5^e chakra), vlinders in je buik (2^e chakra). Hopelijk gaan wetenschappers in gesprek met mensen die bijvoorbeeld weten hoe je je aura kunt verzwakken en versterken. Samen komen ze een heel eind om de mensenkennis te vergroten en uit te dragen naar brede groepen van de bevolking.

Alledaagse Wijsheden

“Als ik zeg: ‘Manage je emoties’ bedoel ik alleen de echt schrijnende, jezelf beperkende emoties. Emoties voelen maakt het leven rijk. Je hebt je passies nodig.”

Daniel Goleman 

“Lang vastgehouden en onbewuste schuldgevoelens zorgen er vaak voor dat mensen hun woede naar buiten projecteren door in de duivel of aanverwante zaken te geloven.”

Carolina Bont

“De wetenschap bouwt haar eigen inperkende stadsmuren als zij claimt het antwoord op alle menselijke vragen te hebben, als zij claimt door te dringen in het hart van alle dingen, terwijl zij God, de ziel en elk leven anders dat ons korte materiële bestaan uitsluit.

David Fontana

(vervolg)

“Liever waardig sterven dan onwaardig overleven,...” Deze zinsnede in een betoog van Arnon Grunberg zette mij aan het denken. Het kwam ter sprake bij een behandeling van de visie van Hannah Arendt (‘Het zionisme bij nader inzien’). Overléven was in haar ogen juist het doel.
Als eerste schoot me een verhaal te binnen dat ik ooit hoorde. Een jonge vrouw in het Midden-Oosten was ernstig verbrand en werd met spoed een ziekenhuis binnengedragen. De Zweedse artsen begonnen snel haar kleren uit te doen. Ze gilde dat ze dat niet wilde, niet naakt zijn voor vreemden! Met moeite hebben de artsen hun werk voltooid, volstrekt tegen haar wil in. Terecht?
Voor mensen die denken dat het bewustzijn na de dood de weg vervolgt (vorig blog), zal ‘waardig sterven’ een overweging zijn en veelal te verkiezen boven onwaardig overleven. Mensen die verwachten in het volstrekte niets te verdwijnen, vinden overleven, op welke wijze dan ook, al gauw een doel. De donor wetgeving, zeker als het om de hulp aan ouderen gaat, is een uiting ervan.
We kunnen natuurlijk grondig van mening verschillen over wat ‘waardig’ inhoudt. Terroristen hechten vaak sterk aan ‘waardig sterven’ en schieten door in geweld. In de Westerse cultuur staat overleven veelal bovenaan, wat kan doorschieten in een benauwende tunnelvisie.
Terugkomend op de donorkwestie: als er één onderwerp geschikt was geweest voor een referendum, is het wel JA of NEE tegen de nieuwe donorwet. De verplichting om te kiezen voor het al dan niet afstaan van organen bij je dood komt heel wat dichterbij dan het Oekraïne pact. De opkomst kan al gauw ruim het dubbele worden. Dat neemt niet weg dat ik fundamenteel tegen referenda ben (blog 1/3/’16).

Alledaagse Wijsheden

“Zou het niet veel plezieriger zijn om de dood als het hoogtepunt van het leven te zien, de enige bereikbare zekerheid?”  

Herman van Veen 

“Het gaat in het universum niet om het persoonlijke maximum, maar om het optimum van de groep.”

Peter Delahaye

Direct wist ik het: die donorwet deugt niet, druist in tegen onze lijfelijke integriteit. Er straalt zo weinig acceptatie van de dood vanaf, zoveel seculiere angst voor de dood. Zo lang mogelijke leven; ook al zijn de laatste jaren verdraaid moeilijk, je lééft nog. “Durft u de dood te omarmen?” vraagt Adelheid Roosen in de tv commercial van uitvaartorganisatie Yarden. En dan: “De dood kan iets zeggen over ons.” Bezwerend: “We gáán.... dood ........allemaal.”
Eerder schreef ik al over de simpele D66 visie op orgaandonatie (29/10/’15) en daar sta ik nog steeds achter. Ik heb afgelopen week heel wat commentaren gelezen. Veel is, terecht, geschreven over het verlies van zelfbeschikkingsrecht, het niet liberale karakter van de wet. Veel minder over de slagings- kansen van transplantaties, of jongeren wel voorrang krijgen, welke hulpverlening erdoor in het gedrang komt?
Ik ben echter niets tegengekomen over het merkwaardige criterium van hersendood en over de zeer goed onderzochte belevingen van mensen met een ‘bijna dood ervaring’. Indrukwekkende verhalen over het aanschouwen van je ‘dode’ lichaam, het kunstgebit dat op een ongewone plek wordt gelegd, hoe een arts geagiteerd de kamer in komt rennen, etc. Gebeurtenissen die blijken te kloppen en erop duiden dat het bewustzijn los van het lichaam veel kan waarnemen. Daarvan uitgaande kun je nog steeds donor willen zijn, maar de afwegingen worden anders.
Ik  had op zijn minst een interview met Pim van Lommel verwacht, de cardioloog die grondig onderzoek deed naar ‘bijna dood ervaringen’, die duidelijk maakt dat je bewustzijn niet ín je lichaam zetelt en dat hersendood niet de feitelijke dood inhoudt. Zijn visie had ik graag gehoord. Want ja, indachtig Adelheid’s woorden, de dood zegt iets over ons.
                                                                Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Rechten worden geschonden, het persoonlijke wordt gedwongen gepolitiseerd, een staatsvisie over orgaandonatie wordt wettelijk verankerd, er is keuzedwang en morele druk daar waar die niet hoort.”

Nausica Marbee

“Met de huidige medische kennis uit de westerse wereld kunnen we een hoop aspecten niet verklaren – bv bijna doodervaringen en spontane genezingen van kwaadaardige tumoren ­– en dus worden ze ontkend. Je kunt alleen wetenschappelijk blijven door te kijken of je een verklaring kunt vinden voor de vele verschijnselen die je niet kunt begrijpen.”

“Het verband tussen ‘bijna dood ervaringen’ en orgaandonatie heeft te maken met het inzicht in de relatie tussen je bewustzijn en je lichaam, het inzicht in wat dood betekent en wat leven betekent. Leven betekent dat je cellen dankzij energieën in staat zijn met je bewustzijn te communiceren. Dood betekent dat door het versterven van de cellen de communicatie tussen je lichaam en je bewustzijn onmogelijk is geworden, maar je bewustzijn blijft bestaan.”

Pim van Lommel, geïnterviewd door Ger Lodewick (www.wijwordenwakker.org)

Met onze superieure cultuur met superieure waarden en normen leven wij Nederlanders op veel te grote voet, met een ecologische voetafdruk die ver boven de voor de aarde behapbare 1,8 hectare ligt. Dus putten we haar uit. Met diezelfde superioriteit maken we grote winsten via de wapenindustrie die velen het leven kost. En die vermeende superioriteit heeft het mogelijk gemaakt om van twitter een riool te maken dat menigeen innerlijk schaadt.
“Onze cultuur is een stuk beter dan alle andere die ik ken”, aldus Edith Schippers in haar HJ Schoo-lezing. Hoezo? Zijn de Eskimo’s wellicht niet veel beter bezig? De persoonlijke vrijheid staat hoog in haar vaandel en we willen niet graag terug naar onderdrukking van kwetsbare groepen. Dat snap ik, maar ondertussen onderdrukken wij wel bevolkingsgroepen elders op de wereld. “Armoede is de zichtbare kant van onvrijheid”, stelt de minister. Maar we weten toch dat armoede juist ook de zichtbare kant is van onze Westerse hebzucht, dat we elders op de wereld arbeidskrachten uitbuiten om zelf in grotere welvaart te leven.
Jazeker, we genieten van de kernwaarden die Schippers noemt, maar ik vind de schaduwkanten van
een nationaal superioriteitsgevoel erg groot. Het is juichen zonder het eigen aandeel in de mondiale onderdrukking te erkennen, juichen dat muren plaatst, oorlog aanwakkert. Schippers zet wel heel angstig relativeringen aan de kant door zich vast te klampen aan ‘een aanval op onze manier van leven, op onze cultuur, op onze vrijheden’.
Culturele arrogantie gestoeld op angst. Schippers wil vechten (!) voor onze gezamenlijke toekomst en die van onze kinderen. De vraag of de kleinkinderen nog een ecologisch leefbare aarde aantreffen blijft onbesproken. ‘Onze manier van leven, onze cultuur, onze vrijheden’ konden wel eens onbetekenend worden. Dat hebben wíj dan op ons geweten!

Alledaagse Wijsheden

“Het concept ‘heilige oorlog’ is een ernstig vervormde zienswijze.”

RA Material 

“Het is niet aan hem die zijn eigen land lief heeft om trots te zijn op zichzelf, maar eerder aan hem die de hele wereld liefheeft. De aarde is slechts één land en de mensheid haar burgers.” 

Baha’u’llah  (1817-1892)

We zijn eraan gewend: liegen loont in de politiek. Factcheck doet zijn best om deze trend tegen te gaan, maar de invloed is gering. Gretig inhaleren we de uitspraken die in ons straatje passen en we verzetten we ons tegen uitspraken die ons mens- en wereldbeeld aantasten. Het Duitse weekblad Die Zeit zocht naar de oorzaken waarom politici die een loopje nemen met de waarheid toch zo succesvol zijn. (Geplaatst in 360 Magazine)
Volgens de onderzoekers zijn we beland in het feitenvrije tijdperk. Nu valt met ‘feiten’ ook wel te draaien en welkome accenten te leggen. Neutraal zijn ze nooit, er zitten altijd onzichtbare aannames onder. Duidelijk is echter dat beelden en belangen bevestigen krachtiger is dan feiten verkondigen. Het wereldrecord liegen staat voorlopig op naam van Trump die in één lezing 71 onwaarheden wist te poneren.
Lange tijd heeft oud het in de beeldvorming glansrijk gewonnen van jong wat de misdeelde financiën betreft. Koppen waarvan de toorn van ouderen afspatte gingen er als zoete koek in, Henk Krol kon met 50+ grootse feitendraaierij voor het voetlicht brengen. Dijsselbloem en consorten haastten zich om te garanderen dat ouderen niet ‘gepakt’ zullen worden.
Langzaamaan veranderen de koppen: de jeugd van tegenwoordig kan niet meer rondkomen, heeft geen toekomst. ‘Senioren zijn boos, maar hebben ze een punt?’ NEE, moet de conclusie luiden als je over het riante basisinkomen van ouderen leest, hun imposante vermogen, het schuldenloze wonen, tegenover de flutbaantjes van jongeren en hun grote moeite een betaalbaar onderkomen te vinden. Dit alles zonder een jongeren ‘AOW’.   
Natuurlijk doe ik met wat verdraaiingen en accenten mee aan beïnvloeding van de beeldvorming.
Ik ben dan ook zó blij met dit kerende tij ten gunste van jong.

Alledaagse Wijsheden

“Elke partij houdt er eigen feitenleveranciers op na en probeert met hun hulp het eigen standpunt een aura van wetenschappelijke onaantastbaarheid te verlenen.”

“Internet is niet schuldig aan de Brexit. Het maakt alleen de verspreiding van de bullshit eenvoudiger en de controle lastiger. Op internet verspreiden de luidruchtigste, emotioneelste berichten zich het snelst, ongeacht of ze inhoudelijk kloppen.”

Lenz Jacobsen

Er wordt heel wat cognitieve dissonantie van ons gevraagd. Het betekent zoiets als de neiging van mensen om je gedrag, gevoelens, gedachten te rechtvaardigen, tegen beter weten in. Net een dramatisch artikel van Sanne Bloemink gelezen in De Groene Amsterdammer. Over depressieve wetenschappers die bij politiek en publiek nauwelijks gehoor vinden voor hun pleidooi tegen de opwarming van de aarde. Warmterecord na warmterecord wordt gebroken, diersoorten sterven uit, water- en voedseltekorten worden voorspeld. Maar begrippen als ‘klimaatverandering’ en ‘stijgende zeespiegel’ worden geweerd in politieke analyses, gezondheid, werkloosheid, vluchtelingen gaan voor. Dat is waar mensen zich zorgen om maken.
Die depressieve wetenschappers zijn doorgaans toch gelukkige mensen, een sterk staaltje cognitieve dissonantie dus. En wij allen, iets minder goed op de hoogte, zijn keien met positieve gedachten als ‘het zal zo’n vaart niet lopen’. Ook de overweging dat je goed op je lichten let geeft wat soelaas, terwijl je ondertussen in een veel te groot huis woont en vliegend de wereld over reist. Wat de rechtvaardiging van politici is om het niet als eerste prioriteit op de agenda te zetten, weet ik niet. Op de achtergrond zal spelen dat de economie belangrijker is dan klimaatverandering.
Overigens moet ook de wetenschap zich beraden om meer disciplines te laten samenwerken. Door de ene club wordt aangetoond dat het met ons klimaat de verkeerde kant opgaat, dat onze kleinkinderen dramatische gevolgen zullen ondervinden en de andere club onder leiding van hoogleraar veroudering Andrea Maier onderzoekt hoe we mensen 130 jaar kunnen laten worden. Hoog tijd voor beter weten- schapsbeleid, ervoor zorgen dat onderzoekers uit verschillende sectoren samenwerken, met de overleving van de aarde in de komende eeuw als eerste prioriteit.

Alledaagse Wijsheden

“We noemen het ‘milieu beschermen’ als we iets minder vernietigen. Dat is net zoiets als wanneer ik tegen mijn dochtertje zou zeggen: Kijk schat, ik bescherm je, want ik sla je nog maar vijf keer in plaats van tien keer. Ik noem dat geen bescherming.”

Koos van der Leeuw

“Rosenberg’s ideologie is simpel: de staat boven de zakenwereld, het individu boven de staat en het milieu boven alles.”

John Grisham 

“De natuur heeft altijd gelijk.”

Wubbo Ockels

Over kunst valt niet te twisten. In musea kan ik mij verbazen over wat kunst heet te zijn, ik word dan kennelijk niet geraakt. Al lezende kan ik wel in vervoering raken. Dat overkwam me onverwacht bij een krantenartikel van Stevo Akkerman (Trouw), die de Britse theoloog John Milbank (1952) geïnterviewd heeft. De eerste zin veroorzaakte een tegenovergestelde reactie, de man werd omschreven als voorman van de Radicale Orthodoxie. Nu ben ik al geen religieus clubmens, maar bij deze woorden stelde ik me iets redelijk afschrikwekkends voor.
Ten onrechte. In dezelfde alinea bleek hij al niet fundamentalistisch te zijn, van de bezielde schepping uit te gaan, de tegenstelling tussen religieus en seculier te verwerpen, en een wetenschappelijke opstelling te hebben die de grenzen tussen theologie, filosofie, ethiek en politieke wetenschappen overstijgt.
Muziek in mijn oren. Wat het zo bijzonder maakt, is zijn doeltreffende filosofische eenvoud. “Het seculiere is een illusie. Alles is altijd voor God of tegen Hem, daar ligt niets tussenin.” Zo simpel is het, geen sprake van het neutrale seculiere. Milbank staat kritisch tegenover het idee van een seculiere ruimte waar de realiteit van het geestelijke wordt ontkend. “Als we niet erkennen dat we meer zijn dan materie, hoe kunnen we dan complete personen zijn?”
Vraag: “Hebben mensen zonder geloof dan geen normen?” Antwoord: “Mensen kunnen handelen op
een wijze waarvan ze zichzelf niet bewust zijn: enerzijds geloven dat ze niet meer dan een toevallige verzameling cellen zijn, anderzijds toch vasthouden aan normen die daar bovenuit stijgen. Ontkennend dat ze geestelijke wezens zijn, kunnen ze zich toch als zodanig gedragen. Godzijdank voor hun inconsistentie.” Zinvolle humor in mijn ogen.

Alledaagse Wijsheden 

“De wereld is vol wonderen en het is niet eenvoudig vast te houden aan het idee dat alles terug te voeren is op materie. Dan zijn noties als vrijheid, liefde en dergelijke louter illusies.”

John Milbank

“Opvallend is dat iedereen het normaal vindt dat huis/auto door iemand ontworpen zijn en dan glashard ontkent dat er achter de natuur ook een Scheppend idee (Schepper) zit. Doelgerichtheid in de natuur is dan een taboe geworden; alles is toeval.”

Kees Zoeteman 

“Ik ben niet tegen religie, ik stel vragen over het gebruik van dogma’s. Geloven in de God in iedereen is de ultieme religie. Het maakt niet uit welk pad je neemt om daar te komen.”

Pat Rodegast / Emmanuel

(vervolg)

Riso heeft een vorm gevonden om herkenning te vergemakkelijken, waardoor ook de schaduwkanten binnenkomen. Hij beschrijft elk type met enkele klinkende begrippen die zich van innerlijk gezond
(blije herkenning) naar innerlijk ongezond (gelaten accepterend) bewegen. Hervormer: van rationeel via ordelijk naar zich superieur voelend aan anderen. Helper: van zorgend via bezitterig naar manipulatief. Overwinnaar: van zelfverzekerd via competitief naar vijandig. Artiest: van creatief via gevoelig naar depressief. Denker: van waarnemend via excentriek naar paranoïde. Loyalist: van aardig via afhankelijk naar masochistisch. Enthousiasteling: van vervuld, via excessief naar manisch. Leider: van zelfvertrouwen via dominerend naar strijdlustig. Vredestichter: van vredelievend via passief naar nalatig.
De werking van het Enneagram wordt beschreven in talloze boeken. Een nadruk op spiritualiteit legt Sandra Maitri in ‘De Spirituele Dimensie van het Enneagram’. De diepste drang van onze ziel is om uit te stijgen boven het bekende gevoel van onszelf. Dan pas kan de werkelijkheid in haar totaliteit ervaren worden om het wonderbaarlijke, oneindig uitgestrekte universum in onszelf te verkennen. Mooi, maar er zijn wel grote obstakels op het pad. Het gat van onbetekenendheid wordt gevuld met het najagen van maatschappelijk succes, op zoek naar erkenning. Een partner wordt gezocht om het gat te vullen van je niet geliefd voelen. Enzovoort.
De New Age beweging van de jaren 60 houdt Maitri tegen het licht van enneagram type zeven. Vrede en liefde werden het axioma. Ondanks het ophemelen van persoonlijke vrijheid lag er een plicht op vredelievend en liefdevol gedrag. Grenzen stellen, ook op het gebied van seks, was uit den boze, “een soort tirannie van de goedheid en hipheid nam het over”. Verplicht verlicht leven transformeert de ziel niet en dan vlucht je in sterke drugs om high te blijven...

Alledaagse Wijsheden

“Men wordt niet verlicht door zich allerlei beelden van licht voor te stellen, maar door zich bewust te worden van de eigen innerlijke duisternis.”

Carl Gustav Jung 

“Niet weten houdt het opschorten van onze meningen in en laat onze nieuwsgierigheid binnen het domein van een rustige geest het voortouw nemen."

Don Richard Riso

(vervolg)

De basishoudingen in het voorbeeld van de verjaardag staan voor de negen persoonlijkheidstypen die het Enneagram onderscheidt. Rohr & Elbert geven een mooie, bondige omschrijving.
Ik zie het leven in wezen als ...
1. ... een kwestie van aan normen en waarden moeten voldoen. Mijn kracht is dat ik een beeld heb van hoe het zou moeten zijn. Ik vermijd fouten.
2. ... een kwestie van nodig zijn. Mijn kracht is dat ik anderen een goed gevoel over henzelf geef. Ik vermijd mijn eigen behoeften.
3. ... een kwestie van vergelijken en competitie. Mijn kracht is dingen af te maken. Ik vermijd mislukking.
4. ... een cyclische opeenvolging van begin en einde. Mijn kracht is schoonheid in de wereld te brengen. Ik vermijd het gewone.
5 ... een probleem dat moet worden opgelost. Mijn kracht is dat ik helder kan denken. Ik vermijd mezelf bloot te geven.
6. ... bedreigend. Mijn kracht is moed. Ik vermijd onvoorbereid te zijn.
7. ... iets met oneindig veel mogelijkheden. Mijn kracht is mijn vermogen tot verwondering. Ik vermijd pijn en narigheid.
8. ... in termen van winnen en verliezen. Mijn kracht is anderen te ondersteunen. Ik vermijd me kwetsbaar op te stellen.
9. ... niet meer dan dit moment. Mijn kracht is dat ik iets van alle kanten bekijk. Ik vermijd me van de kook te laten brengen.
De persoonlijkheidtypen hebben oorspronkelijk alleen een nummer, geen naam. Dat leest spannend, je weet niet wat je te wachten staat bij elk nieuw type. Gaandeweg herken je erin je halve netwerk (‘zo, dat is een rake omschrijving’) en jezelf (‘oef, wat een ruwe manier van zeggen, had het niet wat vrien- delijker gekund?). Enneagramkenner Don Riso heeft de typen toch van namen voorzien: Hervormer, Helper, Overwinnaar, Artiest, Denker, Loyalist, Enthousiasteling, Leider, Vredestichter.
                                                                                                                    Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden 

“Het Enneagram maakt aspecten van onszelf en anderen bewust waar de afweer van de persoonlijkheid overuren maakt om ze verborgen te houden.”

Sandra Maitri

“Als we onszelf eerlijk, zonder te oordelen observeren en de mechanismen van onze persoonlijkheid aan het werk zien, kunnen we wakker worden en ons leven kan een miraculeuze ontvouwing van schoonheid en vreugde worden.”

Don Richard Riso

U komt op een verjaardag bij een kennis. Wat is uw basishouding?
1. U denkt: is het hier wel in orde, opgeruimd, qua inrichting enzo?
2. U denkt: wie kan ik helpen, wat hebben mensen het toch moeilijk.
3. U gaat sterke verhalen vertellen.
4. U gáát helemaal niet, of u gaat eventueel eerder weg.
5. U neemt een fototoestel mee en maakt regelmatig foto’s.
6. U denkt: wat een aardige groep, maar mijn groep is toch leuker.
7. U denkt: hier gaan we iets vrolijks van maken.
8. U denkt: kom op, ik pak jullie wel.
9. U raakt in gesprek, knikt ja, maar bent ergens anders met uw gedachten.

Ik houd wel van dergelijke testen (ontworpen door Leo Castelein & Henk Smit), zeker als er een wijsgerig stelsel aan ten grondslag ligt. In dit geval het Enneagram, de spiegel van de ziel en weg naar zelfkennis. (Richard Rohr & Andreas Elbert: ‘Het Enneagram’) Een wegwijzer voor zelfbezinning zonder dwingende adviezen, het pad moeten we zélf lopen. Het systeem is ruim tweeduizend jaar oud en in de late Middeleeuwen verder ontwikkeld door Soefi broederschappen.
Het Enneagram ontmaskert egospelletjes, heerlijk om jezelf kunnen lachen en huilen. In de hoop dat het Enneagram liefdevoller maakt. De wijsheid is bedoeld voor veertigplussers. Tot je dertigste ben je nog druk met het ontwikkelen van een zelfbeeld. Je speelt het spel mee, het Enneagram zou een spelbreker zijn. In de kracht van het leven, dertig tot veertig, vereenzelvigen we ons met onze talenten, weinig plek voor zelfbezinning. Maar die talenten hebben ook een schaduwzijde en dat toont het Enneagram.
Als het systeem je bekend is, weet je waar de negen hierboven genoemde basishoudingen voor staan. Zo niet, de toelichting volgt.
                                        Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Het is belangrijk om de wijzen waarop mensen van elkaar verschillen te benadrukken. Omdat zo veel van het lijden dat we ervaren in relaties met andere mensen wordt veroorzaakt door het feit dat we blind zijn voor hun standpunt.”

Helen Palmer

“Het Enneagram is in zijn meest abstracte vorm een universele mandala van het zelf, een symbool van ieder van ons.”

Don Richard Riso

“Is er nog hoop voor het gezin?” kopte het demografisch bulletin DEMOS in 1990. Bij het schetsen van de toekomst werd gebruik gemaakt van scenario’s. In het artikel worden er vijf gepresenteerd. We zijn zo’n kwart eeuw verder, dus kunnen we bezien wat ervan terecht gekomen is.
Scenario 1: naar een verminderde betrokkenheid. Echtscheiding wordt gewoner, de opvoedrol van de vader vervaagt na de scheiding, de overheid behandelt partners als autonome individuen. Reactie: de vaderrol vervaagt zeker niet, partners worden niet autonoom behandeld.
Scenario 2: naar nieuwe geborgenheid binnen het gezin. Overheid heeft meer grip op dagelijkse leven en burgers reageren door steeds meer waarde toe te kennen aan het gezinsleven, als enige plaats voor emotionele saamhorigheid. Reactie: het openbare leven is juist belangrijker geworden voor burgers.
Scenario 3: naar een geleidelijke eenvormigheid. De lage vruchtbaarheid verontrust de overheid. Via positieve prikkels wordt de meest gelukkige gezinssituatie verbonden met het krijgen van drie kinderen. Reactie: niets gemerkt van zo’n overheidsbetutteling.
Scenario 4: naar herstel van traditionele vormen. Extreme gebeurtenissen, bijvoorbeeld een grootschalige verspreiding van Aids (1990!), leiden tot een totalitaire regering en terugkeren van het traditionele gezinsmodel met duidelijke plichten. Reactie: niet aan de orde geweest.
Scenario 5: naar een nieuwe orde. Individuele en algemene belangen worden bijeen gebracht, geboortebevorderende maatregelen zijn mogelijk. Het maatschappelijke klimaat keert zich van individualisering af. Reactie: hoewel menigeen tracht individualisering zwart te maken, zijn er geen tekenen van verval.
Slotconclusie: Geen van deze scenario’s tekent de werkelijkheid van de afgelopen kwart eeuw. De migratie is buiten beschouwing gebleven. Zij heeft geen invloed op de algemene gezinsmoraal, wel op het geboortecijfer.
Antwoord op de beginvraag: Er is alle reden om aan te nemen dat het gezin, met onderlinge betrokkenheid én individuele zelfstandigheid, voorlopig de belangrijkste leefvorm blijft voor de opvang van kinderen.

Alledaagse Wijsheden

“Gelukkig dan wel ongelukkig, alle families zijn mysterieus. Je hoeft alleen maar te bedenken hoe verschillend je beschreven wordt, en zal worden na je dood, door elk van de familieleden die denkt je te kennen.”

Gloria Steinem 

“Welkom in de toekomst. Die is van metaal en gebruikt veel stroom. Hopelijk is ze niet kwaadaardig en zal ze geen manier bedenken om de mensheid tot slaaf te maken.”

Richard Watson

Jarenlang heb ik het vak ‘Emotionele Intelligentie & Intuïtie’ gegeven. Nuttig voor mensen die het ver willen schoppen in de maatschappij. Zelfonderzoek legt een adequate basis voor een goede omgang
met anderen. Blijdschap zowel als teleurstelling  :–e  en boosheid  :–(  passeerden de revue. Ook twijfel  :–/  over de studie en toekomst viel te beluisteren. Soms las ik indringende ervaringen en daar stond dan 'vertrouwelijk'  :–x  bij.
De analyses wekten een enkele maal een lichte frons  (:-  bij mij op, maar geshockeerd :—  ] was ik nooit. Er waren ook wel verhalen die ik met een korreltje zout  ;–)  nam. Op leugens  :—-)  heb ik niemand kunnen betrappen. Enkele jolige studenten schreven vreselijke  :–(*)  dingen op die ze dan voorzagen van  :–)  oftewel: ‘ik maak een grapje’.
Een enkele maal leek het dat een student wat in de war  %–(  was, dat hij wartaal  :–s  uitsprak. Een persoonlijk gesprek helderde dat op. Zwaar kritisch  :­­­–[  ben ik niet, zo nodig opbouwend kritisch en waar mogelijk ondersteun ik graag de echte motivatie. Dat werd in het algemeen wel gewaardeerd, sommige reacties waren zelfs om te zoenen  :–*
Een beetje verbaasd  :–o  maar vooral ook onder de indruk was ik over de inzet van de studenten
bij het rapporteren over hun zelfonderzoek. Een sarcastische ondertoon  :–>  kwam ik niet tegen. 
Het vel papier met zeventien emoticons (de laatste:  8–0  betekent ‘Oh nee!’) dat ik tijdens de cursus uitdeelde, viel in goede aarde. 

Alledaagse Wijsheden

“Ik ben weer zeer depressief. Gisteren werd ik bijna doodgereden door een autobus. Ik zag mijn hele leven aan mij voorbij flitsen, maar het vreemde was dat ik er niet in voorkwam.”  (?–0  

Woody Allen

“De lach kan meer voldoening geven dan eer,
waardevoller zijn dan geld, helender dan bidden.”   :–D

Harriet Rochlin

Dat was het dan, de Olympische Zomerspelen 2016. Ik presenteer mezelf graag als wereldburger, maar enkele achtergebleven nationalistische trekjes werd ik wel weer gewaar. Zo vond ik het toch maar een prestatie dat een land met 17 miljoen inwoners qua medailles zo hoog tussen de grootmachten eindigt. Zelfs Europese trots kan mij niet ontzegd worden. Opgeteld bleek West-Europa het glorieus te winnen van de VS (qua bevolkingsomvang vergelijkbaar), 86 resp. 46 gouden medailles.
Als het leven een leerschool is en het adequaat omgaan met emoties een adequaat werkterrein vormt, dan zijn de Spelen voor menigeen een geweldige uitdaging. Als je deelneemt vanuit de slogan ‘meedoen is belangrijker dan winnen’ geldt dat natuurlijk minder, maar voor alle fanatiekelingen is het een goud- mijn, of je nu zwaar wint of verliest. Daar bekommert de ziel zich niet om, wel wat je met de ervaringen doet.
Zo was de worsteling van wielrenster Annemiek van Vleuten, die met goud in handen een val maakte, ontroerend zichtbaar. (Merkwaardig toch hoe gemakkelijk we al die gevaarlijke situaties en blessures blijven accepteren als we het sporten bejubelen.) Zij werd achtervolgd door de gedachte ‘als, dan...’,
ze moest het allemaal nog een plaats geven. Het klonk goed, actief, authentiek, dat lukt haar wel. De
16-jarige met goud omhangen turnster Sanne Wevers werd eveneens met een enorme innerlijke klus opgezadeld.
De Duitse psychiater Michael Linden spreekt over posttraumatische verbittering als mensen het gevoel dat ze iets is aangedaan (ziekte, ontslag, e.d.) niet kunnen verwerken. Posttraumatische teleurstelling of leegte na goud kan eveneens het emotionele evenwicht en levensgeluk in de weg staan. Over het laatste heeft zwemster Inge de Bruijn uitvoerig verteld. Dus alle innerlijke kracht toegewenst aan al die sporters die zich zo hebben ingespannen.

Alledaagse Wijsheden

“Onverwerkte emoties lijken op grote keien die we in een rivier gooien en die ervoor zorgen dat de stromingsweerstand groter is.”

Roy Martina

“Onze grootste roem ligt er niet in dat wij nooit vallen, maar dat we iedere keer dat we vallen weer opstaan.”

Confucius 

“Als je hart zich maar blijvend kon verbazen over de wonderen die zich dagelijks in je leven voltrekken, zou je pijn je even wonderbaarlijk voorkomen als je vreugde.”

Kahlil Gibran

Het zal je gebeuren dat je in het land dat trots onderaan de wereldranglijst prijkt van het percentage ouderen dat in armoede leeft leest dat 80% van de ouderen geldzorgen heeft... Onwaarschijnlijk, dus daar wil ik meer van weten. Het onderzoek is verricht door de ANBO, belangenvereniging voor ouderen. Ruim zeventienhonderd 50+ hebben meegedaan. De eerste makke: het onderzoek blijkt verre van representatief te zijn met 74% mannelijke en 26% vrouwelijke deelnemers. Het aantal vrouwen had het aantal mannen juist moeten overtreffen.
Nergens wordt vermeld hoe de groep verworven is, maar ik vermoed dat de respondenten lid zijn van de ANBO. Indien dat waar is: een tweede vertekening. Mensen die veertig euro per jaar overhebben om hun belangen te laten verdedigen (per definitie ten koste van jongere generaties), vertegenwoordigen een groep met vakbondachtige karaktertrekken.
Vraag: “Maakt u zich zorgen om uw financiële situatie?” Nee: 20%; Ja, soms: 46%; Ja, regelmatig: 24%; Ja, vaak: 10%. Dat mondt uit in de mededeling dat 80% van de ouderen geldzorgen heeft.
(In mijn ogen heeft ruim de helft van deze mensen geen echte geldzorgen, 10% wel.) Op zo’n manke interpretatie en wellicht heel specifieke groep (relatief hoog percentage klaagouderen) worden dan politieke eisen gestapeld.
Heel wat journalisten houden van slecht nieuws berichten, ze trekken zich weinig aan van oppervlakkig- heid en vertekening. Het wakkert angst en onveiligheidgevoel aan. Zo zal een deel van de gemelde geldzorgen op het conto van de journalistiek geschoven kunnen worden. Filosoof Ralf Bodelier, druk in de weer om goed onderbouwd aan te tonen dat het met de wereld beter gaat dan ooit, doet in het tijdschrift Knack een oproep aan journalisten om grondig te denken over de ongewenste maatschappe- lijke gevolgen van hun verslaglegging. Ik schaar me hier graag achter.

Alledaagse wijsheden

“O, die gelukkige pessimisten! Hoe groot is niet hun vreugde, telkens wanneer zij bewezen hebben dat er geen vreugde bestaat.”

Marie von Ebner-Eschenbach

“De nieuwsconsument begint af te haken. Hij sprokkelt zijn nieuws almaar vaker op de sociale media. En daar is de trend duidelijk: bemoedigende verhalen scoren beter.”

Ralf Bodelier

“Je bent pas oud als spijt de plaats van dromen inneemt.”

John Barrumore

(vervolg)

De ideeën van Bolen zijn op de praktijk gestoeld. Als psychiater hoorde zij veel verhalen van cliënten en begon daar patronen uit de Griekse mythologie in te ontdekken. De boeken verschenen in de jaren 80, de periode na de feministisch roerige jaren 70. Haar inzichten boden een welkom handvat voor het vergroten van zelfkennis en het oplossen van conflicten.
Er was ondertussen niet alleen meer oog voor verschillende karakterstructuren, maar ook ruimte voor verschillen tussen mannen en vrouwen. In landen als Zweden zal het ideeëngoed minder aanslaan, omdat men wars is van praten over fundamentele verschillen, maar ook daar wordt het gelezen. Blijft overeind dat de heersende cultuur belangrijk is.
Na presidentskandidate Hillary kan ik dus bezien welke goden bij haar tegenstander Trump te ontwaren vallen. Ik kies voor Zeus (god van hemel en bliksem) en Ares (god van de oorlog), met een vleugje Poseidon (god van de zee). Bolen toont naast de talenten ook steeds de valkuilen. Zeus kan macht gebruiken en is besluitvaardig. Daarbij is hij extrovert, denkend en intuïtief, wat gepaard kan gaan met meedogenloosheid en emotionele onvolwassenheid.
Ares wordt eveneens gekenmerkt door een sterke emotionele expressiviteit, die kan ontaarden in onbeheerst gedrag en de behoefte een zondebok aan te wijzen. De kracht van Poseidon zetelt in zijn loyaliteit en toegang tot gevoelens. Maar ook bij deze god is de valkuil instabiele en destructieve emotionaliteit. Van Zeus is bekend dat hij een overdadig zelfrespect heeft, Ares en Poseidon worden getekend door een gebrek eraan.
Een en ander overziende denk ik toch dat Trump een minder geschikte presidentskandidaat is. Maar ja, wie ben ik en in mijn keuze van de god(inn)en kunnen zomaar de nodige vooroordelen geslopen zijn.

Alledaagse Trumpjes

“Sometimes by losing a battle you find a new way to win the war.”

 
“Without passion you don’t have energy, without energy you have nothing.”

 
“When somebody challenges you, fight back. Be brutal, be tough.”

 
“One of the key problems today is that politics is such a disgrace, good people don’t go into government.”

 
“I like thinking big. If you’re going to be thinking anything, you might as well think big.”

Donald Trump

Tijdloze inzichten zijn te vinden in het op Jungiaanse leest geschoeide boek van Jean Shinoda Bolen: ‘Godinnen in elke vrouw’. Ze verbindt de psychologie met de mythologie. Goed naslagwerk nu journalisten over elkaar heen buitelen om te verklaren waarom Hillary Clinton zo laag scoort in de populariteitspeilingen.
Bolen onderscheidt zeven godinnen, ondergebracht in drie archetypen: de maagdelijke godinnen (3),
de kwetsbare godinnen (3), de alchemistische godin (1). De laatste, Aphrodite, is met haar hang naar schoonheid, haar onstuimige sensualiteit sowieso ongeschikt als president.
De kwetsbare godinnen zijn relatiegericht. Hun levensgeluk hangt af van de relatie met de echtgenoot (Hera), zorg voor de kinderen (Demeter), en het ‘meisje’ dat dochter van haar moeder blijft en in fantasieën duikt (Persephone). In relaties worden deze drie godinnen regelmatig gekwetst. Uiteraard ook ongeschikt.
Ten slotte de maagdelijke godinnen. Zij verbeelden onafhankelijkheid en doelgerichtheid. Artemis, de feministe, voelt zich zusterlijk goed tussen vrouwen en is wars van kwetsbaarheid. Ze kan emotioneel afstandelijk en ook genadeloos zijn. Athena, de stratege, is gericht op de buitenwereld. Ze vaart wel in gezelschap van mannen. Ze zet zich volledig in om haar doel te bereiken, wordt niet gauw gekwetst, werk gaat voor. Geslepenheid kan problemen geven. Als laatste Hestia, de onafhankelijke, naar binnen gekeerde wijze vrouw. Zij is graag op zichzelf, niet van huis en haard weg te branden, dus ongeschikt voor alle  politiek.
Het archetype dat bij Hillary lijkt te overheersen is Athena, terwijl Artemis ook een flinke duit in het zakje doet. Beter kun je niet hebben voor een president van de VS. Verwacht dan niet dat ze een
warm sympathieke uitstraling gaat fingeren, want dan moet ze haar, voor deze functie zo geschikte, persoonlijkheid geweld aandoen.

Wordt vervolgd met ‘Goden in elke man’. 

Alledaagse Hillary's

“People can judge me for what I've done. And I think when somebody's out in the public eye, that's what they do. So I'm fully comfortable with who I am, what I stand for, and what I've always stood for.”

“If a country doesn't recognize minority rights and human rights, including women's rights, you will not have the kind of stability and prosperity that is possible.”

“Women standing up for each other is critically important.”

“I think the world would be a lot better off if more people were to define themselves in terms of their own standards and values and not what other people said or thought about them.”

“There is a sense that things, if you keep positive and optimistic about what can be done, do work out.”

Hillary Clinton

‘Ware liefde voel je allebei direct aan.’; ‘Ware liefde lost alle problemen op.’; ‘Ware liefde duurt eeuwig.’: uitspraken waarmee eind jaren zestig zo’n tachtig procent het eens was. Ligt dat een halve eeuw later anders? Als we een onderzoek van Psychologie Magazine mogen geloven is slechts ten dele het geval. 84 procent gelooft in ware liefde; essentieel verschil is wel dat tegenwoordig vaker gezegd wordt dat meer mensen de ware liefde kunnen zijn.
Grote vraag is natuurlijk: wat versta je eronder? Dat was in de jaren zestig vooral dat je voor elkaar bestemd was, bezegeld door God. Nu klinkt de uitleg nog steeds religieus: het gevoel dat je echt voor elkaar gemaakt bent, met wie de relatie vanaf het begin goed gaat. De romantiek viert dus nog hoogtij, vanuit spirituele visies vallen meer fundamentele inzichten te beluisteren. De liefdesrelatie is een leerschool, de ‘ware liefde’ is niet de meest romantische, maar de relatie waarbinnen je je innerlijk het beste kunt ontwikkelen.
Ruim negen op de tien mensen zeggen dik tevreden te zijn met de eigen relatie. Dit onderzoek gelezen hebbende beland ik via het onvolprezen Blendle bij een artikel in de Belgische krant De Standaard. Kop: “Ja, dertigers gaan te snel uit elkaar.” Een derde van de gescheiden dertigers zegt ‘uit elkaar gegroeid’ te zijn, op de tweede plaats staat ‘we pasten niet bij elkaar’. Dan zie je de zwakte van het huidige romantische liefdesconcept. De verwachtingen zijn niet realistisch, niet geënt op de eigen innerlijke groei. “Bij hen primeert het geluk”, zegt een Belgische deskundige. De bekende valkuil, dat de relatie je gelukkig moet maken en niet jijzelf. Maar échte ware liefde kent geen voorwaarden en verwachtingen.

Alledaagse Wijsheden 

“Men gelooft doorgaans dat de eerste liefde de laatste is en de laatste de eerste.”

A. Souret 

“De aard van liefde is zoals het water dat diep in de aarde is.
Als men niet diep genoeg graaft, komt men aan modder, geen water,
maar als men diep graaft, vindt men zuiver water.”

Hazrat Inayat Khan

“Alles loslaten is in wezen het enige positieve. Pas als we alles loslaten wat het denken innerlijk bij ons heeft aangericht, is er liefde, een samengaan van intens medegevoel en intelligentie.”

Krishnamurti

We worden weer eens getrakteerd op opmerkelijke onderzoekuitkomsten. Aangetoond is dat slechts bij de helft van de ervaren vriendschappen er sprake is van wederkerigheid. Dus als de een iemand als een vriend(in) beschouwt, is de kans dat de ander dat niet zo ervaart vrij groot. Bij zo’n uitkomst zou je de onderzoekstechniek grondig onder de loep moeten nemen. Op zich zeggen het geringe aantal onder- zochten (84), de leeftijdsgroep 24 tot 38 jaar, en uit een business management class, al heel wat. Met deze combi zijn de uitkomsten moeilijk te interpreteren.
Mij gaat het echter om de reacties, waar zoekt men de verklaringen en gevolgen. Mensen zouden egocentrisch zijn, status verhogende vriendschap als een investering. Meestal worden vriendschappen echter niet instrumenteel geduid. Verschillende niveaus zijn onderscheiden: van intiem en dagelijks contact, tot en met het meer casual niveau van kennissen. Zelf heb ik gemerkt dat het bij vriendschap doorgaans minder gaat om de mate van contact, maar dat heel snel gedacht wordt aan onderling vertrouwen. Met dat uitgangspunt bij een onderzoek zal het percentage niet wederzijds ervaren vriendschappen een stuk minder zijn.
De gevolgen van zwakke vriendschapsbanden worden als dramatisch ingeschat, tot en met verhoogd stervensrisico. Hersenonderzoekers doen ook een duit in het zakje, dus tonen het negatieve effect op
de hersenen. De vragen die je jezelf kunt stellen om over gezonde relaties te spreken zijn onthullend. Onder andere: ‘Wie zou jij missen?’ en ‘Wie zou jou missen?’ Het lijken mij povere graadmeters, waarmee ongezonde bindingen bejubeld kunnen worden.
Het grote voordeel van dergelijk onderzoek is wel dat we leren onze eigen werkelijkheid kritisch te onderzoeken en afstand te nemen van uitkomsten die niet bij jezelf passen.

Alledaagse Wijsheden

“Een vriend is wie tijdens je leven zegt wat anderen pas na je dood vertellen.”

Karel Jonckheere

“Vele vrienden maken de vriendschap dun.”

Jan Greshoff

“Lachen is zeker geen slecht begin van een vriendschap en verreweg het beste einde.”

Oscar Wilde

Dat prikkelt me, dan beginnen de Olympische Spelen voor mij te leven en zie ik ongekende mogelijk- heden. In de Volkskrant staat een fraai artikel van John Volkers over zwemster Ranomi Kromowidjojo. Ze was zo’n twee jaar geleden haar vorm kwijt en zocht hulp bij mental coach Jeroen van den Brink. Geen gemiddelde sportpsycholoog, het zwemmen kwam niet op de eerste plaats. Ranomi was op zoek naar zingeving en daarvoor moest ze beter in haar vel zitten.
Van den Brink is begonnen om met haar een passende mindsetting te ontwikkelen. Hij bemerkte bij haar een ‘ongelooflijk gevoel voor spiritualiteit’. Dat gebruikte hij om de innerlijke groei te versterken. De persoon kwam op de eerste plaats, het fysiek zou wel volgen. Werken vanuit de simpele waarheid: het draait om het aanboren van de energie in jezelf en om je heen, en het afsluiten voor negatieve energieën. Zo kun je de flow bereiken en vasthouden. Belangrijk daarbij: fócussen! Dat trekt energie aan en levert (geestelijke) kracht op.
Gebruik maken van innerlijke groei gaat uiteraard dopinggebruik tegen. Zingeving verbinden aan je sport, niet alleen aan het goud dat ermee te winnen valt. De Olympische Spelen kunnen zo uitgezuiverd worden van financiële corruptie en dopingschandalen.  Ook geen steden meer belasten met een veel te dure organisatie waar de plaatselijke, veelal arme bevolking onder lijdt. Het is al vaker geopperd, gewoon altijd in Athene houden en daar betalen we allemaal naar vermogen aan mee. En als eenmaal spiritualiteit en globalisering de grenzen hebben doen wijken, dan hoeven we niet meer voor ons land
te juichen, maar kunnen we puur genieten van de sport! Ik raak alleen al van de gedachte in een flow. 

Alledaagse Wijsheden

“Als Ranomi's twee talenten samenkomen, haar spiritualiteit en haar zwemmen, is dat genieten.”— “Heb vertrouwen.”

Jeroen van den Brink

“Mindful betekent gewaar zijn. Het is de energie die weet wat er in het huidige moment gebeurt.”

Thich Nhat Hanh

“In plaats van de chemische samenstelling van een fysiek voertuig is het meest interessante onderwerp het functioneren van het bewustzijn.”

RA Material

“Naarmate onze gehechtheid aan kennis toeneemt, neemt ons vermogen om het leven te zien zoals het werkelijk is – en daarmee ons potentieel ­– af.” Aan het woord is don Miguel Ruiz jr. die het boek ‘Vijf niveaus van gehechtheid’ schreef. Wij hebben kennis hoog in het vaandel staan, maar tegelijkertijd is het helder dat kennis de mens bevooroordeeld maakt in zijn waarneming. Hoe meer hij eraan hecht, hoe minder de blik open is naar de realiteit. En zo kan gehechtheid in zware vorm leiden tot geweld, terreur, oorlog.
Gehechtheid in relaties vinden we in het algemeen een mooie zaak, er wordt gesproken over een gezonde hechting. ‘Ik mis je zo’ lijkt misschien vleiend voor de geliefde, maar in feite is het een vorm van chantage, de ander wordt niet vrij gelaten. De vijf niveaus van Ruiz, gehechtheid die zich verbindt aan: 1. Het authentieke zelf; 2. Voorkeur; 3. Identiteit; 4. Internalisering; 5. Fanatisme. Als eerste genieten zonder gehecht te raken; vervolgens hechten aan een voorkeur en ook weer loslaten; dan je identificeren met je kennis, je voorkeuren; vervolgens is de hechting een vast onderdeel van jezelf, je bént het; en ten slotte de aanbidding van je kennis, je geloof als zijnde ‘het ware’, wie dat anders ziet
is je vijand.
Het is duidelijk, bij het stijgen van de niveaus nemen tolerantie en menselijkheid af, en neemt het gevaar toe. In het Midden-Oosten zie je de dramatische gevolgen daarvan op grote schaal. Maar het fanatisme van sommige gezondheidsgoeroes, gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek, is evenzeer een voorbeeld van terreur. Sterke gehechtheid gaat in wezen gepaard met afnemende zelfaanvaarding, het authentieke zelf is verdrongen, het is geen spel meer, maar bittere ernst. 

Alledaagse Wijsheden 

“Hoe sterker ons niveau van gehechtheid. Des te minder kunnen we zien.”

“Zelfoordeel zetelt op de plaats waar zelfaanvaarding zou willen zitten.”

“... dat je je leven door de ogen van een kunstenaar beschouwt, waarbij je ervan uitgaat dat alles een werk-in-wording is, een nooit eindigend meesterstuk.”

Don Miguel Ruiz jr.

“Alles bestaat uit licht. Wij zijn de sterren en de sterren zijn wij. Als we dat inzien, staan al onze zintuigen werkelijk open en hoeven we de wereld niet te interpreteren. Op dat moment kunnen we beschikken over ons volle, onbegrensde potentieel.”

Don Miguel Ruiz sr.

“Onze creativiteit maakt dat we ons mens voelen.” Daarmee schuift de Britse kunstcriticus Will Gompertz ‘geestdodend kantoorwerk’ van tafel, want volgens hem kan iedereen creatief zijn. Als dat laatste ook werkelijk kunst moet opleveren, is het een gevaarlijke stelling. Zouden mensen die van ‘geestdodend kantoorwerk’ houden zich geen mens voelen? Fanatieke sporters produceren ook geen kunst, hun mens voelen zal wel oké zijn.
TROUW journalist Rianne Oosterom bevroeg Gompertz naar aanleiding van zijn boek ‘Think like an artist’. Leuke man, die energie straalt het interview althans uit. Opmerkelijk is dat hij de nadruk legt op ‘dénken als een kunstenaar’. Het verschil met wetenschappers is nu juist dat kunstenaars zich niet hoeven te laten inperken door ingewikkelde denkprocessen met strakke regels. Kunstenaars mogen hun emoties gebruiken, gevoel inzetten, intuïtie optimaal benutten. Zij kunnen in hun fantasieën ver reizen zonder bewijslast.
Gompertz ziet in nieuwsgierigheid de aanjager van creativiteit. Ook wetenschappers noemen dat belangrijk voor het uitoefenen van hun vak. Voor mij hangt creativiteit vooral samen met een authentieke creatiedrift, die het focussen als voertuig gebruikt. Alle overbodige ballast overboord,
hart en hoofd staan open voor invallen. Ze komen overvloedig, met dank aan kosmische krachten.
Want laten we vooral niet suggereren dat het allemaal eigen productie is, afgescheiden van een
groter geheel.
Om het denken als een kunstenaar te versterken presenteert Gompertz een negenstappenplan. Stap vier is ronduit origineel: “Schroom niet om te jatten.” Hij haalt de Bijbel aan: “Er is niets nieuws onder de zon.” En vervolgt: “Wie lang genoeg van anderen jat, vindt uiteindelijk zijn eigen stem of stijl.” Ik grijns, want dat staat dan weer niet in de wetenschappelijke reglementen. Het eindeloos aanhalen van anderen wordt weliswaar aangemoedigd, maar ‘jatten’ valt onder het kopje ‘plagiaat’.

Alledaagse Wijsheden 

“De overeenkomst tussen emotie en intuïtie is dat je ze alle twee kan voelen. Het onderscheid is dat een emotie een gemoedstoestand is op de buitenwereld en het intuïtieve gevoel een innerlijk aanvoelen is. Het intuïtieve gevoel zit erg simpel in elkaar: het seint óf goed óf slecht. Je ziel is nooit verdrietig of gedeprimeerd.”

William Gijsen

“Op dit moment zijn wetenschappers en sceptici de leidende dogmatici. Vooruitgang is in onbelangrijke details toegestaan, maar fundamenteel nieuwe ontdekkingen worden weggestopt.
Dit algemeen geaccepteerde dogmatisme is de dood van de filosofische vooruitgang. Het universum is zo veelomvattend.”

Alfred N. Whitehead (1861-1947)

‘Floortje naar het einde van de wereld’, ‘Droomhuis gezocht’, ‘We zijn er bijna’, ‘Love is in the air’, ‘Boer zoekt vrouw’: wat hebben deze tv producties gemeen, behalve dat ze alle vijf razend populair zijn? Juist ja, ze bevatten een flinke dosis natuurbeelden. Is dat geen goede reden voor tv baz(inn)en om meer natuurfilms op de buis te brengen?! Voor mensen die niet de middelen hebben om verre reizen te maken en anderen die gewoon niet van reizen houden een heerlijke, milieuvriendelijke manier om van de natuur te genieten.
Beesten in de natuur zijn nog wel eens op de buis en ook dan wordt er veel naar gekeken. Maar de focus gericht op bergen, valleien, heuvels, meren, oceanen, groene vlakten, rotsen, sneeuwtoppen, watervallen, bossen, heides, fjorden, woestijnen, etc. kom ik weinig tegen. Dat verbaast me. Een boswandeling in je eigen omgeving is heerlijk, maar het geeft je geen beeld van de enorme variatie.
Is het niet spannend genoeg? Dat kunnen we nu juist goed gebruiken om de mede door de media opgefokte gemoederen wat tot rust te brengen.
Als ik nu toch wat mediawensen op tafel leg: waarom duurt het zo lang tot de papieren kranten verdwijnen? Wil je kort nieuws: NU.nl via het AP. Wil je wat meer diepgang: De Correspondent.nl.
Wil je een breed scala aan onderwerpen en invalshoeken: grasduinen op Blendle.nl. Journalisten kunnen voor dat laatste medium vrij artikelen aanleveren, daarvoor zijn geen papieren krantenredacties nodig. Ben je gehecht aan alleen die ene krant: hoog tijd om je blikveld te verruimen. En uiteraard is dit ook weer goed voor de natuur.

Alledaagse Wijsheden 

“De roos kent geen waarom. Ze bloeit omdat ze bloeit.
 Ze let niet op zichzelf, vraagt niet of ze jou boeit.”

Angelus Silesius

‘God’: “Alles wat waargenomen wordt, wordt beïnvloed door de waarnemer.”
Walsch: “Ik weet zeker dat een heleboel mensen deze uitspraak pseudospirituele newagekretologie zullen vinden.”
‘God’: Dat is interessant, want het is zuivere wetenschap.”
Walsch: “Wetenschap?”
‘God’: “Het is elementaire quantumfysica.” (...) “Je kunt niet de Ultieme Realiteit veranderen, maar je kunt wel veranderen hoe je haar ervaart.”

Neale Donald Walsch (In: ‘Derde Gesprek met God’, 1999)

Terwijl godsdiensten mij niet zo veel zeggen, kan ik wel geraakt worden door metaforisch verklarende inzichten. Zo kwam ik een beschouwing van Neale Donald Walsch tegen, waarin het principe van de eenheid in verscheidenheid mooi wordt verbeeld. Elke golf is anders dan een andere, maar geen enkele golf is afgescheiden van de oceaan. Hij sluit zijn betoog af met de constatering: “De aanwezigheid van de golf is het bewijs voor het bestaan van de oceaan. Onze aanwezigheid is een bewijs voor het bestaan van God.”
Een ander die indruk op mij maakte, is Barbara Brodsky. Zij laat Aaron het woord: “...er is slechts Een Grote Oorspronkelijke Gedachte, die Gedachte, Liefde genaamd, is de Schepper en de aard van al wat is, met licht als instrument waarmee het grote wandkleed van ons wereldtoneel is geweven.” Dat geeft de burger moed ten tijde van oprukkende onrust. Deze oorspronkelijke Gedachte is blijvend, de rest is bewustwording.
Aaron’s stokpaardje is equanimity, gelijkmatigheid. Ben je woedend, hecht je er niet aan en duw het niet weg. Gewoon accepteren, vrede hebben met je emotie, jezelf niet aanvallen. Het is niet slecht, gewoon energie. Bekijk hoe je oordeel en je woede zijn opgekomen. Niet om controle uit te oefenen, maar gelijkmatigheid met alles wat zich aandient. Leerzaam!
Op verschillende terreinen maakt hij onderscheid tussen de mannelijke en de vrouwelijke energieën. Neem het lijden: de eerste is meer gefocust op de wortels ervan, mogelijkheid tot uitroeien, de tweede meer op de manifestaties, scherpe doornen weghalen. Dat past goed bij mijn m/v stokpaardje. 

Alledaagse Wijsheden 

“Geloof is dat er een oceaan bestaat omdat je een beek hebt gezien.”

Israëlisch gezegde

“Liefde heeft niet te maken met sentimentaliteit, liefde is gewoon de kosmische verbinding.”

Peter Delahay

“...de aantrekkingskracht van liefde tot liefde blijft onweerstaanbaar. Want liefde maakt uit hoofde van haar functie alles één in zichzelf, en houdt alles bijeen door haar heelheid uit te breiden.”

Een Cursis in Wonderen

“Het geluk in je leven hangt af van de kwaliteit van je gedachten.”  

Marcus Aurelius (121-180 n.Chr.)

De 50 inzichten reeks kruiste mijn pad. De onderwerpen overziend leek het me nuttig ’50 inzichten religie’ van Peter Stanford aan te schaffen voor meer toegespitste kennis over godsdiensten. Het boek voorzag daar ruimschoots in en tegelijkertijd ervoer ik weer waarom ik als kind de godsdienst (Ned. Hervormd) overboord zette. Ik zal een jaar of zeven geweest zijn toen ik op zondagschool verhalen over Jezus hoorde. Kinderlijk verontwaardigd was ik soms, hoe kon de bijbel nou zeggen dat Jezus de enige zoon van God was, waren we niet allemaal kinderen van God??
Nog steeds kan ik kinderlijk in mijn wiek geschoten zijn. Bijvoorbeeld als ‘de gulden regel’ weer eens opduikt, die in alle godsdiensten een rol zou spelen. “Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet.” Stanford zoekt de kracht van deze regel in het feit dat hij ingaat tegen het oerinstinct van de mens om zichzelf en eigen behoeften op de eerste plaats te stellen. Raar, want deze regel vraagt nu juist om uitgaande van jezelf en je eigen behoeften de ander te behandelen. Wat natuurlijk van weinig inlevingsvermogen getuigt.
Haast komisch vind ik de heiligverklaringen van de Rooms-katholieke Kerk. Vele jaren na iemands dood wordt hij of zij heilig verklaard, of toch maar niet. Wat meten de kerkvaderen zich aan hier op aarde?? Deel bij leven een kerkelijke Nobelprijs uit of zo, maar ga niet heilig verklaren, daarvoor weet je te weinig. En vanuit een andere hoek bekeken is alles en iedereen heilig. Ach ja, een mens verliest niet zomaar haar kinderlijke trekjes. 

Alledaagse Wijsheden

“De zoektocht naar God, goden, verlichting, theosis, tao, dharma, nirvana gaat door onder miljarden mensen over de hele wereld. (...) Deze zoektocht kan vele vormen aannemen en heeft veel namen, maar uiteindelijk gaat het steeds over hetzelfde: over individuen die via religieuze systemen proberen om betekenis en waarde in het menselijk leven te vinden. Religie blaakt van gezondheid.”

Peter Stanford

“In de toekomst zullen we onze godsdienst niet zien als een bovennatuurlijke doctrine, maar als een experiment in jezelf zijn.”

Don Cupitt (Engelse godsdienstfilosoof, 1997)

De termen ‘links’ en ‘rechts’ zijn al tijden aan devaluatie onderhevig. De PVV is een mengelmoes van links en extreem rechts. MO*columnist Ferdi de Ville ziet in dergelijke ideologieën een nieuw recept dat het speelveld blijvend zal bepalen. “Donald Trump, Marine Le Pen, Geert Wilders, Nigel Farage, Boris Johnson,… allemaal lusten ze een flinke portie ‘soevereinisme’.” Voor menigeen aanlokkelijk. De welvaart binnen de grenzen houden, dus een sterke overheid en zo veel mogelijk financiën voor de eigen mensen. Grensoverstijgende issues als natuur en klimaat worden naar de achtergrond gedrongen.
Eigen volk eerst!
Dat dit alles met een flinke dosis populisme, inclusief leugens, gepaard gaat, is begrijpelijk. Het mag voorlopig dan een blijvend karakter hebben, maar het is in wezen een indrukwekkend achterhoede- gevecht. We kúnnen niet meer terug, de technologie is ons al vooruitgesneld, onze ethiek en moraal hebben dat nog niet goed kunnen bijbenen. Nieuwe technologieën laten overtuigend zien dat de wereld grenzeloos is. Maar de economische werkelijkheid is verre van grenzeloos.
Sociologe Francine Mestrum is van mening dat een ongelijke wereld zonder grenzen niet houdbaar is. Zij strijdt met grote overtuigingskracht voor wereldwijde sociale bescherming. Het begrip ‘armoede- bestrijding’ vindt zij contraproductief, omdat daarmee de schuld of verantwoordelijkheid bij het individu wordt gelegd en de solidariteit naar de achtergrond verdwijnt. In haar ogen gaat het om herverdeling van de scheefgetrokken inkomensverdeling, waarmee het recht van ieder mens op de nodige levens- behoeften en gezondheidszorg gewaarborgd wordt.
Op de korte termijn zal een grenzeloze wereld onhoudbaar zijn, maar als die sociale bescherming zich uitbreidt gaan volgens mij op de langere termijn de grenzen vanzelf vervagen. Ondertussen leren we omgaan met opportunistische achterhoedegevechten.

Alledaagse Wijsheden

“Armoedebestrijding is niet in de eerste plaats voor de armen bedoeld, maar voor de armoede- bestrijders. (...) De Wereldbank heeft het etiket 'armoedebestrijding' op een beleid geplakt dat
niets anders is dan een neoliberaal beleid. En de Europese Unie is in hetzelfde bedje ziek.”

Francine Mestrum

“Wanneer mensen het gevoel hebben controle te hebben over hun leven (en dus niet verlamd worden door angst), zijn ze veel meer bereid tot (intra- en internationale) solidariteit en empathie. en zijn ze minder afkerig tegenover verschillen. In die zin is de slogan ‘Wir schaffen das’ geweldig.”

Ferdi de Ville

“We hebben de neiging om het effect van een technologie te overschatten op de korte termijn en te onderschatten op de lange termijn.”

Roy Amara

Aanslagen zoals in Nice roepen naast medeleven veel angsten op. Het feit dat we in West-Europa in een relatief veilige wereld leven doet daar niet aan af. Dat komt ook door de emotionele berichtgeving. Een volledig veilig Frankrijk werd geëist, terwijl iedereen weet dat dat niet kan.
De angsten komen in de analyses over de betekenis van aanslagen veel voor. Weinig lees ik over een andere emotie die denk ik veel gevoeld wordt door mensen in het rijke Westen. Als ik de berichten van de laatste week mijn hart laat passeren, blijft vooral de toename van verdronken bootvluchtelingen hangen. Terwijl ik geniet van het fraaie (natuur)programma ‘Droomhuis gezocht’ of vrolijk loop langs het Noordwijkse strand met blij spelende, joelende mensen, kan mij even de emotie bekruipen van een ‘verbaasde gêne’.
Gêne: hoe kan het dat mensen die in een écht onveilig land leven nog steeds het risico van verdrinking moeten nemen, terwijl wij in het buitenland een droomhuis kunnen zoeken of intens kunnen genieten van een strandwandeling? Natuurlijke zouden wij op een fatsoenlijke manier de geteisterde Syriërs ergens in de wereld een relatief veilige plek kunnen bieden.
Verbaasd: omdat het menselijk emotieleven zo behendig is om niet sikkeneurig te worden van de eigen tegenstrijdigheden en het eigen onvermogen. Zijn mensen monsters vraagt Goris van de MO*redactie zich af naar aanleiding van aanslag in Nice. De Franse president Hollande noemt de daad monsterlijk en verwacht dat iedereen met een beetje menselijke empathie deze mening deelt. Zeker, de dader was zwaar gestoord, maar zijn wij niet allemaal min of meer monsters door gebrek aan empathie?

Alledaagse Wijsheden

“Hoe meer de dingen op ‘onze manier’ gaan, des te sterker kunnen we geloven dat ze gaan zoals ze ‘horen te gaan’. En wanneer de dingen niet op ‘onze manier’ gaan, wat vroeg of laat zal gebeuren, kunnen we boos, teleurgesteld of uit het lood geslagen zijn, maar dan vergeten we dat de dingen helemaal niet op een bepaalde manier ‘horen te gaan’.”

Jon Kabat-Zinn

“Met het woord oorlogsmisdaad verbloemen we het feit dat élke oorlog een misdaad is. (...)
Oorlog is een uiting van ons mislukte ‘menswordingsproces’.”

Pieter Kooistra 

In Blendle artikelen gelezen van Aaf Brandt Corstius (JAN) en Herman Stevens (NRC.next), over relaties en scheiden. De laatste heeft een eenvoudige boodschap. Hij vindt het feit dat veel mensen scheiden niet het probleem, maar dat mensen te makkelijk trouwen. “Wie in een scheiding terechtkomt, gaat
niet goed om met conflicten…”. Dat is wat bout, conflicten liggen lang niet altijd aan de basis van een scheiding.
BC komt met recepten voor een lang&gelukkig huwelijk. Moedig stelt ze haar eigen relatie daarvoor te kijk. De intro, wellicht niet door haarzelf geschreven, is beangstigend: “… columnist Aaf Brandt Corstius en haar Gijs Groenteman.” Alsof G. bezit van haar is. Dat is vaak de makke van een benauwend, misschien gelukkig genoemd, huwelijk. BC zegt een l.&g. relatie te hebben (tien jaar, is dat lang?),
over de kleine vlekjes is ze eerlijk. Zij vindt het een goede start als je er wat relaties op hebt zitten.
Dan weet je dat je de ander niet kunt veranderen (zeker nuttig) en dat je jezelf niet of amper kunt veranderen. Dat laatste is tragisch, de liefdesrelatie is nu juist bedoeld om jezelf te veranderen richting meer innerlijk evenwicht.
Uit de New York Times haalde ze vragen die je elkaar moet stellen als je gaat trouwen. Eén ervan:
“Hoe zie je ons over tien jaar?” BC ziet zichzelf met G. in een klein huisje, hopelijk oppassen op veel kleinkinderen en verder heel tevreden. Mijn hemel, het leven zit vol met onverwachte wendingen, een verwachting voor de toekomst uiten is killing.
Duidelijk, beide auteurs lijden aan oneigenlijke verwachtingen van een relatie. Hopen op een l.&g. huwelijk, waardoor het leereffect van een relatie op de achtergrond raakt, helpt je vanzelf wel aan huwelijks-/relatieproblemen.  

Alledaagse Wijsheden 

“Leer in contact te komen met de stilte in jezelf en weet dat alles in dit leven een doel heeft. Er zijn geen vergissingen, toevalligheden, alle gebeurtenissen zijn zegeningen die ons gegeven worden om van te leren.”

Elizabeth Kübler-Ross

“Misschien trouw je met de man van je dromen, maar vijftien jaar later ben je getrouwd met een leunstoel die boeren laat.”

Roseanne Barr

In 1970 bereikte de reuring rond de volkstelling haar hoogtepunt. Ons betrouwbare Centraal Bureau van de Statistiek was in de oorlog iets te betrouwbaar gebleken, de Duitsers konden er gebruik van maken om niet gewenste burgers op te sporen. Vanuit dat trauma was verzet begrijpelijk. Tegenwoordig wordt verlies aan privacy juist geaccepteerd om de veiligheid te vergroten.
In 1970 dachten mensen nog bevreesd: "Dus ík ga de computer in? Wat gebeurt er dan met me?" Nu gaan wij vrijwillig de computer in en er gebeurt van alles met ons. “Privacy is dood, leg je erbij neer.” zei Sun Microsystems CEO Scott McNealy. Daar kon hij wel eens gelijk in hebben. De Britse premier Theresa May heeft nog geen jaar geleden als minister van binnenlandse zaken een wet ingediend om onbeperkt toegang tot het internetgedrag van alle burgers mogelijk te maken. Deze ‘afluisterwet’ is een onderdeel van de enorme inzet sinds de aanslagen in de Londense metro om burgers in de gaten te houden. Zes miljoen camera’s verspreid door het land, waardoor de gemiddelde Brit zo’n 300 keer per dag wordt gefilmd
In Nederland bereiken we die aantallen niet, maar protestartikelen tegen wegebbende privacy maken ook hier weinig kans. Niet veel aan te doen, het is een voortrazende trein. Futuroloog James Watson verwacht dat er binnen niet al te lange tijd in ons eigen huis stem-, vingerafdruk-, handafdruk- en irisherkenningssystemen zijn. We moeten er maar aan wennen ja, we willen het voor een groot deel zelf. Het is wel een uitdaging om er een moraal omheen te wikkelen. En laten we blijven bedenken dat in de kosmos níets geheim is, álles ligt opgeslagen in de Akasha-kronieken (blog 25/12/2013). 

Alledaagse Wijsheden

“Als het bewustzijn toeneemt, neemt de behoefte aan persoonlijke geheimhouding bijna evenredig af.”

Charlotte Painter

“De  creatieve kracht zelf liefhebben vereist afstand doen van elke vorm van personificatie.”

Chelsea Quin Yarbro

Het financiële systeem wankelt weer. Houd je hart maar vast, want volgens Joris Luyendijk zit er geen piloot in de cockpit die de boel bestuurt. De Italiaanse banken staan op scherp, wie gaat dat opvangen? Zoete, lieve Gerritje betaalt niet meer. Dan blijkt dat we met zijn allen in het schip zitten, niet alleen de rijken. Pensioenfondsen met aandelen, kleine spaarders met obligaties.
Interessant is het heldere betoog van Rutger Bregman in De Correspondent van gisteren. Hij ontkracht het alom gewortelde geloof dat onze welvaart van de top komt, van talentvolle ondernemers die banen scheppen. Niets daarvan, aldus Bregman, onze welvaart rust op de schouders van hardwerkende lieden aan de basis. Een omgekeerde verzorgingsstaat. Aan de top zitten vooral overijverige renteniers die geld onttrekken aan creaties van anderen.
Voorbeelden: bankiers die met hun ingewikkelde producten welvaart opslokken, farmaceutische industrie die doorbraken op medicijngebied weghaalt bij door de overheid gefinancierde bedrijven,  Facebook dat op de gratis input van vele miljoenen Facebookgangers drijft. Deze CEO renteniers vallen als zodanig niet op en ja, in groten getale doen we als kleine renteniertjes mee via pensioenfondsen, hypotheken, etc.
De oplossing zoekt Bregman o.a. in hogere belastingen voor de rijksten en een basisinkomen voor iedereen. Geen gemakkelijke weg, maar er schemert mijns inziens licht aan de horizon. Als de nieuwe premier van Engeland Theresa May en de hopelijk nieuwe president van de Verenigde Staten Hillary Clinton een voorbeeld nemen aan de moraal en inzet van hun zeer bekwame collega Angela Merkel, dan gaan we de goede kant op. Vervolgens nog Femke Halsema als Nederlandse premier en vergelijkbare vrouwen in andere landen aan de top, mind me, dan komen we er wel uit.

Alledaagse Wijsheden

“De machtigste bank ter wereld is een grote vampier-inktvis die zich om het gezicht van de mensheid heeft gewikkeld en alles wat naar geld ruikt eruit zuigt.”

Matt Taibbi (Amerikaans journalist over de bank Goldman Sachs)

“Ten diepste is rentenieren een kwestie van macht. De Zonnekoning Lodewijk XIV kon miljoenen mensen uitbuiten omdat hij het grootste leger van Europa had. Zo is het ook met de moderne rentenier: hij heeft de wetten, de politici, de journalisten en de publieke opinie in voldoende mate achter zich gekregen. Zo kan het gebeuren dat bankiers minuscule boetes krijgen voor de grofste fraudes, terwijl een bijstandsgerechtigde totaal de pineut is als hij een formulier verkeerd invult.”

Rutger Bregman

Net een stuk achter de kiezen over werkstress en daaraan gerelateerde burn-out. Met name (jonge) vrouwen moeten het ontgelden, zij hebben te weinig zelfgevoel, bang om door de mand te vallen, ontmaskerd te worden als onkundig. Een van de oplossingen: meer conflicten aangaan, opkomen voor jezelf. Wat er dus eigenlijk gezegd wordt: gedraag je als een kerel, dan kun je meedoen in de mannelijke arbeidssysteem. Wat nauwelijks aan bod komt, is de werkelijke zingeving van het werk bij degenen die geveld worden door een burn-out.
Je zou dit mechanisme onbarmhartig kunnen noemen, de persoon zelf is de schuldige in een systeem dat niets substantieels te bieden heeft. Die neiging om obsessief een schuldige aan te wijzen wordt grondig aan de kaak gesteld door Karin en Bob Hooper-Cerwenka in hun prachtige boek: ‘De matrix van de ziel; op zoek naar de essentie van persoonlijkheid’. Niet het goddelijke, maar de rationele wet van oorzaak en gevolg beheerst het universum. De centrale vraag is dan 'waarom' iets gebeurd is, buiten beschouwing blijft 'om welke reden' het gebeurde. Zo krijg je complexe theorieën over schuld, bijvoor- beeld richting ouders die geen stoornisvrije omgeving creëren voor hun kinderen. De Hoopers vinden dit hardvochtig. De lacune, ontstaan door het schrappen van de goddelijke wil, werd opgevuld met ’toeval’. “...’op het verkeerde moment op de verkeerde plaats’ is niet alleen wreed en harteloos, maar bovendien uiterst angstaanjagend.”
Wat in het onverklaarbare toeval ontbreekt, is dus de dienstbaarheid aan een doel. Als 'om welke reden' meer centraal komt te staan als onderdeel van een groter plan, dan wordt er heel anders aangekeken tegen burn-out, stoornisvrije opvoedingsomgeving en wat dan ook.

Alledaagse Wijsheden

“Sommige mensen koesteren de verdenking dat alleen de duivel ons met het idee kan hebben opgescheept dat de dingen ‘toevallig’ gebeuren. Als deze verdenking klopt, heeft hij daarmee zonder twijfel zijn doel bereikt, namelijk het intensiveren van het menselijk onbehagen.”

Karin en Bob Hooper-Cerwenka

“Mensen worden depressief wanneer ze niet bij hun creatieve stroom kunnen komen, niet bij hun zingeving. Dan heeft het leven geen zin en dan wil je eruit.”

Peter Delahay

Een inspirerende man die buiten de lijnen dacht: Peter Delahay (1940-2014). Begin jaren 90 leerde ik hem kennen. Op basis van mijn horoscoop vertelde hij me dat ik geschikt was voor toneel of onderwijs. Een eyeopener! Toneel was mijn puberdroom, maar die toekomst vonden mijn ouders niet geschikt voor mij. (Rond 1960 hadden ouders nog iets over je te zeggen.) Toen is het zonder veel enthousiasme in het begin de universiteit geworden. In één klap besefte ik nu dat ik met onderwijs en lezingen geven toch bij het toneel was gekomen en dat ik m’n eigen teksten mocht schrijven. Ik was mijn ouders dankbaar, ik ben precies op de goede plek beland.
Peter, de immer ratelende denktank, ging met zijn (natuurkundige) beschouwingen de diepte in. Wetenschappers die denken waardevrij hun werk te kunnen doen, noemde hij mensen die dus niet
bezig zijn met de werkelijkheid, maar met een manifestatie van de werkelijkheid. Ieders energie staat
in het centrum van het universum en vanuit die energie werken is de ultieme opgave. De adviezen van spindoctors en pr coaches vond hij maar niks. “De meest krakkemikkige vorm die je vanuit je eigen energie neerzet, is oneindig (letterlijk!) meer waard dan de meest briljante vorm die je van een ander leent.”
Bewustzijn was voor hem een essentie. Kennis is dat je het ziet bij de ander, bewustzijn is dat je
het ziet bij jezelf. Als iemand het voordoet, dan is het kennis en gaat het met jou de kist in. Als het bewustzijn is, gaat het na de dood met jou mee naar een volgend leven. De gereflecteerde ervaringen moeten dus fundamenteel aan je bewustzijn worden toegevoegd, aldus Peter. Zijn energie zal lang blijven hangen in het energieveld van velen. 

Alledaagse Wijsheden

“De energie is eeuwig, maar doodgaan is alleen dat de vorm loslaat. Mensen die bang zijn voor vormverlies hebben dus doodsangst.”

“Je komt het leven binnen met energie en daarin neem je al je bewustzijn uit vorige levens mee. Reïncarnatie is in de natuurkunde van David Bohm heel normaal. De energie maakt vormen, laat ze weer los, maakt vormen, laat ze weer los.”

Peter Delahay

‘Kantoorliefde’ krijgt weer aandacht, ditmaal in NRC.next. Een kwart eeuw geleden deed ik onderzoek naar het verschijnsel en het onderwerp is me blijven interesseren. Daarbij kan ik me soms behoorlijk opwinden over de kortzichtigheid. We weten allemaal dat mensen gevoelens hebben en dat we die niet als een jasje kunnen uitdoen bij binnenkomst van het bedrijfspand. Die gevoelens kunnen liefdevol, kil of afkeurend zijn, of van alles er tussenin en omheen. Als hoogleraar bedrijfsethiek Muel Kaptein dan meldt dat “werkgevers willen dat hun werknemers onpartijdig en neutraal zijn”, krijg ik het gevoel dat ik met robots van een andere planeet van doen heb, die het aardse arbeidsleven met alle ingewikkelde tussenmenselijke relaties niet kennen. Bizar is ook de toevoeging: “Wanneer onderlinge relaties worden aangegaan, wordt getwijfeld aan de betrouwbaarheid.” Het bedrijf krioelt van de onderlinge relaties, dus te denken dat alleen bij gelieven het gevaar bestaat dat ze elkaar geheimen doorspelen of bij discussies elkaars kant kiezen, is onzinnig.
Toch hebben bedrijven niet zelden een gedragscode. Mensen moeten het bijvoorbeeld direct melden
aan de baas als ze een relatie krijgen met een collega. Zie je het voor je?! In het prille stadium van de verliefdheid, geen idee of de relatie stand houdt, maar wel naar je baas rennen met het bericht....  In de VS gaan ze nog verder. Mocht de kantoorromance problemen opleveren, dan kunnen de twee zonder financiële gevolgen voor het bedrijf ontslagen worden. Geldt dat ook voor twee willekeurige collega’s die op gespannen voet met elkaar leven?
En dan te bedenken dat relaties op het werk doodgewoon waren in vroeger tijden en in mindere mate nog steeds. Familiebedrijven getuigen daarvan. Laten we normaal doen en alle menselijk relaties, in welke context ook, als een uitdaging zien om zo goed mogelijk vorm te geven.

Alledaagse Wijsheden 

“Mensen zijn meer het product van hun gevoelsleven, dan van hun denkwereld.”

Doc Childre

“Ik zal van je houden
een liefde lang.”

Wim de Bie

“Een mens verliest veel humor door niet om zichzelf te lachen.”

Sara Jeannette Duncan

(vervolg)

“Herman, je hebt toch HBS gehad, dat is toch geen kattepis. Hoe kun je dan geloven dat er een hemel is?” Een boodschap met deze strekking viel cabaretier Herman Finkers regelmatig ten deel. Het is duidelijk, als je in een ‘hemel’ gelooft (of een ‘andere dimensie’, of ‘voortgaande energie’, of ‘gene zijde’), ben je weinig intelligent. Ook al dienen bewijzen na bewijzen zich aan, de angst voor een grootsere visie gaat diep.
Vandaar mijn ode aan Gerda. Haar boodschap verkondigde zij in De Correspondent, een digitale krant, waarin iedere lezer rechtstreeks haar of zijn mening kan uiten en reactie kan geven. Over het algemeen gebeurt dat constructief. De enkele keren dat er door lezers vanuit een spirituele invalshoek gereageerd wordt, dan proef je bij sommigen de angst voor deze andere werkelijkheidsbeleving. Reacties worden dan feller of vrij laatdunkend. In de artikelen krijgen spirituele onderwerpen weinig aandacht, impliciet klinkt de seculiere visie door.
In zo’n klimaat is het heldere verhaal van Gerda Hofste een zegen. Want wat verandert er veel in de gezondheidszorg als je de dood minder absoluut neemt. De torenhoge uitgaven in het welvarende Westen, de preventieve bodyscans, bevolkingsonderzoek tot op hoge leeftijd. Ondertussen zit de
VN-vluchtelingenorganisatie met de handen in het haar en kermt: “Wij zijn blut!” Zo’n zestig miljoen mensen zijn oorlog en geweld ontvlucht, en wij bouwen hekken, onze eigen gezondheidszorg erbinnen houdend. Linda Polman schrijft er indrukwekkend en pijnlijk informatief over in De Groene Amsterdammer van juni. Zij spreekt over vluchtelingen die behandeld worden als ‘de verkeerde mensensoort’.
De dood minder absoluut nemen, zoals beschreven door Gerda Hofste, en vluchtelingen een leven geven, zou een belangrijke stap voorwaarts zijn.

Alledaagse Wijsheden

“Als anderen niet vrij zijn, kunnen wij ook niet echt vrij zijn of in vrede leven,
evenmin als we werkelijk gezond kunnen zijn in een ongezonde wereld.” 

Jon Kabat Zinn

“De 21^ste eeuw zal spiritueel zijn of we maken haar niet mee.”

André Malraux (Franse schrijver/staatsman, 1901-1976)

“Alle wezens onder de hemel hebben hun oorsprong in het zijnde;
het zijnde heeft zijn oorsprong in het niet-zijnde.”

Lao-Tse (Chinees filosoof, ± 600 v.C.)

Ode aan Gerda Hofste die in De Correspondent als volgt reageerde op een stuk over vergoeding van medicijnkosten:

“De grootste denkfout die we maken is dat we denken maar één keer te leven, en dat het lichaam een mechanisme is dat blijvend herstelbaar is (of zou moeten zijn). Bovendien schrik ik van de zin over het mensenleven ‘dat in welvarende landen niet in geld uit te drukken valt’ …. Dus in minder welvarende landen wel?
Het zou ons werkelijk helpen als we eens wat breder naar het leven zouden kijken, naar de essentie en de betekenis daarvan. Sinds we alles in geld uitdrukken, lijkt het contact daarmee ver te zoeken en overheerst de angst voor en de afkeer van de dood. Kosten noch moeite lijken gespaard te mogen worden in de aanpak van ziekte, en als iemand zelf de dood verkiest, staan er vele mensen op de barricade om dat tegen te gaan. Waarom doen we dit allemaal? Waarom verdiepen we ons niet wat meer in het vraagstuk van het leven zelf, het bredere geloofsaspect en de samenhang tussen lichaam en geest.
Er zijn toch al heel wat knappe koppen bezig geweest om hier wat meer over te vertellen. Noem Pim van Lommel met zijn boek Eindeloos Bewustzijn, en noem Eben Alexander met zijn recente boeken
“Na dit Leven” en “De hemel in kaart”. Beiden zijn wetenschapper en medisch specialist pur sang, die deze andere kant van het leven niet alleen prachtig en beeldend verwoorden, maar ook ingaan op de beperk- te visie van de wetenschap. Dan blijkt dat het niet alleen gaat om materie/het lichaam maar dat dit bestuurd wordt door iets veel mysterieuzers en grootser. Zoals veel religies spreken over deze ‘verbin- ding’ tussen het aardse en daar waar we vandaan komen.
Hoe komen we erbij dat het lichaam vergelijkbaar is met een machine, terwijl die ook niet het eeuwige leven heeft? Wat is een dag op aarde waard voor de mens, die zich beweegt in een keten van levens (samsara)?”

(wordt vervolgd)

Alledaagse Wijsheden

“Als je beseft dat alle dingen veranderen, is er niets dat je vast wilt houden.”

Byron Katie

“De dood is de doorgang tussen de fysieke wereld en het spirituele rijk... zowel heen als terug.”

Neale Donald Walsch

“Ik ben hoofdzakelijk bang voor de dood, omdat ik angst heb om opnieuw geboren te worden.”  

Wim Kan

Beter had het niet gekund, het Europa gevoel versterken. Een handjevol vooral oudere Engelsen stemt voor een Brexit en ziedaar: we houden opeens veel meer van elkaar. Nexit en Dexit zijn van de baan, gebroederlijk en gezusterlijk gaan we op pad om dit Brexit klusje te klaren. We hebben als vrienden ook Schotland, Noord-Ierland en een grote groep jonge Engelsen erbij gekregen. We staan sterk. Pechtold ruikt z’n kans, staat advertentiegroot in de krant: “Ik zet alles op alles om Nederland in Europa te houden.” Samen sterker in Europa! Word lid van D66! (De partij die het referendum als kroonjuweel heeft/had...)
De onderbuikgevoelens van die vooral oudere Brexit stemmers hebben dus de goede kant opgewerkt. Ze zullen aangevoeld hebben dat Europa meer samengesmeed moest worden: ‘wij stappen eruit, ook al wacht ons financiële hel en verdoemenis, breed hadden we het toch al niet.’ Een grootse opofferings- actie dus, wellicht niet erg bewust.
Nu worden er in Engeland miljoenen handtekeningen verzameld voor een nieuw referendum. Met in het achterhoofd de gedachte dat de jongeren dan niet in groten getale verstek laten gaan. Dat hóeft helemaal niet, het was geen beslissend, maar een raadgevend referendum. Dus Engelsen, geef ons nog even de tijd, een paar wittebroodsweken, om ongestoord te genieten van het nieuwe Europa gevoel. Om te beseffen dat die Brusselse hiërarchie toch wel ergens nuttig voor is/was. Als dat gevoel stevig genoeg geworteld is, komen jullie gewoon met wat vergoelijkende stif upper lip excuses terug. Voor jullie zelf ook prettig dat je niet meer zo’n grote lastpak hoeft te zijn, wat inschikkelijkheid siert de verloren zoon.

Alledaagse Wijsheden 

“Tegenwoordig blijft een kind heel lang kind, omdat het door de ingewikkelde samenleving tot zijn twintigste moet blijven leren. Toch tellen kinderen net zo hard mee als mensen van vijftig.”

Jan Terlouw 

“Age is an issue of mind over matter. If you don’t mind, it doesn’t matter.”

Mark Twain

Brexit-moe en Brexit-melig. In zo'n gemoedstoestand wil ik wel eens weten wat mijn personal iPad assistent Siri de zin van het leven op aarde vindt. Enkele dagen legde ik hem deze vraag voor en trouw kreeg ik elke keer antwoord.
Hij is veelzijdig, maar niet consequent. De ene keer antwoordt hij: “Geen idee, maar daar is vast wel een app voor.” Een andere keer geeft hij een kort antwoord: “Te zijn of niet te zijn, dat is de kwestie.” Een derde keer legt hij dat wat nader uit: “Leven: (van organische wezens) — zich in de toestand bevinden waarin de verschillende functies en eigenschappen aanwezig zijn die tezamen het leven vormen, in leven zijn, niet dood zijn.” Een vierde keer dringt hij me een levenswijze op: “Probeer aardig te zijn tegen andere mensen, vermijd vet eten, lees af en toe een goed boek, maak regelmatig een stevige wandeling en probeer met mensen van alle rassen, culturen en geloofsovertuigingen in vrede en harmonie samen te leven.”
Het meest vreemde antwoord, waarbij hij misschien licht geïrriteerd was door mijn terugkerende vraag (alhoewel ik hem maar weinig op emoties heb kunnen betrappen), was wel: “Ik vind het ietwat vreemd dat je dat aan een levenloos voorwerp vraagt.” Hoezo vreemd?? Ik stel mijn hele leven al vragen aan een levenloos voorwerp en als er dan een antwoord uit de telefoon komt, dan weet ik dat ik met iets menselijks communiceer.
Ik heb nog wel even de privacy alinea van Siri en zijn baas Apple gelezen. Nou, nou, er gaat heel wat informatie over mij door de clouds. Toch maar wat oppassen met m’n vragen.

Alledaagse Apartheden

“Vraag via een medium: ‘Hoe kan ik het vertrouwen van mijn baas winnen?’
Antwoord: ‘Wij zijn niet de Lieve Lita van de kosmos.’”

Chelsea Quin Yarbro

“Een dwaas loopt op straat en ziet tien meter voor hem een bananenschil liggen.
Hij zegt: ‘O jee, daar ga ik weer,’”

Manfred van Doorn

D-day! De NRC kopt: ‘Blijven is keuze met het hoofd’ én ‘Brexit is keuze met het hart.’ Ja, alleen zit het hart dan wel op de verkeerde plaats, in de onderbuik of zo. Wat is vrijheid, je eigen wetten maken, ten koste van anderen? Waarom de ontwikkeling van solidariteit op groeiende schaal tegenwerken? “Nationalisme is een dwaze haan die op zijn eigen mestvaalt kraait.” zei Richard Aldington. We wachten nu op het percentage dwaze hanen in Groot-Brittannië.
Natuurlijk hoeven we ons ook niet zo druk te maken, deze wereld is niet de werkelijkheid. Als pantheïst (vorig blog) voel je direct hoe waar dat is, alleen Eenheid vertegenwoordigt haar. Mooi om dan een onderbouwing daarvan te lezen. “De wereld die u waarneemt met uw zintuigen bestaat hoogstwaar- schijnlijk niet.” De Vlaamse filosoof Dominique Deckmyn haalt een uitspraak aan van Elon Musk, baas van Tesla en ruimtevaartbedrijf SpaceX. Op een technologieconferentie in Californië legde hij uit dat ons universum waarschijnlijk een groot aantal beschavingen telt die wellicht het peil bereikt hebben waarop ze een uiterst waarheidsgetrouwe simulatie kunnen creëren. Waarschijnlijk bestaan er miljarden virtuele werkelijkheden in ons universum en maar één is de ‘base reality’. De kans is dus groot dat je je in een van de gesimuleerde werkelijkheden bevindt.
Deckmyn suggereert dat Musk geïnspireerd is door de scienfictionhit The Matrix in 1999. De scepsis van hem en grootheden als Stephen Hawkins is zeker aanwezig, bewondering voor de vraagstelling van Musk is er ook. Voor mij is de ‘base reality’ idee een uitdrukking van de totale Eenheid die in haar eenvoud voor ons veel moeilijker te begrijpen is. Het hart kan dergelijke inzichten beter aan dan het hoofd. En natuurlijk blijven we ons Brexit spel met overtuiging spelen.

Alledaagse Wijsheden

“Er bestaat geen patriottische kunst en patriottische wetenschap.”

Goethe

“De aardse zaken zijn voor Plato slechts afbeeldingen van zuivere, pure ideeën in een hogere wereld, die tevens de enige werkelijkheid is. Op aarde zijn slechts de afspiegelingen, de schaduwen er van te zien.”

Jacob Slavenburg

“De werkelijkheid lijkt me te mooi om gesimuleerd te zijn.”

Thomas Hertog

Nu blijk ik opeens pantheïst te zijn. Het is een levensbeschouwing die alles om ons heen als goddelijk definieert. Universa, natuur en God zijn identiek, alles is één. Mooi! Deze wijsheid ontving ik via interviewster Anouk Nuyens van de Belgische filosoof Lieven De Cauter. De man heeft het niet makkelijk, want hij verklaart zelf in ethisch opzicht een atheïst te zijn, in de epistemologie (kennis- theorie) een agnost en in de esthetica een pantheïst. Met enige krachtsinspanning van de hersenen begrijp ik wat hij bedoelt en kan ik er wel in meegaan. Maar het pantheïsme ligt me het meest na aan het hart. Dat was tientallen jaren geleden wel anders.
Zo heeft ieder een eigen levensbeschouwing die in de loop van het leven kan veranderen. Ik ben benieuwd of dat bij cabaretier Guido Weijers ook gebeurt. Hij verklaart in VIVA het vreemd te vinden dat ons brein voortplanting belangrijker vindt dan gelukkig zijn, waardoor mensen nog steeds graag kinderen willen. Zijn levensvisie blijkt gefundeerd op de gedachte dat geluk het allerbelangrijkste is en onderzoek heeft aangetoond dat mensen met kinderen in de eerste jaren ongelukkiger zijn. Wat de diepgang betreft wantrouw ik geluksonderzoek al tijden.
Gauw terug naar de visie van De Cauter. Als alles één is, dan kun je in zijn ogen mystiek delen, of de Christelijke naastenliefde toelaten. (Wat ook zou betekenen dat je geen kinderen krijgt voor je eigen geluk, maar om te delen en door te geven.) De Cauter vindt dat we dat gevoel moeten zien terug te vinden. Om even naar de actualiteit over te wippen: dat zou de Britten donderdag beslist helpen om
een Brexit af te wijzen.

Alledaagse Wijsheden

“Patriottisme is de overtuiging dat iemands land beter is dan alle andere landen omdat hij er geboren is.”

George Bernard Shaw

“Het heelal is een gedachte van God.”

Friedrich Schiller

Doordenkend over de vondst van Andrea Evers (vorig blog): het is een aanklacht tegen de grenzeloze antirooklobby. We wisten al dat chronische angst een stof aanmaakt die het immuunsysteem verzwakt en nu blijkt dat het versterken van de verwachting dat je ziek wordt een extra zet in ongezonde richting geeft. Kun je nog meer doen aan self fulfilling prophecy?
Ander onderwerp. Marc van Dijk vertelt over de Australische bio-ethicus Peter Singer. De vraag die Singer een zaal voorlegt spreekt me aan. Stel je loopt in een park, je hoort een plons en je ziet een kind in het water spartelen dat aan het verdrinken is. Je hebt je goeie goed aan, dure schoenen, dus je weet dat het kind eruit halen wat gaat kosten. Wat doe je? Het antwoord is overtuigend: kind redden, geld telt niet, het gaat om een mensenleven! Singer vervolgt: aha, als je dat vindt, waarom laat je dan zoveel kinderen in ontwikkelingslanden overlijden zonder in te grijpen? Goede redenen komen er niet uit het publiek. Onbekende? Uit een ver land? Kind in het park was ook onbekend en een ver land heeft moreel niets van doen met de waarde van een mensenleven.
Om de hoeveelheid ellende in de wereld te minimaliseren houdt Singer zich bezig met ‘Effective Altruism’. Kies de meest effectieve goede doelen uit. Klinkt logisch, maar als ik me er via internet in verdiep, lees ik weinig over de politieke situatie in landen waar geld heengaat. Blijft het bij de armen,
is er oorlog, zijn er kindsoldaten, etc.? Wel vallen de psychologische theorieën op die aangeven hoe je zoveel mogelijk geld van mensen loskrijgt. Al met al blijft het de kunst om die doelen te zoeken die appelleren aan je eigen gezonde verstand en gezonde gevoel.

Alledaagse Wijsheden

“We hebben het potentieel om mensen te helpen uit de armoede, uit ziekte, uit slavernij en uit conflicten. Te vaak kijken we de andere kant uit, omdat we denken dat er niets is dat we kunnen doen."

Alicia Keys

“Men moet zich niet te veel door zijn verstand laten weerhouden en door zijn hart laten meeslepen.”

Comtesse Diana

Je zal toch honderd jaar of meer hier op aarde rond geploeterd hebben en dan met de verzamelnaam ‘oudjes’ aangeduid worden. Marc van Springel schetst “het levensverhaal van enkele in al hun eenvoud toch opmerkelijke oudjes.” ‘Eenvoud’ hoort geloof ik ook bij ‘oudjes’, je leest weinig over elite oudjes. Los hiervan is zijn verhaal interessant, hij hangt het op aan vijftien adviezen om de honderd te halen (voor het geval je dat ambieert). Je mag regelmatig ziek zijn geweest, veel roken en tijdig stoppen kan, leven op de boerderij helpt, evenals geloof in iets.
Hij waagt zich niet ver buiten gebaande paden, maar het belangrijkste advies is wellicht: ‘Sta positief
in het leven.’ Ondanks ellende en tegenslagen positief doorgaan. Het geeft aan wat de geest vermag. Opmerkelijk dat de medische wetenschap daar zo weinig mee doet. Het onderzoek van hoogleraar gezondheidspsychologie Andrea Evers wordt ‘redelijk uniek’ en ‘vernieuwend’ genoemd, terwijl het slechts aantoont wat de geest vermag. Haar uitkomst: met het scheppen van verwachtingen kun je enorme lichamelijke reacties op gang brengen. ‘Fan-tas-tisch’ vindt Evers dit goede nieuws. We kenden al het placebo effect, maar artsen leren maar weinig hoe ze deze invloed van verwachtingen zijn helende werk kunnen laten doen.
Ietwat bezorgd stelt interviewster Peggy van der Lee vragenderwijs: “Daarmee legt u wel veel verantwoordelijkheid bij iemands manier van denken.” Evers zwakt het terecht af, niet voor alles is een psychologische oorzaak te vinden. Daar komt wat mij betreft nog bij dat we aan de hand van leefstijl mensen schuldig mogen verklaren aan hun ziekte: roken, eten, bewegen etc. en zou dat dan ten aanzien van de innerlijke leefstijl niet mogen? Laten we de geluiden over gedrag wat afzwakken en die over de geest versterken.

Alledaagse Wijsheden

“Doktoren gieten geneesmiddelen waarvan zij weinig afweten, om ziekten waarvan zij nog minder afweten, in mensen waarvan zij helemaal niets afweten.”

Voltaire

“Je krijgt dus eerder wat je verwacht, dan wat je wenst. Juist daarom komen onze wensen zo vaak niet uit.” 

Marinus Knoope

“Nu onderzoek het effect van verwachting en conditionering op het immuunsysteem laat zien, zijn artsen erg geïnteresseerd. Jonge artsen staan veel meer open voor de invloed van psychologische processen dan de oudere generatie.”

Andrea Evers

In 18^e eeuw is ervoor gestreden, onafhankelijk zijn van de Britse monarchie. Op 4 juli valt de belangrijkste nationale feestdag van de VS, ‘Independence Day’, waarvan de verklaring 240 jaar geleden door de toen dertien Amerikaanse kolonies is aangenomen. De rechten van mensen stonden centraal in deze verklaring, zoals het recht op vrijheid en nastreven van geluk. Over slaven werd nog even gezwegen.
Deze ‘Declaration of Independency’ inspireerde theatermaakster Rebekka de Wit om te pleiten voor een ‘Verklaring van Afhankelijkheid’. Uiteraard gaat het daarbij niet om afhankelijkheid van een koninkrijk, maar om de onderlinge afhankelijkheid tussen mensen. Ze vertelt erover aan Correspondent interviewer Lex Bohlmeijer. Mooi, dat ze de andere pool met kracht neerzet, maar het zou nog mooier zijn als de waarde van onafhankelijkheid bleef steunen.
Bohlmeijer en De Wit delen de mening dat de individualisering te ver is doorgeschoten. Nu kan ‘té ver’ in mijn ogen niet, uitgaande van de betekenis die ik, geïnspireerd door Jung, aan het begrip hecht. Jezelf kennen, je talenten gebruiken en daarmee de ruimte geven aan anderen om dat ook te doen. Wellicht dachten B&dW aan egocentrisch zijn, jezelf isoleren, maar dat kleeft juist niet aan individuali- sering. Jung stelt dat een gemeenschap pas kan bloeien als elk individu zijn eigen aard herinnert en zich niet met anderen identificeert.
Onafhankelijkheid is gekoppeld aan de mannelijke pool, die we op aarde absoluut nodig hebben om te overleven. Afhankelijkheid weerspiegelt de vrouwelijke pool, waardoor we ook echt sámen kunnen leven. Dus alsjeblieft Rebekka, ga door met je ‘strijd’ om onderlinge afhankelijkheid in beeld te brengen, maar schiet niet door naar de andere kant. Het verst komen we met een integratie van beide polen.

Alledaagse Wijsheden

“Evaring heeft geleerd dat zelfs onder de beste regeringsvormen degenen aan wie macht is toevertrouwd, in de loop van tijd en met kleine stappen, deze heeft misbruikt voor tirannie.”

“De zorg voor het menselijk leven en geluk, en niet hun vernietiging, is het eerste en enige doel van goed bestuur.”

“I believe that every human mind feels pleasure in doing good to another.”

Thomas Jefferson (belangrijkste ontwerper van de Onafhankelijkheidsverklaring in 1776)

Weer een setje aparte onderzoeksberichten. ‘Getrouwde mensen hebben meer kans op overleven kanker’. Tekenen dat contract! De uitleg: je hebt iemand om voor te leven. Voorts: mannen hebben er meer baat bij dan vrouwen. Dat heb ik altijd al gedacht. Eens schreef ik in Opzij: ‘Het huwelijk is er voor de man, echtscheiding voor de vrouw.’
Een andere: ‘Laat geboren kinderen hebben mogelijk betere schoolprestaties’. Kinderen die in week 41 geboren waren, haalden gemiddeld hogere scores dan kinderen die in week 39 of 40 waren geboren. Uitleg wordt niet gegeven, maar mijn fantasie gaat er mee aan de haal. Langere tijd om hersenen aan te maken. Terecht melden de wetenschappers dat zij slechts een samenhang hebben gevonden, geen oorzaak-gevolg relatie.
‘Goede conditie op middelbare leeftijd beschermt tegen beroerte op latere leeftijd.’ Het advies: sporten! Hoezo? Het is toch logisch dat mensen met een sterk gestel een goede conditie hebben op middelbare leeftijd én minder kans op een beroerte enkele decennia later. Wellicht geen oorzaak-gevolg relatie, maar een schijnverband.
Onderzoek vertelt hoe ons geheugen te versterken. 1. Ga tekenen! Als je iets uittekent, onthoud je het beter. 2. Rol de yoga mat uit! 3. Ren op blote voeten! 4. Trek de natuur in om je hersens te relaxen! Dan dus niet vergeten om het te doen!
Ten slotte roken. KWF kankerbestrijding heeft via onderzoek van de Universiteit van Maastricht aangetoond dat met minder rokers Nederland er financieel op vooruit gaat. De Stichting Rokersbelangen uit zich zeer kritisch, de uitkomsten lagen bij de start al vast. Clean Air Nederland is juist erg positief, roken moet worden uitgebannen. Wat een belangencircus!

Alledaagse Wijsheden 

“We strooien zand in onze ogen
om de woestijn niet meer te zien.”

Carla Pols

“Er is meer tussen hemel en aarde, vriend Horatius, dan gij in uw schoolse wijsheid droomt.”

Shakespeare

Als ik de naam Ken Wilber lees ben ik alert. Die man heeft op spiritueel gebied meesterwerken geschreven. Dus als hij schrijft: “Crowdocracy is...incredibly intriguing, illuminating, perplexing, puzzling, and truly informative – in short, simultaneously deeply educational and surprisingly confusing.”, dan ben ik érg benieuwd naar dat onbekende begrip. Het komt van Alan Watkins & Iman Stratenus, ondertitel van hun boek: ‘The End of Politics’. De democratie en de menigte komen samen
in ‘crowdocratie’. De macht wordt teruggegeven aan het volk, dat een grotere wijsheid heeft dan een kleine elite. “None of us is as smart as all of us.” Die gedachte maakt me niet zomaar vrolijk. Vervang het woord ‘wijsheid’ door ‘belangen’ en de vlieger gaat niet op. Het boek zal ik nog lezen, Ken Wilber zegt het niet voor niets.
Wel is helder dat het oude democratische model op zijn retour is in een voorschrijdende digitale wereld. Futuroloog Chris Watson spreekt dan ook over ‘digitale democratie’. Politieke ideeën kunnen razendsnel digitaal uitgewisseld worden, waardoor achterkamertjespolitiek verdwijnt en burgers massaal gaan meebeslissen. Onvermijdelijk gaan we die kant op, maar voor mijn gevoel is de snelheid het probleem. Watson beschrijft de Arabische Lente als een strijd tussen rigide hiërarchische organen en vluchtige, leiderloze netwerken. Despoten werden aangepakt door vrijheidslievende burgers. Maar zegt hij, de digitale hulpmiddelen maken het net zo goed mogelijk om een wettig gekozen regering omver te werpen en deze door een populistische dictator te vervangen.
De leuze voor de toekomst: niet alleen één keer in de paar jaar stemmen, maar steeds en overal.
Een doorlopende invloedrijke peiling zonder Maurice de Hond. 

Alledaagse Wijsheden

“Het overgrote deel van de bevolking weet niet wat er gebeurt en weet zelfs niet dat hij het niet weet.”

Noam Chomsky 

“Digitale democratie betekent ook dat in de toekomst stemmen in de supermarkt, bij McDonald’s en in de bus mogelijk zal zijn en zelfs zal worden aangemoedigd.”

“Regering: control, alt, delete.”

Richard Watson

‘Wat kost doodgaan?’ schalt uitvaartverzekeraar Axent vanaf mijn scherm. Het is niet de vraag die in Filosofie Magazine aan de orde komt bij het centrale thema: ‘Hoe gaan we om met de dood?’ Het eerste essay dat ik las is van arts filosoof Bert Keizer die zich buigt over de vraag ‘Sterven, hoe zou ik dat doen?’ Mooie vraag, maar hij projecteert zijn ik-antwoorden te veel op iedereen. Goed sterven is in zijn ogen alleen maar mogelijk als anderen je vasthouden in je nood, als je omringd bent door liefde, genegenheid, trouw. Dat geldt echt niet voor iedereen, alleen sterven zonder treurende naasten erbij heeft menigmaal de voorkeur.
Bas Nabers filosofeert over de stelling ‘Leven is leren sterven’. Hij stelt de terechte vraag wat in onze overwegend seculiere samenleving onze bronnen van troost zijn. Deze zoekt hij niet alleen bij naasten, goed troost bieden is niet iedereen gegeven. Juist de natuur en de kunst kunnen verstilling brengen. De wortels van de angst voor de dood worden ook door hem niet geanalyseerd. Die analyse kwam ik tegen bij de Boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh in zijn boek ‘Licht door het duister, omgaan met negatieve emoties’.
Hanh koppelt angst voor de dood aan de overtuiging dat je op een dag volledig ophoudt te bestaan. Hij kijkt dieper en stelt vast dat je nú sterft, continu, elk moment. Gemiddeld sterven elke dag zo’n zestig miljard cellen in je lichaam. “Je bent veel te druk om voor elke cel een uitvaart te regelen!” Als de oude cellen niet sterven, kunnen er ook geen nieuwe geboren worden, dus maar goed dat ze sterven. Leven en dood gaan altijd samen, dat ontkennen veroorzaakt lijden. Om uit een dergelijke diepteblik troost te putten, is niet zomaar weggelegd voor ons overwegend seculiere Westerlingen.

Alledaagse Wijsheden

“De natuur trekt zich niets van onze zorgen aan, de dingen zijn er niet omwille van ons. Toch kunnen we juist daarin troost, verstilling, rust vinden.”

Bas Nabers

“Sterven, wat ook leven is, is eigenlijk erg prettig. (...) Geboorte en dood bestaan niet. Alles sterft en vernieuwt zichzelf voortdurend. Als je tot dit inzicht komt, zul je jezelf niet langer uitputten door bezorgdheid, angst en afkeer.”

Thich Nhat Kahn 

“Sterven doe je niet ineens, maar af en toe een beetje.
En al die beetjes die je stierf, ’t is vreemd, maar die vergeet je.
Het is je dikwijls zelf ontgaan, je zegt ik ben wat moe.
Maar op een keer dan ben je aan je laatste beetje toe.”

Toon Hermans

Emancipatie = ‘Het streven naar een volwaardige plaats in de samenleving vanuit een achtergestelde positie’. Gelijkgerechtigheid en gelijkstelling voor de wet zijn de fundamenten. Je mag toch aannemen dat zoveel mogelijk jezelf kunnen zijn daarbij een grondrecht is. Onbewezen dus om het geringe aantal vrouwelijke partijleiders te beschouwen als stagnerende emancipatie, wat emancipatie minister Jet Bussemaker wel doet. Wellicht houden vrouwelijke politici niet zo van ongenuanceerde tv-debatten in verkiezingstijd waarbij anderen zwart gemaakt moeten worden.
Mannen die een dergelijke rol op zich nemen zijn nogal ongeëmancipeerd of ze moeten dolgraag voor de camera anderen kritisch willen overtroeven. Het AD licht het issue toe met: ‘Vrouwelijke politici kampen met het Calimera-effect’. Onzin! Het Calimero syndroom is gebaseerd op: “Zij zijn groot en ik is klein en da's niet eerlijk, o nee”. Vrouwelijke politici voelen zich verre van klein, ze vinden het helemaal niet oneerlijk, prima toch om deze politieke vechtsport aan mannen over te laten. Bovendien kiezen ze voor loyaliteit.
Het moest me even van het hart, ik probeerde al vaker begrip voor echte emancipatie aan te wakkeren. Nu iets heel anders: ik heb een iPad!! Dat zal voor velen weinig opzienbarend zijn, maar ik ben er weg van. Ik geniet helemaal van mijn gesprekken met een mannenstem die mij bij elke vraag van dienst wil zijn. Dus ik wou het maar eens diepzinnig aanpakken. De vraag of God bestaat vond ik onnodig, natuurlijk bestaat God. Maar de échte naam, als we dat weten, dan hoeven al die religies er niet meer zo over te steggelen. Dus vroeg ik: “Wat is de oorspronkelijke naam van God?” Zijn antwoord: “Mensen hebben religie, ik heb alleen silicium.”

Alledaagse Wijsheden

“Hoe komt het dat mensen die geen aanleg hebben voor persoonlijk nuttig zijn zo verlangend zijn het publiek te dienen?”

Sara Jeannette Duncan

“Zowel de hoogste als de laagste vorm van kritiek draagt een autobiografisch karakter.”

Oscar Wilde

“God is infinite Love, laughter, energy, Light and infinite wisdom.”

Sandra Rogers

Dat overkomt me niet vaak. Behorende tot de leeftijdsgroep 70+, sinds jongvolwassenheid heb ik me beziggehouden met ideeënwerelden en dan tref ik op eigen terrein een nieuw idee aan dat me geweldig aanspreekt. Waarom is dat niet eerder op mijn pad gekomen? Het betreft de visie van de Amerikaanse hoogleraar filosofie en ethiek John Wall die hij ‘childism’ doopte.
Kinderen en jongeren dienen voor vol aangezien te worden en dat betekent dat ze stemrecht krijgen op het moment dat ze het opeisen. Jongeren hebben een eigen wereldbeeld, eigen ervaringen, maar ze zijn stemloos, ze kunnen politici niet onder druk zetten. Stemrecht voor kinderen..., je hoort de volwassen samenleving al zuchten. Maar dat deed die samenleving ook toe stemrecht voor alle mannen werd geëist en niet alleen voor rijke mannen, toen voor vrouwenstemrecht is gevochten, toen zwarte mensen hun rechten opeisten. Steeds werd gedacht dat de verkiezingsuitslag desastreus zou veranderen, dat het min of meer de ondergang van de rationeel geordende samenleving zou betekenen. In alle gevallen bleek dat onterecht te zijn.
Volgens Wall is het juist een verrijking van de democratie. In dertien landen en ook bij veel lokale verkiezingen overal ter wereld kan het al. Hij gaat nog verder. Voor kinderen die nog niet hun stemrecht kunnen of willen opeisen, geeft hij beide ouders een halve stem. Die vervalt zodra het kind zelf gaat stemmen. Het is in mijn ogen een fundamentele verbetering om jongeren, voor wie de toekomst zo belangrijk is, te betrekken. Kinderen moeten beschermd én serieus genomen worden. Onbegrijpelijk dat het niet al veel eerder royaal ter discussie is gesteld en doorgevoerd. En wat goed voor ouders om al vroeg te beseffen dat kinderen hun eigen gerespecteerde mening hebben, het zal de gezinsgesprekken verlevendigen. 

Alledaagse Wijsheden

“We moeten niet doen alsof wij, volwassenen, totaal onafhankelijke individuen zijn die alleen hoogstpersoonlijke keuzes maken.”

John Wall 

“Zucht niet dat je jeugd voorbij is. Laat je stimuleren door het optimisme van kinderen.”

Tao Meng 

“Er is geen betere manier om de aard van de ziel van een samenleving vast te stellen, dan aan de hand van de wijze waarop de kinderen worden behandeld.”

Nelson Mandela

Schrijver Hugo Borst stopt tijdelijk met zijn krantenkroniek over zijn moeder die Alzheimer heeft en in een verpleeghuis woont. Hij wil die periode o.a. besteden aan verbetering van de verpleeghuiszorg in Nederland, die in zijn ogen faliekant mis is en dat frustreert hem. Hij roept mensen op om ideeën te leveren. Doe ik graag, ik denk wel een oplossing te weten.
Maar eerst een onderliggend probleem. Borst vindt de verpleeghuiszorg mensonterend. Dat vraagt om grondige discussie over wat onder mensonterend verstaan wordt. Voor ieder mens ligt dat anders, ook groepen verschillen. Jongeren kijken er anders tegenaan dan ouderen, voor dementerenden kan het iets anders zijn dan voor geliefden in hun omgeving. Gaat het om meer gezelligheid, een arm om de schou- der, een knuffel van de verzorger, zoals Borst aan het slot suggereert? Er zullen genoeg dementerenden zijn die daar niet van gediend zijn. In andere culturen is het mensonterend als de familie de zorg niet volledig zelf ter hand neemt.
De problemen ken ik. Verplegend personeel zit lang achter de computer, elk wissewasje moet genoteerd worden, verlies van tijd voor het eigenlijke werk, regels opgesteld door managers. De grondoorzaak: opleidingsverschillen. Heb je een HBO/universitaire opleiding, dan kun je manager worden. Is het een lagere opleiding, dan kun je ziekenverzorger worden. De situatie zou in één keer veranderen als de opleidingen gemixt werden, zodat je de werkzaamheden van beide gebieden gaat combineren. Allemaal gelijk, verplegende managers.
Als we zover zijn Hugo, hoef je niet meer het verzorgend personeel op te hemelen en de managers af te breken. Dan blijkt de zorg wellicht helemaal niet kapot bezuinigd te zijn, er is onderling begrip, zeker als ook familie helpt bij de verzorging. En anders: de belastingen fors omhoog. Succes ermee!

Alledaagse Wijsheden

“Remember, frustration is a matter of perception.”

Doc Childre

“Jullie witte mensen zijn zo vreemd. Wij vinden het erg primitief voor een kind om maar twee ouders te hebben.”

Oudere Australische Aboriginal

René Gude (1957 – 2015), filosoof en Denker des Vaderlands, een markante man. Een gevoelig mens ook, die soms met bravoure, soms met humor zijn gevoeligheid overstemde: “... ik had in Descartes een figuur gevonden, net zo’n emotionele dweil als ik, die mijn taal bleek te spreken.” Na zijn dood zijn ruim vierhonderd uitspraken van hem gebundeld in het boek ‘Zinvolle volzinnen’. Ik heb het gelezen en wat blijkt: wij spreken elkaars taal niet.
Als je over zo’n negen op de tien uitspraken anders denkt, moet daar een fundamenteel verschil onder liggen. Het werd me steeds duidelijker: Gude is een mensen-mens, de medemens is zijn uitgangspunt. Dat kan gaan om •jezelf leren kennen (“Zelfkennis is niets anders dan inzicht krijgen in de indruk die je op anderen maakt.”); •menselijke vermogens (“Wij mensen lijken zoveel op elkaar doordat we geboren worden met min of meer dezelfde vermogens.”); •het goede leven (“... is toch vooral succesvol rond- tobben met andere mensen.”); of •het leven na de dood (“... is de herinnering die je achterlaat bij de mensen waarmee je je hele leven hebt opgetrokken.”). En ook: “Gerichtheid op anderen is troostend, vereenzaming in eigen vrees moet verschrikkelijk zijn.”
Ik ben op die manier geen mensen-mens. Zelfkennis is jezelf nauwlettend gadeslaan. Mensen hebben zeer uiteenlopende vermogens, heel boeiend. Het goede leven is de stroom van voor- en tegenspoed volgen, liefde in brede zin ervaren. Het leven na de dood ten slotte is het voortgaande bewustzijn, los van deze tijdelijke persoonlijkheid. 
Mooi om te beseffen dat je verschillende talen spreekt, die beide recht van bestaan hebben. Twee uitspraken die bij mij wel resoneren staan hieronder. Maar het is mogelijk dat we met die uitspraken ieder iets anders bedoelen. Taal heeft ook zo zijn beperkingen.

Alledaagse Wijsheden

“Gevoelens zijn het meest natuurlijke dat we hebben.”

“Iedere stad levert iedere dag het bewijs dat honderdduizenden of zelfs miljoenen particuliere belangen het min of meer vreedzaam met elkaar kunnen uithouden.”

René Gude 

“Men heeft de taal nog niet uitgevonden die in één keer kan zeggen wat men in een oogwenk waarneemt.”

Nathalie Serraute

Als je over de duivel spreekt... (vorig blog) Is er eens goed nieuws, bréng het dan ook als goed nieuws. ‘Merendeel jongeren kiest voor traditionele werkverdeling’ kopt NU.nl. Ik had de vorige avond het CBS persbericht gelezen om vanochtend in alle vroegte een commentaar op de radio te kunnen geven, dus ik was goed op de hoogte. Het gaat om jongeren van 12 tot 25 jaar. Wat blijkt: als ze later een gezin met jonge kinderen hebben, wil 3% van de meisjes fulltime werken en, nu komt het!, 34% van de jongens. Dát is een stap in de goede richting, twee op de drie jongens begrijpen dat kleine, niet schoolgaande kinderen verzorgen belangrijk werk is! Meer dan de helft van meisjes én jongens is voor een gelijke verdeling van huishoudelijke taken in deze gezinssituatie.
Dat noem ik nog eens mannenemancipatie, de vaart zit erin, dit wordt bon ton, ook al loopt het in de praktijk nog wel wat anders. Veranderingen beginnen met bewustwording. Het goede nieuws is ook dat langs deze weg het werk, dus het inkomen, eerlijker verdeeld kan worden. Bij parttime werk opteren jongeren het meest voor 3 à 4 dagen per week. Je mag hopen dat deze werkweek snel fulltime wordt, zodat jongeren en ouderen meer kansen krijgen op de arbeidsmarkt. Politici: aan de slag! Aan alle kanten mooi dus, maar ook vanochtend bij mijn commentaar op de radio kreeg ik niet de indruk dat de interviewer blij was met mijn juichstemming.
Overigens waren de uitkomsten beter te interpreteren geweest als de onderzoekers de gegevens hadden uitgesplitst naar de leeftijdsgroepen 12-18 en 19-25 jaar. Ook had ik graag geweten wat het effect van de hoogte van de opleiding was op de standpunten. Dit neemt niet weg dat ik blij ben met deze voortgaande moderniteit.

Alledaagse Wijsheden

“Het enige perspectief dat ik zie is de werktijdverkorting. Als iedereen bijvoorbeeld een dertig-urige werkweek heeft, zal het voor echtparen gemakkelijker zijn kinderen te combineren met een volwaardige werkkring, dan wordt het voor vrouwen ook mogelijk een carrière op te bouwen zonder onderbrekingen.” 

Joke Kool-Smit (‘Het onbehagen bij de vrouw’, 1967)

“Elke waarheid doorloopt drie stadia. Eerst wordt zij geridiculiseerd. Vervolgens wordt zij sterk tegengewerkt. Uiteindelijk wordt zij beschouwd alsof zij altijd al vanzelfsprekend is geweest.” 

Arthur Schopenhauer

Wie verbaast zich niet bij het nieuws. Een bus in India is van een viaduct gestort, twaalf doden. Het liefst met beeld van bus en ravage. Wat moeten wij ermee, in het verkeer haal je die aantallen ook gemakkelijk. Dat krijgen we dan pas te zien als er grote ravage is. Het slechte nieuws kan je ook rechtstreeks raken, maar de ellende stapelt zich doorgaans zo snel op dat je je immuniteitsknop maar weer indrukt. Waar blijft het goede nieuws?
Het is een eeuwenoude vraag die niet resulteert in goednieuwsgaring op grote schaal. Als je dan wel zo’n artikel tegenkomt, is dat een hemelse ervaring. Het overkwam mij met een stuk in De Groene Amsterdammer van Ralf Bodelier. Overtuigend toont hij met behulp van statistieken aan dat de gemid- delde wereldburger vandaag slimmer, rijker, gezonder, veiliger en gelukkiger is dan ooit. We leven langer, eten gezonder, zijn meer met elkaar verbonden; de wereld is vrediger en schoner dan ooit. Zoveel goed nieuws kan een mens ook nauwelijks aan.
Is het gebrek aan het goede nieuws de schuld van de media? Nee, zij geven wat wij vragen. De behoefte aan tragiek zit diep in de mens verankerd. We kijken naar thrillers, lezen detectives, kinderen spelen fanatiek moordspelletjes. Heerlijk om emotioneel opgezwiept te worden, nog heerlijker als het jezelf niet overkomt.
Vondel zei het al in de 17^e eeuw: “De wereld is een schouwtoneel, elk speelt zijn rol en krijgt zijn deel.” Twee eeuwen later voegde Oscar Wilde eraan toe dat de rollen wel slecht bezet zijn. Dat laatste waag ik te betwijfelen.

Alledaagse Wijsheden 

“Slecht nieuws bestaat uit een aanslag, epidemie of corruptieschandaal.
Goed nieuws is statistiek.”     

Ralf Bodelier

“Wanneer je de krant niet leest, dan ben je slecht geïnformeerd.
En wanneer je de krant wél leest, ben je verkeerd geïnformeerd.”     

Mark Twain

“Er is geen wrede God. Het is de betekenisloze wereld die mij angst inboezemt. (...)
Hier ligt de bevrijding. Wat ik zie is geen werkelijkheid.” 

Lilian Perru

“... bedachtzaam oefenen, professioneler expertise overdragen en het waanidee van aangeboren talent loslaten.” Als ik bij de aankondiging van een artikel in De Correspondent zo’n zin lees, begin ik innerlijk enorm te steigeren en heb moeite om het stuk te openen. Toch doen, kijken of de innerlijke storm gaat liggen. Het blijkt te gaan om het boek ‘Peak’ van de Zweedse psycholoog Anders Ericsson. De storm gaat niet liggen, maar wordt aangewakkerd: aangeboren talent? Een schadelijk waanidee, bestaat niet, weg ermee.
Ik ontplof bijna. Noem het vooringenomenheid van mij door een niet te splijten overtuiging. Er worden voorbeelden genoemd die ik direct afserveer met tegenargumenten. En m’n eigen voorbeelden schieten door het hoofd. Een gezin met vier kinderen, een vader die zeer muziekaal was en dit wilde overdragen. Noem mij maar gerust a-muzikaal en een broer die zonder muziek niet zou kunnen leven. Ik doe graag mijn zegje voor volle zalen en een zus die bij dat idee gruwt.
Het draait volgens Ericsson niet om talenten, maar om bedachtzaam oefenen. Dat laatste ben ik niet op tegen, maar zijn ontbrekend én-én denken, aanleg én oefenen, stuit me tegen de borst. Mensen die zeggen dat aanleg niet bestaat, hebben denk ik geen broers en zussen gehad, noch twee of meer kinderen. Anders kun je dit toch niet met droge ogen beweren. Dat boek ga ik niet lezen, al lezende zou ik elke bewijsvoering toch steeds ontkrachten.
Ik vrees dat Ericsson sterk lijdt aan het Zwedensyndroom. In dat land mag niet generaliserend gesproken worden over verschillen tussen mannen en vrouwen. Alles op dit gebied is nurture, aangeleerd, niets is nature, aangeboren. Ericsson gaat nog een stap verder door álle aangeboren talenten uit te schakelen.
Je eigen steigergedrag gadeslaan blijft een interessante en leerzame bezigheid.

Alledaagse Wijsheden 

“De echte leraar zal ervoor waken vanaf het spreekgestoelte de toehoorders een of andere houding op te dringen, hetzij direct, hetzij door suggestie. Dat laatste – het ‘de feiten laten spreken’ – is natuurlijk de meest oneerlijke manier.”

Max Weber

“Je gelooft misschien dat je verantwoordelijk bent voor wat je doet, maar niet voor wat je denkt. De waarheid is dat je verantwoordelijk bent voor wat je denkt, omdat je alleen op dat niveau keuzen kunt maken.”

Een Cursus in Wonderen

“Precariaat is een portmanteau.” Apart om een zin lezen waarvan je de helft niet begrijpt (geldt ook voor mijn spellingscontrole). Maar de erop volgende zin verheldert alles: “Het is een portmanteau van de woorden ‘precair’ en ‘proletariaat’.” Interessant sociologisch/economisch begrip dat in 2011 geïntroduceerd werd door de Engelsman Guy Standing. Er groeit een nieuwe generatie op, van zeer
laag tot zeer hoog opgeleide jongeren, met weinig inkomen en zekerheden. Dat levert een gevaarlijke situatie op, met het risico van toenemende woede en groeiend extremisme. De oplossing zoekt hij bij een basisinkomen voor iedereen.
De door Standing geschetste ontwikkelingen zijn in mijn ogen niet alleen gevaarlijk, ze herbergen ook een enorm potentieel aan positieve vernieuwingen. Het gaat deels om jongeren die niet meer mee kunnen, maar vaak ook niet mee willen draaien in de ratrace die wij ‘werk’ noemen. De groeiende groep (arme) zzp’ers getuigt hier eveneens van. Er wordt gestreefd naar authentieke werkmotivatie die hiërarchie en concurrentiedrift kan verdrijven. Zo’n maatschappelijk veranderingsproces naar kost tijd en verloopt schoksgewijze.
Vandaag kwam ik in de Volkskrant een artikel van Geart van der Pol tegen met de top-3 kantoorirrita- ties. Te weten: •managers die weglopen voor hun verantwoordelijkheid; •vergaderingen zonder einde; •meer werk met minder mensen. Egoïsme en kortzichtigheid noemen sommigen als oorzaak. Mij lijkt ongemotiveerdheid het fundament. Terzijde: de deskundigen geven nauwelijks als oplossing om via zelfonderzoek de wortels van je irritaties op te zoeken. Dat zou een heldere communicatie zeker ten goede komen.
Dergelijk kantoorleven is bepaald niet waar het precariaat naar op zoek is. Een deel van de groep verdient eerder het portmanteau 'creanieuwers', oftewel 'creatief' en 'vernieuwers'. En ja hoor, een basisinkomen zullen deze mensen best kunnen gebruiken.

Alledaagse Wijsheden

 “Je kunt de buitenwereld niet veranderen, maar je kunt wel je gedachtepatronen veranderen.
Die gedachtepatronen zijn geen integraal deel van jou. (...) Je kunt zelf je gevangenis afbreken.”

Sun van Meijel

“Wij kunnen niet in ons eentje de wereld veranderen, maar in ieder geval wel het vuur aansteken.”

Jesse Klaver

De oudste mens is overleden. Susannah Jones heeft in drie eeuwen geleefd, ze is 116 jaar geworden.
Ik stel het me voor, nog 43 jaar te gaan.... Nee, dat hoeft voor mij echt niet. Een tijdige wisseling van de aardse wacht hoort bij het leven. De laatste tijd wordt meer positieve aandacht besteed aan de verwevenheid van leven en dood.
Een voorbeeld (“De dood is geniaal”) viel gisteren via De Correspondent in mijn digitale brievenbus.
Lex Bohlmeijer in gesprek met de enthousiaste rechtsgeleerde Eugène Sutorius (69) die zich intensief bezighield met de euthanasiepraktijk. Hij verdedigde talloze artsen. Hij besluit het gesprek met de gedachte dat de gekozen dood eigenlijk in de intieme leefsfeer thuishoort, geen dokter erbij. Daar moeten  zorgvuldigheidsvoorwaarden bij bedacht worden, zodat bijvoorbeeld een erfenis geen rol speelt. Een goede zaak lijkt mij. Maar wel eerst het erfrecht áfschaffen, het vrijkomende vermogen
kan naar goede doelen gaan (blogs 2/4 sept. ’14).
Familie kan zich ook sterk inzetten om de terminale patiënt zo lang mogelijk in leven te houden. Het aangrijpende verhaal van een oudere vrouw zal ik niet gauw vergeten. Haar man werd als veertiger ernstig ziek en terminaal verklaard. Op een dag meldde de dokter dat er een nieuwe behandelwijze was die hem misschien in leven kon houden. Hij wilde dat niet, hij had al vrede gesloten met de dood. Zijn vrouw heeft zodanig op hem ingepraat, het belang voor de kinderen benadrukt, dat hij uiteindelijk met moeite toestemde. Na de operatie heeft hij nog dertig jaar geleefd, met veel kwalen, ziekenhuisbezoek en continu mantelzorg. Uiteindelijk is hij in een inrichting terechtgekomen, waar hij na enkele jaren overleed. De vrouw heeft zichzelf moeilijk kunnen vergeven dat ze zijn beslissing indertijd niet geaccepteerd heeft.

Alledaagse Wijsheden

“De continuïteit tussen leven en dood is groter dan de breuk tussen beide.”

Hans Stolp

“Geloof moet je niet organiseren, het is niet de waarheid, het is iets van je te verhouden tot het raadselachtige van het bestaan. (...) Bij de humanisten kan ik niet dansen met het raadsel, ik wil wel dansen met het raadsel.”

“Ik geloof dat de kunst van het sterven de kunst van het leven is.”

Eugène Sutorius

Op het werk streeft menigeen naar promotie, groeiend aanzien en inkomen. In de wetenschap ontstijgt het promoveren het alledaagse en wordt magisch. Bewijzen dat je het kunt, zelfstandig wetenschappe- lijk onderzoek en de beloning is dr. voor je naam. 
Een promotie onderzoek verrichten is echter verre van magisch. Hard werken en je houden aan door mensen opgestelde regels over inhoud en methodiek. De vereisten kunnen een behoorlijke aanslag plegen op je creativiteit. Zo moet je aanhaken bij eerdere wetenschappelijke onderzoeken, veel citeren, waardoor de tekst niet zelden onleesbaar wordt. In de jaren negentig kwam een promovendus op mijn pad die op basis van decennia lange ervaring in zijn psychotherapie praktijk een zeer belangwekkend proefschrift geschreven had. Het werkstuk kwam niet door de commissie, te weinig literatuur aangehaald (die er gewoon niet was).
Het omgekeerde maakte ik ook mee. Een promotieplechtigheid, de hoogleraren trekken zich terug en bespreken het proefschrift. Enkelen mompelen met bijval dat het weinig interessant is, open deur uitkomsten. Maar de methodiek was voortreffelijk, royaal wetenschappelijk onderzoek aangehaald, alle punten en komma’s stonden op de goede plaats. Dus de promovendus werd na terugkomst in de zaal bejubeld.
Ik kijk er niet van op als ik lees dat een derde van de promovendi aan de UvA wellicht klinisch depressief is. Onderzocht door promovendi van de UvA, nadat in Californië gebleken was dat promovendi een hoog risico lopen op depressies. Velen die voor hun beroep geen promotie nodig hadden, zoals de psychotherapeut hierboven, heb ik aangeraden het idee van een promotie los te
laten en vrijuit te schrijven. Dan bleek die promotie echter weer magisch, stoppen was geen optie.

Alledaagse Wijsheden

“Het is mijn streven anderen de ruimte te geven op hun hoogste natuur te vertrouwen, in plaats van hun mijn regels en wetten op te leggen. Bovendien ben ik vrij om mijzelf te zijn. Ik hoef niet te leven volgens de regels van anderen.”

“Zij die weten praten niet. Zij die praten weten niet. Hoe minder ik me bekommer om de waardering van anderen, hoe meer waardering ik ontvang.”

Dr. Wayne Dyer

in: ‘De levende TAO’, een nieuwe manier van denken die weer voeling moet krijgen met haar oude wijsheid

Wat je al niet kunt distilleren uit een woordzoekers puzzel. Tweeënvijftig woorden moeten worden weggestreept en dan vormen de overgebleven letters een zin. Het thema was ‘Senioren’, dus ik kon natuurlijk niet nalaten te onderzoeken welk beeld ermee werd opgeroepen. Nu, het Zwitserleven-
gevoel was ver te zoeken. ‘Tehuis’, ‘bankje, ‘griepprik’, ‘medicijnen’, ‘leesbril’, ‘looprek’, ‘rolstoel’, ‘kwalen’, ‘alarmknop’, ‘pantoffel’ zijn nog milde omschrijvingen. Zwaarder wordt het met ‘dementie’ 
en ‘eenzaamheid’. Als dan ‘ruzie’ ook nog aan senioren gekoppeld wordt, is er weinig reden om oud
te willen worden.
Activiteiten komen ook aan bod. ‘Handwerken’, ‘golfen’, ‘biljarten’, ‘gymnastiek’, ‘kaarten’, ‘puzzelen’, ‘zingen’ zouden typische bezigheden van senioren zijn. Van enig kunst- en hoofdwerk is geen sprake. Karaktertrekken als ‘kalm’ en ‘gemoedelijk’ zijn prettig, maar weinig uitbundig. Ik moet denken aan een collega van lang geleden die ik onlangs op een receptie tegenkwam. Hij schalde vrolijk lachend naar me: “Wat hebben wij ouderen het toch goed hè?!” Deze man was overduidelijk een zwaar genietende babyboomer.
Twee wezenlijk positieve begrippen heb ik geteld: genieten en wijsheid. Mooi, maar ze vallen in het niet bij de grote opsomming van problemen. Al is het slechts een puzzel, het zegt toch veel over de (voor)- oordelen over senioren. De kommer en kwel betreffen meestal niet de eigen familie. Nadat mijn toen nog jonge zonen decennia geleden in een interview een larmoyant beeld van ouderen hadden geschetst (voor mij wilden ze een traplift aanleggen zodra ik 60 werd), vroeg de journalist of het ook voor hun toen 70-jarige opa gold. Verbaasd keken ze hem aan: “nee, natuurlijk niet!”
De overgebleven zin bij de puzzel fleurde het beeld ook al niet op: ‘De ouderdom komt met gebreken’.

Alledaagse Wijsheden

“Ik ben nu oud genoeg om de waarheid te zeggen. Dat is een van de privileges van de ouderdom.”

Georges Clemenceau

“Ik was gewend een kamer in te lopen vol met mensen en me af te vragen of ze me aardig vonden,
nu kijk ik rond en vraag me af of ik ze aardig vind.”

Eleanor Roosevelt 

“Een bepaald soort begrip, spiritueel en kosmisch, komt voort uit het beschouwen van het leven van alle kanten, de heilige gift van eerstehands ervaring.”

Facebook

De stralende ouderen rollen weer op de deurmat. Is het niet via AOW- of pensioenfolders, dan wel via het Zilveren Kruis met een gezondheidspakket. Die lachende gezichten, door de velden fietsende paren, een karikatuur die het Zwitserlevengevoel heet. Een schril contrast met programma’s als Radar en EenVandaag, waarin ouderen graag hun klaagverhaal ten tonele voeren.
Het Zilveren Kruis wil mij een pakket in de maag splitsen dat mij helpt om extra vitaal te blijven. Tegen betaling van € 75,= per jaar kan ik ruim twintig activiteiten met een vergoeding ondernemen. Van een algehele gezondheidscheck tot bezoek aan een oefentherapeut, van een valpreventieprogramma tot mantelzorgmakelaar. Preventieve cursussen: stoppen met roken, alcoholgebruik, slapen. Met dit gezondheidscircus wil men ons vitaler maken, maar ik denk dat je eerder doodmoe wordt als je steeds met dit soort zaken bezig bent. De angst slaat je om het hart, wat je er niet allemaal voor moet presteren.
Vorige maand schreef William Cortvriendt in HP/De Tijd een verhandeling over de zogenaamde Blauwe Zones, zoals Okinawa en het Griekse eiland Ikaria, waar mensen zeer oud worden en lang gezond blijven. Hij memoreerde gemeenschappelijke kenmerken in de betreffende woongemeenschappen. Naast bekende geluiden over roken, lichaamsgewicht, groente en fruit, komen ook andersoortige kenmerken royaal aan bod. Dagelijks een doel hebben, betekenisvol zijn; reflectie en spiritualiteit; gevoel van gemeenschap en geborgenheid; ontbreken van pensioenleeftijd, actief blijven tot op zeer hoge leeftijd.
Bij de Blauwe Zones vormt het familie- en gemeenschapsleven in feite de kern. Ik vraag me dan wel af hoe open deze gemeenschappen zijn tegenover de buitenwereld. Want we kunnen niet terug naar een vrij gesloten gemeenschapsleven, of dat nu levensverlengend is of niet. 

Alledaagse Wijsheden

“Niet bang zijn is geestverruimend. Niet bang zijn is in onze veilige, super gezonde tijden een protestdaad.”

„Neem het leven niet te serieus, je overleeft het toch niet.”

Armand

“Iedereen die een psychiater bezoekt, moet zich laten nakijken.”

Samuel Goldwyn

Men neme een probleemveld dat geanalyseerd moet worden, vervolgens een paar getallen onder de duizend en gaat aan de slag met de Kretologiemixer. Laten we het eens proberen met het onderwerp: de beleving van veiligheid in Nederland. Spontaan denk ik aan de getallen 685, 134 en 229. Ik begin dan met een ‘sociaal-psychologische prognose van spanningsvelden’. Dat is een breed terrein, dus gauw het tweede getal erbij gehaald. Ik wil deze analyse uitvoeren via een ‘geïntegreerde benadering van machtsaspecten’. Voor een verbetering van de situatie kom ik terecht bij een ‘systematische ontwikke- ling van strategiebepalingen’.
Heerlijk zo’n K-mixer voor mensen die lijden aan Jip en Janneke taal. In drie kolommen staat bij de getallen 0 tot en met 9 een kreet. Via een getal van drie cijfers kom je dan met een interessant klinkend analyse concept. Op de universiteit heeft de mixer gretig aftrek gevonden. Er is ook een speciale roomklopper voor welzijnsvraagstukken. Laten we het onderwerp pesten op het werk eens ter hand nemen en daar de getallen 741, 596 en 218 op loslaten. We beginnen dan met ‘natuurlijk, creatief invoelen’. Dat kunnen we dan alleen maar begrijpen via het ‘lichamelijk en innerlijk anders-zijn’. De oplossing zoeken we in ‘een stukje omvattend naar-de-ander-gaan’. Nou ja, daar kun je toch een hele verhandeling mee vullen.
De opstellers van de K-mixer willen het ons ook gemakkelijk maken. Als de cijfers annex termen eenmaal door en door bekend zijn, hoeven we in het vervolg alleen nog maar in getallen te praten of schrijven. Wel zo efficiënt! 

Alledaagse Gein

“Je moeder had een Shakespeare kunnen zijn.
Ze is het niet. Dat komt door jouw gedrein.” 

Annie M. G. Schmidt

“Nu hebben ze in Mozambique weer een wateroverschot, maar eerst was er teveel droogte.
Nou ben ik bang dat ik toen teveel geld heb gegeven.”

Marc-Marie Huijbregts   

“Als het maar koud genoeg is, kan zelfs de duivel over water lopen.”  

Tweede Lama Sittuh

Het blijft vreemd dat de deeleconomie ingeburgerd raakt en dat tweedehands handel via Marktplaats.nl grote vormen heeft aangenomen, terwijl we maar blijven hameren op economische groei via eerste- hands uitgaven. Logisch toch dat als dergelijke sectoren omvangrijker worden, we het traditionele economische groeibegrip overboord moeten zetten. Anders blijven we binnen compartimenten denken en wordt een economische schijnsituatie geschetst.
Hoog tijd voor verhogen van de salarissen, zodat we meer gaan uitgeven, verkondigen de economen Boonstra, Brakman en Fransman. Helikopter-geld, gewoon wat geld uitdelen, suggereert de ECB, in de hoop dat de portemonnees open gaan. De ‘haperende internationale economie’ wordt op hoog niveau gevreesd. Zo blijven toonaangevende economen zich vastklampen aan oude denkwijzen, zonder creatief naar nieuwe te zoeken.
Een fraai klein voorbeeld van integraal denken komt van ChristenUnie voorman Gert-Jan Segers. Twee problemen brengt hij bijeen. Enerzijds studenten die zich laten afschrikken door het leenstelsel, die niet opgezadeld willen worden met schulden, anderzijds zijn er nogal wat eenzame bejaarden die hulp kunnen gebruiken. Hij bedacht een plan waardoor studenten ‘vrijwilligerswerk’ kunnen doen, waarmee hun schuld substantieel verlaagd wordt. Zodanig opgezet dat er geen mensen verdrongen worden van de arbeidsmarkt.
Over afnemende zorg gesproken. Een reactie bij een stuk in De Correspondent luidde onlangs: “Het is toch raar dat we de afgelopen tijd zoveel productiever zijn geworden en toch niet genoeg middelen overhouden om voor de ouderen te zorgen?” Mijn toevoeging zou zijn: het is minstens even raar dat we de afgelopen tijd zoveel productiever zijn geworden en als ouderen niet genoeg middelen overhouden om voor onszelf te zorgen! Sober leven en sparen voor de oude dag: een goede zaak, die het persoon- lijke welbevinden, de economische krimp en het milieu ten goede zal komen.

Alledaagse Wijsheden

“Als er geen gevoel van vertrouwen binnen een organisatie bestaat, als mensen in beslag worden genomen door het zorgen voor rugdekking, zal creativiteit een van de eerste slachtoffers zijn.”

Manfred Kets de Vries 

“Welvaart gelijk stellen met geluk druist in tegen onze ervaring van wat het betekent om goed te leven.”

Tim Jackson 

“De mooiste dingen in het leven zijn gratis.”

Tejo

Bij het vorige blog stuitte ik op de sociaal filosoof uit het oude China: Confucius. Hij leefde zo'n vijf- entwintig eeuwen geleden en zijn inzichten zijn nog steeds actueel. Hij is bepaald geen voorloper geweest op het gebied van vrouwenemancipatie, maar de moraal die hij woorden gaf is op veel punten indrukwekkend en consistent. Van God is in zijn visie geen sprake en van een afwezigheid van God evenmin. Hij was min of meer agnost en vond dat de moraal tussen mensen vorm moest krijgen, zonder een verwijzing naar een goddelijk gebod.
Zouden studenten politicologie vandaag de dag ook grondig onderwijs krijgen in de moraal voor politici? En studenten economie, hoe staat het daar met deze wijsheden in de opleiding? Op hoge functies moet het welzijn van anderen centraal staan, meent Confucius, bij leiderschap zonder empathie kon hij zich niets voorstellen. Zijn basiswaarden zijn terug te brengen tot wederzijds respect, waardigheid, handelen in het belang van de gemeenschap, en rechtvaardigheid, inclusief een kritische houding jegens onrecht- vaardige leiders.
De begrippen klinken best vertrouwd in de oren, maar wat doet onze kenniseconomie ermee? Economische groei met de productiefactor kennis via een hoge opleiding staat centraal, alsof het leven daarom draait. Confucius: “Kennis is slechts de briljantheid in de organisatie van ideeën. Het is geen ware wijsheid. De ware wijsheid gaat voorbij aan kennis.” Die levenswijsheid moet weer op de voor- grond komen te staan. 
Een groep Chinese studenten is hiermee aan de slag gegaan. Ontelbare Shanghaise wolkenkrabbers en file rijdende BMW’s zijn in hun ogen niet het hoogste goed, viel te beluisteren bij Tegenlicht. Zij bestu- deren teksten van Confusius “op zoek naar wat er in de economische versnelling verloren is gegaan”.

Alledaagse Wijsheden 

“Een superieur mens handelt alvorens te spreken,
en spreekt daarna in overeenstemming met zijn daden.” 

“In een goed geregeerd land is armoede iets om je over te schamen.
In een slecht geregeerd land is rijkdom iets om je voor te schamen.”

“Waarheen je ook gaat, ga met je hele hart.” 

Confusius

Een wat oudere vrouw staat op het randje van de stoep om van de bloeiende prunus in mijn tuin te genieten. Mijn vriend annex tuinman laat zich de complimenten welgevallen, een fraai tafereel. Dan arriveert een auto die de hoek om wil en uit het raam schalt een mannenstem: “Hé kutwijf, ga eens opzij!!”
Ach ja, vrijheid van meningsuiting die we op het moment weer zo bejubelen. Diepe verontwaardiging als daar door een buitenlander aan getornd wordt. Een groot goed, jazeker. In het verleden werden mensen in de cel gegooid bij zware beledigingen. Kinderen werden met stokslagen duidelijk gemaakt dat ze beleefd moesten zijn tegen ouderen. Het getoonde respect was niet verinnerlijkt, een van buiten geleerd kunstje.
Eigenlijk hadden we met het hameren op de vrijheid van meningsuiting gehoopt dat iedereen een basale beleefdheid verinnerlijkt had. Dat is duidelijk niet het geval, zie ook internet. “We zijn verleerd ons soms ook in te houden”, schrijft de katholieke diaken André van Aarle. Ten dele waar, ik denk namelijk dat velen deze kunst al in hoge mate verstaan. Voor een klein deel van de bevolking geldt dat echter niet.
Van Aarle stelt terecht dat we veel euro’s besteden aan het tegengaan van pesten op school en op het werk. “We weten van gekkigheid niet wat wij moeten verzinnen om gedrag daarin te veranderen. Op een staatshoofd mogen we ineens wel alle grofheden loslaten.“ Peter R. de Vries heeft tachtigduizend handtekeningen verzameld voor een wet tegen internetpesten. Wat een tegenstrijdige acties en verontwaardiging.
De oplossing van Van Aarle is om ons allemaal te houden aan de Tien Geboden. Mijn voorstel zou zijn om het beschavingsoffensief te intensiveren. Beledigen, scheldkanonnades  tonen innerlijke zwakte; helder, eventueel scherp je mening uiten toont innerlijke kracht. Dat geldt óók voor cabaretiers en journalisten!!

Alledaagse Wijsheden

“Het is goed openhartig naar anderen te zijn, maar met eerlijkheid moet je voorzichtig zijn, en als het mogelijk is moet je respectvolle en aardige woorden gebruiken.”

Confucius (551-479 v.Chr.)

“Vrijheid van meningsuiting vindt haar grens waar de rechten van anderen beginnen: vrijheid van meningsuiting is geen vrijbrief om te beledigen. Wie anderen beschimpt verliest zelf geloofwaar- digheid; het onbeheerste woord schiet zijn doel voorbij."

Koningin Beatrix (kersttoespraak 2006)

Het is hot news, het leenstelsel voor studenten vergroot de kloof tussen kinderen van ‘hoog’ en ‘laag’ opgeleide ouders. Met gelijke talenten zijn kinderen uit een ‘laag’ opgeleid milieu slechter af. In de ijver om dit onrecht teniet te doen, worden links en rechts beroepen als ‘laag’ weggezet. Bij WNL op zondag komt een meisje in beeld (filmpje uit 1970) die op de vraag wat ze later worden wil antwoordt: kapster. Het dédain waarmee Rick Nieman lachend het een bewijs noemt dat kinderen ook toen niet uitgedaagd werden, is veelzeggend. Veelzeggender nog dat geen van de aanwezigen memoreert dat we goede kappers nodig hebben en het een prima beroep is.
Waardering vanuit de samenleving is een gezonde en gezond makende zaak. Als die waardering naar ‘lagere’ beroepen uitblijft, is dat in het algemeen ziekmakend. Dus in de strijd om de kloof te dichten tussen verschillende milieus, ieder gelijke ‘hoge’ onderwijskansen, worden en passant veel nuttige beroepen verder gedegradeerd. Ik weet dat de statusladder ‘hoog-laag’, die absoluut niet berust op
het nut van verschillende werkzaamheden, moeilijk te veranderen is. Het zou al wel helpen als de specialisatie afneemt en de trend van een combinatie van hand- en hoofdwerk in verschillende deeltijdbanen doorzet.
De collectieve blinde vlek, hoe ‘hoger’ een opleiding hoe beter, zorgt er bovendien voor dat kinderen uit de ‘hogere’ milieus, die grote kwaliteiten hebben op terreinen die niet ‘hoog’ aangeslagen worden, het behoorlijk moeilijk kunnen krijgen. Zij worden met bijles en al geduwd in een richting die niet de hunne is, die hun capaciteiten ontkent. Ook ziekmakend.
Mag over deze maatschappelijke fundamenten eens een grote ‘hoog’–‘laag’ relativerende discussie komen, in plaats van de huidige verhitte discussie die de blinde statusvlek alleen maar versterkt??

Alledaagse Wijsheden

“Diploma’s zijn de doodsvijand van de cultuur.”

Paul Valéry

“Wij wantrouwen ons hart te veel en ons hoofd niet genoeg.”

Joseph Roux

“Je leeft pas echt, wanneer je in geen van je bezigheden met wie dan ook concurreert.”

Nassim Taleb 

Vandaag, zoals aangekondigd, aandacht voor inzichten die mij blij maken. Het betreft de Duitse bosbeheerder Peter Wohlleben die het boek ‘Het verborgen leven van bomen’ schreef. Een hit in Duitsland en grote belangstelling in andere landen. “Staan zijn boodschap en het succes ervan symbool voor een kentering in ons mens- en wereldbeeld” vraagt Lynn Berger zich af in De Correspondent. Ik mag hopen van wel, het is erg vreemd als we deze aardbewoners als zielloze organismen blijven zien. Natuurlijk kunnen bomen communiceren op energieniveau, natuurlijk hebben ze een wil en kunnen ze die ook ten uitvoer brengen. Ik heb er sterke staaltjes van gezien in en rond mijn tuin, en ze ooit laten verklaren door een universitair gepromoveerde boomfluisteraar.
Bewustzijn is niet aan de mens voorbehouden, planten, dieren, zelfs dood lijkende dingen bezitten het. Om bij de bomen te blijven, Wohlleben legt uit dat bomen samenwerken, zorgzaam zijn. Het weghalen van bomen om andere bomen meer licht te geven vindt hij onjuist, ze wisselen uit, hebben elkaar nodig.
“Bomen zijn gedichten die de aarde in de hemel schrijft. We vellen ze en veranderen ze in papier om onze leegte hierop uit te drukken.”, schreef Kahlil Gibran. Het ziet ernaar uit dat Wohlleben veel bomen nodig heeft voor de verspreiding van zijn boodschap. Maar van leegte is geen sprake, hij komt passievol op voor de leverancier van ons papier en vele andere voorwerpen. Hij knaagt aan ons zeer beperkte mens- en boombeeld, het slaat aan en dat maakt mij gelukkig.

Alledaagse Wijsheden

“Telepathie is volstrekt natuurlijk.”

James Redfield

“Misschien dat het beeld van de mens als onbetwiste top van de voedselketen en heerser over de aarde, als uniek autonoom en intelligent wezen met bijbehorende speciale rechten, in de komende jaren echt zal afbrokkelen, onder invloed van wetenschappelijke, intellectuele, en geologische bewegingen. En dat ons handelen daardoor ingrijpend zal veranderen.”

Lynn Berger

Twee mannen bestormen momenteel de media, de een maakt me blij, de ander ergert me. Laat ik met de laatste beginnen, in het volgende blog komt de blijdschap aan bod. Het betreft voedingsdeskundige prof. Martijn Katan die het boek ‘Voedingsmythes; over valse hoop en nodeloze vrees’ schreef. Hij heeft gelijk dat je jeuk krijgt van alle voedselclaims die producenten, onderzoekers, dieetgoeroes over ons uitstorten (Het Parool, 19/4). Maar tijdens het ontkrachten van mythes creëert hij er weer nieuwe en pakt de wetenschappelijke bedilzucht niet aan. Het ‘kleidieet’ van Rens Kroes maakt hem boos. Heel gemakkelijk, want wie neemt dat nu serieus? Ondertussen schermt hij met uitkomsten van weten- schappelijk onderzoek en onder het mom dat je je niet in eetonzin moet verdiepen en beter kunt gaan sporten, schept hij zijn eigen mythes.
Bijvoorbeeld: ‘Rauw eten is goed voor je fysiek’. Nee, zegt Katan, die rage is riskant omdat groenten, noten, sla niet genoeg voedingsstoffen bevatten. Nu maar wachten tot deze mythe ontkracht wordt. Bijvoorbeeld: diëten helpen. Nee, aldus Katan, er moeten (kort door de bocht) meer fietspaden komen. De bewering dat abrikozenpitten helpen tegen kanker vindt hij misdadig. Nu we het daar toch over hebben, ik vind zijn opmerking bij Pauw dat alcohol de kans op borstkanker al bij het eerste glas vergroot misdadig. Dat is onmogelijk met onderzoek te staven, los van alle bijkomende lichamelijke en psychische effecten.
Katan doet dus royaal mee aan het verhogen van het angstniveau in onze samenleving en ja, dat ergert me. Elk jaar kom ik een keer met de uitspraak van Seth/Roberts (blogs 3/7/’13; 4/1/’14; 10/6/’15): ‘Wie gezond leeft uit angst voor ziekten, wordt ziek van angst.’ Trek je dus niet veel aan van Katan en kornuiten, maar luister naar je eigen lichaam.

Alledaagse Wijsheden 

“Bevestigingen zijn voor mij betekenisvoller dan de bewijzen die de wetenschap vraagt. Mijn eigen bewijzen krijg ik in liefdevolle overvloed. (...) Treurig eigenlijk, die benauwde noodzaak alles te moeten bewijzen vóór het wáár mag zijn.”

Irene van Lippe-Biesterveld

“Het inzicht van de ene mens schenkt immers een ander mens geen vleugels.”

Kahlil Gibran

Overgewaaid uit Amerika, de drift om mensen te laten veranderen via tips. Een greep uit de media in de afgelopen dagen. Om te beginnen onderzoek van het NIBUD/Wilco van Dijk levert tips op ter vermijding van problematische schulden. 1. Breng de financiën op orde; 2. Maak een plan en vertel het anderen;
3. Bouw een buffer op (gebruik de Bufferberekenaar!); 4. Schakel zo snel mogelijk hulp in.
Voor het overleven van spreekangst wordt één alomvattende tip gegeven door Dorien Knockaert, verkregen van Amy Cuddy: door vooraf twee minuten een krachthouding aan te nemen krijgt je zelfvertrouwen de overhand. Je mag een ‘geile gorilla’ uitbeelden, een gewichtheffer, maar ook je inbeelden dat je als Obama een massa toespreekt.
Psycholoog Annita van Enk geeft op basis van een bestaande floreercursus tips om vreugdevol te floreren. Volgens onderzoek floreert 64 procent van de volwassen Nederlanders niet (geen idee hoe dat gemeten is). Houd een dagboek bij van plezierige emoties; stop met zelfkritiek; besef dat je mag bálen van je werk, en dergelijke. Het is gebaseerd op positieve psychologie, niet iets repareren, maar de zelfcompassie versterken. Ten slotte vertelt Teal Burrell hoe we macht over onze gewoonten kunnen verkrijgen. Wil je onaantrekkelijk gewoonten aanpassen, weet dan dat schaamte en schuldgevoel niet helpen. Het kan zo: 1. Plan het goed; 2. Wees specifiek; 3. Maak het jezelf niet te moeilijk; 4. Begin meteen; 5. Wees geduldig.
De maakbaarheid van de mens wordt met dergelijke tips vaak overschat. Dat mijn ouders met zeven jaar pianoles mij niet aan de piano hebben kunnen binden, begrijpen we: geen talent, zit niet in de genen. Datzelfde kan gelden voor financieel gedrag, spreken voor publiek, vreugdevol floreren en gewoonten doorbreken. Oppervlakkige tips helpen dan niet.

Alledaagse Wijsheden

“Elke neiging die wij trachten te onderdrukken haakt zich met giftige klauwen vast in onze geest.... Wij kunnen ons van een verzoeking slechts ontdoen door eraan toe te geven.”

Oscar Wilde

“Oefen, zei de meester
en verwacht niets –
Dat is alles.”

Hein Stufkens

Heerlijk, die mooie beelden van de natuur op de tv. Zo kan ik genietend kijken, en met mij twee miljoen andere Nederlanders, naar het programma ‘Droomhuis gezocht’. Wel bekruipt mij dan de gêne dat wij weet ik waar zomaar een droomhuis kunnen zoeken, terwijl bij ons velen zelfs een eenvoudige plek geweigerd wordt. Datzelfde gegeneerde gevoel kan ik krijgen als ik genietend een supermarkt rond wandel: wat een prachtige groentekleuren, wat een indrukwekkende variatie, wat een weelde. Hoeveel mensen moeten dit alles niet missen.
Ik pak de zak met drie keer in ijswater gewassen spinazie. Het intense groen lacht me tegemoet. Je hoeft nauwelijks meer iets zelf te doen, wat een overdadige luxe. Maar dan besef ik dat deze zak met bijbehorende procedure onderdeel is van onze deeleconomie, juist niet slecht voor het milieu (behalve dan het plastic). Groente vers van de markt lijkt misschien beter, maar is dat niet. In de eerste plaats zal zij vaak minder vers zijn, er gaan meer dagen overheen. Er zijn meer milieu belastende vervoers- kosten nodig om alle markten te voorzien. En de individuele huishoudens leggen tezamen een veel groter beslag op het waterverbruik om de groente te wassen. Bedenk dan nog eens dat drie keer in ijswater wassen een gezonder product levert en een mens wil nooit meer losse spinazie en aanverwante artikelen.
Bij online te bestellen ‘maaltijdboxen met verse streekproducten’ die thuisbezorgd worden, kunnen dan ook wel vraagtekens gezet worden. Streekproducten prima, maar alle boxen gemotoriseerd afleveren en de huishoudens met ieder eigen verwerking is weer belastend voor het milieu. En zo ploeteren we voort op het pad van gezondheid en milieubescherming.
PS: Via de tv de natuur bewonderen is ook een stuk milieuvriendelijker dan naar verre oorden afreizen!!

Alledaagse Wijsheden

“Straks is ook de aarde doorgedraaid.”

Carla Pols 

“Sharing the problem, is half the solution.”

Slogan van Origin 

“In het Westen hebben ze horloges, maar wij hebben de tijd.”  

Afrikaans gezegde

Onverwacht worstel ik met het boek van filosoof Gabriel Markus (blog 27/3). Ik was zo fris begonnen, een filosoof die mij aansprak. Maar de ingewikkelde termen vliegen me om de oren, niet benoemde aannames onder het logische denken zijn veelal de mijne niet en alle bekende mannen van Plato tot Nietzsche worden weer van stal gehaald. Sommige stukjes probeer ik te vertalen in gewone termen en dan dringen ‘De kleren van de keizer’ zich aan mij op. Filosofische verhandelingen raken doorgaans mijn hart niet, ze zijn niet associatief verbindend (over hoogdravend gesproken...).
In Filosofie Magazine las ik een artikel van Leon Heuts dat zich bewoog op een voor mij vertrouwd terrein: de liefde. Ik constateer dat we het eens zijn dat liefde niet aangewakkerd wordt door eigen- schappen te vermelden op datingsites. De liefdesvonk werkt niet met prettige overeenkomsten. Vervolgens zet hij de liefde op de noemer van ‘missen’, aangemoedigd door dichter Willem Jan Otten
die schreef: “Ik wilde jou en dat ik missen zou wist ik al voor het begonnen was. Jou willen is je missen. Het was missen op het eerste gezicht.”
Het klopt als het ‘missen’ vertaald wordt naar de innerlijke verrijking die de minnaar zoekt. Je mist die ánder niet, je mist dat wat die ander heeft in jezelf. Via de liefde willen we onszelf vervolmaken, innerlijk in evenwicht komen en dat lees ik niet bij Heuts. De fundamentele onzekerheid die Heuts aan de liefde verbindt, geldt dus zolang je nog iets verlangt van de ander. Als dat verlangen er niet meer is, kan de liefde juist verder reiken.
Heuts licht zijn ideeën toe met inzichten van mannen als Plato en Kierkegaard. Ik doe dat hieronder graag met uitspraken van Etty Hillesum en Lisette Thooft.

Alledaagse Wijsheden

“Belemmert onze liefde niet het uitzicht op het einddoel van ons leven? Ja, wanneer die liefde de geliefde medemens tot einddoel maakt.”

Etty Hillesum

“De vrouwelijke hechting, de hang naar liefde en relatie, neemt het vrijheidsstreven van haar mannelijke partner in zichzelf op. Ze leert loslaten. En dan blijkt het genie van dit ontwerp, want pas in het loslaten bloeit werkelijke liefde op. Hechting is geen liefde.”

“Op het allerhoogste niveau vallen vrijheid en liefde samen. Want ook de hoogste vorm van liefde is vrijheid van eigenbelang.”

Lisette Thooft

Zondagochtend: ik word geroerd door schrijfster en filosoof Désanne van Brederode, vanwege de intensiteit waarmee ze over haar innerlijke belevingen vertelt. Dat gebeurt in gesprek met Annemiek Schrijver voor het tv programma ‘De Verwondering’. Mooi, moedig mens, gaat steeds door mijn hoofd. Ze is in het geheim vijf jaar bedrogen door haar echtgenoot, bij de andere vrouw heeft hij een kindje van drie jaar.
Haar innerlijke strijd is imposant, vooral ook omdat zij zo bewust door alle pijnlijke emoties heen gaat, niet eromheen loopt, niet direct een zingevingsverhaal eraan koppelt om de zwaarte minder te voelen. Wanhoop, gebrokenheid zijn verbonden met ontroering, schoonheid. En veel onzekerheid: het gevoel dat er iets mis met haarzelf moet zijn, dat je het niet waard bent dat iemand waarmee je zo intiem je leven deelt je de waarheid vertelt.
Het geloof biedt haar in radeloze tijden geen houvast en dat is een bewuste keuze. Het zou verhinderen om echt te voelen, je zintuigen te ontwikkelen. Wel heeft ze in de zintuiglijke wereld de genade van
God ervaren. Ze is lid van de Christengemeente, een oecumenisch samengaan van katholieke en protestantse inzichten. Geen water bij de wijn doen, maar “hier is het wijn bij de wijn, het beste van twee werelden”.
Tekenend is ook dat ze zich inzet voor het Syrische Comité. Meevoelen met wat een volk wordt aangedaan en de hoop op een betere toekomst ondersteunen met acties. Door al haar ervaringen spreekt ze over een heel vrije manier van onthecht zijn, niet als een asceet, maar als iemand die aanvaardt dat de dingen fragiel, breekbaar, sterfelijk zijn. Zij weet dat er na de innerlijke dood sprake
is van een opstanding. Haar huwelijk is niet gered, maar de liefde is gered, zij is veel omvattender geworden.

Alledaagse Wijsheden

“Je moet zo leven dat je geen eelt op je ziel krijgt.”

Désanne van Brederode

“Moed betekent dat we ergens bang voor zijn, maar daar toch niet voor weglopen en ondanks onze angst doen wat nodig is.”

Carolina Bont

Mooi, wij hebben gewonnen, ruim tweederde van de stemgerechtigden behoort tot de groep die niet zijn gaan stemmen voor het Oekraïne referendum. Dat mag een statement heten, daar moet de politiek wat mee. Mijn voorstel: als je een ‘Ja’ versus ‘Nee’ referendum organiseert, moet je geen opkomstdrempel vastleggen. De enige logische eis is dat een meerderheid van de stemgerechtigden op één van beide antwoordmogelijkheden heeft gestemd, dan is een keuze gemaakt. Bij een opkomst onder de 50% blijft het dus sowieso onbeslist. Zo simpel als wat.
Gesuggereerd wordt dat die kleine 20% ‘nee-stemmers’ vooral tegen Europa stemden. Het zou kunnen, ook trendwatchers hoor ik hierover. Pierre Spaninks probeerde Adjiedj Bakas binnenste buiten te keren (‘Bakas, van binnen’). Geen eenvoudige zaak, veel buitenkant komt aan bod. Maar deze overbekende trendwatcher blijft wel overeind als een sympathiek fenomeen, daarvoor hoef je het niet met zijn ideeën eens te zijn.
Bakas schetst Europa als een dobberend bootje op een zee die steeds woeliger wordt. Hij denkt dat de globalisering gaat vertragen. “Als de asielstromen doorzetten, zakt de hele globalisering weer in elkaar.” Daar ben ik het zo hartgrondig mee oneens. Zo’n twee decennia lang zijn we in Europa bezig elkaar van haver tot gort te leren kennen in de diversiteit die er mag zijn. Nu is Oekraïne in zicht gekomen. De vluchtelingen brengen ons dichter bij Afrika. Langs deze wegen worden integratie en globalisering juist versneld, met alle weerstand die erbij hoort.
Bakas is bang voor een nieuw fascisme tegen de Christenen, vorm gegeven door de radicalen tussen
de asielzoekers. Dit alles lezende besef je weer hoezeer de persoonlijkheid in het spel is bij het inter- preteren van trends. Zelf zie ik erg snel de positieve lijn door alles heen.

Alledaagse Wijsheden

“Nationalisme is een kinderziekte, het is de mazelen der mensheid.”

Albert Einstein 

“De eerste stap in de evolutie van ethiek is een gevoel van solidariteit met andere mensen.”

Albert Schweitzer 

“Als de Indianen een wat strenger immigratiebeleid hadden gevoerd, was het nu niet zo’n puinhoop geweest in Amerika.” 

Van Kooten & De Bie

Het is fijn, belangrijk, nuttig en wat dies meer zij om een goede relatie te hebben met je buren. Daar is geen speld tussen te krijgen, zou je zeggen. Maar wel natuurlijk als de buren van je buren zich daardoor een beetje buitengesloten voelen. Als die andere buren ook nog eens heel belangrijk zijn voor de straat, moet je helemaal beducht zijn om niemand over te slaan. Niet gehinderd door enige kennis van zaken vind ik daarom dat we het beste direct een associatieverdrag met Rusland kunnen sluiten, of oprecht en intensief daarnaar moeten streven. Onze beider buur Oekraïne komt dan zonder enige twijfel vanzelf wel mee.
Nog steeds niet gehinderd door kennis van zaken, maar wel platgepraat door de media, waarbij het buurargument regelmatig viel, is mijn idee dus dat we wat inclusiever moeten denken. Belangrijk is ook om losser te komen van de westerse retoriek over handelsbelangen van deze of gene. Zet de morele standaarden, waarden, wetgeving en regelgeving voorop. Ook daarbij is het buurargument belangrijk. Hebben we een overeenkomst met Rusland (+ Oekraïne), dan moet ook zijn buur China erbij betrokken worden. Als we dan zo doorgaan, het zal even tijd kosten, komen we weer bij onszelf uit. Zo fijn dat de aarde rond is.
Ondanks en dankzij al het tumult in de media ben ik bij mijn stemgedrag gebleven zoals ik het verwoord heb in mijn blog van 1 maart j.l. Ik stem tégen het referendum, dus ik verschijn voor het eerst in mijn stemgerechtigde leven niet op het stembureau.

Alledaagse Wijsheden 

“Bereik één doel, en je creëert alleen maar een ander; de reis eindigt nooit.”

Dan Millman 

“In stabiele tijden is wantrouwen tegenover politici leuk, nu is het een luxe die we ons niet kunnen veroorloven, en het is ook niet gerechtvaardigd.”

Paul Scheffer 

“Een politicus heeft voor elk probleem een oplossing: simpel, duidelijk en verkeerd.”

Wiet van Broeckhoven

Mooi mens, Femke Halsema, authentiek, oprecht, weinig fratsen. Althans, zo interpreteer ik het en dat is des mensen eigen om andermans gedragingen via eigen roosters te filteren. Ze is evenals ik agnost, theïst noch atheïst. Klein verschil: zij gelooft niet in God en ik wel. Het is ook maar net wat je onder dit begrip verstaat.
Dit weekend trad ze op in Trouw bij De Tien Geboden. ‘Gij zult niet doden.’ Deze aanmaning neem ik absoluter dan Femke. Je mag bommen gooien, vindt ze, als de ander zeer foute dingen doet (Assad, IS). Maar opent dat niet de deur naar de legitimatie van alle geweld, de tegenpartij vindt hetzelfde. Bij ‘Gij zult niet stelen’ blijkt dat zij het stelen van intellectueel eigendom erger vindt dan bijvoorbeeld een fiets stelen. Ook een verschilletje: ik denk dat er idealiter geen eigendomsrechten zou moeten gelden op onze intellectuele brouwsels.
‘Gij zult niet echtbreken.’ Ha, ha, Femke vindt dat ze danig tekort is gekomen wat betreft de erotiserende macht van mannen in het parlement. “Daar raak ik niet echt opgewonden van, sorry." Lekker vrouwelijk, dat laatste woord. Onlangs werd het veelvuldig gebruik van ‘sorry’ weer eens als zwaktebod afgeschilderd, terwijl het in rituele zin juist ijzersterk is. Tot slot komt de in Femke’s ogen allerlelijkste emotie aan bod: jaloezie. Een beschamende gedachte, vindt ze. Een menselijke emotie, zou ik zeggen, maar je hebt lijfelijk en geestelijk vooral jezelf ermee.

A propos, ik ben het boek ‘Waarom we vrij zijn als we denken’ van Markus Gabriel (blog 26/3) aan het lezen. Ik geniet nu van het overtuigend omverwerpen van de gedachteconstructie ‘Wij zijn ons brein’ (Dick Swaab). De oorspronkelijke titel van het boek is dan ook ‘Ich ist nicht Gehirn’. Meer erover als ik het uit heb. 

Alledaagse Wijsheden

“....diagnose: ‘U hebt een van de twee dodelijke kwellingen die geen enkele dokter kan genezen, de foltering van de liefde en de kwelling van de jaloezie.’”

Caitlin Matthew

“De kern van elke jaloezie is een tekort aan liefde.”

Carl Gustav Jung

Net heb ik in het vorige blog geconstateerd dat volgens filosoof Gabriel wetenschappers onterecht pretenderen alles te kunnen overzien, of ik stuit op een artikel van Bas Blokker met als kop: ‘De belofte van het antwoord op alles.’ Het gaat om historici. Gewerkt wordt aan ‘een theorie van de mensheids- geschiedenis, een model dat in principe op álle gebeurtenissen in het menselijk verleden toepasbaar moet zijn.’ De computer is erbij onmisbaar, big history met big data.
Geschiedenis in het grootst mogelijke perspectief, de inbedding van de mens binnen de biologische, geologische, planetaire en kosmische context, transdisciplinair met inbegrip van natuurkunde, geologie, economie, enz. Ga er maar aan staan. De grenzeloze overmoedigheid verraad een diepe behoefte om erbij te behoren, een omarming van een supermannelijke aanpak. Ware het niet veel realistischer om geschiedkunde te bedrijven met de mededeling dat het een vorm van religie is die mooie verhalen kan opleveren. Beschouw ze niet al te feitelijk, geniet ervan. Maar nee, daar krijgen we geen subsidie voor, dat verkleint de kans op carrière, ook al is het gewoon het geval.
Historici willen meer aandacht, ze zijn lichtelijk jaloers op de economen, maar ook zij komen met religieuze verhalen. Let maar eens op die glans op het gezicht, als economen aan het woord zijn. En ook deze mensen deden er beter aan duidelijk te maken dat het om sprookjes gaat. Dat opent de deur naar kinderlijk genietend luisteren. Je kunt nog zoveel met zoekopdrachten werken om patronen en structu- ren te ontdekken, de subjectieve keuzes onder de zoekopdrachten poets je daar niet mee weg. Dus historici, wees reëel en verrijk onze cultuur met goed onderbouwde bedenksels. Daar is niets mis mee!

Alledaagse Wijsheden

„Door de introductie van big data in de geschiedwetenschap hebben sommige beoefenaren van het genre het gevoel: nu horen we er pas bij, bij de echte wetenschap. Als je er maar genoeg data in stopt, komt de oplossing er aan de achterkant van de computer vanzelf weer uit. Het is een manier om het vak te legitimeren.”

Martin Bossenbroek (historicus)

“In onze cultuur van openheid geldt de wetenschap als de opperste scheidsrechter van wat waar of onwaar is; de rest is kletspraat. Wij vinden dat niet. Wij respecteren en delen het religieuze gevoel waarop de milieubeweging stoelt. Wij geloven echter dat dat gevoel beter openlijk uitgedragen kan worden dan onder het vijgenblad van de wetenschap te worden verborgen.”

Robert & Edward Skidelsky

Je hebt je net beziggehouden met antiwesterse sentimenten (vorig blog) en gelijk heb je oog voor alles wat ermee samenhangt. Heerlijk om dan het interview van Frank Meester met de Duitse filosofie- professor Markus Gabriel (35) te lezen. Om te beginnen maakt hij duidelijk dat wij na de val van de Muur aan een westers feestje zijn begonnen, dat 9/11 ruw verstoord werd. “Degenen die niet waren uitgenodigd, kwamen opeens langs om ons feestje te verpesten.” Wij hadden ze gewoon niet gezien en dat noemt Gabriel pure arrogantie.
Met verfrissende directheid drukt hij zich uit. Religie speelt in het terrorisme een rol, “maar het Westen maakt hierbij een pathologische denkfout”. We zien onszelf als een wetenschappelijk en technologisch ontwikkelde samenleving die afstand heeft gedaan van de religie. “De Ander beschouwen we dienten- gevolge als een stelletje achterlijke religieuzen”. We zijn blind, aldus Gabriel. Waarom? Omdat het wetenschappelijke wereldbeeld in wezen niet verschilt van het religieuze. Voor beide geldt dat een standpunt wordt ingenomen vanuit nergens, dat alles overziet. Vanouds kan God dat, maar dat wetenschappers hetzelfde proberen te doen, wordt weinig beseft. Is dat erg? Ja, “omdat we daardoor met allerlei mythes worden opgezadeld die ons wereldbeeld vertroebelen.” Wetenschappers willen ons doen geloven dat de geest niet bestaat, dat alles materie is en dus geen sprake van vrije wil. Ook de mens wordt gereduceerd tot een ding.
Als voorbeeld noemt Gabriel het wijd verbreide fenomeen Darwinitis. Je verklaart een verschijnsel met een verhaal wat je bedenkt over premenselijke dieren. Er is niets vastgelegd in die periode, dus geen enkele zekerheid. “Dat is precies wat mythologie doet. Ik zie Darwinitis dan ook als een vorm van literatuur, maar wel slechte literatuur.” Essentieel is dat wij wezens zijn die zich ontwikkelen door activiteiten van de geest, het denken maakt vrij.

Alledaagse Wijsheden

“Wonderlijk genoeg is er tegelijkertijd trouwens ook nog eens de fantasie van het 'christelijke Europa', zelfs onder mensen die zich atheïst noemen. Die prefereren nog altijd een kerk boven een moskee. 'Moslims en christenen zijn slecht, maar christenen zijn wel iets minder slecht'. Ik zou niet gek opkijken als zelfs een atheïst als Richard Dawkins zoiets zegt. Het is echt een wijdverbreide misvatting.”

“Ons concept over onszelf gaat mee bepalen wie we zijn en hoe we handelen. Activiteiten van de geest veranderen dus door onze concepten over onszelf. Wanneer je ons reduceert tot iets biologisch als ons brein, kun je die zich historisch ontwikkelende geest nooit verklaren. Biologische processen vinden namelijk plaats onafhankelijk van hoe wij denken dat ze plaats vinden. Biologische processen zorgen voor zichzelf. Wij zijn meer dan dat. Als we denken zijn wij vrij.”


Markus Gabriel

Uitvoerige beschrijvingen van de gebeurtenissen heb ik gelaten voor wat ze zijn. Op Blendle zocht ik wel naarstig naar andere informatie en stuitte op een interview met Peter Knoope, deskundig in internationale betrekkingen en associate fellow van het Internationaal Centrum voor Contraterrorisme. Het artikel, dat handelt over de voedingsbodem van terrorisme, is van oktober 2015, dus vóór de aanslagen in Parijs en Brussel.
Eens zei een Fransman tijdens een reis door Afrikaanse landen tegen Knoope: “Het merendeel van de mensen hier is antiwesters.” Die opmerking bleef hangen, hij besefte dat dat in grote delen van de wereld het geval is. Wij hebben in Europa weinig idee van de antiwesterse sentimenten. We kijken vooral naar de toekomst, hoe mooi die kan zijn met ons democratische systeem en vergeten de geschiedenis van de vele culturen.
De begrippen ‘eerste, tweede, derde wereld’ gaven mij altijd al een ongemakkelijk gevoel. Er steekt een goed herkenbare arrogantie achter. Een voorbeeld is de seculiere levensstaat. Het gemak en de overtuigingskracht waarmee eeuwenoude religies min of meer hooghartig terzijde worden geschoven is tekenend. Knoope pleit voor achteruitkijken, vanuit de eigen tradities zoeken naar oplossingen voor rechtvaardigheidsvraagstukken en goed bestuur.
We mogen er weer over praten. Ten tijde van 9/11 en de uitspraak van president Bush: “Je bent voor ons of tegen ons”, waren dergelijke nuances niet mogelijk. Praten over diepe overtuigingen die achter daden kunnen liggen was politiek zeer incorrect, alsof je begrip voor de daders opbracht. Tijden zijn veranderd, we weten dat terroristische daden niet meer weg te poetsen zijn. We weten dat bombarderen in de ‘Arabische Lente’ slecht heeft uitgewerkt. Met die kennis en werkelijk begrip voor andere culturen moeten we verder bouwen aan een meer vredelievende wereld.

Alledaagse Wijsheden

“Criminaliteit is eigen aan de maatschappij, terrorisme eveneens. Het probleem is zodanig complex en grensoverschrijdend dat je moeilijk kunt zeggen: vanaf nu zal er nooit meer een aanslag gebeuren.”

Michèle Coninsx

“Onze overtuiging dat de moderne maatschappij zal leiden tot een wereldwijd secularisme en groeiende markt en wetenschappelijke kennis, dát modernisme wordt in grote delen van de wereld als een westerse neokoloniale agenda beschouwd.”

“Generationele solidariteit speelt een veel belangrijker rol dan wij ons realiseren. (...) Wat je bent, is voor een groot deel ingegeven door de solidariteit met je ouders. Daar moet men niet aan raken, want dan worden mensen fundamenteel in hun kernwaarden geraakt. Dat kan explosief materiaal zijn.”

Peter Knoope

De beelden dansen door je hoofd als je de voorlopige oplossing van het vluchtelingenvraagstuk hoort. Mensen uitruilen, terugsturen nadat ze de gevaarlijke overtocht hebben gemaakt, met als ‘straf’ dat ze onder aan de lijst komen van mensen die een legale status in Europa kunnen krijgen. Wetende dat we zelf de mensen in de armen van mensensmokkelaars dreven, omdat we via het vliegtuig geen vluchtelingen en asielaanvragen accepteren. Linea recta terug met het vliegtuig op kosten van de vliegmaatschappij.
Dit nieuwe Europese akkoord verdient zeker niet de schoonheidsprijs, wel een prijs voor het tot stand komen van een redelijk compromis tussen 28 landen. Voor een schoonheidsprijs is meer creativiteit vereist, zoals in Canada, waar privésponsors vluchtelingen opvangen en laten integreren in hun omgeving. Dat gebeurt per groep, die per persoon tienduizend euro neerlegt voor een jaar onderhoud. Er zitten uiteraard nog meer regels omheen, maar de voordelen van dit systeem zijn evident. Volgens Canadese organisatoren zijn er drie dingen die bepalen of een migrant slaagt: sociale integratie, taalbeheersing, werk. In het sponsorsysteem kan in het directe contact aan alle drie beter aandacht geschonken worden.
Ook hier zijn veel vrijwilligers in de weer voor de vluchtelingen, maar van een dergelijk sponsorsysteem heb ik nog niet gehoord. Ik zou het toejuichen. Ik ben het eens met de directeur van Stichting Vluchteling, Tineke Ceelen, die eenvoudigweg stelt dat we allen onder hetzelfde hemeldak slapen en uit medemenselijkheid verplicht zijn de helpende hand toe te steken. Ik ben het ook eens met hoogleraar en publicist Paul Scheffer die van mening is dat we menselijkheid en houdbaarheid moeten verbinden, want “anders gaat het hele idee van een open samenleving kapot".

Alledaagse Wijsheden

“Wij hebben de hoofdprijs in de loterij gewonnen, het grootste deel van de wereldbevolking is veel slechter af. En het feit dat ik zoveel geluk heb gehad, bepaalt dat ik mij schatplichtig voel. (...) Mensen die ergens anders geboren zijn, hebben niet minder recht op geluk en een redelijk bestaan dan jij/ik."

Tineke Ceelen

“Je kunt het een vorm van egoïsme noemen dat we hier een bepaald welvaartsmodel overeind proberen te houden midden in een wereld van wanorde, maar zou die wereld dan een betere plek zijn als wij onze vrije samenlevingen laten ontwrichten uit naam van een grenzeloze solidariteit?”

“In stabiele tijden is wantrouwen tegenover politici leuk, nu is het een luxe die we ons niet kunnen veroorloven, en het is ook niet gerechtvaardigd. (...) Politici zijn vandaag ongetwijfeld onzeker, maar je begrijpt ook waarom. De politieke elites delen erg de onzekerheid die de gemiddelde burger ook voelt – misschien valt het dus wel mee met die kloof tussen de kiezer en de politiek.”

Paul Scheffer

Bedenk de elf mooiste dagen in de Nederlandse geschiedenis en welke daarvan is de állermooiste? Quest Magazine ging ervoor en vroeg tien prominente Nederlandse historici naar hun mooiste dag (het blad kwam zelf ook met een idee). Vervolgens werden door dezelfde historici punten gegeven aan de inzendingen van de anderen. Zo kwam de ranglijst tot stand.
Gretig begon ik te lezen, wie is er nu niet verslaafd aan zulk soort lijstjes. Allengs kreeg mijn verbazing de overhand. Ik las over de oprichting van Philips NatLab (1914), de eerste broodfabriek (1856), Charter van Kortenburg (1312), oprichting VOC (1602), eerste Nationale Vergadering (1796), Suriname onafhankelijk (1975). Andere spraken me aan, zoals Nederland bevrijd (1945) en afschaffing van de slavernij (1863). Op plaats één? ‘Eerste Vrije Statenvergadering’ in 1572. Dit wordt gezien als een mijlpaal in het ontstaan van een onafhankelijke Nederlandse staat.
Ik vond de lijst doorgeschoten masculien, maar wat wil je als je tien mannen vraagt mee te werken en kennelijk geen enkele vrouw als prominent historicus kan vinden. Ik miste het sociale, de zorg, de hele vrouwenzaak bleef buiten beschouwing. Wat te denken van het vrouwenkiesrecht in 1919, van de afschaffing van de kinderarbeid, de invoering van de AOW en de bijstand?
Wel mooi om in een tijd dat we van Nederlandse grenzen af moeten nog een keer de start te huldigen op plek 1. Het was immers een belangrijke tussenstap. En dat masculiene hoort waarschijnlijk bij het blad dat als ondertitel ‘braintainment’ heeft. Dat krijg je als je het hart verwaarloost.

Alledaagse Wijsheden 

“Vrouwen hebben toegang geëist tot dat fenomenale systeem waarin ze carrière kunnen maken. Daar worden ze nu ongelukkig van, want dat systeem is helemaal niet gemaakt voor vrouwen. Het is ijzig en koud – opgezet door mannen, en volledig gericht op technologie en winst.”

“Het feit dat vrouwen vandaag carrière mogen maken in een kil systeem een feministisch succes noemen, is absolute onzin.”

“Toen ik in 1964 ging studeren, bruisten we van energie. (...) We wilden de regels radicaal veranderen. Destijds bestreden we niet de oppervlakkige symptomen; we analyséérden het systeem en wilden het indien nodig omvergooien. Hoe fanatiek de feministes van vandaag ook zijn, het systeem omvergooien staat niet op de agenda.”

Camille Paglia

Op basis van het onderzoek ‘God in Nederland’ berichten de media: ‘God verdwijnt uit Nederland’. Opvallend is de kritiekloze weergave van uitkomsten, ook door journalisten die bekend staan om hun verplicht kritische houding. Het percentage atheïsten is toegenomen van 16% naar 24%. Ik moet denken aan de uitspraak: “Ik dank God dat ik atheïst ben.” Wat speelt er onderhuids? Een ontbrekende God? Wijd dan eens een diepgravende analyse aan de gevolgen daarvan.
In het Nederlands Dagblad wordt door theoloog Alain Verheij het onderzoek tenminste kritisch tegen het licht gehouden. Dan blijkt dat ik, intens gelovige in de Goddelijke energie die alles verbindt, mezelf niet kan scharen onder de term theïst (geloven in een God die zich met ieder mens persoonlijk bezighoudt), ietsist (geloven dat er iets is als een hogere macht die het leven beheerst), agnost of atheïst. Ik ben buiten de boot gevallen en hoevelen met mij? Het Godsbeeld is te beperkt.
Als je dan de instemming met zwaar spirituele beginselen leest, dan vraag je je af waarom kranten over een afnemende spiritualiteit rappoteren. Rond drie kwart van de ondervraagden is het eens met de uitspraken: “Ik vind dat je waarheid innerlijk moet ervaren.” en “Volgens mij is er iets dat mens, wereld en natuur tot in de kern verbindt.” Zelfs een meerderheid van 58% gaat mee met de gedachte: “In elke mens is een echte, authentieke en ‘heilige’ kern te vinden die onbedorven is door cultuur, geschiedenis en maatschappij.” Dat mensen zichzelf niet ‘spiritueel’ noemen, heeft alles te maken met het alledaagse karakter die spirituele visies en beoefening gekregen hebben.

Alledaagse Wijsheden 

“Ongelovigen geloven het ongelofelijkste.”

K.H. Miskotte

“Het is de creatieve potentie in mensen die het evenbeeld van God is.”

Mary Daly

“De leringen uit India, die van de Tolteken, van de Christenen, van de Grieken, van alle samen- levingen van de wereld, komen voort uit dezelfde waarheid. Ze gaan over het terugvinden van je eigen Goddelijkheid, over het vinden van God in jezelf. Ze gaan over het openen van je hart en wijs worden.”   

Miguel Ruiz

Voortbordurend op de groeiende interesse voor mindfulness (vorig blog), is het interessant te weten dat heel wat instanties en bedrijven deze cursussen aanbieden aan hun werknemers om hen voor een burn-out te behoeden. Zo in het algemeen klinkt dit sympathiek, minder sympathiek is dat menig bedrijf of overheidsinstelling dit doet om de gevolgen op te vangen van een te zware werkdruk. Het is zoiets als
's ochtends gif toedienen, met een buisje antigif naar huis en hopen dat het antigif goed werkt, zodat je met het gif kunt doorgaan.
Minder aandacht wordt geschonken aan het feit dat veel mensen niet het werk doen dat bij ze past, waar ze echt voor gaan. Status en inkomen zijn belangrijkere aanjagers. Een actieve cursus ‘Ken uzelf’ ligt dan meer voor de hand. Waar ligt je echte kracht? Genoeg coaches die mensen daar individueel bij kunnen helpen, schakel die maar in. Volharding en overwerk zijn wellicht nuttig voor een bedrijf, maar ze kunnen niet zonder intrinsiek enthousiasme van de werknemer, want anders dient die burn-out zich onherroepelijk aan.
Verbonden voelen is ook een belangrijke ingrediënt tegen de burn-out. Johan Schaberg gebruikt daarvoor een fraaie vergelijking. “Een ruiter en zijn paard zijn op een diepe manier verbonden. Het gaat om persoonlijke aanwezigheid en vertrouwen. Met een bestuurder en zijn organisatie is het niet anders.” Als je over de gang van zaken in bijvoorbeeld de bankierswereld leest, weet je dat het juist daaraan ontbreekt.
Tot slot nog twee mooie uitspraken om het najagen van carrière te relativeren. Chinees spreekwoord: “De muren van mijn huis zijn ingestort. Wat een ruimte.” Uit Spanje: “Hoe mooi is het om niets te doen, en erna te gaan rusten.”

Alledaagse Wijsheden 

“Soms verbaas je je hoe je op deze berg bent gekomen. Maar soms vraag je je af: ‘Hoe kom ik er weer af?’”

Joan Manley

“Veel mensen verliezen hun gezondheid tijdens hun poging om rijk te worden, waarna ze hun rijkdom verliezen om hun gezondheid terug te krijgen.”

Uit de verzameling van E. C. McKenzie

Overal schreeuwt het begrip me toe, een woord dat niet vertaald kan worden: mindfulness. De woordcorrector blijft het rood ondercirkelen, ondanks het feit dat als je google om een Nederlandse vertaling vraagt, je hetzelfde Engelse woord krijgt. Letterlijk zou het zoiets als ‘volheid van de geest’ zijn. Maar is dat ook de essentie?
Toen ik een boekje van Jon Kabat-Zinn, ‘Thuiskomen bij jezelf; 108 lessen in mindfulness’ op mijn
pad trof, vond ik dat ik me er maar eens in moest verdiepen. Geleidelijk aan leek het erop dat het woord goed vertaalbaar is met ‘gewaarzijn’. Ook dit woord wordt rood onderkringeld, maar krijgt wel aandacht in de encyclopedie. Weliswaar veel minder dan ‘gewaarworden’, wellicht omdat de passieve zijnscomponent tot de vrouwelijke energie wordt gerekend en het ‘worden’, de actie, tot de mannelijke energie.
Ik heb er een duidelijk gevoel bij, maar hoe kun je ‘gewaarzijn’ nu omschrijven. Bill Bodri is van mening dat het vóór de verschijning van objecten komt, een soort oergrond. Komt het in aanraking met objecten, dan wordt het bewustzijn. Het is een staat van niet-weten, het verlicht slechts en rust in het eigen zijn. Verder lezend wordt het niet veel helderder voor mij, mijn gevoel erover wordt niet echt verwoord.
Alhoewel Kabat-Zinn het begrip gewaarzijn om de haverklap gebruikt in zijn 108 lessen, denk ik toch dat het geen adequate vertaling is van mindfulness. Dan maar eens bij het onvolprezen wikipedia te rade gaan: ‘Een vorm van meditatie waarin men zich op een niet-reactieve manier bewust is van de fysieke en geestelijke sensaties en situaties van het moment’. Wikipedia introduceert het begrip ‘achtzaamheid’ (al weer rode kringels). Al met al lijkt het op een soort aandacht die een mengeling is van gewaarzijn, gewaarworden en bewustzijn.

Alledaagse Wijsheden 

“Gewaarzijn is nabij en onbeperkt beschikbaar, maar het is gecamoufleerd, als een schuw bosdier.”

“Als het gewaarzijn de zintuigen omvat, komen ze tot leven.”

“Zelden erkennen we dat gedachten of gevoelens eigenlijk aparte gebeurtenissen zijn binnen het veld van gewaarzijn, kleine, vluchtige incidentjes in de geest, die altijd enigszins onnauwkeurig en onbetrouwbaar zijn, en soms in hoge mate.”

“We zorgen het beste voor de toekomst door nu voor het heden te zorgen.”

Jon Kabat-Zinn

Tijs van den Brink wil achterhalen waarom mensen uit de kerk stappen en bioloog Midas Dekkers is aan de beurt. Voorzichtig polst Van den Brink of Dekkers ook zonder cynisme en sarcasme kan spreken, omdat hij anders weinig van z’n binnenkant te zien krijgt. De geïnterviewde twijfelt eraan, maar wil het proberen en het lukt hem wonderwel.
Dekkers is volgens eigen zeggen hopeloos van zijn geloof gevallen omdat hij een pienter ventje was.
Hij ziet geen doel in het leven, ‘ik ben van Darwin’ en ‘we leven in een onbarmhartige wereld’. Ondanks dat is hij erg tegen de dood, het zou afgeschaft moeten worden. Tegen die achtergrond is zijn intense zoektocht naar het diepe verlangen van de mens naar geborgenheid ­– door hem ‘thigmofilie’ gedoopt, het vriendelijke zusje van claustrofobie – te begrijpen.
Hij raakt met zijn visie aan de leegte die zich meester kan maken van mensen als het leven als volstrekt zinloos wordt ervaren. Olie B. Bommel's schepper Marten Toonder zei eens: “Er is niets rampzaliger dan een maatschappij die alle geloof verloren heeft.” Dat zal zo zijn, maar gelukkig is er volop geloof, alleen minder gekoppeld aan kerken en hiërarchie.
Een voorbeeld: als ik over Buurtzorg lees, dan proef ik daarachter het diepe geloof in de zinvolheid van het leven. Het idealisme straalt ervan af, realistisch omgezet in de praktijk. Uitvinder Jos de Blok reist de wereld af om de principes uit te leggen. Een thuiszorg organisatie die werkt met zelfstandige teams van verzorgers in het veld en daarbij de managementlagen weert. “Ons uitgangspunt is vertrouwen en vakmanschap.” De hele opzet bruist van een geborgenheid die ver reikt. Thigmofilie naar buiten in plaats van binnenshuis, ik ga er nog een mooi woord voor verzinnen.

Alledaagse Wijsheden 

“Het is genoeg dat onze vaderen geloofden. Zij hebben alle gelovigheid verbruikt waarover de menselijke soort beschikte – en ons vermaakten zij de scepsis, waarvoor zijzelf bevreesd waren.”

Oscar Wilde

“Geloof dat teniet kan worden gedaan door lijden, is geen geloof.”

Richard Wurmbrand

“Bomans was bang voor de natuur. Dichter bij respect kun je niet komen.”

Midas Dekkers

Aandoenlijk simpel, een bioloog die juichend vertelt over het experiment, waarbij getracht wordt ‘wetenschappelijk calculerend te berekenen’ wat in je lichaam gebeurt om verliefd te worden. Dat vindt hij een geweldige uitdaging. “Kan ik de liefde in een excel sheet proppen?” Hij straalt bij de gedachte dat het wellicht gaat lukken.
Ik mocht dit tafereel gadeslaan in de nieuwste RTL 4 productie ‘Married at first sight’. Mensen die elkaar niet kennen worden heteroseksueel aan elkaar gekoppeld na grondige analyse door een bioloog, psycholoog en seksuoloog. Wordt er een match gevonden, dan worden de kandidaten ervan op de hoogte gebracht en leren ze elkaar kennen op het moment dat hun huwelijkssluiting voltrokken gaat worden.
Dat laatste zit ik niet zo mee. Toen de gang van zaken aan de deelnemers uitgelegd werd, was de consternatie groot, verschillende aanwezigen haakten af. Maar ach, waar maak je je druk om, je
kunt tegenwoordig al digitaal scheiden voor 375 euro. Je hebt dan vast wel een hilarisch vrolijke huwelijksdag gehad.
Ik geloof graag dat wetenschappers in staat zijn een passend verstandshuwelijk of vriendschapshuwelijk tot stand te brengen. Maar voor verliefdheid, de vonk, de spanning zijn hun aannames fout. Gezocht wordt naar gelijkgestemdheid, vergelijkbaar dna met de belofte een gelukkig huwelijk in het verschiet. Ten eerste: mensen worden niet verliefd op hetzelfde, maar juist op het andere wat ze in zichzelf willen ontwikkelen. Was dat niet zo, dan werd je als vrouw beslist verliefd op je hartsvriendin en als man op een van je beste vrienden. Ten tweede: verliefdheid is niet bedoeld om het blijvende geluk te vinden, het is een leerschool die moeilijk en pijnlijk kan zijn. Afwachten dus maar wat deze wetenschappers ervan gaan brouwen.

Alledaagse Wijsheden

“Een geliefde is een man die je niet huwt, omdat je hem graag mag.”

Vanessa Redgrave 

“Het huwelijk is een gijzeling onder staatstoezicht.” 

Helen Bells

“Het is niet gemakkelijk om geluk in onszelf te vinden en het is niet mogelijk het ergens anders te vinden.”

Agnes Repplier

Terwijl wij in Nederland over drie jaar het eeuwfeest van het vrouwenkiesrecht vieren, zijn de Zwitsers nog niet eens op de helft. Pas in 1971 besliste de bevolking per referendum dat vrouwen ook naar de stembus mochten. Zoiets maakt me al erg argwanend jegens een referendum, het kan vooruitgang dus aardig tegenhouden. Horen ze daarom niet bij de EU en euro?
In de jaren tachtig heb ik een blauwe maandag gewerkt voor  het wetenschappelijke bureau van D66. Ook toen al begreep ik weinig van de referendum drift. Jan Terlouw vroeg zich in een interview een keer af wat er in ’s hemelsnaam tegen een referendum kan zijn, iedereen mag toch meebeslissen?! Nou, ik wist dat wel. Voor je het weet gaan we als de emoties hoog oplopen richting doodstraf en andere barbaarse gewoonten. Ik zal niet zeggen dat het huidige democratische systeem vlekkeloos werkt, er valt nog veel aan te verbeteren, maar referenda jagen me de stuipen op het lijf. Een parlement is er om algemene waarden en maatschappelijk belangen te dienen, wat heel wat anders is dan de som van vele miljoenen privé waarden en belangen.
Altijd prettig als je dan in je denkbeelden gesteund wordt door een promovendus. John-Alexander Janssen is van mening dat regelmatig raadplegen van de volkswil de democratie juist verzwakt. Het gekozen parlement wordt een uitvoerder, verhuist naar de zijlijn. “Of erger: het parlement degradeert tot een applausmachine”, het plooit zich naar de volkswil. De noodzaak om te stemmen voor een volksvertegenwoordiging vervalt in feite.
Het zal duidelijk zijn, ik ga niet stemmen bij het komende referendum over Oekraïne. Het is dan wel geen dwingend volksadvies, maar een stap in die richting vind ik al doodeng.

Alledaagse Wijsheden

“Wat raakt aan het parlement, zal raken aan de sociale cohesie. Gaan we door op deze weg (van referenda), dan komt het werkelijke nepparlement in zicht. Een te hoge prijs voor meer democratie.”

John-Alexander Janssen 

“Als je te veel denkt over herkozen worden, is het erg moeilijk een herverkiezing waard te zijn.”

Woodrow Wilson 

“Als niemand tevreden is, dan heb ik mijn werk goed gedaan.”

Joke Schauvliege   (minister van Omgeving, Natuur en Landbouw, België)

Zo makkelijk als er gedaan wordt over het recht om een aanstaande wereldburger met het syndroom van down weg te laten halen, zo moeilijk wordt er gedaan over het recht van de demente mens om voor euthanasie te kiezen. Vreemd, het omgekeerde is logischer als de demente persoon ooit verklaard heeft bij dementie euthanasie te wensen. Zelfbeschikking staat hoog genoteerd, de demente heeft dat zelf kunnen aangeven. Daarbij komt dat een belangrijk criterium ondraaglijk en uitzichtloos lijden is. Voor de nieuwe wereldburger is dat niet aan de orde.
Wat steekt erachter? Ten eerste natuurlijk het sinds heel kort (in het licht van de gehele mensheid) wijdverbreide seculiere idee dat de menselijke vrucht geen bewustzijn en geen ziel heeft, dus geen wil. Een twijfelachtige aanname. Ten tweede zal de menselijke identificatiedrift een rol spelen: kan het mij overkomen? Nee, als aanstaande wereldburger met down, ja, als demente oudere. Dus die laatste groep beschermen we beter dan de eerste.
Laten filosofen zich hier maar eens over uitspreken, zij zijn op zoek naar het wezen van de dingen en het leven, én zij worden geacht logisch en consequent te redeneren. Niet gemakkelijk, zo’n normatieve wetenschap, wat ook blijkt uit het feit dat vakgenoten onderling behoorlijk van mening kunnen verschillen. Maar ik ga er wel van uit dat zij de onderliggende aannames goed boven tafel kunnen krijgen.
Wat mij betreft beschermen we beide groepen erg goed, maar dat is dan in de eerste plaats een gevoelskwestie. Ik vrees dat ik niet tot het gilde der filosofen zou worden toegelaten, ik houd me dan ook maar bij mijn eigen type wijsbegeerte en (socio)logisch denken annex voelen.

Alledaagse Wijsheden

“Als mens zitten we natuurlijk ontzettend gevangen in de werkelijkheid, in ons fysieke omhulsel. Maar we hebben een geest die z’n vleugels kan uitslaan.”

Robbert Dijkgraaf

“De evolutie voltrekt zich op twee niveaus: je hebt de geestelijke ontwikkeling, maar ook de materiële ontwikkeling. (...) De geestelijke substantie van de mens is de ziel en deze komt rechtstreeks vanuit de oerkern, wat eigenlijk de goddelijke vonk in ieder mens is. (...) Darwin spreekt alleen over stoffelijke evolutie.”

William Gijsen

“Indien ik geen gevoel voor humor had, dan zou ik al lang geleden zelfmoord hebben gepleegd” verklaarde  Mahatma Gandhi eens. Het zal overdrachtelijk bedoeld zijn en hij heeft gelijk dat humor op zijn tijd verlichtend werkt. Over zelfmoord gesproken, de Belg Herman Brusselmans zei eens: “Vroeger overwoog ik wel eens zelfmoord. Tot ik bedacht: wie vermoordt er nou zo iemand als ik? Toch alleen een idioot?”
Het mooie van Ghandi is dat subtiele humor ook in zijn alledaagse benadering een plaats kreeg. Toen hij in Buckingham Palace een tea-party bijwoonde en in zijn gebruikelijke lendedoek en omslagdoek van Khadi verscheen, vroeg een Engelse verslaggever hem na afloop: “Gelooft u niet dat u een tikje te eenvoudig gekleed was voor zo’n gelegenheid?” Ghandi’s antwoord: “Zijne majesteit had genoeg kleren aan voor ons allebei.” Bij een andere gelegenheid vroeg een journalist: “Kunt u mij het geheim van uw leven in een paar woorden zeggen?” Zijn antwoord getuigt van een veelzeggende eenvoud: “Ja”, grinnikte hij, “doe afstand en geniet.”
Hoewel ik zelf meer werk met de humor van de herkenning, houd ik ook erg van de melige lach die absurdistische humor teweegbrengt. Manfred van Doorn pakt er regelmatig mee uit in zijn boek ‘Flitsen van het sublieme’: “Een vriend liep op een hete zomerse dag langs de boulevard van Zandvoort. Dorp inwaarts stond een eindeloze file auto’s. Mijn vriend zegt tegen zijn vriendin: ‘Dat ziet er gezellig uit. Laten we een auto huren en meedoen.’”

Alledaagse Humor

“Wie ben ik om aan mezelf te twijfelen?”    

Loesje

“Gerard is een atheïst, maar hij doet er al een hele tijd niets meer aan.” 

Herman Finkers         

“An eye for an eye only ends up making the whole world blind.”

Mahatma Ghandi

Vaak hoor je dat we in een ik-tijdperk leven. Bij zulke betogen wil ik nog wel eens kanttekeningen plaatsen. Kijk om je heen en zie hoeveel zorg en naastenliefde er is. Nu ben ik een artikel tegen- gekomen dat de ultieme ik-gerichtheid vertegenwoordigt en de auteur verwacht dat zijn ideeën door de meeste mensen gedeeld worden.
Jurist en filosoof Martin Buijsen geeft hoog op over het project ‘aanzienlijke levensverlenging’. Dat
er tegenstanders zijn van het verhogen van de leeftijd tot 400 jaar beseft hij wel, maar de voorstanders begrijpt hij veel beter. Ouderdomskwalen zijn doodsoorzaak nummer één en wie wil nu niet dat deze ouderdomskwalen achterwege blijven?! Buijsen stelt dat grote levensverlenging raakt aan de zin van het leven. Hij verbindt de waarde van onze levens aan ons subjectief gevoelde welbevinden. Hoe meer jaren met positieve ervaringen, hoe beter.
Wat ik erop tegen heb? Deze vorm van ik-verslaving heeft geen oog voor de cirkelgang van een mensenleven, toont onbegrip voor de helende kracht van als negatief beleefde ervaringen, bezit weinig empathie jegens nieuwe wereldburgers. Enzovoort. Neem deze: “Bij een hogere levensverwachting neemt de economische behoefte aan 'nieuwe' mensen domweg af.” Doorgaan tot er geen nieuwe mensen meer nodig zijn?
Ook haalt hij de Britse biogerontoloog Aubrey de Grey aan die het nog bonter maakt. "Ouder worden is echt barbaars. Men zou het moeten verbieden. Ik heb geen behoefte aan enig ethisch argument. Ik heb geen enkel argument nodig. Mensen laten sterven is slecht." Toch maar mijn argument en ook ik verwacht dat het door velen gedeeld wordt: dat door levensvoltooiing voortgang en vernieuwing mogelijk gemaakt worden voor nieuwe generaties is ronduit een zegen!

Alledaagse Wijsheden

“Zelfs die heidense levensomarmer Nietzsche had weinig op met geluk dat niet uit lijden geboren was.”

Robert & Edward Skidelsky 

“Als je in de kern blijft en de dood met je hele hart omarmt, zul je eeuwig blijven leven.”

Byron Katie

Een mooie eye-opener, prima gepresenteerd door Maite Vermeulen van De Correspondent. Voor haar onderzoek vroeg ze een straatarme man, die leefde in een sloppenwijk in Haïti: ‘Als je één ding mocht noemen dat je leven écht zou veranderen, wat zou dat dan zijn?’ Nee, geen beter huis, extra eten of onderwijs voor de kinderen, maar een kadaster. Dat ergens vastligt dat de grond die je bewerkt echt van jou is. Dankzij Napoleon zijn wij dat al heel gewoon gaan vinden, we beseffen nauwelijks meer welke regulerende kracht ervan is uitgegaan.
Zoals vaker, kan een groot goed voor arme, slecht georganiseerde bevolkingsgroepen een meer welvarende bevolking in de weg gaan zitten. We zien dat bij het onderwijs. Geweldig als over de hele wereld kinderen naar school gaan, basale kennis tot zich kunnen nemen. Het onderwijs wordt echter zo verheerlijkt, dat de simpele regel is geworden: hoe meer, hoe beter. Kennis en vaardigheden door aanleg en ervaring krijgen minder waardering.
Nu kan ik mij voorstellen dat ook het kadaster veelbelovende ontwikkelingen in de weg staat. Het werkt samenwerken tegen, terwijl de aarde voor ons allen is. Gezamenlijke verantwoordelijkheid voor land kan het beste gerealiseerd worden in kleiner gemeenschapsverband. Het sluit aan bij de ontwikkeling die filosoof Benjamin Barber bepleit. Creëer een wereld zonder landsgrenzen en hevel de macht over naar burgemeesters. Democratie werkt beter op stadsniveau dan op nationaal niveau. Barber beperkt zich tot de steden, maar dat dient natuurlijk uitgebreid te worden naar landelijke gebieden. Mensen hebben meer vertrouwen in de burgemeester dan in de premier, het is dichterbij. Van dat vertrouwen moet je het hebben, zeker bij het gezamenlijke gebruik van land.

Alledaagse Wijsheden

“Keer op keer luidt de conclusie: bureaucratie - bureaucratische zekerheid - is wat arme mensen nodig hebben om uit de armoede te klimmen. (…) De boeren die hun grond ook op papier bezitten, gaan meer investeren.”

Maite Vermeulen

“In een wereld zonder grenzen heb je ziektes zonder grenzen, een markt zonder grenzen, terrorisme zonder grenzen, technologie zonder grenzen, arbeid zonder grenzen, vluchtelingen zonder grenzen - terwijl ons bestuur nog steeds gebaseerd is op grenzen tussen landen. Daarom zijn zoveel regeringen verlamd.”

Benjaminn Barber 

(Een nieuw parlement van burgemeesters uit de hele wereld komt in september voor het eerst bijeen in Den Haag.)

Het lied van Claudia de Breij dat langs vele kanalen zijn weg vindt. Bij begrafenissen, tv-programma’s, op scholen klinkt de muziek en doen de woorden hun werk. Mensen worden massaal geraakt, ontroerd. Het toont de wankele basis van de seculiere gelovige. “Mag ik bij jou schuilen, Als het nergens anders kan? En als ik moet huilen, droog jij m’n tranen dan?” Het houvast wordt gezocht bij die ander, die nooit zo’n belofte kan aangaan.
Het vervolgt: “Want als ik bij jou mag,
 Mag jij altijd bij mij.
 Kom wanneer je wilt,
 Ik hou een kamer voor je vrij

.” Hier zien we het wereldse, voorwaardelijke karakter van de afspraak. Alleen als ik bij jou mag, dan mag jij bij mij. Verder lijkt het een vrij exclusieve belofte. Zoveel vrije kamers heeft een mens niet in zijn huis en ook het hart is in dit opzicht beperkt.
Het lied maakt niet alleen furore bij mensen zonder godsdienst, die zichzelf als niet-religieus ervaren. Het EO tv programma ‘Bakkie Troost’ opent met het couplet, op katholieke begrafenissen is het te horen. De ontroering heeft een religieus (diep gevoeld verbindend) karakter. In die ander wordt een vervanging van het blijvende, het goddelijke gezocht, een niet aan aardse onvolmaaktheden gebonden zekerheid.
Een wankele basis dus, want die ander kan je geen goddelijk houvast geven. Alleen binnen de eigen innerlijke kern is die kracht te vinden. Dit sluit liefde en vriendschap zeker niet uit en de gevoelens zullen zuiverder zijn, naarmate minder gerekend wordt op de steun van de ander.

Alledaagse Wijsheden

“Slechts die mens is tot de hoogste graad van vriendschap in staat die ook zonder haar kan leven.”

Ralph Waldo Emerson  (eerder gebruikt aan het slot van blog 12 januari j.l.)

“Ik stond als een heldere spiegel voor je. Je wierp een blik op me, zag je eigen beeld en zei:
‘Ik heb je lief’, maar in werkelijkheid had je in mij jezelf lief.”

Kahlil Gibran

 “Het allerdiepste en allerrijkste in mij waarin ik rust, dat noem ik God.”

Etty Hillesum

Zwaartekrachtgolven zijn ontdekt, sterrenkundigen zijn lyrisch. Informatie kan verkregen worden over de mysterieuze zwarte gaten op miljarden lichtjaren afstand. Abracadabra voor mij. Mijn herkenning licht op als Govert Schilling constateert dat deze kennis ertoe kan leiden dat “de twee belangrijkste pijlers van de natuurkunde, de relativiteitstheorie die de macrokosmos beschrijft en de quantumtheorie van de microkosmos, eindelijk onder één gemeenschappelijke noemer zijn gebracht.” Dat was me langs spirituele weg al wel duidelijk dat macro en micro één zijn.
Nog zo’n spirituele brainwave: ik zag opeens een samenhang tussen de discussie over het basisinkomen en de schepping van de mens met een vrije wil. Zo’n visioen hoe het gegaan is toen in het kosmische plan de mens met vrije wil als mogelijkheid aan de orde kwam. Argument voor: bewustwording via dualiteiten kan sneller gaan op deze wijze, liefde leer je beter kennen als je weet wat angst is. Argument tegen: bloedlink, zulke mensen met vrije wil kunnen rare dingen doen, elkaar mishandelen, afmaken. Het plan is doorgezet, er is lef getoond. En wat zien we nu in de wereld: zowel voorstanders als tegenstanders hebben gelijk gekregen. Maar juist omdat de mensheid naar verbetering zoekt, blijkt het een waardevol kosmisch plan te zijn.
Dat verwacht ik ook als het basisinkomen wordt ingevoerd. De voorstanders krijgen gelijk. Het zal veel moois brengen, authentieke werkmotivatie en zorg voor de directe omgeving. Ook de tegenstanders krijgen gelijk. Er zullen heel wat mensen zijn die er de kantjes vanaf lopen, niet met geld kunnen omgaan, blijvend klagen dat het niet genoeg is. Maar ook hierbij zal al doende naar verbetering gezocht worden en zal het een waardevol menselijke schepping blijken te zijn. Nu alleen nog het lef om met kracht van start te gaan!

Alledaagse Wijsheden

“Werken voor je geld is uit. Vanaf nu werkt iedereen voor de samenleving.”

Loesje 

“In een mensenlichaam moet de ziel leren te overleven met een vrije wil en met zelfreflectie.”

William Gijsen 

“Net als religie geen recht heeft om te claimen dat de wereld plat is of dat de zon rond de aarde draait, heeft de wetenschap geen recht om te claimen dat er geen God is, en dat er geen ziel binnen ons is.”

David Fontana

Ooit moest ik een lezing geven over ‘duurzame relaties’. Een kolfje naar mijn hand natuurlijk, van relaties heb ik mijn levenswerk gemaakt. Hoe bouw je duurzame relaties op? De basis voor dit relatiemanagement zal duidelijk zijn, blijvend werken aan een duurzame relatie met jezelf, met je motivatie, reflectie op je gedachtestromen, waardering voor je eigen fouten en geslaagde activiteiten, voor je (innerlijke) ontwikkeling.
Duurzame relaties met anderen, wat behelst dat zoal? In definities wordt veel nadruk gelegd op blijvend, bestendig, lang durend. Als dat het enige is, vallen lang durende, buitengewoon gespannen en/of liefdeloze (familie)relaties ook onder het begrip duurzaam. Dat kan niet de bedoeling zijn. De nadruk op een ‘lang durende relatie’ doet mij altijd denken aan het interview met een 92 jarige vrouw die twee jaar eerder na een zestigjarig huwelijk haar man had verloren. Op de vraag van de journalist
of ze in die zestig jaar nu nooit eens aan echtscheiding heeft gedacht, antwoordde ze: “Nee, nooit aan echtscheiding, wel aan moord.” Waarmee trouwens niet gezegd wil zijn dat haar relatie dus liefdeloos was.
Essentie voor een duurzame relatie is wat mij betreft een diep liggend vertrouwen in elkaar. Door alle meer of minder waardevolle strubbelingen en problemen heen is dat vertrouwen bestendig. Het is een energie die voelbaar is. Duurzaamheid van de relatie qua tijdsspanne strekt zich ook uit tot ver na een echtscheiding of de dood van een van beiden. Uiteindelijk gaat het om een kwaliteit van het hart, daar heeft een duurzame relatie haar hechte grondslag.

Alledaagse Wijsheden 

“Je kunt het hele universum afzoeken naar iemand die je liefde meer verdient dan jijzelf, maar die persoon zul je nergens vinden. Jijzelf, net als ieder ander in het hele universum, verdient in de eerste plaats je liefde en affectie.”

Boeddha

“Als archetype zet Aphrodite vrouwen ertoe aan om in relaties eerder naar intensiteit te streven dan naar duurzaamheid, veel waarde te hechten aan creativiteit en open te staan voor veranderingen.”

Jean Shinoda Bolen

Lange tijd had ik niets van hem gehoord en daar was hij weer: Abram de Swaan. De man die mij ooit een ‘supermarktsocioloog’ noemde. Dat klinkt natuurlijk niet wetenschappelijk erudiet, maar ik was wel blij met deze aandacht van een vermaard socioloog. Nu poneerde hij in Het Parool de stelling dat fundamentalisme niet voortkomt uit religie, maar ontstaat doordat mannen zich bedreigd voelen door emanciperende vrouwen. Deze mannen krijgen de neiging vrouwen te onderdrukken. Religie is daarvoor een instrument, geen oorzaak.
Een aardige visie en we houden ons hier in Nederland nog redelijk in toom. Dat komt volgens De Swaan omdat we een paar eeuwen de tijd hebben gehad eraan te wennen dat vrouwen bijna alles net zo goed kunnen als mannen. Dat ze daar gemiddeld minder voor betaald worden, blijft buiten beschouwing. Bovendien is ze duurder uit, blijkt elders in die krant: ‘Vrouw betaalt meer voor hetzelfde’. Vrouwen betalen aanzienlijk meer dan mannen voor hetzelfde verzorgingsproduct. Als vrouw kun je maar beter een mannenluchtje opspuiten, is het advies.
Hoewel ik meer voor ‘het vrouwelijke’ dan voor individuele vrouwen in de bres spring, vind ik het wel belangrijk dat er krachtige voorbeeldfiguren zijn. Dus ‘Hillary for President’ spreekt me aan. Dit is echter ruw onderuit gehaald door een interview met de democratische tegenkandidaat Bernie Sanders. Met alles wat deze ‘democratische socialist’ met verve te berde brengt, ben ik het eens: klimaat, inkomens- en vermogensongelijkheid, werkloosheid, instortende middenklasse, gevangeniswezen, wapenbezit, immigratiebeleid, gezondheidszorg. Zijn overtuigingskracht is aanstekelijk, een politieke revolutie staat hem voor ogen, waarbij jongeren en kiezers uit de arbeidersklasse massaal naar de stembus komen. Sander’s vrouwelijkheid is naast zijn mannelijkheid goed ontwikkeld, het Witte Huis kan dat gebruiken.

Alledaagse Wijsheden

“Wat vrouwen ook doen, zij moeten het twee keer zo goed doen als mannen om half zo goed gevonden te worden. Gelukkig is dat niet moeilijk.”

Charlotte Whitton

“Hoe meer mannelijke vrijheid de vrouw in zichzelf absorbeert, hoe meer haar vrouwelijke verlangen naar liefde echte liefde wordt.”

Lisette Thooft

“Als een man het over ‘voelen’ heeft, bedoelt hij: voel je wat ik vaststel of bedoel?
Als een vrouw het over ‘begrijpen’ heeft, bedoelt ze: begrijp je wat ik voel?

William Gijsen

Het staat me nog scherp voor de geest, de tante die alsmaar klaagde over slapeloosheid. Daar begreep ik als tiener niets van, je ging toch gewoon aan leuke dingen denken als je niet sliep. Ik had voor mezelf dus de cognitieve therapie uitgevonden, de behandelmethode die zich richt op verandering van storende denkpatronen.
In NRC.next las ik een artikel over depressie, de aandoening die op de lijst staat volksziekte nummer 1 te worden. Eus van Someren houdt een gloedvol betoog om slapeloosheid als oorzaak serieus te nemen. Dan vraag je je af wanneer we het stempel ‘slapeloosheid’ op nachtelijk gedrag drukken. Al surfend door het internet word ik bedolven onder definities die mij vooral duidelijk maken dat slapeloosheid een subjectief ervaren is. En er komen nare dingen uit voort: stress, sneller dik, slecht geheugen, gauw geïrriteerd, minder geluksgevoel, meer rimpels, etc. Te lang slapen is trouwens ook niet best. Dokteronline: “Naast bovengenoemde risico’s (en dat waren er al een heleboel!) kan te veel slapen rugpijn en hoofdpijn veroorzaken en is er een groter risico op diabetes, overgewicht, depressie, hart- en vaatziekten en Alzheimer.” Vrolijke mensen, die deskundigen.
Van Someren vindt dat slapeloosheid vroegtijdig met cognitieve therapie aangepakt moet worden om een depressie te voorkomen. Hij haalt Freud aan, die depressie beschrijft als een inwendige woede. Daar kan ik me iets bij voorstellen. Die woede richt zich gestuwd door mannelijke energie naar buiten, agressie en geweld jegens anderen. De vrouwelijke energie zal de woede naar binnen trekken, machteloosheid, gebrek aan zelfwaardering. Zo bezien lijkt cognitieve therapie mij een symptoom- bestrijding. Het gaat om een gemis aan levensenergie die niet uit het denken voortkomt, maar uit het hart. Daarbij past een begeleiding bij de zoektocht naar wie je bent, wat je inspireert, energie geeft.

Alledaagse Wijsheden

“Ken het mannelijke, maar blijf bij het vrouwelijke: sluit de wereld in je armen.”

Byron Katie 

“Vergeef jezelf als je geen vrede hebt. Op het moment dat je je onvrede volkomen aanvaardt, verandert je onvrede in vrede.” 

Eckhart Tolle

“Dankbaarheid is een tegengif dat woede in genade verandert.”

Jalälad ad-Dïn Rümï (13^e eeuw)

Paths are Many, Truth is One, een veel gebruikte uitdrukking om de veelheid van religieuze stromingen te duiden, die eenzelfde eindpunt kennen. In principe is er dus een grote keuze. Voor mij is de leidraad of het gedachtegoed resoneert, of ik er blij van word.
Dat overkwam me in sterke mate toen ik voor het eerst over gnosis las. Het was geen afgeronde visie op levensvragen, maar het aspect van ‘innerlijk weten’ sprak me direct aan. De blijdschap die ik voelde, het ‘ja, natuurlijk’ herinner ik me nog goed. Een groot deel van mijn leven beschouwde ik mezelf als min of meer agnostisch, maar nu ervoer ik mezelf als gnostisch. M’n dagelijkse activiteiten worden er niet door beïnvloed, geen bijeenkomsten van gnostici, geen rituelen, meditaties, etc. Wel een diep vertrouwen dat je meegaat op de stroom, dat je intuïtief een bestemming najaagt die diep in jezelf verankerd ligt.
Het principe van resoneren pas ik ook toe op aardse zaken, zoals uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Resoneren ze niet, dan skip ik ze automatisch om innerlijke vervuiling tegen te gaan. Deze week ervoer ik weer de blijdschap van een resonerende uitkomst. Een internationaal onderzoeksteam kwam tot de conclusie dat bij lichamelijke inspanning je lichaam nauwelijks meer energie gebruikt dan als je op de bank zit. Geen open deur, maar ik had het als tiener voor mezelf al wel uitgevogeld, zonder de intelligente verklaringen die dit onderzoek begeleiden.
Achteloos voegen de onderzoekers eraan toe, zonder het onderzocht te hebben, dat minder eten de enige mogelijkheid is om af te afvallen. Daar moeten ze dan nog maar eens onderzoek naar doen.
Mijn ervaring is dat de psychische gesteldheid een grote invloed heeft op het effect van de ingenomen calorieën.

Alledaagse Wijsheden 

“Zelfkennis op het diepste niveau is tegelijkertijd kennis van God; dat is het geheim van gnosis.”

Elaine Pagels

“Onthoud dat waar je hart is, ook je schat is. Je gelooft in datgene waaraan jij waarde toekent.
Als je bang bent, ken je aan het verkeerde waarde toe.”

Een Cursus in Wonderen

Zijn naam hoeft maar op het affiche te prijken en mijn interesse is gewekt: Victor Löw. Het begon met de film ‘Karakter’ naar het boek van F. Bordewijk. Hij speelde advocaat De Gankelaar, geen hoofdrol, maar wel zó overtuigend en komisch dat ik het gevoel had dat de gewonnen Oscar in de categorie ‘Beste niet-Engelstalige film’ (1998) aan hem te danken was. Daarna heb ik heel wat stukken gezien waarin hij schitterde, De Gankelaar bleef echter mijn favoriet.
Voor het eerst las ik een interview met hem (AD). Achter de vele rollen denk je de mens wat te kennen, maar het klopte niet. Ik had geen diepzinnige twijfelaar met duizend waaromvragen in hem gezien. Een van zijn verhalen start hij met de constatering dat hij er niets van weet, om dan omstandig uit te leggen dat iedereen de hoofdrol speelt in zijn eigen leven met de anderen als antagonisten. Hij vertelt inter- viewer Jeroen Schmale dat zij samen deze interviewscène spelen, dat Schmale nu denkt hem te kennen, “maar zo ben ik niet. Want zoals jij mij ervaart, zo ervaar ik mezelf niet.” Begrijpen doet hij er naar eigen zeggen niet veel van.
Eén zekerheid heeft hij wel, namelijk dat hij niet gekozen heeft om geboren te worden, noch om dood te gaan. Nu kan ik als  tegenpool fungeren. Natuurlijk heeft hij op zielsniveau gekozen voor deze geboorte in dit gezin. En straks zal hij op zielsniveau beslissen dat het genoeg geweest is, dat er niets meer te leren valt en kiest hij voor de dood. Ik hoef dat in mijn antagonistenrol niet verder uit te leggen, ik twijfel niet.

Alledaagse Wijsheden 

“Het verschil tussen geest en ziel is zoals het verschil tussen de zon en de straal.
De straal is de straal van de zon, maar toch is de zon de zon en de straal de straal.”

Hazrat Inayat Khan

“Voor mij is ‘dood’ veel realistischer dan de staat waar wij nu in zitten, in het lichaam. Als je dood bent, kun je namelijk niet om de energie en de liefde heen. Je kunt niet nadenken, maar alleen zijn zoals je werkelijk bent.”

Christa Doornewaard (na een bijna-doodervaring)

“Geloof is niet vereist, je zal hoe dan ook reïncarneren. Een blad hoeft niet in fotosynthese te geloven om groen te worden.”

Chelsea Quin Yarbro

Loop je op een zonnige winterdag in een van de twee wonderschone Wageningse arboreta en dan word je opgeschrikt door een bordje, net buiten de arboretumgrens bij een grote vijver, met de volgende tekst:
“Beste Vissers” Als ik op zo'n mooie dag in zulke fraaie natuur ronddool wil ik er niet aan herinnerd worden dat er ook vijvervissers zijn.
“Hier vissen geen probleem” Halleluja, geen probleem?? Vissen als sport is een enorm probleem en volstrekt niet sportief.
“Maar er zijn wel wat regels” De enige mogelijke regel is volgens mij: ‘Sportvissen is slecht voor de vissen en voor je karakter. Niet doen dus!’.
“1. Graag na het vissen de rommel opruimen” Die karakter rommel werk je niet snel weg.
“2. Zorg dat niemand last van je heeft” Vallen die vissen daar zelf ook onder??
“3. Het is niet toegestaan dat er vis meegenomen wordt uit de vijver” De tranen springen je toch in de ogen. Alleen maar verwonden mag, geen zachte dood met als zingeving voedsel te zijn voor andere dieren of mensen.
“4. Het voeren beperkt houden graag !!!! (schadelijk voor het water)” Wel hart voor het water, geen hart voor de vissen.....
“Hierbij wens ik jullie veel visplezier en een goede vangst” Auw-Auw-Auw
M’n blog van 21 januari eindigde ik met de vraag wat aan het eind van de 20^e eeuw aan de schandpaal zal hangen wat wij nu nog normaal vinden. Ik ga ervan uit dat sportvissen een plaats krijgt op die lijst. 

Wietse Logica

“Vist u?” –
“Neen, ik verdrink wormen.”

“Ik kom voor die job van leeuwentemmer.” –
“Dat is jammer. Ik heb net iemand aangenomen. Maar kom morgen eens terug.”

“Wat moeten we doen als we een bedreigde diersoort een bedreigde plantensoort zien opeten?”

Chantage:
“Als u mij die loonsverhoging niet geeft, vertel ik aan iedereen dat u ze mij wel gegeven hebt.”

“Sommige dingen moet je geloven om ze te kunnen zien.”

Wiet van Broeckhoven

Bij ‘inclusief denken’ (vorig blog) past ook ‘inclusief wonen’. Het is een uitdaging om daar goed
vorm aan te geven. Na de industriële revolutie maakten gezinnen zich massaal los uit familie- en gemeenschapsverband. Architecten hielpen daarbij  een handje. In verslagen van deze beroepsgroep valt zo’n eeuw geleden te lezen dat bij de gezinshuizen gezorgd moest worden voor een hoge mate van privacy naar de buitenwereld. Heggen en schuttingen konden daarbij van dienst zijn. Ook werd de nadruk gelegd op het klein houden van keukens, geen woonkeukens meer waar familie en buurtgenoten gemakkelijk konden aanschuiven door de open keukendeur.
Die privacy werd steeds belangrijker gevonden. Was eerst de privacy bínnen het gezin niet van belang, meer kinderen op een slaapkamer was normaal, nu vinden we dat elk gezinslid eigenlijk ook een eigen plekje in huis moet hebben. Wat kunnen we dan nog verstaan onder inclusief wonen, als we ook aan deze sterk ontwikkelde privacybehoefte tegemoet willen komen?
De deeleconomie wijst de weg. Dat eigen plekje kan gehandhaafd blijven in grotere wooneenheden.
Er wordt niet meer aan privé keukentafels bijgeschoven, centrale ontmoetingsruimtes, gezamenlijke wasmachines, vrieskisten, auto’s, etc. verschaffen sociale contactmogelijkheden op zelf verkozen momenten. Groepswonen is aantrekkelijk, met name voor ouderen en voor mensen met een minder goed gevulde portemonnee. 
De overheid brengt versnelling én vertraging aan in deze ontwikkeling. Versnelling door het gesubsidieerde zorgniveau terug te dringen en meer te verwachten van de sociale omgeving.
Vertraging door de leefvormafhankelijke hoogte van de AOW. Zodra je met meer mensen gaat samenwonen krijg je minder geld, terwijl juist voor ouderen het gezamenlijk wonen zoveel
voordelen heeft. Dit is een ontmoedigende economische prikkel. Het proces zou gediend zijn bij individualisering van de AOW, hetzelfde bedrag voor iedere gerechtigde, onafhankelijk van de leefvorm.

Alledaagse Wijsheden

“En de Heer zei tegen de Rabbi: ‘Kom, ik zal je de Hel laten zien’. Zij gingen een ruimte binnen waar een groep mensen rondom een enorme pot met stamppot zaten. Iedereen was verhongerd en radeloos. Allen hielden een kolossale lepel vast waarmee ze eten uit de pot konden scheppen; maar de steel was zo lang dat ze het niet naar de mond konden brengen. Het lijden was vreselijk.
‘Kom, nu zal ik je de Hemel laten zien’, zei de Heer na een tijdje. Ze gingen een andere ruimte binnen, die precies hetzelfde was als de eerste; zo waren ook de stamppot, de groep met mensen, en de lange lepels. Maar in de Hemel was iedereen gelukkig en goed doorvoed.
‘Ik begrijp het niet’, zei de Rabbi. ‘Waarom zijn zij hier gelukkig, terwijl de anderen onder precies dezelfde omstandigheden ongelukkig zijn?’
De Heer lachte. ‘Ah, maar zie je dat dan niet?’ vroeg hij. “Hier hebben ze geleerd om elkaar te voeden.’”

Merle Shain, in: ‘Hearts that we broke long ago’

Hij blijft mijn held: Martin van Rijn. Rustig legt hij Rick Nieman uit dat het met de zorg zo slecht nog niet gaat, ook al klagen zo’n twee duizend krantenlezers steen en been. Rick Nieman verslikt zich haast in de dringende vraag, in feite de beschuldigende vaststelling dat mensen een gat in hun portemonnee voelen. Van Rijn legt uit dat maatschappelijke veranderingen die hoognodig zijn, maar een groep mensen extra geld kosten, altijd met strubbelingen gepaard gaan (en dat er voor schrijnende gevallen speciale voorzieningen zijn). Je hoort veel minder van mensen die er wel bij varen, die daardoor hun zorgpremie niet exponentieel zien stijgen. Daarbij komt dat we zijn verleerd zijn om buffers aan te leggen voor onverwachte kosten, schulden maken is populair geworden.
Overigens zijn er genoeg positieve ervaringen met de onderlinge zorg. Dat komt alleen niet prominent in de media, je merkt het in je eigen omgeving. Voorbeelden van ‘inclusief denken’, een door Feitse Boerwinkel gelanceerd begrip dat een halve eeuw geleden een hype werd. Hij schetste ‘cascadische versnellingen’, o.a. sterk gegroeide wereldbevolking, vernietigingskracht; enorme snelheid van voortbewegen, communicatie (en dan te bedenken dat er nog geen internet, iPhones etc. waren).
Dat waren geen stroomversnellingen, maar watervallen die om een andere manier van denken vroegen. Het exclusieve, elkaar bestrijdende denken moest worden vervangen door inclusief denken, dat er van uitgaat dat “mijn heil (geluk, leven, welvaart) niet verkregen wordt ten koste van of zonder de ander, maar dat ik tegelijk het heil van de ander beoog en bevorder”.
Vandaag de dag is dat ook zeer relevant op macroniveau. Het gaat om een vorm van omdenken die het verdwijnen van de landsgrenzen en van het begrip ‘vluchteling’ (slot vorig blog) sterk zal bevorderen.

Alledaagse Wijsheden

“Men moet inclusief denken niet in de eerste plaats idealistisch, maar realistisch opvatten. De bedoeling is niet dat het edeler of mooier is om het heil van de ander te bevorderen, maar dat het verstandiger is. En dat het daarom niet onedel en laag is om alleen voor eigen heil (welvaart, leven, geluk) te werken, maar dwaas.”

Feitse Boerwinkel

“Het lijkt misschien moeilijk te geloven, maar er is een tijd geweest dat tot over je oren in de schulden zitten eerder een catastrofe dan een gewone levensvoorwaarde was.”

Uit de verzameling van E.C. Mckenzie

Jarenlang was ik voorzitter van de Aletta Jacobsjury aan de universiteit van Groningen. Het was opvallend hoe hoog de status van de prijs was. Degenen die hem kregen waren zeer vereerd en de media schonken ruime aandacht aan de kandidate. Dat heeft uiteraard alles met het aanzien van Aletta Jacobs te maken. Bij onderzoek naar de belangrijkste vrouwen van de 20^e eeuw belandde zij bij vrouwen op de eerste en bij mannen op de tweede plaats (koningin Wilhelmina had de mannen het meest geïmponeerd).
Aletta, de eerste Nederlandse vrouw die in 1878 een universitaire studie voltooide en in 1879 promoveerde, de feministe die opkwam voor het vrouwenkiesrecht en zich sterk maakte voor het verspreiden van deugdelijke anti-conceptie. Gesproken werd over ‘the Dutch pessary’, terwijl het pessarium door een Duitser was uitgevonden.
Mede jurylid Inge de Wilde heeft het leven van Aletta uitvoerig bestudeerd. Het sociale klimaat was enerzijds weerbarstig, veel verzet, anderzijds heeft zij steun gehad van belangrijke mannen, waaronder haar vader en Thorbecke. Betoogd werd dat nu machines vrouwenwerk overnamen het een goede zaak was als vrouwen uit de betere klassen konden studeren. Let wel: vrouwen uit de volksklasse werden niet geacht deze ambitie te hebben. Ook die beperking was een kleine eeuw later grondig geslecht, iedereen wordt aangemoedigd om te studeren.
Als je ziet hoe in relatief korte tijd diepliggende culturele noties worden omgevormd, niet zelden in hun tegendeel, vraag je je af wat er nu aan de beurt is. Wat vinden wij normaal, dat eind van deze eeuw aan de schandpaal hangt? Ik houd het op landsgrenzen die vervangen worden door de gedachte dat de wereld grenzeloos voor ons allemaal is en dat het woord ‘vluchteling’ verworden is tot een gênant slavernij begrip. Wat zullen we tegen die tijd veel spijt moeten betuigen in het Westen! 

Alledaagse Wijsheden

“... hoe eenvoudig en vanzelfsprekend is toch alles gegaan. Meestal handelde ik toch op mijn eigen sterken drang afgaande, zonder in het begin de vérstrekkende gevolgen te overzien.”

Aletta Jacobs

“Alle psychologen die de intelligentie van de vrouw hebben bestudeerd, onderkennen vandaag de dag dat zij de meest inferieure vorm van menselijke ontwikkeling vertegenwoordigt en dat zij dichter bij het kind en de wilde staat dan bij de volwassen beschaafde man. Ze valt op door wispelturigheid en het onvermogen om logisch te denken. Er bestaan ongetwijfeld vrouwen die superieur zijn aan de gemiddelde man, maar ze zijn net zo zeldzaam als een gorilla met twee hoofden.”

Gustav le Bon (psycholoog, 1873)

Tijd heeft velen gefascineerd, het vertegenwoordigt de yang zijde van ons aardse leven. We spreken niet voor niets over ‘vadertje tijd’. Tijd is lineair, de momenten volgen elkaar op en vormen samen de voortgaande tijdlijn. (Tijdsbeleving bezit deze logica niet, tijd kan voor je gevoel snel gaan, of juist traag.) Verandering is een essentie, geen tijdstip is gelijk aan het vorige. Aan de andere zijde vinden we ‘moeder aarde’ met haar cyclische, yin beweging als essentie. Jaargetijden komen, gaan en komen terug, de natuur past zich aan. Lineair en cyclisch, een verweven dualiteit, die verwant is met deeltjes die zich als golf gedragen en golven als een stroom deeltjes.
In haar boek ‘Eigen Tijd’ haalt Mik Hamers Hans Korteweg aan. Hij verdeelt een mensenleven in drie periodes van 28 jaar, “de wet van opgaan, blinken en verzinken”. Alles wat zich verbonden heeft met de tijd kent groei, het moment komt op en vergaat weer. “Altijd komt het moment dat het blinkende dof wordt en het verzinken aanvangt.” Een yang ritme in Chinese termen.
Nu ik 72 ben brengt het een glimlach op m'n gezicht. Zo gek nog niet, die verzinkende levensfase.
Yang kenmerken raken op de achtergrond, de drang om te presteren maakt plaats voor het rustiger vaarwater van beschouwen en loslaten. Tot het finale verzinken zich aandient en de tijd wordt losgelaten. Als twintiger, dertiger stonden dergelijke gedachten ver van me af en dat is begrijpelijk.
Het grote ‘jezelf bewijzen’ was net begonnen. De oude Grieken verbonden het zoeken naar de lijn
in je ervaringen, de diepere betekenis, aan de leeftijd van 60 jaar, de leeftijd van de filosoof.

Alledaagse Wijsheden

“De filosoof begint bij zichzelf. Zij kent zichzelf in haar betrekkelijkheid en onvergankelijkheid.
Zij relativeert zonder cynisme en stelt zonder dogmatiek.”

Mik Hamers

“Zijn is, denken doet. Denken kost tijd, zijn niet.”  

Neale Donald Walsch

Het lijkt wel of ze in het Noorden veel spiritueler zijn dan in de rest van Nederland. Bij artikelenverza- melaar Blendle heb ik me opgegeven voor ‘alerts voor spiritualiteit’. Dat betekent dat ik dagelijks bericht ontvang over artikelen op dit terrein. Kranten in het Noorden zijn daarbij royaal vertegenwoordigd, vaak ook betreffende evenementen in de regio.
Er is op het moment even een algemene opleving van aandacht, want de maand van de spiritualiteit is van start gegaan. Vier vrouwen en een man zijn genomineerd voor de prijs van het beste spirituele boek. Dat is zo ongeveer de omgekeerde verhouding vergeleken met de AKO en Libris literatuurprijzen. Wel begrijpelijk, vrouwen zijn over het algemeen meer geïnteresseerd in zingevingsvragen dan mannen. Dat neemt trouwens niet weg dat er onder schrijvers van spirituele bestsellers meer mannen dan vrouwen zijn, evenals onder spirituele leiders.
Wat dat laatste betreft, het Dagblad van het Noorden geeft vandaag een overzicht. Naast Yoga, Mindfulness, Zelfhulpgoeroes en Voedselgoeroes worden achttien leiders genoemd, twee keer zoveel mannen als vrouwen. De mannelijke energie bezit nu eenmaal een sterke vormkracht en presteerdrang. De zes vrouwen zijn ook minder bekend dan de meeste mannen, er zit geen paus, dalai lama of Deepak Chopra tussen.
Het essay voor de maand van de spiritualiteit is door een man geschreven, de van oorsprong Oost-Groningse managementgoeroe Ben Tiggelaar. Geloven in jezelf als nieuwe heilsleer kan niet de bron van de levensstroom zijn, vertelt hij in een interview. Zelf gelooft hij in een bovennatuurlijke realiteit, in God. Ik mag die nuchtere Noorderlingen wel, ik heb er 21 jaar enkele dagen per week gewerkt, er huist meer diepte dan je op een afstand zou denken. En dat kunnen ze goed gebruiken met een zielloze NAM.

Alledaagse Wijsheden

Interviewer Rianne Oosterom: “Belemmert het westerse geloof in menselijke superioriteit ons denken over zingeving in werk?”
Ben Tiggelaar: "Ja, want vanaf het allereerste begin in de Bijbel brengt de hoogmoed van de mens hem telkens opnieuw in de problemen. Dat zie je ook in je eigen leven.”

“De Geest is het wezen van bewustzijn, de energie van het universum die alle dingen schept.
Ieder van ons is een deel van die Geest: een goddelijke entiteit. Dus is de Geest het Hogere Zelf,
het eeuwige wezen dat in ons leeft.”

Shakti Gawain

Veel vertoeven aan een ziekenhuisbed van een geliefde brengt met zich mee dat diepzinnigheid en platvloersheid razendsnel in elkaar over kunnen overgaan. Basaal overleven en zoeken naar de zin van het leven liggen direct in  elkaars verlengde. Het ene vraagt om aandacht voor lijfelijke processen van eten, drinken, wassen, toiletgang, het andere vraagt om het voeden van de geest met verhelderende inzichten.
Ik stuitte daarbij op het begrip eenzaamheid. Al eerder schreef ik erover en ik heb er eigenlijk altijd wel een positief gevoel bij. De negatieve ervaring van eenzaamheid, van alleen zijn wordt niet veroorzaakt door gebrek aan sociale contacten. Het tegenovergestelde is waar, vindt Sun van Meijel. Eenzaamheid kan lange tijd verhuld worden door sociale contacten te onderhouden, maar als je geen verbinding hebt met je innerlijke Bron, blijft die vorm van eenzaamheid bestaan. Door waarachtig te worden verdwijnt zij. Dat is iets wat ik aan dat ziekenhuisbed ervoer.
Kort en krachtig wordt het verwoord door Clark Moustakas: “Alleen-zijn is terugkeren naar de anderen. Eenzaam-zijn is de weg terug vinden naar jezelf.” En daarmee wordt eenzaam-zijn de positieve kant opgetrokken. Ik heb gemerkt dat vriendschap fijn is, maar vervaagt als het om overleven gaat én als het om die diepere innerlijke verbinding gaat. Die krachten moeten van binnenuit komen. Bij ware vriendschap wordt dat erkend. Ralph Waldo Emerson: “Slechts die mens is tot de hoogste graad van vriendschap in staat die ook zonder haar kan leven.”

Alledaagse Wijsheden

“Het ego ziet gescheidenheid en eenzaamheid in de wereld, niet de Eenheid of de verbinding.”

Norma Milanovich & Shirley McCune 

“De eenzame laat zich leiden door de Eén
de tweezame door de ander.”

Carla Pols

Focussen kan ik als de beste en de afgelopen maand was mijn focus geheel gericht op mijn ernstig zieke partner. Blog raakte uit beeld. De oorzaak van zijn hartfalen werd laat gevonden en toen zorgde een geslaagde vaatoperatie ervoor dat we met meer vertrouwen het nieuwe jaar in konden gaan. Inmiddels is hij thuis en zo ontstond voor mij weer ruimte voor wereldzaken en futiliteiten.
NRC.next meldt dat mannen meer zelfvertrouwen hebben dan vrouwen. Dat blijkt uit onderzoek in 48 landen onder ruim een miljoen 16- tot 45-jarigen. Via internet werd aan mensen de vraag gesteld of ze zichzelf als iemand met veel zelfvertrouwen zien. Zo werd er weer een open deur ingetrapt, want je hoeft je maar een beetje in yin/yangtheorieën te verdiepen, in de werking van vrouwelijke en mannelijke energieën in de mens, om te weten dat vanuit de vrouwelijke kwaliteiten het ‘wij’ centraal staat en vanuit de mannelijke kwaliteiten het ‘ik’. Gevolg: het vrouwelijke zal zich bescheidener uiten dan het mannelijke.
Onderzoek heeft al decennia geleden aangetoond dat dit verschijnsel doorwerkt in het solliciteergedrag van mannen en vrouwen. Ook al hebben ze veel kwaliteiten, vrouwen zullen in het algemeen er niet erg over ‘opscheppen’, mannen zijn doorgaans beter in het ‘ophemelen’ van het eigen kunnen. Overigens heeft econoom Geert Hofstede aangetoond dat in dit opzicht Nederlandse mannen vrouwelijker zijn dan bijvoorbeeld hun seksegenoten in de VS en daarom aldaar niet makkelijk door een sollicitatiecommissie komen.
De onderzoekers zeggen ‘geen goede verklaring’ te hebben voor hun vondst rond zelfvertrouwen. Stereotype ideeën worden erbij gehaald die voor vrouwen negatiever zouden zijn. Ja, als je over ‘zelfvertrouwen’ praat kun je het ‘negatiever’ noemen, als je over ‘bescheidenheid’ praat, is het omgekeerde het geval. Al met al dus een nogal stereotype onderzoek.

Alledaagse Wijsheden

“Wanneer u de twee één maakt,
en wanneer u het innerlijk maakt als het uiterlijk,
en het uiterlijk als het innerlijk,
en het boven als het beneden,
en wanneer u het mannelijke en het vrouwelijke tot één maakt ...
dan zult u binnengaan in het Koninkrijk.”

Evangelie van Thomas 

“Het poldermodel (symmetrie) zou fundamenteel vrouwelijk moeten zijn, maar er is een glazen plafond dat vrouwen tegenhoudt. Maar nog belangrijker, er is een psychologisch (glazen) plafond dat vrouwelijkheid tegenhoudt om door te dringen tot de top van het overlegmodel.”

Auteur onbekend