Ziezo, ik ben eruit, ik heb de vrouw van het jaar gekozen. Deze titel is voor Merel van Vroonhoven. Op haar visitekaartje omschrijft ze zichzelf als ‘een ervaren beginner’. Die omschrijving heeft ze dit jaar ingevoerd, daarvoor stond er: ‘Merel van Vroonhoven – bestuursvoorzitter AFM’ (Autoriteit Financiële Markten) Ik ben diep onder de indruk van haar beslissing om uit de ivoren toren van CEO’s en ministers te klimmen. NRC volgde haar in de periode van en na haar vertrek, en doet verslag bij monde van Lamyae Aharouay.
Van Vroonhoven wil ertoe doen, dichter in contact staan met de mensen waarvoor ze werkt. Ze koos voor het lagere school onderwijs en wel voor  groepen kwetsbare  mensen die niet meekomen in de modelsamenleving. Ze is nu PABO student en in dat kader geeft ze onder toezicht van een invalmeester les aan groep zeven van een basisschool in een multiculturele wijk. De feedback is niet mals, heel wat moet verbeterd worden volgens de meester. Die onvervalste kritiek is doorgaans heel ongewoon in het CEO circus. En dan te bedenken dat je bevelen gaf, auto met chauffeur had, een eigen secretaresse.
Je wordt in feite ook afhankelijk ervan, nu moet ze alles zelf doen.
Ze voelt zich wel wat schuldig over het feit dat ze als een van de weinige vrouwen met een topbaan eruit stapt. Dat is natuurlijk helemaal niet nodig. Ze geeft een goed voorbeeld waarmee ze aantoont  
dat het zogenaamde internationaal achterlopen van Nederland wat betreft vrouwen in topfuncties, waarschijnlijk juist een voorsprong is. Vrouwen kunnen keuzes maken die goed voelen, voldoening geven. Als we nu ook nog eens afkomen van het begrip ‘topfuncties’ (misleidend woord eigenlijk),
gaat het echt de goede kant op.

Alledaagse Wijsheden

“Ik ben gaan inzien dat bedrijven eigenlijk heel hard zijn voor hun mensen. Er is weinig plek voor emotionele begeleiding, het is vooral ratio.”

Over het 30% vrouwenquotum:
“Ik vind dat goed en nodig. Je krijgt nog steeds te horen: ‘ja, maar ze zijn er niet’. Natuurlijk zijn ze er wel, alleen niet in de vorm van een man in vrouwenkleding. Want dát is waarnaar gezocht wordt.”

Merel van Vroonhoven

Als 99% van de bevolking kleuren ziet en 1% niet, dan is die laatste groep kleurenblind. Helder, niets aan de knikker. Als 1% van de bevolking kleuren ziet en 99% niet, dan heeft die eerste groep waandenkbeelden of mensen liegen gewoon. Zo vergaat het ook in het spirituele circuit. Lorna Byrne ziet overal engelen in witte gewaden, dus ze fantaseert maar wat, want de grote meerderheid ziet ze niet. Dan te bedenken dat mensen als Lorna in hun eerste levensjaren er vanzelfsprekend vanuit gingen dat iedereen dat ook zag.
Ik behoor niet meer tot de groep die dergelijke ervaringen naar het rijk der fabels verwijst. Het lijkt me zelfs behoorlijk vanzelfsprekend dat we omringd worden door (bescherm)engelen. Lorna beschrijft de engelen in kleuren die wij niet kennen, een stralend, onaards licht. Ze waken over je. Hoe dan? “Ze proberen je de kracht van liefde te laten voelen.” Het maakt niet uit of je wel of niet in ze gelooft, ook als je zwaar sceptisch bent doen ze rustig hun werk.
Die onbenoembare kleuren begrijp ik wel op mijn manier. Bij natuurfilms kom ik beelden tegen die mij sterk ontroeren door hun uitstraling. Ik voel dat rond de hartstreek, zoals een ander dat met muziek heeft. Vaak is het water en moet ik het toch een naam geven dan zou dat stralend goudgeel zilver zijn. Hetzelfde onaardse kan ik voelen bij oplichtende groentinten in veel variaties.
Lorna leerde als jong kind al dat iedereen een beschermengel heeft. Ze raadt mensen aan om zich hiervoor open te stellen, gooi je twijfels overboord. Ze zou willen dat meer mensen de onvoorwaarde- lijke liefde voor jou van die engel konden voelen. Ja, dat zou mooi zijn, maar we zijn met zoveel verschillende levensleidraden naar aarde gekomen, twijfels overboord gooien hoort zeker niet bij ieders levenspakket.

Alledaagse Wijsheden

“Vraag om hulp en laat het daarna los: een oplossing komt altijd op het goede moment.”

Als alles lijkt te vallen, zijn er vaak hogere machten aan het werk.”

 
“May you have heaven in your heart, stralight in your soul and angels all around you.”

 
Happinez

Dat boek ga ik maar eens niet lezen, ik had genoeg aan de recensie van journalist Anna Krijger. Zo vlak voor kerst kun je jezelf beter niet teveel stressen. Het betreft ‘McMindfulness’ van Ronald Purser, hoog- leraar Management. De bijtitel spreekt reeds boekdelen: ‘Hoe mindfulness de nieuwe kapitalistische spiritualiteit werd’. De man is zelf overtuigd boeddhist, geschoold in de boeddhistische leer, en vindt de in het Westen aangehangen versie maar banaal.
Purser noemt twee redenen. Terwijl ze verder in de recensie bezwaren heeft, noemt Krijger deze goed gefundeerd. Ik haak echter nu reeds af. Als eerste: de focus op het ‘zelf’ leidt af van de stress door ongelijkheid en onrechtvaardigheid. Onzin, de focus op het zelf schept openingen om deze fenomenen duidelijker waar te nemen en te lijf te gaan. Ten tweede betekent volgens Purser harmonieus en zonder oordeel leven dat we de samenleving als gegeven beschouwen. Niet oordelen versterkt juist de zuivere waarneming die vervolgens tot verandering kan leiden.
Dit betekent ook dat mindfulness helemaal niet ideaal is voor werkgevers, die volgens Purser er vanuit zouden gaan dat er niet meer kritisch gekeken hoeft te worden naar de werkomstandigheden, want de werknemer zou zelf  de stress kunnen oplossen. Flauwekul, de beoefenaar van mindfulness zal alerter zijn en ideeën over gewenste veranderingen rustiger, meer succesvol kunnen uiten.
Tot slot een interessant bezwaar dat Krijger noemt. “De meest vergaande en – onbedoeld – grappige aanklacht van Purser tegen mindfulness is een vergelijking met de nazi’s.” Ze haalt de wet van Godwin aan. Naarmate een discussie langer duurt, is de kans op een vergelijking met de nazi’s of Hitler onvermijdelijk. Precies, zo’n bezwaar is volstrekt een zwaktebod.

Alledaagse Wijsheden

“We hebben vaak de kreet gehoord dat in de nieuwe spiritualiteit de eigen groei voorop staat en dat het alleen maar om het eigene gaat. Maar dat is niet genoeg. Het gaat erom vanuit die eigen groei tot een dieper inzicht en een grotere verantwoordelijkheid en vreugde in het geheel waarin je geplaatst bent te komen. Dus van individueel naar collectief.”  

Zohra Bertrand-Noah

“Wereldburgerschap betekent respect hebben voor de individualiteit en de eigen geaardheid van íedere wereldburger. Verschillende volkeren beelden verschillende constellaties van geaardheid uit en hierbij passen verschillende godsdiensten.”

Marieke de Vrij

(vervolg)

Hoe proberen strafpleiters de volksjury te overtuigen? Annemie Butée bracht drie advocaten bij elkaar: Jef Vermassen (72), Belgisch kampioen assisenpleiten met 105 zaken op zijn naam, Sven Mary (48) met 60 assisenzaken en Nadia Lorenzetti (41) met 19 assisenzaken. De procedure is tijdrovend. De advocaten krijgen vooraf een lijst met 90 kandidaat juryleden van wie er 12 worden uitgeloot. Omdat je kandidaten kunt wraken, moet je als advocaat zoveel mogelijk over ze te weten komen, bijvoorbeeld via sociale media. Als het slachtoffer bijvoorbeeld een jonge vrouw is, laat je geen jonge vrouwen met hetzelfde profiel uit dezelfde streek toe.
Dit gesjoemel gaat mij reeds te ver, maar het verhaal van Vermassen toont in mijn ogen helemaal het failliet van het systeem aan. Hij vertelt dat Rosie Verstraete terechtstond voor moord op haar man. “Ik ben zo dom geweest om zeven vrouwen in de jury toe te laten. Dat zal me nooit meer overkomen, want dat heeft me de vrijspraak gekost.” De jury reageerde verdeeld, zeven vrouwen zeiden ‘schuldig’, vijf mannen zeiden ‘onschuldig’. De vrouwen waren geleidelijk aan gaan samenspannen. Heet dat nog rechtspreken?
Maar los van dit jurygedoe, dat advocaten een riskant beroep hebben is nu wel goed doorgedrongen
na de moord op de Derk Wiersum. Het werd hier 'de 9/11 van de Nederlandse rechtspraak' genoemd, alles zou veranderen. Zover gaan de drie Belgen niet. Maar als  je de verdachte van de Parijse moorden (Salah Abdeslam) verdedigt, wat Mary doet, krijg je wel de woede van het volk over je heen. Voor zichzelf is deze advocaat nog niet zo bang, wel voor zijn kinderen. Hij ontving een buitengewoon akelige brief over wat iemand met zijn dochters wilde gaan doen. “Je bent voordurend op je hoede.”

Alledaagse Wijsheden 

“O, de wraking, het meest gruwelijke moment van het proces! Daar zie ik telkens tegenop, omdat je niet wilt dat de verkeerde mensen in de jury gaan zetelen. Het verschil tussen een vrijspraak en een zwaardere straf is soms maar één jurylid.”

Jef Vermassen 

“Ik probeer de zuurtegraad op het gezicht van kandidaat juryleden te peilen. Rimpels zeggen veel. Lachrimpels rond de ogen of norse rimpels rond de mondhoeken, dat is een verschil.”

Nadia Lorenzetti 

Vraag van de interviewer:
“Waaróm verdedigt u Abdeslam, meester Mary?”

Antwoord van Sven Mary:
“Simpel: als voetballer wil je graag een WK-finale spelen, als strafpleiter wil je het hoogste kwaad doorgronden.”

(vervolg)

Vooropgesteld, ik dacht dat een volksjury vooral iets is van verderop, Amerika en andere landen.
Nu lees ik dat Nederland en Duitsland in tegenstelling tot veel andere Europese landen geen burgers inschakelen voor de rechtspraak. Wat ben ik blij dat ik hier woon! Ik zou prompt juryweigeraar worden, maar dat schijnt niet zomaar te kunnen, er is doorgaans een juryplicht. Jazeker, ik heb principiële bezwaren, ik vind niet dat je mensen die daar niet voor kiezen niet mag opzadelen met zulke ingrijpende beslissingen.
Ik heb geen enkele behoefte om die verantwoordelijkheid te dragen, mede tegen de achtergrond dat schuld en onschuld wankele begrippen zijn. Het is natuurlijk geweldig dat er mensen zijn die het willen doen, zij kiezen er bewust voor en leren op de universiteit het vak. Ik had ook niet het werk van een loodgieter of arts willen overnemen en zo zijn er legio mensen die mijn werk nooit hadden willen doen. Ook de rechtspraak is gewoon een vak.
Dus ik begrijp de filosofie achter de volksjury niet en ik heb ook nog nooit mensen horen zeggen dat ze het hier zo missen. Rechters leren hoe je een zo objectief mogelijke rol kan spelen en emoties buiten het functioneren kan houden. Vraag dat maar eens aan de gemiddelde burger. Een rechter moet streng én empathisch zijn, een combinatie die niet iedereen in zijn pakket heeft zitten. Besluiteloosheid is uit den boze. Natuurlijk, je doet het met een groep onbekenden, maar dat maakt het geheel wegens veelsoortige groepsprocessen nog ingewikkelder.
En nu is mijn groeiende verbazing tijdens het lezen van het interview met drie Belgische advocaten dus nog niet aan bod gekomen. Zij vertellen over hun praktijkervaringen en daar wordt deze reeks dan mee afgesloten.  —  Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“De beste waarnemer en de diepste denker is altijd de zachtmoedigste rechter.”

Henry Thomas Buckle

“Geef me de moed te accepteren wat niet in mijn vermogen ligt, de kracht om alles te doen wat in mijn vermogen ligt en de wijsheid tussen die twee onderscheid te maken.”

Epictetus

Eens met de aanval van filosoof Alicja Geschinska op de bekende uitspraak: ‘Een gezonde geest behoeft een gezond lichaam.’ Ze komt met voorbeelden van grote geesten waarvoor dit zeker niet gold, van Fjodor Dostojevski tot Stephen Hawking. Maar de conclusie die ze eraan verbindt vind ik nogal rigoureus, een omdraaiing die ook weer een oorzaak-gevolg relatie suggereert. Ze denkt dat slecht zijn voor je lichaam soms goed kan zijn voor je geest.
“Wie nooit fysieke tegenslag kent, geen ziekte of lijden heeft meegemaakt, ziet zijn lichaam misschien gespaard, maar zijn geest daarom niet verrijkt.” Lichaam en geest worden teveel uit elkaar gehaald, ze werken samen. Zeker, lichamelijk gebrek kan een diepe waardering voor het leven stimuleren, maar dat doet doorleefd liefdesverdriet zonder lichamelijk ongemak ook. Gelukkig meldt Geschinska nog wel dat het geen pleidooi is voor zelfkastijding.
Een ander onderwerp: met groeiende verbazing heb ik een artikel van Annemie Bulté in de Vlaamse krant De Standaard gelezen. De titel: ‘In de ban van de twaalf’. Nu zei die titel me niets en dan leest een mens wel verder. Wat bleek, de assisenreeks ‘De Twaalf’ is in België een tv-hit. Dus gegoogled wat ik onder ‘assisen’ moet verstaan. Het illustreert mijn onwetendheid. Het assisenhof is een gerechtshof met een jury die door Frankrijk in België en Nederland is ingevoerd. In ons land weer afgeschaft (1816) en in België na de onafhankelijkheid (1831) opnieuw ingevoerd.
‘De Twaalf’ zijn dus de twaalf juryleden uit het volk. Van het idee dat onze buren met een volksjury werken stond ik al perplex. Had ik dat ooit op school geleerd?? In het artikel worden drie advocaten bevraagd. Ik zei het al, lezen met groeiende verbazing, hun verhalen zorgden daar wel voor.

                                                                           Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden 

“Rust is de olie die alles soepel laat lopen.”

Akemi Tanaka 

“Elke advocaat zou toch wel eens een vlieg willen zijn in de jurykamer.”

Nadia Lorenzetti

Het tv-programma ‘Five days inside’ vond dit keer plaats in een hospice. Beau van Erven Dorens leefde daar vijf dagen tussen de bewoners en verzorgers. Dat kan hij als geen ander, warm, belangstellend en betrokken, maar voor het ambt van verzorger zou hij ongeschikt zijn. Daarvoor reageert hij te emotioneel op wat hem aangrijpt, binnen de kortste keren is dan je energie verbruikt. Alle verdriet vond hij heel wreed, maar tegelijkertijd ook wel heel mooi. De verzorgers straalden warmte én rust uit, ook bij een stervensgeval bleef die houding intact.
Het verbaasde Beau hoezeer het leven gevierd werd, hij had veel meer zwaarmoedigheid verwacht. Toch is het heel begrijpelijk, want het doel van een hospice is om de laatste levensfase zo comfortabel mogelijk te maken. Een mooie overdenking van Beau was dat in het ziekenhuis het een mislukking is als iemand doodgaat, ze zijn er om te genezen, terwijl het in de hospice juist een succes is, want daarom kom je er naartoe. Zo bezien zou het toch een zegen zijn als ziekenhuizen ook hospice afdelingen hadden, er komt dan minder druk op genezen.
Een bewoner vertelde Beau hoe haar ziekte in deze slotfase was gekomen, de schuld van doktoren, foute beslissingen. Ze was vreselijk boos daarover. Wellicht om haar te ondersteunen en wellicht omdat hij haar verhaal overtuigend vond, zei hij dat die boosheid terecht was. Ik denk dat een goed opgeleide hospice verzorger dat niet gauw zou doen. Je zet zo iemand verder vast in haar boosheid, ten nadele van haarzelf. In Amerika heeft Frank Ostaseski in de jaren tachtig met anderen Zen hospices opgericht. Ik denk dat ze daar wel raad weten met zulke situaties, mindful zo iemand naar een vrediger gemoed helpen. 

Alledaagse Wijsheden  

“Alle storm heeft, als een navel, een gat in het midden, waardoor een meeuw in stilte kan vliegen.”

Frank Ostaseski

“Ten slotte ontdekken we dat liefhebben en loslaten hetzelfde kunnen zijn. Beide wegen zijn niet bedoeld om te bezitten.”

Jack Kornfield

Een goed en simpel advies van Harry Guinnes: begin nú met je goede voornemens voor 2020. Beschouw de periode tot 1 januari als een proeftijd, terugvallen mag en bekijk of je doel wel haalbaar is. Ongeveer vier op de vijf mensen die per 1 januari starten, zijn eind januari alweer gedesillusioneerd gestopt. Het is beter eerst een poosje de tijd te nemen en je voornemens zonodig te herformuleren.
Je raakt ook wat gewend aan je nieuwe gedragingen, dan staar je op nieuwjaarsdag niet in een zwart gat zonder je lievelingsgedrag.
Wat viel mij nog meer op in de gedrukte wereld? De decembermaand natuurlijk. Pauline Bijster ziet haar als een grote belofte waar je de teleurstelling al bijna doorheen proeft, want echte dagen gaan altijd net iets anders dan je dromen. Grappig, ik proef juist veel tevredenheid, het viel allemaal best mee, geen grote strubbelingen, niets is aangebrand. Misschien komt dat omdat deze millennial en ik vier decennia in leeftijd verschillen.
Vervolgens stuit ik op een bulk somberheid die uit de pen van Irvin Yalom vloeide. Eerst lees ik: “Zelfbewustzijn is een schitterend geschenk” Niets mis mee, vind ik ook, het is onmisbaar. Daarna volgen drie puntjes... en gaat de tekst door “maar we betalen er een hoge prijs voor: de wond van de sterfelijkheid.” Hoge prijs? Het is een geweldige geruststelling! Hij treft trouwens niet de minsten op
zijn pad. Heidegger was van mening dat de mens gedreven wordt door zijn angst voor de dood.”
Apart, ik denk juist dat de mens in positieve zin gedreven wordt door het besef dat hij in een relatief korte periode dingen voor elkaar moet krijgen. Misschien is een goed voornemen voor het komende
jaar om meer in het NU te leven, daarin bestaat geen dood.

Alledaagse Wijsheden

“Filosoferen is jezelf voorbereiden op de dood.” 

Socrates 

“De dood? Denk maar aan een bootje dat het water oversteekt. Dat bootje wordt steeds kleiner voor de achterblijvers, maar aan de andere kant naar diegene die reeds zijn overgegaan steeds groter. Zo varen we af en aan.” 

Coby van Zegen

Het lot heeft me wel een heel mooi Sinterklaascadeau toebedacht. Ik blader wat door een boek met uitspraken en stuit op een vrij lange tekst. Bijna wou ik doorgaan, vooral korte, heldere citaten spraken mij aan. Zover liet het lot het niet komen en ik lees even de eerste zin. Hij kwam rechtstreeks in mijn hart naar binnen. Dus ik las geraakt verder en de ontroering werd alleen maar sterker. Alle woorden klopten.
Benieuwd keek ik via welk medium het lot had gewerkt. De tekst was van Max Ehrmann. Nooit van gehoord en dan zoek je verder op internet. Ik viel van de ene verbazing in de andere en lees: Desiderata (de titel boven de tekst, Latijns voor: verlangde zaken, wensen) is de titel van een enorm bekend gedicht. (In het Nederlands vertaald was het dus geen gedicht meer.) Verder: Dit wereld- beroemde gedicht kreeg enorm veel bekendheid tijdens de jaren 60 als gevolg van de hippiebeweging. Allemaal aan mij voorbij gegaan....
De schrijver was de Amerikaanse filosoof en advocaat Max Ehrmann (1872-1945). Pas na zijn dood werd het met andere teksten van hem eind jaren veertig door zijn vrouw gepubliceerd. Het is vertaald in ruim 70 talen. Ehrmann heeft dus nooit geweten dat mensen verliefd werden op zijn woorden (zo ook ik). Mensen die het gedicht gelezen hadden, probeerden alles wat erin geschreven stond in hun eigen leven toe te passen.
Prachtig, maar waarom is er zo weinig aandacht voor deze elementaire levenswijsheid in het onderwijs. De tekst leent zich uitstekend voor een discussie met leerlingen. Tegenwoordig is hij relevanter dan ooit, met alles wat er op jongeren afkomt. Grofheid en agressie lossen in de woorden op. Hieronder enkele zinnen uit Desiderata, de hele tekst valt te lezen op internet: katinkahesselink.net

Alledaagse Wijsheden

“Wees kalm temidden van het lawaai en de haast en bedenk welke vrede er in stilte kan heersen. Sta op goede voet met alle mensen, zonder jezelf geweld aan te doen.”

“Wees jezelf. Veins vooral geen genegenheid. Maar wees evenmin cynisch over de liefde, want bij alle dorheid en ontevredenheid is zij eeuwig als het gras.” 

“Leg jezelf een gezonde discipline op, maar wees daarbij lief voor jezelf. Je bent een kind van het heelal, niet minder dan de bomen en de sterren. Je hebt het recht hier te zijn (...) houd vrede met je ziel in de lawaaierige verwarring van het leven. Met al zijn klatergoud, somberheid en vervlogen dromen is dit toch nog steeds een prachtige wereld.”
 

Max Ehrmann

Een nieuwe ster aan het firmament: videomaakster en illustratrice Lize Korpershoek (34). Ze vertelt over haar levenservaring op seksgebied waar velen verbaasd naar luisteren én het dapper vinden dat ze zich zo kwetsbaar durft op te stellen. Ze maakte de documentaire ‘Mijn seks is stuk’. Haar zin in seks verdwijnt namelijk na de eerste verliefdheid. De consternatie hierover toont aan hoezeer we cultureel gebonden zijn aan een nieuw ‘normaal’ op seksgebied.
In mijn onderzoek naar relaties sprak ik met traditionele vrouwen die me vertelden eigenlijk nooit zin te hebben in seks. Erg was het niet: “Het is zijn goed recht, we zijn getrouwd.” Zij dacht ondertussen wel aan andere dingen. Anderen vonden het wel vervelend, een gescheiden vrouw: “Het moest van hem om de dag, als ik wakker werd en wist dat het die dag niet hoefde, had ik gelijk goede zin.” Toegeven aan seks is vaak om de partner een plezier te doen en/of te binden.
Uit de verhalen over buitenechtelijke relaties blijkt duidelijk dat lustgevoelens voor velen, meer vrouwen dan mannen, gekoppeld is aan (sterke) verliefdheid. Terwijl mensen vertellen dat ze veel van hun part- ner houden, wordt het echte seksuele genot pas weer ervaren als ze hals over kop verliefd worden op een ander. De seks met de huwelijkspartner kan daardoor ook een boost krijgen. Voor menigeen is het dus heel gewoon dat zin in seks sterk vermindert na de eerste verliefdheid.
De twintigste eeuw staat bol van seksuele bevrijding, ook het genot van de vrouw werd essentieel (oftewel zij móet genieten), bejaardenseks werd aanbevolen. We zijn zozeer gaan geloven in deze nieuwe waarden dat Lize zich kennelijk genoodzaakt voelt haar herkenbare ervaringen te presenteren als een afwijking. Een #MeToo-achtige  beweging zou zich kunnen inzetten voor een brede acceptatie van a-seksuele relatie-/huwelijksfasenfasen.

Alledaagse Wijsheden 

“De pil heeft veel meer betekend voor de bevrijding van de man dan voor die van de vrouw.”   

Marilyn French

Wat is liefde? Het is niet de seksuele aantrekking. Het is de behoefte om elke dag in het gezelschap van een lichaam te zijn dat niet van hem is. 
In een hoek van zijn blik. 
Binnen het bereik van zijn stem.”

Pascal Quignard

“Ik denk dat de seksualiteit helemaal niet is bevrijd. Het is een consumptieartikel geworden.
Dat heeft niets met bevrijding uit te staan.”

Erich Fromm

Regelmatig vul ik mijn verzameling citaten aan met nieuwe en gebruikte citaten gaan eruit. Sommige blijven er lang in zitten, geen tekst waarbij ze passen. Een aantal mij opvrolijkende citaten werk ik nu maar eens gecomprimeerd weg. Een glimlach verschijnt bij mij vanzelf bij dit citaat, waarvan de auteur niet bekend is: “If you saw yourself the way God sees you, you would smile a lot.” Opbeurend is de visie van White Bull: “Als je je zou kunnen herinneren hoe het was om te worden geboren, dan zou je weten dat sterven in vergelijking daarmee een eitje is.” Een makkie dus, het zware werk heb je bij de aanvang al gedaan.
Gewoon grappig, maar niet grappig bedoeld, is de kop bij een artikel in HUMO: “Wie eenzaam is, heeft een grotere kans te sterven dan alcoholici of obese mensen.” Gezegd moet worden dat in de tekst de geïnterviewde na het woord ‘kans’ wél het woord ‘vroeger’ in de zin gebruikte. Het was dus humor van HUMO. De visie van Rick Carlisle snijdt beslist hout: “Als je een ziek kind behandelt als een volwassene en een zieke volwassene als een kind, dan komt het wel goed.” Ziekte is dan ook vaak een verzoek om anders behandeld te worden.
Melig vrolijk vind ik de bemoedigende woorden van Bob Orben: “Bekijk het eens van de zonnige kant: hoe oud u ook bent, u bent jonger dan u ooit zult zijn.” Meer serieus bemoedigend is Norman Schwarzkopf met zijn maar al te ware levensles: “Je kunt niet iemand bergopwaarts helpen zonder zelf dichter bij de top te komen.” Ten slotte sluit Margaret Drabble de opsomming af met een duwtje in de rug: “Als niets zeker is, is alles mogelijk.”

Alledaagse Wijsheden 

“Volgens de vis is er sprake van overbemensing.”

Loesje 

“Ik zie de wandelaar als een rebel. Door te wandelen bevrijd je jezelf even van de onaangename kanten van het dagelijks leven, beweeg je je in een alternatieve wereld, kom je los van de gevestigde samenleving met haar obsessie met markt, geld en consumptie. Wandelen is een vorm van stilzwijgend protest.”

Ton Lemaire

(vervolg)

Het feit dat een kind van vier de puzzel makkelijker kan oplossen dan de meeste ouderen betekent dat je voor die oplossing alle aangeleerde rekenkundige trucs moet loslaten. Een kind van vier kan wel de getallen 1, 2 en 3 lezen en ook benoemen. Dus bij het eerste getal 1 ziet het kind 1 keer een 1. Daarmee wordt het tweede getal 11. Vervolgens ziet het 2 maal een 1, wat betekent dat het derde getal 21 is. Uitgaande van dit systeem is het volgende getal 1211. Zo doorgaande kom je bij het gevraagde getal: 13112221.
De idee dat origineel, zuiver denken ingeperkt wordt door kennis zou voor de bekende 17^e-eeuwse filosoof en wiskundige Descartes toch een doorn in het oog geweest zijn. Als grondlegger van het rationalisme doortrok hij de Westerse wereld met het uitgangspunt dat de rede de voornaamste bron van kennis is. De vooringenomenheid die dit met zich meebrengt zou hij vast weggerationaliseerd hebben. Het rationalisme bood ook de perfecte onderbouwing voor het atheïsme. Zijn quote over zijn ziel (eerste citaat hieronder) was voor mij dus ook een verrassing, maar misschien kon hij de ziel al denkend ook met de rede omkleden.
Over puzzelen gesproken, het vermindert de stress volgens journalist Kimberley Pasmaccio. Dat verbaast me niets, je bent doorgaans gefocust op dat éne item, zoals bij legpuzzels. Psycholoog Kevin Eschelman weet zelfs te melden dat zo’n hobby de kans op depressie vermindert, je immuunsysteem een boost geeft, je creativiteit vergroot, evenals je geheugen en andere cognitieve prestaties. Bij zo’n opsomming, afkomstig van wetenschappelijk studies, krijg ik dan toch weer wat vraagtekens in mijn ogen. Zou vooringenomenheid ook een rol spelen bij deze onderzoeksresultaten??

Alledaagse Wijsheden

“Wanneer men mij beledigt, tracht ik mijn ziel zo hoog te verheffen, dat de belediging haar niet bereikt.”

René Descartes 

“Millennials  durven niet aan een hobby te beginnen, omdat ze lijden aan het zogenoemde successyndroom: ze zijn zo gewend om te streven naar succes, dat hun hobby’s ook een hit moeten zijn. Ze streven naar prestatie in plaats van plezier. Jonge mensen hebben het niet alleen druk door hun overvolle agenda, wat ze doen moet ook waarde toevoegen, en zinvol en succesvol zijn.”

Carien Karsten

Even een apart weetje. In het Amerikaanse zakenblad Fortune schrijft Vivienne Walt over het verschijnsel dat het rumoer over het vertrek van de UK uit de EU bedrijven wegjaagt uit Londen, waarvan tientallen al in Amsterdam geland zijn. De titel van haar stuk: Brexit goes Dutch. De dreigende werkelijkheid heeft volgens haar de financiële industrie aangespoord tot een vroege Brexodus. Dus we kunnen weer een nieuw begrip toevoegen aan het Brexit drama.

Dan een gouwe ouwe, die ik veelzeggend vindt. Het verhaal vertelt over een spreker die zijn publiek ervan wil overtuigen hoe schadelijk alcohol is. Hij zet een glas met zuiver water en een glas met pure alcohol voor zich neer. Laat een wormpje in het water zakken en het wormpje zwemt rustig naar de kant. Hetzelfde wormpje doet hij vervolgens in de alcohol en iedereen ziet het wormpje oplossen. Daarna is zijn retorische vraag aan de zaal: “Wat is de moraal?” Van achter uit de zaal klinkt een antwoord luid en duidelijk: “Als je alcohol drinkt, krijg je nooit wormen.”
Om echt logisch en origineel te denken moet je niet vol zitten met kennis die van buiten is gekomen. Zelf kreeg ik eens een puzzel toegespeeld op basis van hetzelfde principe. De gever, een student wiskunde, had hem niet kunnen oplossen en mij lukte het evenmin. Ik gebruikte de puzzel voor studenten om te laten zien hoe kennis je kan hinderen in het denken. Hun gaf ik er nog een waardevolle aanwijzing bij: ‘Jullie kunnen hem waarschijnlijk niet oplossen, maar voor een kind van vier zal dat niet zo’n probleem zijn.” Puzzel: vul deze reeks getallen aan met het volgende getal.
1 — 11 — 21 — 1211 — 111221 — 312211 — ........? Oplossing staat in het volgende blog.

Alledaagse Wijsheden

“Wat mij nog het meeste dwars zit in mijn ontwikkeling is mijn opleiding.”

Albert Einstein

“Alleen in het Westen, en dan met name door de gevestigde wetenschap en het onderwijssysteem, wordt de bevolking de materialistische kant opgestuurd. Vooruitgang bereiken we alleen als we de anomalieën, dat wil zeggen de afwijkingen van het gangbare, erkennen en daar nog meer onderzoek naar gaan doen.”

John B. Alexander

Afgelopen dagen ben ik hardhandig uit mijn comfortzone gerukt. Deels vrijwillig, zoals je vaak aangeraden wordt om te doen. Daag jezelf uit! Maar vooral onvrijwillig. Een kleurplaat binnen mijn eeuwenoude televisie leek van ouderdom te bezwijken en kleurde zwarte vlakken groen. Mijn zes jaar oude iPhone (dat heet ook eeuwenoud) wil binnenkort geen apps meer bezorgen. Dus alles moest nieuw.
Nu ben ik meer een mens van genieten van ideeën dan van speels en nieuwsgieig uitproberen van nieuwe technieken. Dus het tolt om me heen. Regelmatig uit die veilige comfortzone treden mag misschien goed zijn, het wordt er niet leuker op. Daarom fleurde ik op van een artikel van Else Boer in de Vlaamse krant De Standaard. Ze relativeert het pleidooi van gedragspsycholoog Ab Dijksterhuis voor het verlaten van de comfortzone, waarvoor hij allerlei activiteiten aanbeveelt; zijn boek leest als één groot pleidooi tegen de comfortzone.
Boer zegt het prettig te vinden haar dagen volgens een voorspelbaar ritme in te delen. Herkenbaar. Wandelen en lezen vindt ze gewoon fijn. Herkenbaar. Ze kan goed leven met het feit dat er continenten zijn waar ze nooit zal komen. Herkenbaar. “Dat is ook nog eens een stuk beter voor het milieu.” Ze haalt een uitspraak van alweter Blaise Pascal aan: “‘Tout le malheur des hommes vient d’une seule chose, qui est de ne savoir pas de­meurer en repos dans une chambre’.” Als Vlaamse hoef je dat dan niet te vertalen, dus heb ik Google vertaler te hulp geroepen. De uitkomst daarvan moet je dan wel weer in goed Nederlands omzetten. Zie hieronder het resultaat.
Hoe dan ook, dergelijke pleidooien doen mij goed. Dat neemt niet weg dat ik mijn uiterste best zal moeten doen om van deze comfortloze zone weer een comfortzone te maken. 

Alledaagse Wijsheden

“Al het ongeluk van de mensen komt voort uit een enkel ding, ze weten niet hoe rustig het is om te verblijven in een kamer.”

Blaise Pascal

De comfortzone kan juist een goede grens bieden: tot hier, en niet verder. Routines en comfortzones bieden stabiliteit en rust. Er is niks mis mee om te weten waar je van geniet en dat met regelmaat te doen. Sterker nog, wanneer ik me ongeïnspireerd voel, merk ik dat het beter werkt om ergens een kopje koffie te drinken dan iets te doen wat me veel energie kost. In een comfort­zone kan je weer opladen.”

Else Boer

Laten we wel wezen, het huwelijk is sowieso al een instituut van buitensluiting. Die ene, de ware, krijgt mijn liefde, liefst een leven lang. ‘De liefde van m’n  leven’, zeggen mensen graag, maar het is eigenlijk beperkend. Zou het niet behulpzaam zijn om te streven naar insluiting van andere gelieven, door ouders, brussen, vrienden in de keuze voor dit contract te betrekken. Dan kun je de liefde voelbaar meer gelijkelijk verdelen.
Als ik dit in het verleden aan studenten voorlegde, ging er een huivering door de zaal. Niet zelf kiezen, verliefdheid niet als ultieme basis, dat stond wel erg ver af van de Westerse verworvenheden. Ik voegde er natuurlijk aan toe dat je best verliefd mag worden, heel leerzaam is dat zelfs. Maar als basis voor een huwelijk is het wat riskant, zeg maar liever zeer riskant. De verwachtingen liggen veel te veel op het emotionele vlak. Het hielp niet, de ontzetting had de overhand.
Hoe mooi dat nu iemand op dit onderwerp is gepromoveerd. Jurist en schrijver Naema Tahir, met Pales- tijnse roots, schreef een proefschrift over het gearrangeerde huwelijk. Wat me van haar uitkomsten en zienswijzen zeer aanspreekt, is dat het in veel gevallen om een moderne mengvorm gaat van verschillende culturen. Ouders en anderen verplichten je niet, zij kennen je goed en geven een advies. Dus de instemming van de betrokkenen is essentieel.
Het opbouwende ervan vind ik het samenbrengen van culturen en daarmee het overstijgen van hiërarchisch groepsdenken en de pure individuele vrijheden. Dat geeft ook een positieve betekenis aan de mondiale beweging, hoe moeizaam ook, van een groeiende integratie van volken en culturen.

Alledaagse Wijsheden

“Ik heb er vier jaar over gedaan om tot een conclusie te komen. Dat is iets heel anders dan een mening te verkondigen in debatcentrum De Balie. Het was zalvend, verrijkend voor mijn ziel en ik gun dat iedereen, de stilte, de pauze, de bezinning, “

Naema Tahir 

“Het geheim van ons huwelijk? Tweemaal per week nemen we de tijd om te gaan dineren: kaarslicht, een etentje, zachte muziek en een dansje daarna. Zij gaat iedere dinsdag, ik iedere vrijdag.”

Henny Youngman

(vervolg)

Tamelijk expliciet straalt het artikel uit dat huishoudelijk werk vervelend is. Zeer expliciet is de visie dat het werk geen status heeft. Van Veelen: “Gelijkheid voor vrouwen = statusverlies voor de man.”  Eerder schreef ik (blog 19/4/’19) dat socioloog Abram de Swaan vindt dat huishoudelijk werk, zowel door vrouwen als door mannen verricht, belangrijk werk is.
Er speelt meer. Van Veelen heeft het over vaders die in het verleden hun zonen het voorbeeld gaven om na het werk lekker op de bank een krantje te gaan lezen. Veel mannen hadden ook in die tijd zittend werk, vooral gericht op de buitenwereld, via mensen, ideeën, projecten. Dan doe je thuis zittend met de krant voor je neus weer hetzelfde. Iets geheel anders doen, waarmee het innerlijk ook aan bod komt, schiet erbij in.
“Niets maakt zo ziedend als werk te moeten doen dat niemand ziet.” schrijft van Veelen. En: “...zijn mannen meer wasjes gaan draaien. En daarbij liepen ze het risico te worden uitgelachen door zowel mannen als vrouwen.” Nee, geen eerbetoon vanuit de samenleving, maar ben je privé niet zelf verantwoordelijk om je werk te waarderen, status te geven. Dat maakt minder afhankelijk. Meedoen aan de rat race is vermoeiend, onzeker.
Gestrest kiezen mensen dan voor mindfulness cursussen. In plaats daarvan kun je beter met aandacht huishoudelijk werk verrichten. Met liefde voor je spullen, je omgeving, voor je huisgenoten. Op die wijze kom je innerlijk tot rust. De verandering is dat ook vrouwen nu aan die rat race kunnen meedoen. We mogen allemaal onszelf voorbij rennen. Dat is de onderliggende tragiek. Ik pleit dus voor (cursussen) mindful huishouden. Dan zal op dit vlak de zogenaamde ‘strijd der seksen’ niet eeuwigdurend zijn.

Alledaagse Wijsheden 

“Doe het nú! Vandaag zal morgen gisteren zijn.”

Uit de verzameling van E.C. Mckenzie

“Je moet leren rustig te zijn in grote drukte en levendig te zijn in rust.”

Mahatma Ghandi

Hoe je je man actief krijgt in de huidshouding? Gewoon, door hem een salaris te bieden met promotie- kansen. En vooral ook een opbouwend functiegesprek. Goed, dit is wat overdreven in de gezinssituatie, maar het is toch opmerkelijk dat werk pas interessant wordt als het status geeft. Huishoudelijk werk doet dat niet. Schrijver en journalist Arjen van Veelen onderzoekt waarom ‘de strijd der seksen’ op het huishoudelijke terrein zo kan oplaaien. Hij schrijft zeer onderhoudend en neemt daarbij ook eigen huwelijkservaringen op de korrel.
Volgens hem zijn zowel mannen als vrouwen opgezadeld met valse beloftes. De laatsten kregen van hun moeder te horen: ‘Jij zult het beter krijgen dan ik.’ Als dat in de dagelijkse praktijk niet ervaren wordt, is kunnen teleurstellingen zich ophopen tot een uitbarsting. De mannen zagen hun vader na het werk lekker op de bank gaan zitten met pijp en krant. Een luier verschonen voelt voor een man dan al gauw als een nederlaag. Zowel mannen als vrouwen zijn voorgelogen, is zijn conclusie.
“Maar”, zegt van Veelen (39), “ondanks de achterlijke voorbeelden maakt mijn generatie een reuzen- sprong.” In ruim veertig jaar tijd is het aandeel van Nederlandse mannen in de huishouding opgelopen van 25 tot 40 procent. Nooit eerder gaven mannen zoveel territorium prijs, volgens hem. En als je de gevoelswaarde erin betrekt, voelt het voor veel mannen al gauw meer dan de helft. Het eerlijke verhaal is in zijn ogen dat er geen winst voor vrouwen is zonder statusverlies voor mannen.
Een doorleefd verhaal, met interessante observaties, maar de dieper liggende oorzaken en de tragiek daarvan heeft hij niet blootgelegd. Nee, hij heeft die tragiek juist verder aangewakkerd.
                                                                                                           Wordt vervolgd

 Alledaagse Wijsheden

“Het is verschrikkelijk lastig om een duizenden jaren oud patroon in een paar generaties uit te wissen.”

“De strijd zal bij ons heus nog wel eens opvlammen. Maar je moet  oorlog niet zo persoonlijk nemen, heb ik geleerd. We ruziën gewoon de ruzie van deze tijd. En iedere schop tegen de wasmand brengt ons dichter bij het beloofde land.”

Arjen van Veelen

Het fenomeen beeldend luisteren drong pas laat tot mij door. Velen associëren de woorden van een ander direct met herinneringen. Ze zien bijvoorbeeld een vakantiehuisje in Frankrijk als iemand iets over wandelen vertelt. Die associaties kunnen nuttig zijn, de informatie beklijft. Zelf luister ik tamelijk beeldloos en ik vind het daarom lastig luisteren als mensen langzaam, naar woorden zoekend praten. Voor anderen is dat juist prettig, charmant. Ik praat zelf vrij snel en bij lezingen werd mij wel eens gevraagd om a.u.b. wat langzamer te praten. Dat lukt me dus niet.
Metaforen kunnen aantrekkelijk zijn voor het stimuleren van de associatieve werking van beeldend denken. Psychiater Nick Blaker heeft daar dankbaar (neem ik aan) gebruik van gemaakt. Hij merkte dat mensen zich vaak niet bewust zijn van hun persoonlijke, innerlijke wereld, van hun ik-grens. Daarom ontwikkelde hij een ‘ik-grensbewustzijnstraining, vertelt hij aan Peggy van der Lee. Deelnemers leren zich bewust te worden van de eigen innerlijke ruimte, van de eigen grenzen. Hij gebruikt daarvoor visualisaties met als centraal beeld de tuin. “Onze innerlijke wereld is levendig en veranderlijk, en daarom is een tuin een passende metafoor”, aldus Blaker.
Het gaat in feite natuurlijk gewoon om zelfonderzoek, en dat kun je waarnemend en denkend doen. Maar voor velen is het zaaien van rustmomenten, het snoeien van oude ideeën, het plaatsen van een afscheiding werkzamer. Die omheining vertegenwoordigt dan de ik-grens. Deelnemers visualiseren hun toegangspoort, staat hij misschien te wijd open, wordt het een heg, bamboeschutting of een betonnen muur. De uitgebreide trainingen, waarin ook ruime aandacht geschonken wordt aan respect voor de grenzen van anderen, worden goede resultaten behaald.
Mahatma Ghandi gebruikte een andere metafoor, die voor hem kennelijk uitstekend werkte:
“Ik laat niemand door mijn hoofd lopen met zijn vuile voeten.”

Alledaagse Wijsheden

“We maken de ik-grens steeds minder waard, met alles wat we online delen, door het mengen van werk en privé, en al die vlogs en realityshows. Volledig transparant en beschikbaar zijn lijkt de norm, maar is zeer ongezond.”

“Wij merken keer op keer in de trainingen dat het verstevigen van je grens niet alleen invloed heeft op jezelf, maar ook op anderen. Je wordt er minder kwetsbaar en ‘doorlaatbaar’ van, waardoor andere mensen je minder snel overvragen, minder snel hun meningen, persoonlijke frustratie of misère in jouw tuin proberen te slingeren.”

Nick Blaker

De Franse socioloog Pierre Rosanvallon wordt beschouwd als een belangrijke denker van de democratie en inspirator van de linkse vernieuwing in de Franse politiek. Met journaliste Floor van Rootselaar spreekt hij over de achtergronden van de ‘gele hesjes’ protestbeweging, een visie die volgens hem ook opgaat voor onze boeren. Ja, het gaat om materiële belangen, maar even belangrijk acht hij het gevoel niet mee te tellen, geminacht te worden, onzichtbaar te zijn. Dat laatste koppelt hij aan het verdwijnen van de afgeschermde groepen van de 19^e eeuwse samenleving, we zijn steeds meer individu. Maar die individualiteit wordt steeds minder gezien door een overheid die met statistieken en gemiddelden werkt. Daarin verdwijnt het persoonlijke verhaal.
Die roep om erkenning, meetellen, de stakingen van boeren, basisschool leraren, werkers in de zorg is in mijn ogen indirect ook een aanval op het grote belang dat gehecht wordt aan hoger onderwijs. Dat leidt in veel sectoren tot een grote tussenlaag van managers met hoge status en inkomen. Vanuit deze laag worden allerlei regels opgelegd aan de werkers in het veld. Deze laatsten zijn verplicht ze op te volgen, ook al worden ze veel te tijdrovend en onzinnig gevonden.
Maar een plicht is rigide, wordt van buitenaf opgelegd. De meer en meer geïndividualiseerde mens wil echter een eigen verantwoordelijkheid, van binnenuit vormgegeven. Die vrijheid motiveert, is respect- vol. We staan als samenleving dus voor de immense taak om het zware aureool van het hoger onderwijs af te breken, en de gelijkwaardigheid van mensen en beroepen écht vorm te geven. Dat is een wezen- lijke vorm van erkenning die bij deze tijd past. Daaraan is uiteraard ook een gelijkwaardigere financiële beloning gekoppeld.

Alledaagse Wijsheden

“Eigenlijk zien we ons leven zoals vroeger alleen kunstenaars het opvatten. Die hadden elk een eigen en bijzonder bestaan, dat anders was dan dat van anderen. Ons leven is een kunstwerk geworden. Tegelijkertijd wordt die individualiteit van ons steeds minder gezien.”

“We moeten af van onze pavlovreactie op het populisme. Populisme is iets anders dan demagogie van sterke leiders die de onderbuik van het volk bespelen. Het is een poging om een antwoord te formuleren op het gevoel van mensen dat ze niet meer gehoord worden. (FvR: Maar u bent allesbehalve een populist.) "Dat klopt. We moeten een beter en ook overtuigender antwoord vinden dan dat van de populisten. Want in werkelijkheid doen ze niets voor de onzichtbaren.” 

Pierre Rosanvallon

‘Sociale media’, ze zijn niet meer weg te denken. Menigmaal lees ik dat ze innerlijke leegte in de hand werken, opgeblazen zelfbeelden scheppen, imiteergedrag bevorderen en intimiteit de straat opgooien. Ik kan er niet over meepraten, want ik doe er niet aan mee. Dus mijn kennis is van ‘horen zeggen’ en dat vraagt om een behoorlijke schifting. Schrijfster Susan Smit is wel een kenner met grote ervaring, interessant.
Een van de zaken die ze signaleert is het o zo menselijke vissen naar waardering, aandacht, eventueel bewondering. In dit tijdperk van hyperindividualisme wordt jezelf vooruitschuiven allang niet meer gezien als exhibitionisme. Nu weet ik niet waar ‘hyper’ in dit geval voor staat, maar ik sta wel positief tegenover sterk individualisme en je talenten vooruitschuiven. Susan koppelt er echter de zinnige vraag aan of je de informatie prijsgeeft om iets te delen of om de reactie die je hoopt te ontvangen. De intentie is, als zo vaak, dus de graadmeter.
Die intentie komt op mij heel authentiek over als ik erna een artikel van Julika Marijn lees die vlogger Sanny Verhoeven interviewde. Zij bereikt met haar YouTube kanaal ‘Sanny zoekt geluk’ ruim 77.000 volgers. Ook al zo interessant. Haar verhaal gaat vooral over de binnenkant, terwijl sociale media vooral het medium van de buitenkant zijn. Hoe ga je daarmee om, vraagt Julika. Haar antwoord behelst de binnen- en buitenkant. Ze ervaart een continue afweging tussen haar wens om te delen, dat “vind ik gewoon het allerleukste” en haar behoefte om naar binnen te gaan. “Ik haal daar heel veel inspiratie uit, maar heb er niet zoveel over te delen.”
Susan en Sanny maken vooral indruk op me met hun uitstraling. Inderdaad, zoals de laatste zegt, wat ze doet is nooit nep. De oprechtheid spat van alle bladzijden af.

Alledaagse Wijsheden

“Al onze inspanningen op sociale media, oprecht of onoprecht, zijn terug te voeren op ons onvermogen om alleen te zijn. Zelfs in een stille, rustige kamer is er de menigte online die aan ons trekt. (...) En dat terwijl ieder mens tijd in de schaduw nodig heeft om onbespied te klooien. Dat brengt rust, inzichten en speelsheid zonder doel of effectbejag.”

Susan Smit

“Ik vraag me steeds meer af: wat is écht belangrijk in het leven? We leven in een tijd dat we steeds meer geld aan het verzamelen zijn; er is zóveel rijkdom in Nederland. Maar ik denk dat juist tijd de nieuwe valuta gaat worden. Dat je ruimte in je agenda hebt en niets hoeft. Ik ga graag de natuur in of mijn tuin. Ik ben heel gelukkig met hoe ik het nu voor elkaar heb. Ik kom er steeds meer achter dat ik erg tevreden kan zijn met weinig.”

Sanny Verhoeven

(vervolg)

Och, echt opzienbarend is het niet. Maar elke poging om dieper te graven naar componenten van een gezonde leefstijl dan materiële zaken op het gebied van eten, drinken, roken, bewegen enzovoort, maakt me blij. Zelfcompassie betekent volgens Germer en Neff niet om passief  zielig te doen of egoïstisch te worden. Hun methode wil helpen om jezelf te accepteren, innerlijke kracht op te bouwen en te groeien.
Heel wat mensen, wat meer vrouwen dan mannen, zijn aardig en ondersteunend naar anderen, naar vrienden en lopen over van zelfkritiek. Dit ondermijnt het zelfvertrouwen. Vriendelijk zijn voor jezelf is een betrouwbare bron voor innerlijke kracht. Belangrijk is dat het niet gaat om je eigenwaarde op te porren, want dan ga je evalueren of je waardig bent of niet. Eigenwaarde is afhankelijk van succes, terwijl je altijd zelfcompassie kan hebben.
Psycholoog Carl Rogers schreef al over de paradox dat hoe meer je jezelf accepteert, hoe meer je kan veranderen. Neff noemt het eerste deel ervan terecht de passieve yin-kant en het tweede deel de actieve yang-kant. Eerst goed, mindful in het NU aanwezig zijn en je zonder oordeel realiseren dat je aan het worstelen bent. Je eigen lijden erkennen, het leven is niet perfect. Een boosheid kan daarin oplossen.
Een tweede kernbegrip van zelfcompassie is vriendelijkheid voor jezelf, jezelf warmte en onvoorwaarde- lijke acceptatie geven. Als je veel vriendelijkheid oefent, dan valt die vriendelijkheid er vanzelf in als je het ’t meeste nodig hebt. Het derde kernbegrip, dat in veel innerlijke krachttrainingen een basis vormt, is ‘gedeelde menselijkheid’, het gevoel dat je met iedereen verbonden bent. Op deze fundamenten is hun methode  gebaseerd om vaardigheden voor zelfcompassie te ontwikkelen. Dat leidt dus naar een supergezonde leefstijl. 

Alledaagse Wijsheden

“Wie naar buiten kijkt, droomt. Wie naar binnen kijkt, wordt wakker.”

Carl Jung

“Als je alleen maar wilt dat de pijn weggaat, accepteer je niet dat het pijn doet. Dan geef je weerstand. Pas als de weerstand vermindert, als we onszelf gewoon vriendelijkheid geven
omdat het pijn doet, vermindert de pijn.”

Kristin Neff

“’Ik voel me geen cent waard’, zei de mens tegen de Wijze.
‘Dan klopt je gevoel’, zei de Wijze, ‘want je bent onbetaalbaar’.”

Bart-Jan van der Mieden

De paradoxen buitelen over elkaar heen. Volgens schrijver Jonathan Safran Foer zijn er maar vier dingen echt belangrijk om klimaatverandering tegen te gaan: plantaardig dieet, minder vliegen, je auto wegdoen en minder kinderen krijgen. Dat wordt wat in Nederland met die laatste. Volgens het RIVM gaat in de komende twintig jaar het aantal 50-plussers verdubbelen, het aantal 90-plussers verdrie- dubbelen en er komen vier keer zoveel 100-plussers. Daardoor groeit het aantal chronisch zieken en dementen, en zullen er over twintig jaar niet zoals nu 1 op de 7 werknemers in de zorg nodig zijn, maar 1 op de 4.
Minister de Jonge vindt niet dat we daarvoor arbeidskrachten uit andere landen moeten halen. Dus een oplossing: méér kinderen. Onbespreekbaar en uit milieuoogpunt is dat terecht. Wat dan? We hebben een prachtige zorgsysteem, we zijn een solidair land, aldus De Jonge, maar er is een efficiënter zorgstelsel nodig. Dat zal iets helpen, maar volstrekt niet genoeg. Verder verwacht hij wat van medische innovatie. Dat betekent dus nog meer ouderen en dementen.
Dan komt de minister op de proppen met ‘heel veel inzetten op preventie, een gezonde leefstijl stimuleren’. Alweer: meer ouderen. Veel bewegen, BMI rond de 20, geen alcohol en rookwaar zullen de kans op dementie echter niet verminderen. We (inclusief Foer) draaien met ons gejubel over prachtige zorgsystemen heen om de vraag of we niet juist mínder ouderen moeten hebben, dus minder door- behandelen. De angst voor de dood blijft onze culturele valkuil, het is weinig solidair met nieuwe generaties.
Wat die gezonde leefstijl betreft is er een betere, meer fundamentele werkwijze. Ik stuitte op het werk van Kristin Neff en Chris Germer, die geïnterviewd zijn door Bianca Bartels. Zij willen de wereld verbeteren door het stimuleren van en trainen in: zelfcompassie.
                                                                                    Wordt vervolgd                                                                                         

Alledaagse Wijsheden

“Tegenstellingen vormen samen een eenheid en zijn in hun bestaan van elkaar afhankelijk. (...) Gezondheid en ziekte bepalen elkaar als polariteit wederzijds. De gezondheid krijgt pas door de ziekte haar bestaan. Gezondheid kan pas vanuit ziekte ontstaan. Daarom is elk preventief geneesmiddel een illusie.”

Thorwald Dethlefsen  

“Alle goede spreuken zijn reeds op de wereld; men verzuimt slechts om ze toe te passen.”

Blaise Pascal (1623-1662)

Als kind al zag Femke af en toe een man op de trap zitten, die hoorde voor haar gewoon bij het huis. Pas toen anderen vertelden dat er geen man was, werd ze er bang van. Ze drukte dergelijke waarnemingen weg, ook uit angst voor het oordeel vanuit de omgeving.  Ze is er overheen gegroeid. Sceptische zienswijzen, alsof het onzin is en ook het streng godsdienstige idee dat het wel bestaat, maar het werk van de duivel is, weet ze naast zich neer te leggen.
Er is wel een groeiende acceptatie van dergelijke verschijnselen. Momenteel staan de psychedelica
sterk in de (wetenschappelijke) belangstelling, de geestverruimende middelen mystieke en spirituele ervaringen kunnen veroorzaken. Journalist Tim Luimes is sceptisch, hij vindt zichzelf een totaal niet-spiritueel persoon. Maar hij is ook nieuwsgierig en stuitte vaak op de opmerking: je zult het pas begrijpen als je het zelf hebt meegemaakt. Dus hij ging de uitdaging aan, goed begeleid op een psychedelische truffelretraite. Hij hoopte en passant dat de helende werking hem van z’n roken zou afhelpen.
Ik heb het zelf nooit meegemaakt, maar wat hij over het zijn ervaringen schrijft, is mij volkomen helder, het valt direct op zijn plaats. De eenheid van alles ervaren, het verlies van ego, opgaan in de muziek, tijd die niet meer bestaat. Reizen van de oerknal tot de randen van het heelal, de balans tussen de dualiteiten (citaten hieronder). Als hij het na terugkeer nuchter opschrijft, is er wel even een ongemakkelijk gevoel. Maar hij is rustiger geworden en ja, met roken is hij gestopt, hij heeft er geen behoefte meer aan.
Begrijpelijk dat wetenschappers zich buigen over de vraag wat psychedelica kunnen betekenen voor het verhelpen van depressies, psychische stoornissen. Zo komen spiritualiteit en wetenschap weer dichter bij elkaar.

Alledaagse Wijsheden 

“‘Ik’ verdwijn, ga op in de muziek en zweef door het universum. ‘Ik’ – ik schrijf dit tussen aanhalingstekens omdat ik me op dit moment niet meer bewust ben van mijn eigen lichaam of zijn – zie het leven als een film aan me voorbijschieten. Het is niet mijn individuele leven, maar het leven van alles, langs alle beschavingen die de aarde heeft gekend – van vissen in de zee tot farao’s tot wolkenkrabbers – tot ‘ik’ besef dat het leven niet ophoudt voorbij onze planeet.” 

“Het gevoel van oneindigheid is zo sterk dat ‘ik’ het gevoel heb dat ik het eindelijk begrijp. Het alles. Elk individueel aspect als een bouwsteen van het geheel: alles is met elkaar verbonden. ‘Ik’ begrijp de balans tussen dualiteiten: man en vrouw, licht en donker, leven en dood, yin en yang. Het een kan niet zonder het ander bestaan; alles is een cirkel.”

Tim Luimes

Heidegger heeft eens gezegd: “We moeten wachten en niet verwachten.” Daar is de bekende Vlaamse psychiater Dirk De Wachter blij mee, “mijn naam is immers De Wachter”. Hij vertelt dit in een gesprek met Pieter Jan Hagens. Maar gelukkig volgt De Wachter het advies van Heidegger niet op, hij verwacht of beter vreest dat we door alle ikkigheid de verbinding verliezen en dan dreigt de samenleving te verkruimelen. Zijn tegengeluid laat hij breed horen.
Zijn boodschap is in mijn ogen om de vrouwelijkheid naar boven te halen bij mensen die doorgeschoten zijn in mannelijkheid. Zeer toe te juichen. Hij brengt het op een sympathieke, licht vrouwelijke manier, met een twinkeling en wat humor. Mensen zouden hun kwetsbaarheid en verdriet meer moeten delen, een klein beetje meer elkaars psychiater zijn, dat nodigt uit tot vriendschap en liefde.
De Wachter ziet mensen druk bezig met zichzelf te ontplooien, totdat ze zichzelf niet meer terugvinden in de plooien. Hij vindt dat we een overdreven obsessie hebben met geluk als we het hedonistisch en egocentrisch invullen. Maar hij is erg voor geluk in de zin van: hoe kan ik mijn medemens gelukkig maken? “Dat is de zin van het bestaan, denk ik. Ik kan mij vergissen hoor.”
Ik glimlach, want ik zou zeggen dat hij zich vergist. Hoe kan een mens een ander nu wezenlijk gelukkig maken? Vooral vrouwen hebben dat vaak heftig geprobeerd, en juist daarbij verlies je jezelf. Massa’s mensen vinden na een scheiding zichzelf weer terug. Is de psychiater niet degene die ze daarbij zou kunnen helpen. En is niet de zin van ons bestaan om tot wezenlijke zelfliefde te komen, want dan is de verbinding met anderen er vanzelf. Maar ik kan me vergissen hoor...

Alledaagse Wijsheden

“Omgaan met de ongelukkigheid van het leven betekent ook de schoonheid van het leven.”

Dirk De Wachter

Pieter Jan Hagens:
“U zegt ook: we zouden elkaar meer moeten aanraken. Velvoelen, huidcontact.”

Dirk De Wachter:
“Ja, ik ben bang dat metoo-achtige bewegingen — waar ik vanuit het feminisme helemaal voor ben, het is een noodzakelijke stap vooruit — ons van elkaar zouden verwijderen.”

De gemiddelde Nederlandse man komt er met het rapportcijfer 4 niet best vanaf bij vrouwen wat betreft het ‘trouw zijn’. Mannen in hun directe sociale omgeving doen het beter met een 6. En de eigen partner wordt met het rapportcijfer 9 als uiterst trouw beschouwd (blog 10/8/’17). Een vergelijkbare perceptie beschreef Paul Schnabel met zijn uitspraak: “Met mij gaat het goed, met ons gaat het slecht.” Dat ‘ons’ staat dan voor alle Nederlanders en ik denk dat ook hierbij de sociale omgeving ergens ertussenin zou scoren.
Ik moest eraan denken bij het lezen van het laatste hoofdstuk van Rutger Bregman’s boek ‘De meeste mensen deugen’. Zijn conclusie is dat de mens millennia lang een verkeerd zelfbeeld heeft omdat we lange tijd hebben aangenomen dat de mens een egoïst is, een beest of erger. Hij toont naar eigen zeggen aan dat dit zelfbeeld totaal onrealistisch is en als we overstappen op een positief mensbeeld, dat dan een nieuwe wereld in het verschiet ligt.
Om te beginnen gaat het niet om een zelfbeeld, want je kunt er donder op zeggen dat de meeste mensen zichzelf noch hun gelieven een egoïst of beest vinden. Verder denk ik dat we door de mondialisering met alle vallen en opstaan al op de goede weg zijn om de kring om ons heen te vergroten.
Een ander punt is natuurlijk dat ‘deugen’ zo verschillend ingevuld kan worden. We raken echter wel beter op de hoogte van elkaars invulling ervan, en dat is ook een stap in de goede richting. Het is een geleidelijk integratieproces, dus ik waag te betwijfelen of een overstap in de korte termijn mogelijk is. Dat neemt niet weg dat Bregman een meesterlijke verhalenverteller is en dapper probeert om ons het goede in mens en maatschappij te laten zien.

Alledaagse Wijsheden

“We zijn elkaar in de diepte al, maar dat moet nog vorm krijgen.”

Hannah van Buuren

“Rust ontstaat uit het vaste vertrouwen, dat alles wat moet gebeuren, op de juiste tijd zal gebeuren. Zoals de boer het zaad moet laten rusten, zo moet ook de mens leren wachten tot de tijd rijp is. ‘Haast u langzaam’ luidt de volkswijsheid.”

Thorwald Dethlefsen

“Integreren. En wie nu nog niet met asielzoekers kan omgaan, hoort hier niet thuis.”

Loesje

Theoloog en priester Pierre Teilhard de Chardin (1881-1955) intrigeert me steeds weer. Volgens Wikipedia was zijn streven om het christelijke geloof in overeenstemming te brengen met de evolutie- leer. Geen sinecure, aan de ene kant de wetenschappelijke tucht en aan de andere kant het katholieke leergezag. Hij ontwierp daarvoor interdisciplinaire theorieën. Ook had hij zich trouwens rechtstreeks bij Charles Darwin kunnen aansluiten, die een goede reden zag om in het bestaan van God te geloven (zie eerste citaat hieronder).
Uitspraken van Teilhard raken me dus. Ik kwam weer een mooie tegen in Happinez: zie tweede citaat hieronder. We zouden ermee een enorme energiebron aanboren. Pure, eeuwig duurzame, altijd aanwezige en gratis energie, wat een levenskracht! In het tijdschrift wordt gewag gemaakt van auto’s die op liefde rijden... Onmogelijk? Dat is wel vaker in het verleden gezegd, totdat het er was. Wie had een eeuw geleden in de werking van de computer ‘cloud’ kunnen geloven?
Dat liefde helend werkt weten we allang, ook al wordt er vaak wat onwennig omheen gedraaid. Liefde kun je niet zien? Nu er zijn genoeg mensen die aura’s kunnen zien en lezen. Als leden van de Vereniging tegen Kwakzalverij dit als belachelijk bestempelen, betekent dat gewoon dat zij de muziek niet kunnen horen (zie derde citaat hieronder van Nietzsche). Dat is dan jammer. Ik kan trouwens aura’s noch clouds zien, maar accepteer beide verschijnselen ten volle.
Het vuur bracht de mensheid ecologische dominantie, grote mogelijkheden, maar zeker ook grote gevaren. Gebruik maken van de goddelijke liefdesenergie kent die gevaren niet. Maar ja, is de aarde als leerschool en bewustwordingsoord nog wel nodig als we die energie rechtstreeks kunnen gebruiken?! 

Alledaagse Wijsheden 

“Een goede reden om aan het bestaan van God te geloven is gelegen in de extreme moeilijkheid of zelfs onmogelijkheid om ons wonderbaarlijke universum inclusief de mens (...) als het resultaat te zien van blind toeval of blinde noodzaak.”

Charles Darwin

“Nadat we de wind, de golven en de zwaartekracht hebben leren beheersen, zullen we de energie van de liefde voor God toepassen, en dan zullen we voor de tweede keer in de geschiedenis het vuur hebben ontdekt.”

Pierre Teillard de Chardin

“Zij die dansten, werden voor gek verklaard door degenen die de muziek niet konden horen.”

Friedrich Nietzsche

Waarom heb ik daar niet eerder over gehoord? Geniaal in zijn eenvoud. Hoe bestrijden we het volstrekt uit de hand gelopen pillengebruik, hoe voorkomen we dat volgende generaties ook met chemie worden volgepropt? Dat kan met groene therapie, de leuze is: groene vingers, gezonde geest! In een Belgische huisartsenpraktijk krijgen patiënten die kampen met depressie, met angst of eenzaamheid geen antidepressiva of kalmerende middelen meer, maar potten met tijm, zonnebloemen of bosaardbeien, vertelt Stefanie van den Broeck. Daar mogen ze thuis voor zorgen en zodra de plant de pot ontgroeid is, verhuist hij naar een gemeenschappelijke tuin waar de natuurproducten van de patiënten een plaats in krijgen.
Nee, zware psychische problemen worden er niet mee opgelost, maar de werking is wel vastgesteld. Bij tuintherapie bewegen mensen meer, ze hebben meer sociale contacten met een positieve invloed op het humeur. Ik vraag me af of ik onder een steen heb geleefd, dan wel of Nederland dramatisch achterloopt als ik lees dat in Scandinavische landen tuintherapie erkend wordt door het ziekenfonds. In Zweden is zelfs een grote therapeutische tuin bij Malmö waar mensen met burn-out en stress terechtkunnen, waar ook kamers zijn voor ontmoetingen en feesten. Waar zijn in ons land therapeutische tuinen, heb ik iets gemist??
Marieke van Twillert meldt dat een relatief onbekende vorm van perfectionisme in opkomst is: volmaakt willen zijn in de ogen van anderen. (Het klonk mij als een heel bekende vorm in de oren, maar dat terzijde.) Overal aan mee moeten doen en daarmee het onmogelijke van jezelf eisen. Groepsapps, tijdlijnen, etc en je eigen behoeftes verwaarlozen, met psychisch afknappen tot gevolg. Voordat we met pillen gaan strooien: juist deze twitter-, facebook-, instagram-, etcetera verslaafden zouden enorm gebaat zijn bij een enorme wifiloze therapietuin.

Alledaagse Wijsheden

“Het is een normaal menselijk verlangen om zo goed mogelijk te willen presteren. Je raakt erdoor in een flow en kunt het ver brengen. Maar het wordt ongezond als ‘moeten’ centraal komt te staan. Dan leidt perfectionisme namelijk tot veel piekeren, afname van het zelfvertrouwen, een laag zelfbeeld en een hoger risico op burn-out.”

Jaap van der Stel

“Alles in je leven is een weerspiegeling van een keuze die je hebt gemaakt. Als je een ander resultaat wilt, maak een andere keuze.”

Mieke Coigne

“De grootste kerk van deze wereld heet: Natuur. Als je die opzoekt, kom je thuis.”

Angaangaq (Sjamaan Groenland)

Knappe jongen die mij ervan kan overtuigen dat economische groei veel beter voor het milieu is dan economische krimp. Journalist Peter de Waard wil dat. Ik zet me schrap en ga lezen. Volkomen eens, geen uitbreiding Schiphol, met één vakantie per jaar genoegen nemen, etc. Maar nee, De Waard noemt dit alleen maar om aan te geven dat we dat juist níet willen.
Vanaf 2000 is de nationale koek verdubbeld, zonder die groei zou de huidige zorg niet te financieren zijn. Volgens hem zou geen criticus dat extra geld verspillend durven noemen. Ik durf het aan en nota bene geeft hij daarvoor zelf een voorzet. Zonder dat geld had het land moeten accepteren dat al die levensverlengende behandelingen en medicijnen er maar niet hadden moeten komen. Hij gaat er kennelijk van uit dat het land dat niet wil.
De Waard leunt op de seculiere ideologie dat zo lang mogelijk leven het beste is, terwijl ik vind dat we juist op het gebied van de (medische) zorg veel meer kritische keuzes zouden moeten maken. De tijdgeest bemoeilijkt dat. En ja, bijna iedereen in Nederland geniet mee van allerlei verworvenheden, ik ook, vooruitgang wordt gemakkelijker geaccepteerd dan inleveren. Juist daarom moet de overheid dat met drastische maatregelen stimuleren.
Als de groei stopt, leidt dat tot opkomst van despoten en dictators, zoals in de jaren 30 van de vorige eeuw, aldus De Waard. Ik waag dat te betwijfelen. Van extreem links tot extreem rechts, iedereen mag zijn zegje doen en daarmee is de (digitale) mondigheid enorm toegenomen. Ten slotte voert hij nog de klimaat oplossende technologie op, waarmee klimaatherstel afgedwongen moet worden. Een oeroud argument dat daarvoor groei nodig is. Nee, ook dat kan gebeuren met inleveren van geneugten. 

Alledaagse wijsheden 

“Zoals de Latijns-Amerikaanse boeren denken dat hun lot door God gewild is, zo zien de Europeanen de macht van het establishment, van de technologie, van de economische kernen als onoverwinnelijk, als een soort god.”

Paulo Freire

“In het kapitalisme worden economische activiteit, succes en materiële winst een doel op zich. Het wordt het lot van de mens om bij te dragen aan de groei van het economische systeem, om kapitaal te vergaren, niet voor zijn eigen geluk of redding, maar als een doel op zich.”

Erich Fromm

“Historisch gezien is de kans het grootst dat we hard op de muur afrijden en niet op tijd remmen.”

Hans Stegeman

Het begrip ‘opvoeden’ heeft me nooit kunnen bekoren, het klinkt dwingerig, regels voor een ‘goede opvoeding’ volgen. Niet voor niets wordt gezegd dat het moeilijkste aan opvoeden is om je zelf óók aan alle regels te houden. Wetende dat elk kind anders is, hebben ‘alle regels’ zo weinig zin. Ik heb meer met het begrip ‘grootbrengen’, kinderen de ruimte geven om lichamelijk en psychisch te groeien. De visie vanuit ‘omdenken’ spreekt mij aan. “Kinderen? Stop met ze op te voeden. Het is vastdenken: kijken naar wat er niet is en wel zou-moeten-zijn. Van een probleem een ramp maken.” Een omdenker maakt van een probleem juist een mogelijkheid door te kijken naar wat er is en wat er zou-kunnen-zijn. Van een gebrek een talent maken, dat is de kunst.
In dit verband is de visie ‘Holding Space’ van Heather Plett interessant. Naast een ander lopen, zonder te beoordelen of te beïnvloeden. Die ruimte opent ons hart, biedt steun zonder voorwaarden, de controle wordt losgelaten. Paula Bijster schreef er een artikel over. Je kinderen de ruimte gunnen om te experimenteren, zichzelf te zijn, oplossingen zelf te ontdekken, accepteren dat dingen in jouw ogen niet perfect gaan.
Elementen waarmee iedereen voor een ander ruimte kan vrijmaken zijn volgens Plett: erop vertrouwen dat de ander ook wijsheid en intuïtie heeft; je ego erbuiten laten; veiligheid creëren voor elkaar; accepteren dat de ander een ander is. Het is niet echt opzienbarend, maar wel mooi gezegd. Je kijkt er dan wel van op als het artikel wordt afgesloten met negen adviezen en zeven wetten. Maar goed, ze liggen in de lijn van Holding Space. Deze opvoedingslijn bewust volgen lijkt me vooral ook goed voor kinderen met paranormale gaven, die nu niet zelden als ‘ziek’ worden behandeld of weggezet.

Alledaagse Wijsheden

“Een kind grootbrengen is een soort promotieonderzoek op het thema ruimte openhouden voor een kind en sturing geven waar dat belangrijk is. Want het is de zoektocht naar balans tussen liefde en loslaten, tussen verzorgen zonder alles in te vullen.”

Heather Plett

“Als we iets willen veranderen aan een kind, moeten we ons eerst afvragen of er niet iets is dat we beter kunnen veranderen aan onszelf.”

Carl Jung

Na zijn hartstilstand is Fokke Obbema een jaar lang op zoek gegaan naar de zin van het leven. Hiervoor interviewde hij veertig mensen, veelal prachtige verhalen die in de Volkskrant verschenen. Nu deelt hij met het lezerspubliek zijn belangrijkste bevindingen onder de titel ‘Lessen in leven’. Uit de gesprekken heeft hij zeven inzichten gedestilleerd.
Wat mij wel verbaasde is dat in het hele verhaal het woord ‘liefde’ slechts drie keer valt en pas aan het einde. Voor mij is liefde de essentie, mijn motto is dat we op aarde zijn om het bewustzijn van liefde te vergroten. Die bewuste groei naar liefde zou ik dus als de zin van het leven beschouwen. Gelukkig kan ik in andere bewoordingen dit motto er toch wel uithalen.
Obbema’s eerste inzicht is de kwetsbaarheid als essentie, het belang van verbinding. Voor hem is verbinding dé rode draad in alle gesprekken. Die verbinding kan er zijn met mensen, de natuur, muziek, een goed boek. Dat begrip verbinding komt dicht bij liefde, bij de eenheid van alles. Het leven is een leerschool (inzicht drie). Ja, we leren die verbinding/liefde uit te breiden over steeds meer mensen, terreinen. Dat die uitbreiding een vorm van groeiend bewustzijn is, wordt verwoord in inzicht vier. De hoop op vooruitgang wordt geplaatst in het kader van een groter ethisch bewustzijn. Dat mogen we zeker wel de weg naar een groeiend bewustzijn van liefde noemen.
Wat me verder goed doet is dat de beperkingen van de wetenschap aan bod komen, alsook het nut
van de dood in het licht het zoeken naar essentie. En ja, de veerkracht die hand in hand gaat met dankbaarheid. Het idee dat het leven geen zin heeft krijgt ook royale aandacht. Kortom, een knap, diepgravend verhaal waarin zeer diverse standpunten zijn bijeengebracht.

Alledaagse Wijsheden

“Kwetsbaarheid is klote, maar ook de voorwaarde voor alles wat mooi en waardevol is in dit leven.”

Tim Fransen

“Bij alle fratsen die het leven met ons uithaalt, kunnen mensen op hun veerkracht terugvallen.”

Wendy Hoogendijk 

“Als jij helemaal niet in God gelooft, zal het leven je toch lessen leren. Dus wat ben jij anders aan het doen dan ik? Een atheïst maakt ook dingen mee, ook hij groeit. Hij heeft zijn eigen pad.”

Hindoepriester ­Ashis Mathura

(vervolg)
 
Aha, ik krijg direct een antwoord op mijn verbazing in het vorige blog. Wel langs een geheel andere weg, namelijk via Margreet Vermeulen die verouderingsexpert David van Bodegom interviewt. Ik deel zijn mening wanneer hij praat over veroudering, want dat is in zijn ogen een natuurlijk proces en geen ziekte. Nee, uiteraard geen ziekte, je hebt in zijn termen ‘krekgezonde ouderen’, gezonder dan menige veertiger.
En dan komt de cruciale vraag: “Waarom vinden veel vooraanstaande wetenschappers ouderdom dan wel een ziekte?” In zijn ogen is dat deels een strategische opstelling. Als je iets een ziekte noemt, krijg je er geld voor, want dan valt het te genezen. Natuurlijk, wat naïef van mij om dat niet te bedenken. Obesitas noemen we een ziekte en langs die weg is geld verkregen voor leefstijlhulp bij afvallen. Het wordt zelfs vergoed door zorgverzekeraars, zonder eigen risico! Hulpverleners roepen om het hardst dat op eigen houtje afvallen bijna niemand volhoudt. Follow the money.
Van Bodegom vindt het maatschappelijk ongelukkig om alle ouderen weg te zetten als patiënten, laten we alleen zieke mensen patiënten noemen. Ja, laten we dat doen, en dan ook met roken en obesitas. Hij komt nog met een ander in mijn ogen logisch inzicht, waarmee hij menigeen tegen het zere been zal schoppen: We moeten oppassen met intensief sporten. Behalve dat je meer slijt, komen er ook nog schadelijke bijproducten vrij, zoals zuurstofradicalen en oxidanten. Het verslag van de volgens hem wrede experimenten met dieren om dit te bewijzen sla ik maar over.

Alledaagse Wijsheden

”We moeten niet rennen als een luipaard. We zijn gemaakt om te scharrelen. (...) Als je als mens lang mee wilt gaan, moet je leven als mens: veel in beweging zijn en af en toe iets doen waar je moe van wordt.“

“Op elke leeftijd - vanaf de zuigelingentijd - hebben mannen een hoger risico om te overlijden dan vrouwen. Ze zijn gevoeliger voor infectieziekten. Ze krijgen meer ongelukken. Wij mannen zijn gewoon minder duurzaam, we hebben nog meer een wegwerplichaam.”

David van Bodegem

Via hoogleraar Liesbeth van Rossum verneem ik dat obesitas een erkende ziekte is. Als dat werkelijk officieel is vastgelegd, zijn we nogal raar bezig. Wikipedia meldt dat obesitas een medische aandoening is, waarbij zich zoveel lichaamsvet heeft opgehoopt dat dit een negatief effect kan hebben op de gezondheid. Hoezo medisch; er staat toch ‘kán hebben’. Gezonde mensen met een lichaamsgewicht dat in onze cultuur ‘overgewicht’ wordt genoemd zijn niet ziek. Op basis van epidemiologisch onderzoek kun je stellen dat ze een verhoogd risico hebben om het te worden. Maar dat geldt ook voor mensen die in dichtbevolkte gebieden de door industrie en vliegverkeer vervuilde lucht inademen. Je bent pas ziek als je ook werkelijk ziekteverschijnselen hebt.
Met dergelijk woordgebruik versterk je het nocebo-effect. Met de werking van placebo's zijn we vertrouwd, met de werking van nocebo's minder. Terwijl de placebo door het geloof erin de geest positief richting beterschap beweegt, doet de nocebo het omgekeerde. Populair gezegd (wikipedia): “Angst maakt ziek.” Rutger Bregman bespreekt dit nocebo-effect in ‘De meeste mensen deugen’, terwijl hij onbedoeld een sterk staaltje ervan laat zien. Hij constateert dat sommige dingen gewoon waar zijn, of je erin gelooft of niet. Voorbeelden: Water kookt bij 100 graden. Kennedy werd 22/11/1963 vermoord in Dallas. En mind me: Roken is dodelijk.
Bregman moest eens weten hoeveel mensen hun leven lang gerookt hebben en op hoge leeftijd aan
een doorsnee ouderdomskwaal overlijden. Rookgedrag, innerlijke stabiliteit, lichamelijke constitutie
zijn allemaal factoren die invloed kunnen hebben op wel of niet ziek worden. Juist ook rokers kunnen gevoelig zijn voor het nocebo-effect en onze samenleving is uiterst bedreven om in dezen met veel uiterlijk gezag het angstniveau op te krikken.

Alledaagse Wijsheden

“Het halve leven ging verloren in het behagen van anderen. De andere helft ging verloren door angsten die veroorzaakt werden door anderen. Verlaat dit spel, je hebt genoeg gespeeld.”

Rumi 

“Angst is de belangrijkste bron van bijgeloof en één van de belangrijkste bronnen van wreedheid. Angst overwinnen is het begin van wijsheid.”

Bertrand Russell 

Ruim vijfhonderd bladzijden optimisme heb ik aangeschaft. Het komt uit het brein van historicus Rutger Bregman. Een kleine twintig bladzijden gelezen en ik ben al van het ene instemmende gegrom in het andere voorzichtige vraagteken gevallen. Zijn boek gaat, naar zijn zeggen, over een radicaal idee waar machthebbers, religies en media zich benauwd tegen gekeerd hebben, terwijl dat idee al aan alle kanten onderbouwd is door de wetenschap. Daar komt ie: “De meeste mensen deugen”, tegelijk ook de titel van zijn boek.
In die eerste bladzijden gaat het vooral over de invloed van bombardementen in Engeland en Duitsland tijdens WO II. Uitgangspunt was dat die het volk mentaal zouden breken. De beschaving zou maar een dun laagje zijn, in noodsituaties zouden paniek en geweld om zich heen slaan en daalt de mens een aantal treden op de beschavingsladder. Deze theorie was ontleend aan de invloedrijke Franse socioloog/ psycholoog Gustave Le Bon (1841-1931).
Direct al weet ik: dit is geen zuivere koffie. De man heeft mij versteld doen staan met een uitspraak over vrouwen. Even dacht ik dat het als grap was bedoeld wat hij te berde bracht (eerste citaat hieronder). Maar nee, het was geen humor, deze pessimist (die Hitler en Mussolini inspireerde met zijn theorieën) is geen een vrolijkerd. Aparte uitspraken over vrouwen zijn trouwens van alle tijden, zie ook Aristoteles hieronder.
Kort en krachtig: in noodgevallen komt het beste in mensen naar boven. Bregman zou geen sociologisch inzicht weten dat zo stevig is onderbouwd én zo straal wordt genegeerd. Ik ga er graag in mee, maar denk ook: geldt het voor Syrië, voor Groningen, etc? Ik heb nog zo’n vijfhonderd bladzijden te gaan, dus wellicht veel antwoorden op mijn voorzichtige vragen.

Opmerkelijke zienswijzen uit het (verre) verleden

“Alle psychologen die de intelligentie van de vrouw hebben bestudeerd, onderkennen vandaag de dag dat zij de meest inferieure vorm van menselijke ontwikkeling vertegenwoordigt en dat zij dichter bij het kind en de wilde staat dan bij de volwassen beschaafde man. Ze valt op door wispelturigheid en het onvermogen om logisch te denken. Er bestaan ongetwijfeld vrouwen die superieur zijn aan de gemiddelde man, maar ze zijn net zo zeldzaam als een gorilla met twee hoofden.”

Gustave Le Bon (1873)

“De vrouw is meevoelender dan de man, eerder tot tranen bewogen. Tegelijkertijd is ze jaloerser, klageriger, is ze eerder geneigd te schelden en te slaan. Verder is ze eerder geneigd bij de pakken neer te zitten, neerslachtiger en minder optimistisch dan de man, en voorts heeft ze minder schaamte en zelfrespect, spreekt meer kwaad, is bedriegelijker en heeft een beter geheugen. Ook is ze waakzamer, banger, moeilijker tot actie te dwingen en heeft ze minder voedsel nodig.”

Aristoteles  (± 400 jaar v. Chr.) 

Albert Einstein blijft me verrassen met zijn uitspraken. Hoe waar: “Om creativiteit te stimuleren moet je de kinderlijke neiging ontwikkelen om te spelen.” Om het te verduidelijken haalt Happinez er het verhaal bij van een coach die een internationaal managementteam moest helpen hun missie en waarden te formuleren. De discussie verliep stroef, weinig creatief. De coach vroeg de teamleden te stoppen en nam de groep mee naar buiten waar ze allerlei spelletjes had opgesteld. Lekker uitleven mensen! Na darten, badmintonnen, etc. kwam de groep opgevrolijkt binnen en bruisten de leden van de goede ideeën.
Laat ik nu denken dat Einstein dit helemaal niet heeft bedoeld. Laat ik ook denken dat het nuttige effect van de spelletjes overtrokken is. Het is een oplossing van buitenaf, je ongeïnspireerde of gefrustreerde innerlijk neem je mee bij het darten, etc. De kinderlijke neiging van Einstein gaat in mijn ogen veel meer richting een inwaartse beweging, het innerlijke spel, grapjes maken, gekke dingen denken, kunnen relativeren. Een innerlijk out of the box leven. Dat haalt spanningen weg en schept openingen voor creativiteit.
Dat innerlijk spelen komt ook op latere leeftijd, als er geen prestaties meer worden verwacht,  goed van pas. Simone de Beauvoir: “De ouderdom wekt meer weerzin dan de dood.”  Zij zag de ouderdom meer dan de dood als tegenpool van het leven. Aftakeling op zich zou al pijnlijk zijn, extra pijnlijk is het dan dat het heden overheerst en we vergeten wat iemand in het verleden presteerde. Ik vind haar visie vrij wrang, weinig opbouwend. De ouderdom heeft enorme potenties en wat in het verleden gepresteerd is, kan in positieve zin juist gerelativeerd worden. Het innerlijke spelen zal daar enorm bij helpen.

Alledaagse Wijsheden 

“De schoonheid die je zoekt moet je bij je dragen, anders zal je haar niet vinden.”

Ralph-Waldo Enerson

“Mensen die van binnenuit stralen hebben geen spotlight nodig.”

Juliëtte Genders

Nu heb ik net het hart gebombardeerd tot laboratorium van de ziel en dan lees ik dat het geheugen het natuurlijke hart is van de psychologie. Dat kan wel waar zijn, de ziel zal ook wel belangrijke proefjes doen met het geheugen. En voor de psychologie vind ik het een mooie kernwaarde. De wijsheid komt van de hoogleraar Douwe Draisma, die in de wandelgangen de ‘geheugenprofessor’ wordt genoemd.
Hij sprak met journalist Ellen Visser.
Zijn keuze voor deze hartfunctie stoelt op de gedachte dat onze intelligentie, onze persoonlijkheid en waarnemingen niet kunnen bestaan zonder geheugen. Terwijl andere wetenschappers enthousiast zijn over de mogelijke komst van een vergeetpil, waarmee je traumatische herinneringen kunt wegspoelen, betwijfelt hij de komst en het nut ervan. We leren van slechte ervaringen. Klopt, de ziel zou niet blij zijn met een vergeetpil. Als innerlijke pijn niet doorleefd wordt en het leereffect vervalt, wordt het bestaan op aarde vrij zinloos. Adieu laboratorium proeven.
Draisma onderscheidt verschillende geheugenwetmatigheden. Dat ons geheugen slecht overweg kan met sleur en routine is begrijpelijk. Een andere: hoe ouder we worden, hoe dichter we bij onze jeugd staan. Dat heb ik gemerkt. Toen ik in de jaren 70 mijn honderdjarige grootvader interviewde over zijn leven, kon hij haarfijn te vertellen over de start van zijn relatie met mijn grootmoeder driekwart eeuw ervoor, terwijl een viertal decennia erna tamelijk leeg waren in zijn geheugen.
“Krenkingen worden in onuitwisbare inkt geschreven”, aldus Draisma. Dat lijkt me geen aanbeveling voor het werk van psychologen. Want worden zij niet geacht cliënten te helpen een krenking in een ander daglicht te stellen en daarmee haar kracht teniet te doen? En kunnen mensen dat vaak ook niet zelf in de loop van de tijd?

Alledaagse Wijsheden

“Het geheugen van het hart zeeft slechte herinneringen weg en maakt de goede mooier.
Dat stelt ons in staat om met het verleden te leven.”

Gabriel Garcia Marquez

“Wie niet drinkt, onthoudt alles. Ja, dat heet ook: geheelonthouder.”

Fons Jansen

Hoe symbolisch en/of werkelijk is je hart? Sommigen zullen zeggen dat het gewoon een spier is met een hoop symboliek eromheen. Maar als je wel eens intense liefde hebt gevoeld voor een mens of dier, dan heb je hoogstwaarschijnlijk die liefde letterlijk voelen stromen. En wel: vanuit je hárt. Ik had wel eens de neiging haar terug te duwen, maar een vriendin vond dat niet juist, want stromende liefde is goed voor het milieu. Daarmee had ze een punt!
Die liefde stroomt dus niet symbolisch, maar wérkelijk uit het hartsgebied. We maken gebruik van die energie, weet ook boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh die er nog een schepje bovenop doet. Als we elkaar omhelzen, worden onze harten verbonden en weten we dat we geen afzonderlijke wezens zijn. Reden te meer om eindelijk eens af te stappen van dat wang-gezoen, een knuffel drukt de genegenheid veel beter uit.
Ook hartzeer kun je werkelijk voelen in je hartstreek. Het schuurt, doet lijfelijk pijn. Mensen zijn geneigd bij dergelijke gevoelens zich krom te trekken, als een ‘zielig’ hoopje mens op bed te gaan liggen, ter bescherming van je hart. Zielig is het zeker niet, volgens Carl Jung heeft een mens die nooit door de hel van zijn hartstochten is gegaan, zichzelf niet gevonden.
De 15^e-eeuwse Indiase soefi-dichter Kabir acht je huis de plek om te oefenen, want daar ligt je verborgen schat. Dat huis is je hart, het spirituele laboratorium van je ziel, aldus Happinez. Stem je steeds af op je hart, langs die weg  ontdek je die schat. Je kunt ook werkelijk een vraag stellen aan je hart. Oefenen in goed luisteren, het antwoord komt direct, zonder dat je er zelf over nagedacht hebt. Ook belangrijk: adem letterlijk naar je hart!

 Alledaagse Wijsheden

“Een beetje verstand moet tot de conclusie komen dat er oneindig veel dingen zijn die boven het verstand uitgaan. En het kernwoord waarmee Pascal dat kwalificeert is het woord ‘hart’.”

Arie van den Beukel (emeritus hoogleraar natuurkunde Delft)

“Van de piëtisten leerde ik dat het mogelijk is om te denken met je hart, te kijken met je hart en te leven met je hart. Zij maakten mij duidelijk dat alleen het hart de antwoorden kent die ertoe doen, en die waar en betrouwbaar zijn. En zij leerden mij dat alleen het hart de geestelijke wereld kent en ons daarmee verbindt.”

Hans Stolp

(vervolg)

Op je wenken bediend worden na het vorige blog, zo kun je het wel noemen. Vandaag is de treffende kop van een artikel in Trouw: ‘Neoliberalisme is de wacht aangezegd’. Gretig verslind ik dit stuk van Theo Oomkes. Decennia lang is vastgehouden aan een terugtredende overheid, die vooral niet veel
mag doen. Dat zou ons mensen vrijheid geven, de markt lost het wel op. Juist dat heeft de markt niet gedaan, wel het tegenovergestelde. De probleemgebieden stapelden zich op. Het onderwijs, de zorg,
de politie, het UWV, noem maar op.
Het lijkt erop dat een grotere rol van de overheid gestut gaat worden door de Troonrede aanstaande dinsdag. Ik ben benieuwd. Er is voor het eerst na al die decennia genoeg geld om in de publieke sector te investeren. En we worden weer socialer in ons (economisch) denken, aandeelhouders verliezen hun aureool. Mark Rutte gaat voorzichtig mee in deze visie van sociaal liberalisme. Er wordt ook weer gepleit voor een publieke spaarbank in handen van de overheid. Gelukkig, ik heb die betrouwbare postgiro danig gemist.
Ook VVD fractievoorzitter Klaas Dijkhoff is min of meer afgestapt van het neoliberalisme en wil ‘een liberalisme dat werkt voor mensen’. Kabinetsinformateur Herman Tjeenk Willink is al langer in de weer om de verziekende invloeden van het neoliberalisme aan te kaarten. Hij schreef het boek ‘Groter denken, kleiner doen’. De aandacht voor zijn visie is hoopgevend.
Het is zeker niet zo dat alle initiatieven van de overheid zouden moeten komen, zij moet juist ook rekening houden en samenwerken met initiatieven van onderop. Dit én-én denken is essentieel voor vernieuwing. We gaan de goede kant op. Te vroeg juichen is niet handig, maar voorzichtig juichen en
de veranderingen steunen is dat wel.

Alledaagse Wijsheden 

“De markt levert niet wat de afgelopen decennia van haar verwacht werd. Premier Rutte is daar ook achter. Het was nota bene deze liberaal die de vraag opwierp of bedrijven aandeelhouders niet te veel laten profiteren van de hoge winsten en of het geen tijd is om het personeel mee te laten profiteren. De opmerking betekent nog geen kabinetsingrijpen in de loonvorming, maar het is toch alsof Rutte dreigt van zijn geloof te vallen.”

Theo Oomkes

“We moeten onszelf vragen stellen. Waarom hebben we collectief zo weinig tegenwicht geboden tegen het overheersende managementdenken? Waarom hebben we de uitholling van de democratische rechtsorde pas zo laat gezien.”

“De overheid is sinds de jaren tachtig vooral beschouwd als een bedrijf ten dienste van de economische welvaart, te verwezenlijken via de private sector. In dat soort denken is de overheid in de eerste plaats een kostenpost. De Rijksbegroting wordt een bedrijfsbegroting. Door privatisering en verzelfstandiging van publieke taken wordt de overheid afhankelijk van private partijen. Die weg - de overheid als bedrijf - loopt dood. Problemen bij overheidsdiensten (Belastingdienst, bruggen die achterstallig onderhoud kennen) zijn geen incidenten.”

Herman Tjeenk Willink

Klare taal van Marcel ten Hooven: het neoliberalisme ligt niet in het verlengde van het liberalisme, maar is juist het tegenovergestelde. De kracht waarmee hij het verwoordt doet me goed. Ik heb mezelf altijd als een echte liberaal beschouwd en volstrekt niet als neoliberaal. Het neoliberalisme eist absolute vrijheid voor de markt en heeft geen enkele boodschap aan het sociale leven. Uitgaande van de essentie van het liberalisme is die ‘ultrakapitalistische hardvochtigheid’ gruwelijk.
Bij het liberalisme staan rechtsstaat en democratie centraal. Gesprekken en debatten dienen ervoor te zorgen dat verschillen en conflicten tussen mensen niet escaleren. Zo niet bij het neoliberalisme, waar de economische markt het middelpunt vormt. Die markt is oppermachtig, wat de vrijheid van individuen danig inperkt. Procesmanagement en kostenbeheersing zijn de leidende begrippen. De sociale sector wordt daar geheel ondergeschikt aan gemaakt.
Ook rechtsfilosoof Willem Witteveen signaleerde het gebrek aan vertrouwen in de maatschappij en haar vermogen om haar eigen kwesties op te lossen. In het liberale denken zijn mensen zowel vrij om het eigen idee van een goed leven na te streven, als met elkaar verbonden. Liberalisme gaat uit van vertrouwen in het sociale leven, neoliberalisme van wantrouwen. Ja, dan weet ik weer eens te meer waarom alleen die liberale jas me past.
Nu probeer ik uit te vogelen of deze inzichten ook verband houden met het lage-rente-tijdperk waarin we leven. Koen Hagens schreef over het laatste een interessant artikel, inclusief de raadselen waarvoor economen zich gesteld zien. Oude zekerheden vallen weg. Het zou mooi zijn als het een aanval werd op het primaat van de markt, maar dat lees ik er niet in. Wel ademt het stuk de sfeer uit dat in economen- termen de ‘milieupet’ is afgezet.     Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden 

“Het neoliberalisme heeft weinig begrip voor andere referentiekaders dan het economische nut om de werkelijkheid te interpreteren. Het is daardoor een nogal armoedig, eendimensionaal denken: het kan zich geen adequaat beeld vormen van het sociale leven, dat anders dan de markt niet calculeer- baar, niet meetbaar is.”

Marcel van Hooven 

“Het neoliberalisme leidt tot vergaande ingrepen en omvattende controle, waardoor op den duur een surveillancestaat ontstaat. Om de vrijheid in goede banen te leiden worden op alle terreinen van het leven regels, procedures en protocollen ingevoerd.”

Willem Witteveen

Gedragsverandering, wie is daar niet af en toe mee bezig. Alleen al de goede voornemens bij de start van het nieuwe jaar. Anderen hanteren korte termijnen: ‘Maandag begin ik met....’ minder eten, stoppen met roken, meer bewegen, etc. Gedoemd te mislukken, vindt gedragsdeskundige James Clear. Een doel stellen helpt je niet van je gewoontes af. Als je dat doel al met grote krachtsinspanning zou bereiken, zijn daarmee je kleine gewoontes niet verdwenen. Dus de terugval volgt.
Zijn oplossing is om door hele kleine stapjes de gewoontes om zeep te helpen. Elke dag een ietsepietsje minder/meer/beter of wat dan ook. Maar dan komt het: je moet wel goed weten wie je bent en of dat gewenste gedrag ook echt past bij wie je wilt zijn. Je wil beter met geld omgaan of op het werk assertiever voor je mening uitkomen? Je denkt dat het bij je past. Maar is dat écht zo of is het door de cultuur of groep bepaald wie jij idealiter zou moeten zijn.
Zeker op relatief jonge leeftijd is het heel moeilijk om die diepere laag van je wezensechtheid aan
te boren. Grondig zelfonderzoek, regelmatig naar binnen gaan, kan je op den duur helpen je échte verlangens en strevingen te ontdekken, om een levensleidraad te ontwaren. Daar naar gaan leven, eventueel door je baan op te zeggen (een hele gróte stap) kan betekenen dat de gewenste gedrags- verandering vanzelf optreedt.
Met het zoeken naar gelijkgestemden, tussentijdse beloningen, een korte terugval accepteren, etc siert Clear de poging tot gedragsverandering op. Sympathiek is het wel, deze kleine stapjesmethode, zeker beter dan forceren. Maar wezenlijker is het om te achterhalen in hoeverre je de mores van je groep hebt verinnerlijkt, waardoor je aangeboren talenten en kwaliteiten in het gedrang zijn gekomen.

Alle daagse Wijsheden

Ze heeft een heerlijke liefdesrelatie met haar vriend. Vóór haar eerste kennismaking met hem, werd Peter een van haar beste vrienden. Bij hem kan ze nog steeds veel kwijt, lekker ouwehoeren, veel gelijke interesses. Ook Peter heeft een fijne liefdesrelatie, zijn vriendin zou hij voor geen goud willen verliezen.
Hoe houden ze in deze vriendschap erotiek buiten de deur? Om dat te voorkomen hebben ze al vanaf het begin een afspraak gemaakt. Zodra je voelt dat de sfeer erotischer wordt tijdens een gesprek of gezamenlijke activiteit, zeg je het. “O, daar heb je dat sfeertje weer.” Die woorden alleen al jagen de erotische spanning weg.
Het is een van de vele verhalen die ik midden jaren 80 hoorde tijdens mijn vriendschapsonderzoek.
Een derde eeuw later is de warme vriendschap tussen een heteroseksuele man en vrouw zeker nog niet alom geaccepteerd. Wel is het voor singles gemakkelijker zo’n vriendschap te onderhouden, met name voor groeiende groep ongebonden jongeren is het de gewoonste zaak.
De Belgische relatiedeskundige Rita Ponnet is van mening dat gemengde vriendschappen een vrij recent fenomeen zijn. Enkele decennia geleden had je volgens haar op veel plaatsen nog een strikte segregatie tussen mannen en vrouwen, zoals gescheiden scholen voor jongens en meisjes. Hoe het in België was weet ik niet, maar voor Nederland moet je dan veel verder terug.
Een toenemende acceptatie van vriendschappen tussen man en vrouw zal vooral ook op hogere leeftijd een verrijking zijn. De koppeling met erotiek is dan minder dwingend. Ik vertrouw de babyboomers wel toe om deze acceptatie kracht bij te zetten. De kansen op boeiende contacten zullen erdoor groeien, juist omdat mannen en vrouwen zo van elkaar kunnen verschillen, wat op die leeftijd een mildere uitdrukking heeft gekregen.

Alledaagse Wijsheden 

“Verdraagzaamheid ontwikkelt zich pas wanneer de mens in staat is de belevingswereld van de ander te aanvaarden zonder verzet.”

Marieke de Vrij 

“Als onzekerheid voor jou onaanvaardbaar is, verandert het in angst. Als het volkomen acceptabel is, verandert het in levendigheid, alertheid en creativiteit.”

Eckhart Tolle

“Hé leukerd, ga je mee lachen.”

Loesje

Als ik lees dat wereldvrede een illusie is, wil ik daar meer over weten. Hoogleraar sociale psychologie Carsten van Dreu wordt geïnterviewd door Ans Hekkenberg en Jim Jansen. Als 15-jarige liep hij mee in de grote protestmars tegen kernwapens en ondervond dat een enkele schreeuw een golvende schreeuw door de groep kon worden. Zijn interesse voor groepsgedrag was geboren.
Waarom komt een groep onder moeilijke omstandigheden soms tot conflict en soms tot samenwerking? Als groep kun je dingen die je als individu niet kan. Dat kan mooie, maar ook vreselijke resultaten opleveren. Er ontstaat bij een vredesmars of een voetbalrel een group mind. Hersensynchronisatie treedt dan op, blijkt uit onderzoek. Als de politie eraan komt ren je óf met z’n allen weg, óf je vormt een blok en gaat vechten.
Zeker relevant om meer over te weten, gezien het vaak agressieve gedrag richting hulpverleners. Relatieve schaarste is volgens De Dreu een basale reden voor conflict. De mens vergelijkt constant met de ander. Voorts: “In mensen zit een diepgewortelde wens om deel uit te maken van een groep. Dat zit in onze natuur.” Je krijgt dus een ‘tribal system’ met schaarse middelen, en dan geldt: ‘mijn tribe eerst’. Dit natuurgegeven zou wereldvrede tot een illusie maken.
Bij zulke ‘natuur’–argumenten haak ik af. Het zijn onbewezen aannames, we weten dat in verschillende tijden en culturen hele verschillende aspecten van het mens zijn naar boven kunnen komen. Dus naar die wereldvrede konden we wel eens stap voor stap op weg zijn, met heel wat terugvalstappen, oftewel achterhoedegevechten. Het verheugt me dat de enthousiaste De Dreu zich later in het interview toch wat richting wereldvrede beweegt, getuige het citaat hieronder.

Alledaagse Wijsheden

“Waarom gaan mensen in het ene geval vechten en in een ander geval innoveren? Als ik dat
kan beantwoorden, door te ­begrijpen wat er in het brein gebeurt en door de sociale processen
te doorgronden, ­komen we misschien tóch een stapje ­dichter bij wereldvrede.”

Carsten De Dreu

“Er is geen weg naar vrede, vrede is de weg.”

Mahatma Ghandi

De in Nederland werkende Vlaamse psychiater Damiaan Denys vindt dat hij en zijn soortgenoten er niet zijn om mensen gelukkig te maken, maar om ze te genezen, vertelt hij aan Michel Vandermissen. Teveel mensen gaan naar de psychiater omdat ze zich een poosje niet goed, niet gelukkig voelen. Psychiaters worden overstroomd met cliënten en komen minder toe aan de groep waarom het gaat: ernstig psychisch zieken. Daar horen normale vormen van ADHD en burn-out niet bij.
Echte patiënten lijden aan psychoses, schizofrenie, dwangstoornissen, eetstoornissen, e.d. Die patiënten zouden voorrang moeten hebben. Er is meer rampspoed in Nederland, getuige Ellen de Visser. Steeds meer kinderen krijgen ‘grotemensenziekten’ met bijbehorende medicijnen. Peuters met diabetes-2, lagere school kinderen met hoge bloeddruk, tieners met obstipatie. Zoals gewoonlijk volgen we met dergelijke trends de VS op enige afstand. Je zou toch zeggen: als we wereldwijd zo hoog scoren in gelukstabellen, dan is die toeloop naar artsen wat vreemd.
Denys noemt het de ‘kwetsbaarheidsparadox’. We zijn veel gelukkiger én veel depressiever. In arme landen is het lijden meer geaccepteerd, er zijn weinig psychische ziekten en gelukkig zijn is geen alomvattend levensdoel. Natuurlijk willen we niet terug naar de staat van algehele armoede, maar een gulden middenweg moet te bewandelen zijn als we economische krimp een kans geven. Alleen al de acceptatie ervan zal de loop naar psychiater of psycholoog doen afnemen.
Met een andere oplossing komt wellicht Rutger Bregman in zijn binnenkort te verschijnen boek: ‘De meeste mensen deugen’. Het wordt groots omschreven: “Adembenemend, weids en revolutionair –
De meeste mensen deugen herschrijft niet alleen de geschiedenis, maar werpt ook nieuw licht op onze toekomst.” Ik ga het lezen!

Alledaagse Wijsheden

“Geluk hangt af van omstandigheden die als positief worden beschouwd; innerlijke rust niet.”

Eckhart Tolle

Nietzsche schijnt gezegd te hebben dat alle waarlijk grote gedachten ontstaan zijn tijdens het wandelen. Was dat een grapje? Waarschijnlijk niet, want de man was geen grappig type. En hij blijkt niet de enige te zijn die het wandelen ophemelt, vertelt Michael Lapointe. Ook Kierkegaard zette zijn ene voet voor de andere om nieuwe inzichten en doorbraken te forceren. Tel daarbij op dat er al vanaf de oudheid een overvloed bestaat aan lofzangen op het wandelen, en op de creativiteit en gezondheid die erdoor bevorderd worden. Het kon ten slotte niet uitblijven, de wetenschap huppelt er vrolijk achteraan, want uit onderzoek is gebleken dat we tijdens of vlak na de lichaamsbeweging beter presteren bij geheugen- en aandachtstesten.
Het wordt niet met zoveel woorden erbij gezegd, maar ik neem aan dat het vooral om solitair wandelen gaat. Hoe dan ook, ik blijk weer eens de uitzondering op een gulden regel te zijn. In mijn meest creatieve periode met het doen van onderzoek en schrijven van boeken, artikelen, columns wandelde ik nooit. Ja ik liep wel wat, maar alleen als dat echt nodig was. 
Een paar jaar geleden ben ik als een blad aan de boom omgedraaid. Ik wandel dagelijks minstens anderhalf uur zonder enig ander doel dan heerlijk buiten zijn en van de natuur genieten. Het heeft geen invloed op mijn creativiteit. Lapointe begon zich bij de overdaad aan juichkreten ongemakkelijk te voelen, want dit evangelisatiewerk zou het doelgerichte wandelen in de hand werken. Voor mij geldt dat ik eens te meer leefregels van anderen en wetenschappelijke uitkomsten naast me neer kan leggen. En nu ga ik schaduwwandelen, want daar heb ik me in deze hitteperiode in gespecialiseerd.

Alledaagse Wijsheden

“Wetenschap is heerlijk kneedbaar en kun je alles laten zeggen wat je wilt. En dat gebeurt ook. (...) Ik hoop dat mensen ophouden steeds meer op te hangen aan de wetenschap. Vroeger bepaalde de kerk wat waar, goed of verstandig is. Voor een groeiende groep mensen is dat tegenwoordig de wetenschap.”

“De moderne mens ziet zich als de ultieme homo sapiens. Hij lijkt ervan overtuigd dat hij de eerste is die – dankzij de wetenschap – rationeel en helder de waarheid kent. Onze arrogantie is vaak echt niet te stuiten. (...) Wetenschap blijft mensenwerk en heeft daarom last van die menselijke trekjes. Een wetenschapper is een vat vol overtuigingen – over individualiteit, over religie, over het Westen versus de rest van de wereld, over van alles. Het is tijd dat we dat inzien.” 

Rosanne Hertzberger

Quest Historie pakt via Carlijn Simons uit met opmerkelijke historische ideeën over gezond eten. Interessante leesstof. Lachwekkend is wel de afvalmethode in het Victoriaanse tijdperk toen het schoonheidsideaal om een insnoering van de taille vroeg. Er waren pillen voor, dat is nog steeds eigentijds, maar ze waren gevuld met een eitje van een lintworm. Die zou vanuit de darmen het overtollige eten tot zich nemen en door de bijkomende verschijnselen, diarree en overgeven, verlies
je ook gewicht.
In de 18e eeuw werd opeens de kop bouillon een hype. Het opkikkerende kommetje vleesextract moest verzwakten helpen bij het herstel. Het was met name ook bedoeld voor een elite met haar fijngevoelige gestel. Kappen met koolhydraten uit de 19^e eeuw met als vervangers vlees, vis en groenten, klinkt al meer eigentijds. Maar in de 16^e eeuw waren groenten en fruit juist uit den boze, die zijn bedoeld voor dieren, daar blijft een beschaafd mens vanaf.
Nu de 22^e eeuw en later, waar maken die mensen zich vrolijk over als ze onze tijd beschouwen? Ik kan dat natuurlijk niet weten, maar waar ik nu al om lachen kan, is een onderzoek dat aantoont dat elk glas wijn je leven met een half uur verkort. “Als dat zo was”, zei iemand in mijn omgeving, “had ik allang dood moeten zijn.” Waarop een ander reageerde: “Ik had niet eens geboren moeten worden.” Het lachwekkende is vooral dat veel wetenschappers hun berichten brengen met de suggestie dat voor iedereen hetzelfde geldt.
Wellicht zullen mensen in die komende eeuwen zich ook verbazen over het feit dat wij zo weinig verbanden leggen tussen het innerlijke leven en gezondheid, tussen ervaringen in vorige levens en voedingspatronen. Ik wens ze veel succes met een vernieuwende weg!

Alledaagse Wijsheden

“Balans is geen vaste staat van zijn, maar ruimte en stilte vinden temidden van de veranderingen.”

Ingspire.nl

“Alle paddenstoelen zijn eetbaar. Weliswaar zijn er paddenstoelen die je maar één keer kunt eten.”

Wiet van Broeckhoven

Een oudere vrouw in El Salvador vertelde aan een bezoeker: “Onze enige dokter hier is God.” In die streek is sprake van grote armoede met een onwrikbaar vertrouwen in God. In ons land zei voormalig minister Edith Schippers over de gezondheidszorg: “Er is veel handel in hoop.” De rijkdom hier is enorm, evenals het aantal ziekteverschijnselen, en het vertrouwen in God is sterk tanende. Wat zou het mooi zijn als deze twee levensvisies en levensstandaarden naar elkaar toe zouden groeien. Daarbij mag je voor God allerlei namen verzinnen, van Allah tot Natuurkracht.
Mark Rutte en trawanten gaan veel geld lenen, want de rente is bijkans nul, je krijgt nog net geen geld toe als je leent. Dit wetende barsten velen los met verlanglijstjes waar het geld heen moet. Jeugdzorg, infrastructuur en wat dies meer zij. Het blijft echter allemaal erg binnen Nederland. Willen we meer samenhorigheid creëren in de wereld, de belangrijkste onderstroom van deze tijd, dan moet het geld het land uit, of werken ten bate van noodlijdende mensen.
Natuurlijk hebben wij ook arme mensen. Maar daar hoeft geen extra geleend geld voor uitgetrokken te worden. In dit stinkend rijke land dient dat rechtgetrokken te worden met onder andere forse belastingverhoging van vermogens boven een bepaald bufferbedrag. Ja, onze zorg is ook noodlijdend, veel te weinig personeel. Het beroep verpleegkundige heeft nog last van de vrouwelijk connotatie van het zorgbegrip: lage betaling, weinig aanzien, grote werkdruk. Verder zou ik zeggen: snijden in de zorg, we hoeven niet allemaal 100+ te worden.
Het zijn zaken die we binnenskamers kunnen regelen, evenals het daklozenprobleem en de onbetaal- baarheid van huizen voor jongeren. De geleende miljarden besteden we dan aan de echte armoede in de wereld en aan internationale milieu-/klimaatafspraken.

Alledaagse Wijsheden

“Zorgen moet je doen, niet maken.”

Loesje

“In de evolutie van elke ziel breekt een moment aan waarop de grootste zorg niet langer is de overleving van het fysieke lichaam, maar de groei van de geest; niet langer de verworvenheden van wereldse successen, maar de realisatie van het Zelf.”

Neale Donald Walsch

“Ervoer u gisteren op enig moment liefde?” Ja, dat is wel een confronterende vraag, vooral omdat niet de romantische liefde wordt bedoeld. De vraag heeft verslaggever Olaf Tempelman in Mexico opgetekend uit de mond van gelukswetenschapper Mariano Rojas. Hij vindt het de vraag der vragen die opgenomen zou moeten worden in alle geluksonderzoeken. Terwijl Mexico al vrij hoog scoort op de internationale geluksranglijst, zou met deze vraag erbij het land royaal op de eerste plaats eindigen. Denkt hij.
Willen wij dat ook bereiken, dan moet de familie – niet alleen het gezin, maar ook ooms, tantes, neven, nichten, buurtgenoten, al dan niet overleden (over)grootouders ­ – weer véél belangrijker worden. Dat gaat ons niet lukken, onze cultuur is een andere kant opgegaan. Dan maar eens kijken of de geluks-filosofie van psycholoog Marcelino Lopez ons verder helpt. Daarvoor worstel ik mij door omschrijvingen van laboratorium experimenten met proefpersonen heen, die me vanwege de gekunsteldheid niet echt vrolijk maken.
De diepe les die hij eruit destilleert maakt me vrolijker. Lach niet alleen als er wat te lachen valt, maar zomaar eens. Dans niet alleen als je dronken bent, maar zomaar eens. Doe aardig, of de ander nu aardig is of niet. Ik moet denken aan de uitspraak van Henk Oosterling: “Glimlach eens als je woedend bent.” Ja, daar hebben we hier in het Westen meer aan.
Maar geluk zoek ik toch meer in het ervaren van zingeving en vervuld zijn, waarbij we niet per se zo ver hoeven te gaan als Zuster Chan Duc (bij Alledaagse Wijsheden hieronder). En er zit in mijn ogen een diepe waarheid in de uitspraak van Chuang Tzu: “Geluk is de afwezigheid van het streven naar geluk.”

Alledaagse Wijsheden

“Als je jouw stemming en die van de mensen om je heen wilt beïnvloeden, is er weinig beter dan je weerstand en ego opzij te schuiven en te lachen, te delen, te dansen en lief te hebben.”

Marcelino Lopez 

“Door het loslaten van alles wat ik bezat, vond ik eindelijk mijn spirituele huis en kon ik het diepe geluk ervaren. Ik besefte dat party’s en andere pleziertjes een dun laagje geluk op onze huid aanbrengen, maar in feite slechts het onderhuidse lijden verbergen.”

Zuster Chan Duc            

“Het geluk van een druppel is te sterven in een rivier. —
Het sterven van de druppel, het ego, in de zee van grenzeloze liefde die de schepper is.”

Soefisme

Mijn ongemakkelijke gevoel begint al bij het woord ‘goeroe’. Nu stuit ik op een naam die ik niet eerder tegenkwam. De man wordt getypeerd als ‘YouTubeGoeroe’, als ’s werelds populairste mysticus met een machtig bereik: Sadhguru, geboren Jaggi Vasudev. Verslaggever Casper Luckenhof had een gesprek met hem. Ik zet me over mijn woordgevoeligheid heen en ga lezen. Want ik houd wel van een paar extra Oosterse wijsheden.
Die levert het verhaal mij echter niet op. Wel uitspraken die mij bepaald niet van mijn ongemakkelijke gevoel verlossen. Nu ben ik erg gecharmeerd van het motto  ‘oordeel niet’, dus ik doe mijn best, wetende dat m’n gevoel veel zegt over mijzelf en geen uitsluitsel geeft over de ander. Yoga oefeningen zijn de enige draad door het programma van de Saghguru. Wil je meedoen, dan moet je vooraf een uitgebreide cursus volgen, want werkelijke overgave aan de goeroe is vereist. Daar gaat m’n gevoel weer met me aan de haal.
De goeroe zegent mensen, laat zich bewonderen, aanraken, plaatst handen op hoofden van volgelingen en wekt groepsextase op. Dit komt niet meer goed met mij. Toch maar eens een TED Talk bekeken. Ik zie een knappe man, met een indrukwekkende witte baard, in een fraai gewaad. Hij kan verlichting mooi beschrijven, maar dat geldt voor velen. Ja, het gaat om all-inclusiveness. Maar daarvan uitgaande zijn bewondering en macht juist niet aan de orde.
Het siert hem dat hij met zijn omvangrijke beweging aandacht schenkt aan zaken als schoon drinkwater en armoede, en voor gerenommeerde fora daarover spreekt. Maar dan lees ik: “Ik zeg u hier nu dat mijn beweging in ieder geval nog zeven eeuwen voortduurt. Dan staat er weer een nieuwe Sadhguru op.” Ik moet nog maar eens goed naar de achtergronden van mijn ongemakkelijke gevoel kijken.

Alledaagse Wijsheden

“De goeroe is niet zomaar een leraar; hij beweert een ‘toegangspoort’ te zijn tot de Verlichting. Alleen hij is in staat zijn leerlingen toe te laten treden tot nieuwe spirituele dimensies. (...) Er is sprake van een sterke afhankelijkheidsrelatie die gedoemd is tot machtsmisbruik.”

Joel Kramer & Diana Alstad in ‘The Guru Papers’ (1993)

“Het is onwijs al te zeker te zijn van je eigen wijsheid. Het is gezond er aan te denken dat zelfs de sterkste mensen kunnen verzwakken en zelfs de wijste mensen kunnen dwalen.”

Mahatma Ghandi

Pijn is onvermijdelijk, lijden is een keuze, aldus Boeddha. Dit kun je natuurlijk lijfelijk opvatten, als je van de fiets valt heb je pijn. Maak je daar een heel verhaal omheen, bijvoorbeeld wiens schuld het is, dan dient het lijden zich aan, of je nu jezelf de schuld geeft of een ander. Het geldt ook voor psychische pijn, bijvoorbeeld een liefde die niet beantwoord wordt of een verloren liefde. Bij lijden gaat het om de oorzaken en negatieve consequenties die je eromheen weeft. Daarmee kan de pijn dan kwadratisch versterkt worden en zit je er langer aan vast.
Peter Delahay zei het eens als volgt: “Pijn en lijden zijn baringsweeën of folteringen.” Mooi uitgedrukt. Direct wordt duidelijk wanneer de pijn wordt verzacht. Baringsweeën hebben een positieve betekenis, folteringen hebben die niet. Dus als je psychische en ook lichamelijke pijn betekenisvol kunt ervaren, dan weet je dat innerlijke groei de vrucht ervan is. Juist op het terrein van de liefde kan de bewust- wording er danig door gestimuleerd worden.
En dan heeft ons lijf ook nog zo’n prachtige functie om de pijn te verzachten: huilen. Natuurlijk kun je huilen van woede, niet erkend voelen, gretig de schuld naar anderen projecteren. Dat schiet niet op met de verzachting. Maar huilen kan je op een dieper niveau wel bevrijden van innerlijk beknelde gevoelens. En als je de woorden niet kunt vinden om iets goed uit te leggen aan een dierbare, kan je huilend de boodschap overbrengen.
Natuurlijk kun je ook huilen van ontroering, van vreugde, van het lachen. Huilen is een schitterend mechanisme als het zich aandient en ondersteund wordt door de juiste intenties.

Alledaagse Wijsheden 

“Huilen betekent niet dat je zwak bent. Vanaf de geboorte is het altijd een teken geweest dat je leeft.”

Charlotte Brontë

“De grootste intimiteit van de mens is die van het lijden.”

Reninca (ps. van Renée Lauwers)

Kijk, als het Financieel Dagblad met zijn zogenaamd nuchtere (wat economie en financiën feitelijk niet zijn) imago in FD Persoonlijk over de streep komt met een artikel over ‘spiritueel coachen’, dan mogen we toch wel over een verschuiving praten. Tenminste als het geen sceptische toonzetting heeft en dat is in dit artikel van Floor Bakhuys Roozeboom het geval. Zo verhaalt ze over de astrologische business- coach Deborah Cabeau. De horoscoop wordt als startpunt genomen, haar analyses zijn toepasbaar en concreet.
Anderen laten voor belangrijke zakelijke beslissingen tarotkaarten leggen. Maar denk niet dat de spirituele methoden daarmee algemeen geaccepteerd zijn. Veel zakenmensen willen niet met naam
en toenaam in het artikel verschijnen. Een mannelijke ondernemer, ‘naam bekend bij de redactie’ (dat zinnetje zegt genoeg), licht dit toe. Een beroep doen op spirituele coaches is in het bedrijfsleven toch altijd nog wel een taboe. Mensen hebben snel hun oordeel klaar als je verder gaat dan het rationele.
Hij was eerst ook sceptisch, maar na het eerste gesprek al om.
Readers bedenken een klinkende bedrijfsnaam voor hun werk, halen alle spirituele woorden uit het verslag, want anders kan de hooggeplaatste cliënt het niet in zijn bedrijf gebruiken. En ga zo maar door met verhullende acties, we spelen graag verstoppertje om het de sceptici gemakkelijk te maken. Het zij zo, maar een artikel als dit vind ik desondanks een stap in de goede richting. Tot slot nog even: wellicht kunnen we allerlei spirituele coaches inschakelen om ons te adviseren over werkwijzen die geschikt zijn om in relatief korte tijd doelen te bereiken die het wetenschappelijk klimaatpanel IPCC heeft genoemd. Al dan niet verstoppertje spelend.

Alledaagse Wijsheden

“Ik laat me als ondernemer graag coachen door mensen die me verder kunnen helpen en daarbij gaan het zakelijke en het spirituele altijd hand in hand.”

Marjan Bult 

“Mensen doen graag alsof business puur rationeel is. Maar dat is niet zo. Het draait voor een groot deel om emotie, intuïtie en menselijkheid, en dus ook om spiritualiteit. (...) Als je ervoor openstaat zou ik zeggen: probeer het eens. Maar als je er niets mee hebt, ook prima.”

Mannelijke ondernemer

Hoe kom je af van angst die geen realiteitsgrond heeft? Waarom ontwikkelen we die onnodige angsten, zoals praten voor een groot publiek? Volgens angstexpert en antropoloog Roanne van Voorst is het een goedbedoeld trucje van je brein om je veilig te houden. Hoe je van die onnodige angst afkomt? Vooral hem niet tarten door dapper er doorheen te springen. Kleine tussenstapjes nemen, oefen eens op een kleine groep welgezinden.
Logische werkwijze, niet in de weerstand schieten maar de angst koesteren. Een ingrijpendere manier om angsten te verminderen bespreekt Rianne van der Molen. Het betreft de LARP methode, waarvan ik nog nooit had gehoord: Live Action Role Playing games. Je kiest een rol en speelt met anderen in het gewone leven een toneelstuk. Je kleedt je ook naar de rol. Wat wil je in jezelf ontwikkelen, op welke punten wil je van angsten afkomen? Als je dat weet, bijvoorbeeld assertiever worden, kies je een rol van iemand die dat in hoge mate is.
Omdat je met elkaar, eventueel ook in het dagelijkse leven op straat, die rol speelt heb je geen moeite om assertief op te treden. Spelcoach en gamedesigner Carel Ketelaars, die als alter ego koos voor de christelijke kruisridder Wolfgang, vertelt dat hij van Wolfgang heeft geleerd om vol vertrouwen contact te maken met vreemden. Als je dat in de veilige beschutting van je rol maar vaak genoeg gedaan hebt, verandert ook je persoonlijkheid die richting op. Mooi hoor.
Dit is dan een trucje van de bewuste mens om de signalen van het brein te sturen. En daar het hele leven op aarde een schouwspel is, gaat het om een nuttig spel binnen het aardse spel.

Alledaagse Wijsheden

“Het leven is een theater waarin de mens tegelijkertijd de acteur, de souffleur, de regisseur en het publiek is.”

Carl Jung 

“Bewustwording is de eerste stap van het lijden onder je levensverhaal naar het leiden ván je levensverhaal.”

Happinez

Waar komt die voorkeur voor extraversie die veel psychologen tentoonspreiden toch vandaan? Nu betreft het weer een groep Amerikaanse onderzoekers. Deze mensen onderzochten of je op latere leeftijd nog ingrijpende veranderingen in je karakter kunt aanbrengen. Op zichzelf een nuttige vraag en als de uitkomst dan is dat het mogelijk is, kun je dat een ‘message of hope’ noemen. Het stemt me wel wat weemoedig dat je als oudere nog zo weinig vrede hebt met jezelf dat je (pas dan) grondig wilt veranderen.
Maar goed, de onderzoekers hebben de beste bedoelingen, ze willen de oude dag opvrolijken. De persoonlijkheidstrekken die het leven zouden kunnen verbeteren zijn onder meer emotionele stabiliteit en extraversie. De eerste is begrijpelijk, als je tot op hoge leeftijd nog in allerlei emoties schiet, zal dat lastig zijn. Maar waarom zou van het continuüm ‘extravert –­ introvert’ de eerste moeten overheersen? Extraverte mensen zijn volgens de gangbare definitie gericht op de wereld om hun heen, ze krijgen energie van interactie met andere mensen. Juist op oudere leeftijd ligt als negatief ervaren eenzaamheid dan op de loer.
Nu heb ik überhaupt mijn twijfels bij een continuüm ‘extravert –­ introvert’. De keuze van Eva Schram (blog 26/11/’17) voor de ambiverte persoonlijkheid, die ze in het midden van het continuüm plaatst, is in mijn ogen ook geen optimale oplossing. Ik denk dat mensen gebaat zijn bij én-én in plaats van óf-óf. Dus een verwevenheid van sterk extraverte en sterk introverte trekken. Je voelt je prima tussen mensen en je kan ook heel teruggetrokken leven. Je kunt open zijn in de communicatie, en tegelijkertijd zaken en gevoelens die belangrijk voor je zijn achterhouden. Die visie vraagt om een meerdimensionale onderzoeksstrategie.

Alledaagse Wijsheden

“Alleen zijn, is een diepe behoefte van de menselijke geest die niet genoeg wordt gewaardeerd. Het wordt gezien als een soort straf, maar niet als het onmisbare, plezierige onderdeel van het dagelijks leven.”

Freya Stark

“Het is moeilijk te worden wie je bent.”

Albert Camus

Het aandelensysteem in de economie heb ik nooit een geweldige uitvinding gevonden. De rijkere mensen kunnen een gok wagen en worden er doorgaans (veel) rijker van. Mensen die weinig te besteden hebben en wel wat spaargeld overhouden, kunnen dat er niet voor gebruiken want er is toch altijd het risico dat je het verliest. Zo vergroten we los van enige arbeid die verricht is de kloof tussen arm en rijk.
Maar nu kwam ik wel een mooi idee op het spoor betreffende het aandelenstelsel. De van oorsprong Italiaanse Giacomo Corneo, die nu hoogleraar economie is in Berlijn, was op zoek naar een manier om tot een eerlijker verdeling te komen. Hij wilde daarbij ideologisch geen al te grote sprongen maken, vertelt hij aan journalist Maaike Schoon. Zo’n basisinkomen bijvoorbeeld is mooi, maar moeilijk uitvoerbaar en niet zomaar eerlijker dan het huidige systeem.
Om kort te gaan: publiek eigendom krijgt in zijn systeem een veel grotere rol in de economie. De overheid koopt (van ons geld dus) een meerderheid van de aandelen van bedrijven op die belangrijke waarden nastreven, zoals ecologische en sociale waarden. Welke dat zijn kunnen burgers zelf bepalen. Het rendement wordt door de overheid direct uitgekeerd aan de burgers, ieder evenveel. Voor de VS zou het bijvoorbeeld op tweeduizend dollar per jaar kunnen komen.
In feite lijkt het op ons pensioenstelsel, maar daar ontbreekt inspraak van de burgers, en aandacht voor sociale en ecologische doelstellingen. Corneo noemt het aandeelhouderssocialisme. Het is het creatief en haalbaar. Ja, zo heb ik vrede met het aandelensysteem, armoede in het land vermindert. Dus politici, wat let jullie, begin ermee! Wees de eerste die het uitvoert zonder oliefonds (zoals ze dat in Noorwegen en Alaska wel hebben). Goed voorbeeld doet goed volgen hebben we met het homohuwelijk geleerd.

Alledaagse Wijsheden

“Een goed economisch systeem zou ook de productie van ‘goede mensen’ moeten inhouden. In dit opzicht wordt door veel critici kapitalisme niet beschouwd als een goed economisch systeem, want zij bevordert menselijke karaktertrekken die onverenigbaar zijn met het leiden van een goed leven.”

“Wat mij stoorde is dat ondanks alle kritiek op het kapitalisme échte antwoorden uitblijven. Terwijl we juist nu wél daadwerkelijk data en bewijs hebben voor wat wel en niet werkt. We hebben de val van het communisme gezien. We weten wat er mis kan gaan als de overheid zich ontpopt als ondernemer. We weten wat niet werkt. Dus daaruit kun je ook halen wat wél werkt.”

Giacomo Corneo

“Van het maken van een strandwandeling word je blijer dan van een paar nieuwe sneakers, dat is bewezen.” Deze uitspraak van auteur James Wallman las ik op een wijshedenkalender. Gesuggereerd werd bij de uitleg dat je toch ook liever een mooie reis hebt dan een nieuwe keuken?” Nu had ik zelf
tot in de jaren negentig een keuken waarin alles gammel was, niet met veel egards behandeld vielen deuren en deurtjes spontaan eruit. Een ware timmerkunstenaar heeft alles vernieuwd en al ruim twee decennia geniet ik er dagelijks van. En nee, een reistype ben ik niet.
Het gaat me om het woord ‘bewezen’, dat heeft een aureool gekregen. In wetenschappelijke kringen hoort iedereen te weten dat het zeer onterecht is. Wat vandaag bewezen wordt, is morgen (of wat later) achterhaald. Het woord hoort al helemaal niet thuis op een kalender die wijsheden presenteert. Kennis is heel wat anders dan wijsheid. De laatste pretendeert niet de waarheid te zijn, er kan over nagedacht worden om tot een eigen standpunt te komen. Daarmee is ze tijdloos, wijsheden van ver voor Christus worden nog steeds gebruikt.
Een wetenschapper die nog niet weet dat ‘bewezen’ geen onomstotelijke waarheid is, is hoogleraar cognitieve psychologie Stefan van der Stighel: “Goed kunnen multitasken is een illusie.” zegt hij. En denk je nu dat verschillende mensen in je omgeving daar juist goed in zijn, vergeet het maar. Van der Stighel: “Dat is nou net iets waar de wetenschap wél uit is.” Die arme wetenschap wordt toch een hoop onzin in haar schoenen geschoven. Bij de omschrijving van mannelijke kwaliteiten en vrouwelijke kwaliteiten in ieder mens wordt succesvol multitasken trouwens bij de laatste groep ondergebracht.
Dit inzicht berust meer op ervaring dan op bewijs en ervaring kan veranderen.

Alledaagse Wijsheden

“Kennis is weten dat een tomaat een vrucht is, wijsheid is om het niet in de fruitsalade te doen.” 

Miles Kington 

“Een statisticus waadde vol vertrouwen door een rivier die gemiddeld een meter diep was. Hij verdronk.”

Godfried Bomans

Een nieuwtje aan het chakra firmament, dacht ik even, maar dat is het natuurlijk niet. Ingrid Melenberg licht in Happiness het achtste chakra toe. Ik ben wel gehecht aan de zeven energiecentra, met het hartchakra op de middenplek ­­– drie eronder (stuitje, heiligbeen, navel) en drie erboven (keel, tussen de wenkbrauwen, kruin). Volgens Frederick Lenz symboliseert dit geluk en psychische eenheid. Met een achtste chakra zou het hartchakra die plek verliezen.
Geen nood, er valt veel te kiezen als je buiten de Indiase yogafilosofie treedt. Het aantal chakra’s kan dalen tot vijf en oplopen tot 27. Je kan het achtste zowel binnen als buiten het lichaam positioneren. En ook de naam van het achtste chakra (chakra=wiel) ligt niet vast. Het wordt ook wel het Hogere Hart- chakra genoemd, het Universele Hart of de Zetel van de Ziel. Die laatste spreekt me wel aan, ik kies dan maar voor Zielewiel.
Het achtste chakra positioneer ik graag boven het kruinchakra aan de buitenrand van je aura. Maar een plek blijkt eigenlijk niet wezenlijk te zijn, want het gaat meer om een staat van bewustzijn. En de kleur: ik neig naar witgoud. Zo de keuzes zijn gemaakt en of je nu Boeddhist, Christen of Sjamaan bent, je kan er altijd mee werken, je aandacht erop richten.
Spiritueel trainer Avani van Leeuwe  plaatst het ‘pad van het gebed’, dat gekoppeld is aan het Christen- dom, in de sfeer van contact maken met een bepaalde vibratie die het achtste chakra opent. (Het gaat dus niet om gunsten vragen.) Hoe je dat doet? Dankbaarheid betrachten, waardering voelen, dan open je je hart. Sjamanisten volgen het pad van rituelen, ceremonieën, creativiteit, zij gebruiken natuurlijke elementen om door te dringen tot de ruimte van het Universele Hart. Zo, ik ben weer bijgepraat!

Alledaagse Wijsheden

“Elke verschijning op aarde is een gelijkenis, en elke gelijkenis is een open poort, waardoor de ziel, wanneer ze bereid is, het innerlijk der wereld binnen kan gaan, waar jij en ik, dag en nacht, alle een zijn. Ieder mens komt hier en daar in zijn leven voor geopende poorten te staan... weinigen echter gaan de poort door en geven de schone schijn op voor de vermoede werkelijkheid van het innerlijk.”

Hermann Hesse 

“Steeds meer zijn we ons ervan bewust dat alles met alles verbonden is, dat we onderdeel zijn van een schepping én dat we zelf scheppers zijn. Scheppers geschapen vanuit liefde door liefde. Daar gaat het achtste chakra over.”

Ingrid Melenberg

Elke keer raakt ze me weer. Ik lees nu het boek ‘In duizend zachte armen’ met uitspraken van Etty Hillesum (eerder: 23/1/’14; 19/3 ’14; 3/5 ’15). Zo toegankelijk menselijk als zij dingen, die begin jaren veertig bepaald geen gemeengoed waren, kan neerschrijven..., het gaat direct naar het hart. Een late twintiger die met zo’n diepgang schrijft, is vrij uitzonderlijk.
Bij de huwelijksromantiek, die  tegenwoordig ook nog levendig is, zet ze grote vraagtekens. Een mens mag een ander nooit tot het middelpunt van zijn leven maken. Ze denkt dat ze zelf niet deugt voor de liefde van en voor één man. Als de liefde  tot alle mensen niet in het spel is, leidt dat tot verarming en begrenzing. Haar voelbaar grote inzet om geen haat maar liefde te voelen in de zware oorlogstijd getuigt hiervan.
Innerlijk zelfonderzoek staat bij haar centraal, een mens schept zijn lot van binnenuit. In feite is dat ook zo vanzelfsprekend. Als je niet goed weet hoe je innerlijk op je ervaringen reageert, word je een soort speelbal van het lot, geknipt voor de slachtofferrol. Zelfrespect en acceptatie van het falen, van mense- lijke kleinheid kunnen alleen verkregen worden bij innerlijke helderheid.
Dit innerlijke werk verweeft de schrijfster ook in haar kijk op emancipatie, ver voor de troepen uit. Simone de Beauvoir kwam eind jaren veertig naar buiten met haar boek ‘De Tweede Sekse’ en haar visie sloeg pas in de jaren zestig aan. Hillesum vermoedde in 1942 dat de ware, innerlijke vrouwen-emancipatie nog moest beginnen. “We zijn nog geen echte mensen, we zijn wijfjes. We zitten nog vastgebonden en omstrikt door tradities van eeuwen, we moeten nog geboren worden als mens,
er ligt hier nog een grote taak voor de vrouw.”

Alledaagse Wijsheden 

“Ik heb toch veel gedaan. Ik heb weer eens gewandeld langs de grenzen van het innerlijke rijk,
weer eens helemaalvertoefd in de stilte – nog lang niet stil genoeg – en gevoeld hoe broodnodig
ik dat heb.” 

Etty Hillesum

“Ervaring is niet wat een mens overkomt; het is wat een mens doet met wat hem overkomt.”  

Aldous Huxley

Er zullen niet veel woorden zijn waarbij de beschrijving door filosofen en andere lieden zo tegengesteld is als bij ‘vervelen’. Om met de negatieve blik te beginnen: Kierkegaard vond verveling de wortel van alle kwaad en Voltaire constateerde dat arbeid ons bevrijdt van drie grote rampen: verveling, ondeugd en armoede. Machiavelli was van mening dat het ergste in het leven niet de zorgen, armoede, verdriet of de dood zijn, maar dat het de verveling is.
Aan de positieve kant zien we Goethe: “Verveling, gij moeder der Muzen, wees gegroet!” Remco Jonckers stelt dat als we verveling kunnen verdragen, we veel denkwerk kunnen verrichten en Clifton Fadiman noemt verveling, op de juiste ogenblikken gevoeld, een teken van intelligentie. Verveling wordt in verband gebracht met creativiteit.
Officieel wordt verveling gedefinieerd als een gevoel van lusteloosheid, desinteresse. Dingen die leuk of interessant zijn om te doen kunnen of mogen niet en men heeft toch zin om iets te doen. Op basis van deze definitie kun je niet zeggen dat arbeid altijd de verveling bestrijdt. Zelf ben ik bijvoorbeeld niet in de wieg gelegd voor vergaderingen, die roepen een grote dosis verveling in mij op. Menigeen zal op heel verschillende terreinen op het werk verveling kennen.
De verveling ontvluchten lijkt me een lapmiddel, een gebrek aan contact met je innerlijk. Dient die verveling zich pijnlijk aan, dan is het advies van Joseph Brodsky om niet weg te rennen, maar er juist
in onder te gaan. “Verdrink erin, ga tot op de bodem.” Dat zou goed voor je geestelijk evenwicht. En misschien heeft socioloog Johan Goudsblom wel gelijk en beleven we in de verveling een fragment van de eeuwigheid.
Ik vind het een interessante controverse die ik wat nauwkeuriger in de dagelijks leven zal gadeslaan.

Alledaagse Wijsheden

“Het nomadenleven, dat de laagste sport vormt op de ladder der beschaving, vinden we tegen- woordig op de hoogste terug; namelijk in de vorm van het algemeen verbreide toeristenleven.
Het eerste wordt uit schaarste, het tweede uit verveling geboren.”

Arthur Schopenhauer 

“Verveling is een essentieel probleem voor de moralist, aangezien minstens de helft van de zonden van de mensheid veroorzaakt worden door de vrees hiervoor.”

Bertrand Russell 

“Wijs is hij die zijn bestaan eentonig maakt, want zo groeit ieder klein voorval uit tot een wonder.”

Fernando Pessao

“Waarom zou een paard niet kunnen denken?”, vroeg een klasgenoot aan de biologieleraar. De man had dat net betoogd en kwam met een nietszeggend antwoord. Ik vond de vraag beslist boeiend. En als alles bezield is (vorig blog), dan moeten we ook alle mogelijkheden openhouden. Dat is precies wat de Duitse filosoof Richard David Precht bepleit met zijn nieuwe dierethiek. Het niet-weten is zijn uitgangs- punt, we weten niet wat er in andere levensvormen omgaat. We interpreteren het vanuit ons mens-zijn en daarmee slaan we vaak de plank mis. Een houding van voorzichtigheid en respect is ethisch verant- woord, nieuwsgierig dieren, planten, materialen observeren.
Een voorbeeld van menselijke interpretatie geprojecteerd op dieren kwam ik tegen in een interview van Alex Tieleman met de Spaanse stierenvechter Manuel Escribano. Hij vertelt dat hij last heeft van de dierenactivisten, die het altijd hebben over hoe de stier sterft. “Kijk hoe hij leeft!” zegt Escribano. De stier wordt vier jaar lang als een koning in de natuur behandeld en krijgt het beste voedsel. Een vleeskoe heeft het een stuk slechter. “Als de stier zou mogen kiezen tussen een stroomstoot of sterven in de arena, denk ik dat hij voor het laatste kiest.”
Zo projecteert hij zijn belevingswereld op de stier. Echt sterk wordt dat bij zijn volgende inschatting: “De stier is een levend wezen dat voor het oog van duizenden mensen in de arena sterft. Hij kan daarmee geschiedenis schrijven en voor altijd herinnerd worden. Weet jij de naam nog van het stukje vlees dat je laatst hebt gegeten?” De man probeert te overtuigen, maar ik ben het des te meer eens met Precht dat respect geboden is. Een stier door de straten van de stad opjagen naar zijn gewelddadige dood voldoet daar volstrekt niet aan.

Alledaagse Wijsheden

“Laten we nu voor eens en voor altijd erkennen dat we ten diepste niet weten wat er in dieren omgaat.”

Erno Eskens

“De betrouwbaarste maatstaf voor de beschaving bij een volk en een mens is hoe zij de dieren beschouwen en behandelen.”

Berthold-Auerbach 

(vervolg)

Ze zijn mooi, de door Annemiek Leclaire opgetekende wijsheden uit Japan. Ik zal een aantal hier kort duiden. Om te beginnen een diep besef ontwikkelen van de vergankelijkheid van alles en de schoonheid daarvan waarderen. De melancholische berusting die daaruit voortkomt, stemt eerder dankbaar dan bedroefd. Zij versterkt de behoefte om eenvoudig te leven.
Dan het bosbad, een bos bewust opnemen via al je zintuigen. Schoonheid streelt de ogen, ruisen klinkt als muziek in de oren, de neus neemt zuivere geuren op, handen en voeten voelen de bomen, planten, aarde. Je ervaart de levensenergie van het bos. Verder kennen Japanners nog de ‘tachtigprocenten- regel’. Eet tot je acht van de tien parten vol bent, dus stoppen met eten voordat je vol zit. Wereldwijd obesitas onderzoek in 2016 onder volwassenen laat zien dat de regel effect heeft, Japan behoort inderdaad met 4% tot de zeven van de 132 landen met een percentage onder de vijf. Ter vergelijk: de VS 36%, Groot Britannië 28%, Nederland 20%.
Ook wijze woorden voor het door burn-out geteisterde Westen: perfectie is niet interessant, een goed leven gaat om de kracht van het vernuft waarmee je tegenslagen probeert op te vangen. Dat vraagt om goed omgaan met de levensenergie, diepe ademhaling en de wereld meer met het gevoel waarnemen, dan met het intellect.
De ervaring van de spirituele betekenis van schoonmaken sprak mij ook erg aan. Ik heb het wat laat ontdekt. Geconcentreerd iets schoonmaken werkt meditatief. Letterlijk piekeren en zorgen uit je hoofd wegvegen. Een laatste is de natuurgodsdienst shintoïsme. Japanners geloven dat alles in het universum bezield is, zij voelen de spirituele energie in mensen, dieren, planten, rivieren rotsen. “Door bosbaden of thee drinken voor een huisaltaar proberen Japanners met dat bezielde universum in contact te komen.”

Alledaagse Wijsheden

“Wie zichzelf verlost van spullen bevrijdt zich ook van de ruis in het leven. Zo ontstaat er vanzelf ruimte voor wat echt belangrijk voor je is.”

Fumio Sasaki

“De kunst van ademhalen activeerde iets in mij wat tijdens mijn depressie alleen maar minder was geworden; het gevoel van diepe vreugde om te leven.”

Jean-Philippe Desbordes

‘Allemaal Andersdenkenden; omgaan met cultuurverschillen’ — het boek van emeritus hoogleraar ‘Vergelijkende cultuurstudies’ Geert Hofstede dat in de jaren 70 uitkwam. De inhoud maakte grote indruk op mij. En niet alleen op mij, het is vertaald in ruim twintig talen en heeft bijgedragen aan een beter begrip tussen culturen. Voor mijn werk was vooral ook zijn indeling van landen naar de mate van masculiniteit belangrijk. Een schaal van de meest mannelijke naar de minst mannelijke landen. Japan eindigde bovenaan deze masculiniteitschaal en Zweden onderaan. (Nederland eindigde laag, iets boven Zweden.)
Ik keek dus niet op toen historicus Rutger Bregman vaststelde dat vrijwel nergens zo hard gewerkt wordt als in Japan en dat het daarmee het meest overwerkte land is, ondanks al het werk dat door robots wordt verzet. Hij wijt dat aan onzinbanen, veel nutteloos werk. Ik keek wel op toen ik in het artikel van journalist Annemiek Leclaire las dat het hart van de Japanse filosofische inzichten altijd over harmonie gaat. Harmonie met de natuur, met anderen, met je lichaam, je geest, je verwachtingen van het leven.
Door deze hang naar kalmte en schoonheid hebben Japanners, alsook de inwoners van Hong Kong, de hoogste levensverwachting ter wereld. De vele 100-plussers zijn behoorlijk tevreden over hun leven. Dat sluit bepaald niet aan bij de hoogste positie op de masculiniteitschaal, dus hup, factchecken via de internationale levensverwachtingschaal. En ja hoor, Hong Kong prijkt bovenaan met 84,3 jaar, gevolgd door Japan met 83,8 jaar. Bij de eerste twintig landen (Nederland op 19 met 81,7 jaar) zijn alleen Azië en Europa vertegenwoordigd.
Verschillende werkelijkheden over Japan naast elkaar en dat maakte me des te geïnteresseerder in het overzicht van vijftien wijsheden uit Japan, die Annemiek Leclaire aan het papier toevertrouwde.
                                                                                                           Wordt vervolgd 

Alledaagse Wijsheden 

“Japan, niet alleen een mega-drukke stad die op elektronica en efficiëntie drijft, heeft eigenlijk een bijna heilige waardering voor de natuur. Je moet buiten Tokio reizen om echt het ‘oude Japan’ te ervaren en belangrijker nog om deze aspecten van de Japanse cultuur te voelen.”

Apolo Ohno 

“De levensdraad blijft gelijk, of we hem nu lachend of huilend afwikkelen.”

Japans spreekwoord

De ‘slowbeweging’ is alweer eenderde eeuw jong. Het tijdschrift Flow rapporteert er bij monde van journalist Hedwig Wiebes uitvoerig over. De oprichter was in 1986 de Italiaan Carlo Petrini die zich met ‘Slow Food’ (als tegenhanger van fastfood) hard wilde maken voor onder andere het gebruik van traditionele ingrediënten, lokale gerechten en biologische landbouw. Al snel breidde de beweging zich
uit buiten de landsgrenzen en met de nadruk op ‘onthaasten’ ook naar veel andere terreinen. Yoga en mindfulness varen er wel bij.
Midden-Delfland was de eerste Nederlandse gemeente die zich tien jaar geleden aanmeldde bij Cittaslow (Langzame stad), een internationaal keurmerk voor gemeenten tot 50.000 inwoners dat de kwaliteit van het leven centraal stelt. Burgemeester Arnoud Rodenburg stelt dat het bij slow draait om focussen op kwaliteit en autheticiteit. Slow betekent trouwens niet specifiek alles langzaam doen, maar wel in het volle bewustzijn. Zelf erover kunnen beslissen, niet je laten leven door anderen. Intuïtief kunnen schiften wat wel en wat niet bij je past, niet aan alles mee hoeven doen. Het betekent in essentie in verbinding staan met je zielekracht.
Wiebes rept niet over een samenhang van slow met de titel van het tijdschrift, maar een flow lijkt mij enerzijds bij uitstek het ultieme onthaasten. De tijd staat stil, je leeft elk ogenblik in de ‘eeuwigheid’. 
In een flow schrijven, koken, schilderen of wat dan ook gebeurt met de opperste aandacht, omgevings- factoren vallen weg en zeker ook alle haastgevoelens. Het betekent anderzijds dus ook dat je uiterst creatief en productief kunt zijn. De tijd vertraagt in je bewustzijn tot een nulpunt, de productiviteit versnelt tot een optimum. 

Alledaagse Wijsheden

“De angst om iets te missen is niets vergeleken bij de vreugde om iets te missen.”

Cecile Poignant

“Het gaat om de balans: wat vind je waardevol om wél tijd aan te besteden. Welke elementen maken je bestaan de moeite waard? Als je daar niet bewust over nadenkt, vliegt het leven inderdaad aan je voorbij.”

Marli Huijer

Indiase filosofen van de Nayaya-Vaiseshikaschool deden zo’n tweeduizend jaar geleden hun best om het bestaan van een opperwezen te bewijzen. Soms hielden ze het kort en krachtig, zoals het uitgangspunt dat ieder gevolg een oorzaak heeft. Logisch geredeneerd. Vervolgens: het universum is een gevolg, dus moet er ook een oorzaak zijn. Die oorzaak is God. Een atheïst vraagt natuurlijk wat de oorzaak van God dan wel mag zijn. Mijn antwoord erop zou zijn dat het universum een vorm heeft, gezien en onderzocht kan worden, en God niet. Dus God is enkel oorzaak.
Maar goed, ik ben geen filosoof, ik geloof ook niet zo in de waarde van redeneren zonder gebruikmaking van intuïtie, gevoel, ervaring. Iets heel anders. Turks-Nederlandse genocide-onderzoeker Ugur Üngör, die verhalen verzamelt van Syriërs, is van mening dat ieder ander land in een burgeroorlog verzeild kan raken. Elk mens kan iemand overhoop schieten, bijvoorbeeld als je kind voor je ogen wordt vermoord. Wraak, die leidt tot wederwraak. Zo begint de burgeroorlog. Het lijkt me een doorgeschoten mannelijke visie, ik denk dat menigeen ook dan niet in staat is te schieten en er ook geen genoegdoening uit zou halen.
Dan, weer op een geheel ander terrein, een tegendraadse visie die me wel aanspreekt. Onze wereld is aan het vertoeristiseren, vertelt filosoof en toerisme-expert Ruud Welten aan Marc van Dijk. Wezens- kenmerk van de toerist is dat hij zelf geen toerist wil zijn. We zouden volgens Welten minder gespitst moeten zijn op reizen als manier om je identiteit op te bouwen. “Als je veel gereisd hebt, word je geen interessanter mens.” Filosoof Seneca zei in de eerste eeuw dat reizen vooral een vlucht is, een voor jezelf. Welten’s tip: vraag eens niet aan mensen ‘Waar ga jij naar toe?’, maar ‘Waar wil jij van weg?’ 

Alledaagse Wijsheden

“De ‘authenticiteit’ die we als toeristen zoeken, wordt voor ons in scène gezet – mensen gaan speciaal voor de toeristen in traditionele kleding lopen die al decennia verdwenen was – waardoor het leven ter plaatste in veel gevallen blijvend verandert.”

Ruud Welten 

“Je vlucht in gezelschap van jezelf. Je moet de last van je geest afleggen, anders zal geen enkel landschap je rust geven.”

Lucius Annaeus Seneca 

“Toerisme: het heel erg ver weg op zoek gaan naar de drang om naar huis te keren.”

George Elgozy

Een artikel over indiaans leiderschap in HP/De Tijd, opgetekend door schrijver Serv Wiemers. Sinds mijn onderzoek onder managers naar leiderschap ben ik extra geïnteresseerd in dit onderwerp. Goed bestuur werd voor mij gedragen door Triple A leiderschap: Authentiek, Androgyn en Altruïstisch (blog 15/6/’14). Siemens onderzocht de kracht van leiderschap in Indianenvolken, waar ze van oudsher waardegedreven en dienend leiderschap kennen.  
Indianen voelen zich intrinsiek verbonden met de aarde en haar veelsoortige verschijningsvormen, wat hen een diep verantwoordelijkheidsgevoel geeft jegens al wat leeft, al wat is. Ze zijn ook actief geweest bij het Parijs-akkoord, veel meer dan westerse deelnemers gedreven door diepgevoelde waarden. De kern van de indiaanse leiderschapsstijl is bescheidenheid en mondjesmaat dringt dat in het Westen door.
Wiemers sprak met medicijnman Ivan Looking-horse. “Echte leiders zijn spirituele leiders. Ze moeten leven naar de zeven Lakota-waarden.” Die waarden zijn spiritualiteit, bescheidenheid, respect, zorg, generositeit, oprechtheid en wijsheid. Dit betreft geen effectief leiderschap, zoals wij dat in het Westen gewoon zijn gaan vinden, maar ethisch leiderschap. Dienend leiderschap schept vertrouwen, autoritaitr leiderschap schept een angstcultuur.
Triple A bevat meer impliciet  een aantal van deze waarden, vooral vanuit het androgyne, waarbij mannelijke en vrouwelijke kwaliteiten in evenwicht zijn, en het altruïstische, de niet op eigenbelang stoelende gerichtheid op de ander. Wiemers rondt het artikel mooi af door een drietal Nederlandse en een vijftal buitenlandse leiders goed onderbouwd een rapportcijfer te geven met de Indiaanse leiderschapsstijl als meetlat. Xi Jinping, Kim Jong-un, Thierry Baudet en Alan Jope (opvolger van Paul Polman, Unilever) komen niet verder dan een 2, Paul Polman zelf moet het stellen met een 5, Mark Rutte behaalt een 7. Bovenaan de lijst prijkt Barack Obama met een 9, onderaan de lijst Donald Trump met een 1. 

Alledaagse Wijsheden

“Alle zielen zijn met elkaar verbonden. Of het nou dieren zijn, gras, bomen. Ik ben niet belangrijker dan wat dan ook. Ik ben niet groter dan enig ander levend wezen. Ik ben gewoon een onderdeel, en dat begrijp je als je weet dat je verbonden bent met andere zielen.”

Dave Archambault II

“Het is een zware last opperhoofd te zijn. Onze samenleving is een omgedraaide piramide. Opperhoofden staan in dienst van het volk. Als iemand honger heeft, geeft hij hem voedsel; als iemand het koud heeft, geeft hij hem kleding, enzovoort.”

Timothy Elijah 

“Als stamoudste ben je zichtbaar aanwezig om de jongeren te laten weten dat je achter hen staat. Als ze ons om advies vragen, geven we dat. Maar we preken niet. Zij moeten het doen. En ze mogen fouten maken; dat deden wij vroeger ook.”

Thunder Hawk (78 jaar)

Een fris geluid, Marian Donner vindt zichzelf een gelukkige roker. Dat is weer eens wat anders dan het gebruikelijke gejerimieer. En ik neem aan dat een gelukkige roker minder klachten van dit gedrag ondervindt dan een schuldbewuste roker. De geest doet ook wat. Ze praat met journalist Irene Start over haar nieuwe boek met de titel: Zelfverwoestingsboek. Het is duidelijk welke kant ze op wil: meer rommeligheid toelaten, minder perfectie en carrièredrift. Ze neemt het op voor mensen die afwijken van de norm, de ‘losers’.
Ik vraag me af of we allemaal wel zo streven naar mooi en succesvol zijn. En dat we met onze rijkdom pronken, dat het bij onze moraal zou horen, betwijfel ik ook. Eerder hoort bij onze moraal om het wat af te zwakken. Dat neemt niet weg dat ik haar eigen afwijken van de norm mooi vind. Als afgestudeerd psycholoog ruilt ze haar eerste, een soort carrière baan in voor een baan achter de bar. Ze gedijde niet bij werken van negen tot vijf. Daarna een baan als telefoniste bij een high-class escortclub, luisteren naar verhalen van de vrouwen, een fascinerende ervaring. Er is voor hoog opgeleide vrouwen een schaduwwereld waar je naartoe kunt vluchten.
Liefdevol spreekt ze over haar vader, schaakgrootmeester en schrijven Hein Donner. Zijn buitensporige rook- en drankgedrag stoorde haar als kind niet. Hij week ook af van wat ‘normaal’ heet te zijn. Een bohemien die ’s nachts werkte en zijn dochter ook naar school bracht. Aan de hand van bijvoorbeeld de film Annie leerde hij haar nadenken, argumenteren, debatteren. Ze heeft dezelfde vrijheidsdrang als haar vader had, als puber was ze nauwelijks thuis en spijbelde veel. Haar persoonlijke verhaal maakt duidelijk waarom ze een vurige oproep doet tot burgerlijke ongehoorzaamheid.

Alledaagse Wijsheden

“Ongehoorzaamheid is de ware stichter van vrijheid.”

Henry David Thoreau

“Er wordt meer gezondigd door misbruik van gehoorzaamheid dan door ongehoorzaamheid.”

Karl Peltzer 

“Succes geeft vleugels, maar alleen vreugde brengt je bij jezelf.”

Bram Vermeulen

Weer stuit ik op een bar interessant interview van Fokke Obbema, ditmaal met de 51-jarige bergbeklim- mer Wilco van Rooijen. Obbema is nog steeds bezig mensen te bevragen over de zin van ons leven op aarde. In verhalen van bergbeklimmers proef ik vaak een soort oerdrift. Het is niet zomaar een sport om te winnen, jezelf te bewijzen, maar het lijkt wel of die mensen niet anders kunnen dan steeds weer die berg opgaan. Met alle gevaren vandien, bij de K2 berg in de Himalaya komt één op de vier mensen om het leven.
Van Rooijen is met hart en ziel zo’n type bergbeklimmer. Doorgaan, terwijl je zelf op het randje van de dood hebt gezweefd en goede vrienden, medeklimmers, bij een tocht verloren hebt. Wat is voor zo iemand de zin van het aardse bestaan, die vraag intrigeerde me wel.
Terwijl hij zichzelf op jonge leeftijd ziet als een competitief ‘alfamannetje’ die per se wilde winnen, heeft hij door de bergsport geleerd dat deze houding funest is op een expeditie. Hij beschouwt mensen nu als complementair, samen staan ze veel sterker. Zo bevordert de bergsport het doorbreken van vrouwelijke energie.
Dat blijkt ook uit wat hij als de zin van het leven is gaan zien. Het draait voor hem om dankbaarheid, voor wat hij mag doen en voor het leven zelf. Het gewone is ervan af, ook de kleine dingen in de natuur is hij uniek gaan vinden. Zelfkennis hangt in zijn ogen samen met de zin van het leven. Die zelfkennis zul je bij een bergtocht beslist ook nodig hebben, plus de relativering dat iedereen een eigen waarheid heeft. “Waar het in iedere situatie om gaat is: wat ga je ervan leren?” Spiritueler kan het niet.

Alledaagse Wijsheden

“Wat ik vooral niet begrijp, is dat de meeste mensen geen dromen lijken te hebben. Dat is toch bizar. (...) Je droom kan van alles zijn. Het gaat niet om het doel, maar om de weg erheen. Maar dan moet je wel eerst een richting kiezen.”

Wilco van Rooijen 

Dat is nog eens een spirituele ervaring, de Friese elfstedenzwemtocht van Maarten van der Weijden. Wisselende meezwemmers vertelden dat Van de Weijden en zij al zwemmend één zijn met elkaar. Dat is precies waar het kosmisch om draait, de eenheid van al-wat-is ervaren en dan is dit toch een leuk beginnetje. Over die eenheidsbeleving, in feite de ondeelbare liefde, heeft Amerikaans spiritueel voorloopster Marianne Williamson (1952) veel geschreven, vaak gebaseerd op ‘A Course in Miracles’ (blog 25/8/’15).
In een van haar bekendste boeken, ‘A Return to Love’, beschrijft zij hoe angst omgeruild kan en moet worden door liefde om de wereld te verbeteren. De essentie huist in het denken, de gedachtenwereld dient geschoond te worden richting liefdevolle gedachten. Ze vecht in feite tegen de mind en het ego, alhoewel competitie en strijd in haar ogen de liefde blokkeren. Volgens mij zorgen angsten ego er als tegenhanger wel voor dat bewustwording van liefde mogelijk is.
Spirituele groten, zoals Oprah Winfrey en Deepak Chopra, hebben haar lof toegezwaaid. Ze geniet draagvlak over de hele wereld. Dus lees ik met vreugde de kreet ‘Marianne Williamson for president’. Denk niet dat het een loze kreet is, want ze is in 2018 begonnen met de voorbereidingen en kan als Democatische kandidaat al gekozen worden. Williamson zegt met een co-creatieve inspanning, een inspanning van liefde, een wonder te willen verrichten voor haar land en hopelijk voor de wereld. Ze ervaart ervoor voldoende positieve energie.
Ik vind het prachtig, hoe meer aandacht hoe beter. Ze wil met haar vele volgers ‘the power of love’ verspreiden. De kracht van liefde is enorm, dat ben ik met haar eens, maar wat gebeurt er op die presidentsplek met macht? Daar moet ik nog eens grondig over denken, maar laat ze vooral doorgaan met haar inspanningen.

Alledaagse Wijsheden

“Als we niet geloven proberen we wanhopig om zaken onder controle te krijgen die buiten onze competentie vallen en snelle oplossingen te bedenken voor problemen die we niet kunnen oplossen.”

“Geloven is vertrouwen stellen in de drijvende kracht van het universum. Het geloof is niet blind, het is visionair.”

“Wij denken dat we God hebben bedacht, in plaats van ons te realiseren dat Hij ons heeft bedacht.”

Marianne Williamson

Eens las ik in Happinez dat je precies goed zoals je bent, hier en nu. De auteur ging ervan uit dat het voor veel mensen nauwelijks te geloven is, omdat diep in onze ziel een knagend gevoel zit dat we nog niet goed genoeg zijn, dat er wat ontbreekt. Ik ga ik ervan uit dat het knagende gevoel zeker niet in de ziel zit, maar in het ego. Hoe lager het pitje van het ego, hoe meer we er gewoon mogen zijn. Dan valt er niets te bewijzen.
Heel wat spiritueel geïnteresseerde mensen hebben erover geschreven. Osho zegt dat als je van alle narigheden en pijn af wilt komen, je zult moeten begrijpen dat je geen zelf hebt. Ik denk echter niet dat je het alleen maar moet begríjpen, pas als je het ten diepste voelt, vervagen de grenzen. Osho: “Het is niet zomaar een opluchting, maar een gewéldige opluchting.”
Hij verbindt er nog een andere visie aan. Als je geen zelf hebt, verdwijnt ook de behoefte aan de ander. Je hebt dan niet meer een afgescheiden zelf dat gevoed moet worden door die ander. Dat vind ik weer begrijpelijk, maar het probleem blijft dat het aardse leven niet bedoeld is voor verlichte mensen die de volstrekte eenheid ervaren.
Voor de uitwerking van het laatste idee kom ik bij Jetta Elbers terecht. Negativiteit of lijden heeft in haar ogen geen andere bedoeling dan om te groeien naar gedachten, gevoelens en handelingen van liefde ten aanzien van jezelf en van al het andere bestaande. Dat doorzien vraagt een hoge graad van zuivering. “Het is alleen mogelijk wanneer een mens bewust vanuit de stilte van het ‘zijn’ leeft, vanuit zijn, haar, diepere vrouwelijke kern, het hogere Ik.” Mooi gezegd! 

Alledaagse Wijsheden

“In het hogere Ik ligt het vermogen tot totale liefde (vrouwelijk) besloten, maar deze liefde komt pas tot bewustzijn (mannelijk) in dat hogere Ik in de mate waarin het gewone ‘ik’ in het dagelijks leven liefde verwerkt.”

“De diepste aanvaarding speelt zich woordeloos af in het gevoel. Het is een zich loslaten in die aanvaarding.”

Jetta Elbers

De Britse psycholoog en universitair onderzoeker Kevin Dutton heeft een aparte kijk op de psychopaat. Je kunt veel van deze mensen leren. Hij onderscheidt enerzijds goede en anderzijds criminele psycho- paten. De goede zijn onverschrokken, zelfverzekerd, charismatisch en gefocust. Dus kunnen we gemakkelijk John de Mol en Mark Rutte psychopaat noemen, weet journalist Joost van Kleef te melden. Dat soort mensen heb je als samenleving nodig.
Heel gedreven, en ze hebben geen last van inlevingsvermogen en van een geweten. Dat is wel een eigen aangepaste omschrijving van Dutton, want in officiële geschriften wordt gesproken over een anti-sociale persoonlijkheidsstoornis, waarbij mensen vaak relaties hebben die zich kenmerken door geweld, uitbuiting of verleiding. Tja, dan denk ik aan iemand als Harvey Weinstein, en die zal in de termen van Dutton onder de slechte psychopaten vallen.
Psychopaten zijn veel te vinden onder CEO’s, advocaten, politici, chirurgen, verkopers, mediamensen en beroemdheden in het algemeen. Er zit wat in, onverschrokken, zonder je in te leven in de gevoelens van anderen kun je veel werk verzetten. Maar huisartsen, verplegers, docenten kunnen dat ook en dat zijn juist de beroepen waarin psychopatisch gedrag weinig voorkomt. Van Kleef stelt terecht vast dat empathie hoog gewaardeerd wordt, maar dat het slecht wordt betaald.
Als ik het allemaal zo lees lijkt me deze vorm van psychopathie een weeffoutje. Geen probleem, weef- fouten hebben we allemaal. Tegenover de goede psychopaten staan neem ik aan de hoogsensitieven.
Zij maken het zich een stuk moeilijker met het invoelen van stemmingen, van andere mensen. In ieder geval heeft Dutton met zijn boeken en lezingen het begrip uit de criminele sfeer van seriemoordenaars en terroristen gehaald.

Alledaagse Wijsheden 

“Niemand lijkt de bijzonder gedreven Mark Rutte écht te kennen. Is hij gemaakt van teflon? Alles glijdt altijd onmiddellijk van hem af. Rutte lacht altijd en ook alles weg. Biedt net zo makkelijk zijn excuses aan als dat hij verantwoordelijkheid al dan niet terecht wegwuift.”

Joost van Kleef

Vanaf het blendle-scherm kijkt hij me met een wat vreugeloze blik aan, geen uitstraling om gretig bijbehorend artikel te gaan lezen. Voor ik doorscrol lees ik toch even de tekst onder zijn foto en schiet in de lach. Heinz Bude is voor ‘hoop zonder optimisme’. Geestig, ik ben namelijk voor optimisme zonder hoop. Een uitdaging dus om wel verder te lezen.
Een poosje gaat het lezen van deze door Rik Torfs geïnterviewde Duitse hoogleraar sociologie/filosofie redelijk goed. Een pleidooi voor solidariteit op samenlevingsniveau, niet op groepsniveau, wie is daar niet voor. Maar dan stuit ik op zijn kijk op meditatie. Voor velen zou dat een veilige vlucht, ver weg van elke solidariteit zijn. Zichzelf goed voelen zonder zich om anderen te bekommeren. Lieve help, van de innerlijke rust die met meditatie bereikt kan worden profiteert iedereen mee. Laat hij eens met de dalai lama gaan praten.
Als de katholieke Bude vervolgens stelt dat onze samenleving wat minder Boeddha (te veel flegmatieke meditatie) en wat meer Jezus Christus nodig heeft, haak ik bijna af. Waar blijft de solidariteit met andere levensbeschouwingen? Vervolgens stuit ik op de hoop. Religie zou hoop betekenen. Neen, het betekent verbinding. Hoop kijkt naar de toekomst en ligt aan de voeten van teleurstellingen. Vertrouwen vertoeft in het nu, er het beste van maken.
Bude vindt optimisme onzin, een manier om de werkelijkheid te ontkennen. Neen, optimisme komt voort uit een basaal vertrouwen, zonder optimisme vervalt de mens al gauw in doemdenken. Aha, we zijn het nog ergens over eens: niet alleen mensen doen ertoe, de wereld hangt ook van dieren, bomen, planten af. (Vanzelfsprekend natuurlijk.) Maar om die levensinstelling specifiek aan het katholicisme op te hangen, gaat me weer te ver. Wat een eigengereide man, minstens even eigengereid als ik ben.

Alledaagse Wijsheden

“Het doel is niet om beter te zijn dan andere mensen, maar beter dan je vorige zelf.”

Dalai Lama

“De langste reis van het leven is de reis naar binnen.”  

Dag Hammarskjöld

We kennen de huidige problemen met depressies, burn-out, overdadig medicijngebruik, etc. Laat onze cultuur het spelelement te weinig toe in het dagelijks leven? Historicus John Huizinga (1872­–1945) vroeg zich dat in zijn tijd al af. In hoeverre is de ludieke geest vaardig over de mens die de cultuur beleeft? Hij knoopte daaraan vast dat de achttiende eeuw veel aan het spelelement had ingeboet. In 1938 verscheen zijn boek ‘Homo Ludens, de spelende mens’.
Zijn tijdgenoot de econoom John Maynard Keynes (1883–1946) had in de jaren dertig nog de verwachting, beter gezegd de hoop dat in een eeuw tijd mensen zouden kunnen volstaan met vijftien uur werken per week. Door de technische mogelijkheden zou dus alle ruimte ontstaan voor de vrij levende en spelende mens. Dat kan met anderen en zonder anderen, maar niet ten koste van anderen. Het is een ijdele hoop gebleken, zeer onwaarschijnlijk dat het een kenschets wordt van de jaren dertig in deze eeuw.
Maar we zouden wel stappen vooruit kunnen zetten. Het spelelement, los van status en (materiële) belangen, bijvoorbeeld op scholen en universiteiten een veel grotere plaats geven. Internet geeft al
wel mogelijkheden voor het spel, maar wordt soms ook dramatisch serieus genomen. En de materiële belangen ervan zijn niet gering.
Sowieso denk ik dat als het spelelement sterker ingebouwd raakt in onze cultuur, de ervaring van schrijnende eenzaamheid aanzienlijk zal verminderen, juist ook onder ouderen. Een speelse geest veraangenaamt het isolement. In feite gaat het om de basis van ons menszijn, getuige filosoof
Friedrich Schiller: “De mens speelt alleen indien hij in de volle betekenis van het woord mens is
en hij is alleen geheel mens indien hij speelt.”

Alledaagse Wijsheden 

“Veel mensen maken het zichzelf ongelofelijk moeilijk. Ze zijn kritisch op zichzelf, ze accepteren niet wie ze zijn, het moet altijd maar beter. (...) Ik realiseerde me hoe waardevol het was dat mijn leraar zijn imperfecties omarmde. Hij nam zichzelf niet zo serieus, en was daardoor ook milder tegenover anderen. Dat maakte het voor ons gemakkelijker om ons spirituele pad te volgen.”

Haemin Sunim 

“Er ontstaan nieuwe, ongestuurde manieren om cultuur te produceren. In de popmuziek is Spinvis daar een ultiem voorbeeld van, iemand die voordat hij succes had jarenlang in zijn eentje bezig was liedjes in elkaar te knutselen.”

Léon Hanssen

Wie kent dat niet, die maalsessies. Zoeken naar de bedoeling van de bedoeling en wat daar de bedoeling van kan zijn. De man zegt tegen zijn vrouw: ‘Goh, het eten is vanavond lekker.’ Dat voelt even goed, totdat ze gaat malen. En na een poosje geagiteerd zegt: ‘Was het gisteren dan niet lekker?’ Nu zijn vrouwen over het algemeen beter in dit soort malen dan mannen. Het gaat om menselijke relaties en daar zijn vrouwen doorgaans meer mee bezig. Ik heb eens een lezing gehouden voor een zaal met alleen maar hooggeplaatste heren, die het woord malen niet eens kenden.
Piekeren is ook een vorm van malen. Helemaal opgaan in mogelijke mislukkingen die zich helemaal nog niet hebben aangediend. Een reeks gedachten over wat er mis zou kunnen lopen. Het blokkeert je om gewoon met de werkelijkheid om te gaan. Het kost veel energie en levensvreugde. Je wil wel uit die gedachtenstroom stappen, maar het blijft hinderlijk terugkomen.
Psychologe Tara Brach hoorde in boeddhistische kringen een fraaie mantra om de stroom van negatieve gedachten te doorbreken: ‘Echt maar niet waar’. Waaraan je denkt voelt echt, maar het is in het nu niet waar. “Wanneer je dat beseft, verliezen de gedachten hun kracht om bezit van ons te nemen en onze wereld te verschrompelen.”, aldus Brach. Het werkt, ik heb het in een maalbui uitgetest. Vooral ook door het een paar keer achter elkaar te zeggen.
Het lijkt me ook een probaat middel om los te komen van jezelf steeds vergelijken met anderen en malen over wat anderen misschien van je denken, zoals dat in het vorig blog aan de orde kwam.
Om Krishnamurti te herhalen: het vergroot je kans om jezelf te worden. 

Alledaagse Wijsheden

“Piekeren is als het zitten in een schommelstoel; het geeft je iets te doen, maar het brengt je nergens.”

Engels gezegde  

Een ijskoude dag, een stoer doenerige man in zwempak wordt staande bij het zwembad gefilmd. Hij neemt een duik en smakt op een dikke laag ijs. Wat doe je als je dit filmpje ziet.......? Automatisch schrikken? Nee, zeggen deskundigen, je lacht. Het gevoel van plezier beleven aan ongeluk van anderen kent iedereen. Ik lees het in een artikel van Teake Zuidema. Leedvermaak, schadenfreude, joie maligne. Volgens die deskundigen hebben Engelsen er geen woord voor en gebruiken ‘schadenfreude’. (Maar ik heb ijverig op internet gezocht en trof daar ‘sorrow entertainment’ aan.)
Hoogleraar psychologie Wilco van Dijk onderscheidt twee belangrijke motieven voor leedvermaak: gerechtigheid en sociale vergelijking. De eerste is het ‘boontje komt om zijn loontje’ effect. De ander verdient het. Van Dijk neemt het ophangen van Saddam Hoessein als voorbeeld, miljoenen mensen genoten er openlijk van, want het recht zegevierde. Maar we moeten dat recht natuurlijk wel serieus nemen. Ik keek wel raar op toen Obama na de moord op Bin Laden juichend riep: We hebben hem!
Daar was geen proces aan te pas gekomen.
Sociale vergelijking als motief voor leedvermaak houdt in dat het leed van anderen ervoor kan zorgen dat je je beter voelt over jezelf. Je zelfwaardering groeit. Leedvermaak is volgens Van Dijk een complexe emotie, een reactie die veel voldoening kan geven. Dat is in mijn ogen dan wel een wankele voldoening. De zelfwaardering kan onvoldoende vanuit je innerlijk ontstaan, je hebt daarvoor het leed van anderen nodig.
Van Dijk relativeert de generalisaties nog wel. “Toch heeft niet iedereen behoefte aan leedvermaak. (...) Deze mensen scoren wellicht hoog op empathie.” Mooi, dan hebben we toch nog wat verschillen. Meer vrouwen dan mannen blijken trouwens tot deze empathische groep te behoren.

In blog 9/9/’17 noemde ik mezelf prozadoof, maar niet als de boodschap mij raakt. Dat klinkt in principe nog weinig prozadoof, behalve dat gedichten mij vaak niet raken. Soms ben ik zelfs verbaasd dat het door kenners de bejubelde term ‘poëzie’ krijgt. Een bloemlezing van de bekendste Nederlandstalige gedichten (uitgekomen in 1990) kruiste mijn pad en ik dacht: laat ik het nog eens een kans geven.
C.J. Aarts en M.C. van Etten verzamelden 250 gedichten, waarvan er zo’n twintig geschreven zijn door een vrouw.
Dat laatste is verwonderlijk, want behalve de mannelijke vormkracht heb je juist ook het vrouwelijke in de mens nodig om anderen gevoelsmatig te raken. Maar goed, laat me eens kijken of het met die doofheid wel meevalt. Na vele bladzijden besef ik dat ik menig gedicht knap geschreven vind, bijvoor- beeld van Hendrik Marsman: ‘Denkend aan Holland ­ zie ik brede rivieren...’, maar dat de inhoud van de tekst me weinig doet. En sommige ‘gedichten’ raken in mijn beleving kant noch wal. Waarom kozen
de verzamelaars Vaandrager’s: ‘De kroketten in het restaurant – zijn aan de kleine kant’? Of: Hanlo’s gedicht ‘De mus’, dat bestaat uit twintig keer het woord ‘tjielp’.
Er was wel herkenning. ‘De moerbeitoppen ruisten, God ging voorbij...’ (Nicolaas Beets) heb ik nog uit m’n hoofd op school voorgedragen. Buddingh's ‘Blauwbilgorgel’ heb ik uit volle borst meegezongen. ‘De tuinman en de dood’ van P.N. van Eyck vind ik nog steeds magistraal. En Annie M.G. Schmidt overtreft alle anderen in knappe grappigheid. Gevoelsmatig zeer indrukwekkend is natuurlijk Jan Campert’s ‘De achttien doden’.
Ten slotte de naam van de bundel: ‘Domweg gelukkig, in de Dapperstraat’. Ja, die slotzin van J.C. Bloem zing ik nog wel als ik bewust gelukkig ben, inclusief de naam van de straat waar ik op dat moment ben.

Alledaagse Wijsheden

“Poëzie is doping voor de ziel.”

Hester Knibbe 

“Ik weet dat poëzie onmisbaar is, maar ik weet alleen niet voor wie.”

Jean Cocteau

Een vierde concentratielek volgens Tigchelaar en Bos: te weinig ontspanning. Klinkt vanzelfsprekend, maar het gaat om de uitleg. Mensen kunnen de neiging hebben om maar dóór, dóór, dóór te gaan. De kernvraag is echter: wat wil iemand met dat harde werken bereiken? Is het status verwerven, hoog inkomen, anderen pleasen? Ja, dan is af en toe ontspannen wel een vereiste om niet in het burn-out gat te vallen. Maar als het gebeurt vanuit een innerlijk bestemmingsniveau, zwaar gemotiveerd tegen de flow aan, dan is dóórgaan juist ontspanning.
Tichgelaar licht het toe met zijn eigen ervaringen. Hij heeft het meeste moeite met het dichten van dit concentratielek. Een fijne vakantie met vrouw en kind, en toch had hij de compulsieve drang om iedere dag minstens twee uur te schrijven. Mij zegt dat vooral dat hij werkelijk innerlijk gedreven is en maar beter die twee uur kan gaan schrijven.
Het idee achter zijn gedrag was: ‘Ik werk dus ik besta.’ Pas als je regelmatig de focus even ‘uit’ zet, kan de focus weer ‘aan’, is zijn stelling Als je werkelijk innerlijk gedreven bent, is zogenaamde ontspanning op zo’n moment erg gekunsteld én behoorlijk vermoeiend. De gedrevenheid wordt kunstmatig weggedrukt. Die gaat onderhuids verder, want een echte focus kun je volgens mij niet even uitzetten voordat het project is voltooid.

In een interview van Vincent de Vries met o.a. Vera Pauw (56, eind vorige eeuw voetbalster voor het Nederlands elftal) lees ik dat tot eind jaren 70 meisjes van de KNVB pas op hun 16de op voetbal mochten. Iedereen vond dat normaal. Reden: jonge vrouwen konden gekneusde borsten krijgen… Ongelofelijk. Maar ja, die vooruitstrevende jaren 70 waren niet op alle fronten zo vernieuwingsgezind.

Alledaagse Wijsheden 

“Go with the flow. Force nothing. Let it happen... trusting that whichever way it goes, it’s for the best.”

Mandy Hale 

Neuropsycholoog Mark Tigchelaar heeft een missie, merkte journalist Ykje Vriesinga tijdens haar gesprek met hem. Namelijk: mensen zich beter laten concentreren. Samen met Oscar Bos schreef hij het boek Focus AAN/UIT. Aandacht goed managen is de kern van het betoog. De auteurs ontdekten vier belangrijke concentratielekken. Als je die kunt dichten, krijg je op de meest chaotische dagen alles voor elkaar.
Dan wil ik wel weten of het strookt met mijn ervaring. Ik heb altijd goed kunnen focussen, dus kennelijk weinig lekken. Twee van de vier kan ik onderschrijven. Allereerst: een teveel aan prikkels in het brein. Voor ik aan een project begin, moeten altijd eerst de kleine karweitjes worden weggewerkt, zodat ze me niet storen bij het grotere werk.
Ook herkenbaar: een overschot aan externe prikkels. Een kantoortuin heeft me altijd een ramp geleken. Funest voor de concentratie, zegt Tigchelaar, je productiviteit kan met 60 procent dalen als er iemand naast je zit te praten. De kantoortuin is volgens Tigchelaar paradoxaal genoeg ook slecht voor de onderlinge communicatie. Helemaal niet paradoxaal, als iedereen kan meeluisteren zal er van een gesprek weinig terecht komen.
Dan een derde concentratielek: een tekort aan prikkels. Ons brein is niet ontworpen om zich op één ding te focussen, vinden de mannen. Het overactieve brein kan ons in de weg zitten bij die ene klus. Je lost het op door extra capaciteit van je brein in beslag te laten nemen door een simpele tweede taak die geen bewuste aandacht vraagt, bijvoorbeeld bekende muziek draaien. Die herken ik niet, voor mij is pure gerichtheid op die ene taak toch wel het summum, kennelijk een anders ontworpen brein.
Voor het vierde concentratielek, dat volstrekt niet bij mijn ervaring past, heb ik wat meer ruimte nodig. Dus: Wordt vervolgd. 

Alledaagse Wijsheden

“Als we zestig mailtjes per dag binnenkrijgen een die elke keer direct lezen, werken we een uur per dag op het denkniveau van een elfjarige.”

“Wanneer we geen grip op onze aandacht hebben, waaien we met alle winden mee, kost het meer tijd om ons werk te doen en neemt de stress toe.”

Mark Tigchelaar

In mijn blog van 19 oktober 2014 heb ik de seculiere Tien (gezondheids)Geboden op een rij gezet en nu dient zich met kracht een nieuw gebod aan. Dan moet ik er een uithalen, want een elftal geboden past niet in de seculiere gezondheidsbijbel. Ik kies voor het tiende gebod: ‘Gij zult geen rekening houden met signalen vanuit Uw ziel.’ In seculiere termen bestaat de ziel helemaal niet, dus dan hoef je daar eigenlijk ook geen waarschuwing aan te verbinden. Het nieuwe gebod wordt: “Gij zult zeven à acht uur per nacht slapen.”
Al verschillende malen werd mijn scherm gevuld met slaapadviezen en de desastreuze gevolgen van weinig slaap. Nu is mijn persoonlijke ervaring dat het niet zoveel uitmaakt. Maar als je je er vreselijk over gaat opwinden tijdens het wakker liggen, kan dat je levenslust wel aantasten. Bregje Hofstede schreef een goed gedocumenteerd artikel over de ontwikkelingen in onze kijk op de slaapprestatie. Opscheppen over de weinig uren die je per nacht slaapt is lang bon ton geweest, vele groten der aarde gaven het voorbeeld.
Het tij is gekeerd, slapen heeft een duidelijke plaats verworven in de rij van roken, eten, alcohol, bewegen, etc. De gezondheidsgevaren van weinig slaap worden breed uitgemeten en er worden ook slaaptrainingen gegeven. Slaaponderzoekster Els van der Helm weet te melden dat slaapgebrek ten koste gaat van je vermogen om te communiceren, redeneren, organiseren, plannen en wat al niet meer. Veel neuro-taal komt eraan te pas om dit te onderbouwen.
Als via onderzoek ook kanker, diabetes, hart- en vaatziekten, overgewicht, depressie, dementie erbij worden gesleept, dan weet je: slapen is het nieuwe troetelkind in het op gang houden van de angst- machine. De neuro-taal, gebaseerd op gemiddelden, staat een individuele zoektocht naar de invloed
van het eigen innerlijke leven in de weg.

Alledaagse Wijsheden 

“Dat het verheerlijken van slaapgebrek stilaan achter ons ligt, is mooi. Maar het alarmisme waarmee dat gebeurt, helpt ons van de regen in de drup. Zelden heb ik zo slecht geslapen als in de weken nadat ik Walkers boek Why we Sleep las, en me verdiepte in alle rampzalige effecten die slaap- gebrek kennelijk heeft. De eindeloze stroom waarschuwingen en grafieken maakt van een gebroken nacht een apocalyptische ervaring.”

Bregje Hofstede

Het is bekend, een bankier is iemand die je pas een lening wil verstrekken als je kunt aantonen dat je die niet nodig hebt. Mark Twain zei het als volgt: “Een bankier is iemand die zijn paraplu uitleent als de zon schijnt en hem weer terug wil hebben als het regent.” Loesje blijft een dankbare bron voor een citatenverzamelaar: “Zelfacceptatie? — Maar ik ben gewoon niet zo mijn type.” De volgende van dit fenomeen is een doordenkertje voor wie op een inspirerende wijze leiding wil geven.
“De touwtjes in handen nemen
De eindjes aan elkaar knopen
En de knopen doorhakken”
Caberetier Kees Torn weet ook met woorden en betekenissen te spelen:
“Hij wist niet wat hij zonder sigaretten en zonder schaken moest beginnen.
Hij schaakte om de zinnen te verzetten en rookte om de zetten te verzinnen.”
Dan heb je nog de meer gevoelige overdenkingen, zoals deze van woordkunstenaar Freek de Jonge:
“Ik dacht: ik moet mijn vuisten ballen 
Iemand zei: open je hand
Ik was bang om door de mand te vallen
Iemand zei: er is geen mand.”
Wat betreft gevoelvolheid en ook een zacht kritische blik op de samenleving is Toon Hermans nauwelijks te overtreffen:
“Dat wat ik soms vooruitgang vind
lijkt af en toe verarming
hier zit ik, bang voor weer en wind
en dicht bij de verwarming.
Eens liepen hier de mensen rond
in vijgeblad of blote kont
nou moet je mij ... armzalige zien
met warme melk en aspirien.”   
Dat waren dan zomaar wat citaten, geplukt uit mijn verzameling, die ik vermakelijk en soms ook wel diepzinnig vind.

Alledaagse Zotheden 

“Mijn broertje blijft thuis wonen. Mijn ouders overwegen nu om zelf op kamers te gaan.”

“Zou God nog in ons geloven”

Loesje

“Autotelefoon: ik moet nu ophangen, want het barst hier van de spookrijders.”

“Doodgaan zou me nu slecht uitkomen, want ik moet van de dokter in beweging blijven.”

Fons Jansen

Matthew McKay is een psycholoog die als psychotherapeut en sociaal onderzoeker een hoge status genoot in de wetenschappelijke wereld van Californië. Zijn wereld stortte in toen in 2008 zijn zoon Jordan gewelddadig om het leven werd gebracht. Heftige emoties dreven hem ertoe om op zoek te gaan naar de betekenis en waarheid van ons bestaan.
Zo belandde hij bij Induced After-Death Communication en leerde hij te praten met de zielengeest van Jordan. Zijn opluchting om zijn zoon aan gene zijde van de sluier van de dood te kunnen voelen en spreken was groot. Maar tegelijkertijd had hij het sterke gevoel de wetenschap ontrouw te zijn. Diepgaande inzichten kreeg hij via Jordan, bedoeld ook om een boek over te schrijven, maar toch bleef die knagende twijfel.
Angst om door zo’n boek geminacht te worden door collega’s lag aan zijn worsteling ten grondslag. Een medium toonde hem hoe die angst samenhing met ervaringen in een vorig leven. Dat hielp, hij besloot ervoor te gaan. Het boek ‘Het leven van onze doden; in contact met dierbaren’ kwam in 2016 uit. Nu maakt hij zich sterk voor het samenbrengen van spiritualiteit en wetenschap. Onafhankelijke ervaringen van velen zijn wetenschappelijk te onderzoeken via het verzamelen van verhalen, ook met metingen. Bijvoorbeeld verhalen van kinderen over vorige levens.
Ja, maar het probleem is niet zozeer de methode, maar het onderwerp. Verhalenonderzoek naar bijvoorbeeld verdriet wordt wetenschappelijk genoemd, onderzoek met dezelfde methode dat verwijst naar een multidimensionale werkelijkheid krijgt die status niet. (blog 21/3/’15) De felheid van sceptici zal ook gebaseerd zijn op angst en samenhangen met vorige levens. Laat McKay vooral doorgaan met zijn missie. De huidige angstfase aangaande spiritualiteit gaat, zij het geleidelijk, heus wel voorbij.

Alledaagse Werkelijkheid

“De spirituele waarheid is niet het exclusieve domein van goeroes, priesters, mediums, maar iets wat je kunt ontdekken in ervaringen van anderen en je eigen hart. Wees je eigen wetenschapper.”

Ik heb voorbij de sluier gekeken. Ik begrijp de fundamentele waarheid dat wij niet alleen zijn, dat wij tot voorbij de dood met elkaar verbonden zijn en dat liefde de basis is van onze werkelijkheid.”

Matthew McKay 

Nederland siddert en ik sidder vrolijk mee. Ik heb dan wel fraaie ideeën over schaalvergroting/-verkleining en afnemend nationalisme (vorig blog), maar op zo’n dag als vandaag wil toch ook ik
wel dat Nederland in Jeruzalem het songfestival wint. Ten tijde van de vorige winst was ik een jonge dertiger, jong gezin, veel aan m’n hoofd en toen is het gedingedong me wat ontgaan. Duncan Laurence raakt met zijn lied Loving you is a losing game bij mensen een sterke emotie die wereldwijd herkenbaar is.
Wie heeft dat niet meegemaakt, een onbeantwoorde liefde of een liefdesrelatie die niet werkt. Nu is een onbeantwoorde liefde lang niet altijd pijnlijk. Zo ben ik vanaf mijn dertiende vier jaar lang in het geheim verliefd geweest op een jongen uit mijn klas. Ik wist nauwelijks wat er verder mee gedaan kon worden, ik was redelijk naïef eind jaren 50. Die verliefdheid was heerlijk, zij heeft mijn middelbare schooltijd zeer veraangenaamd. Toen ik het laatste schooljaar in een andere klas kwam, werd ik dan ook prompt verliefd op een andere jongen.
In feite kun je natuurlijk niet zeggen dat de liefde voor een ander een verloren spel is. In mijn blog van afgelopen kerst kwam Emmanuel aan bod met de uitspraak ‘Liefde uit het hart is nooit verkeerd.’ Liefde is helend, de essentie van ons bestaan. Dus als je dat kunt voelen ben je bevoorrecht. Wat natuurlijk wel heel pijnlijk kan zijn, is als de verwachtingen die je aan een liefdesrelatie hecht, volstrekt met voeten getreden worden. Maar die verwachtingen kun je zelf bijstellen, waardoor je meer kunt genieten van je liefdesgevoelens.
Doet er niet toe, Duncan raakt vele gevoelige snaren, zijn zang en performance zijn geweldig. Dus we sidderen vrolijk verder.

Alledaagse Wijsheden

“Liefde maakt anders, liefde vernieuwt.”  

 J.V. Meininger 

“Zuivere liefde is een energie, een vibratie die niet tastbaar is maar wel voelbaar. Het is een vibratie die accepterend is voor wat er is.”

Sun van Meijel

“Elk leven is bedoeld om een stukje verder naar totaal bewustzijn van liefde toe te groeien. Dat is dus de zin van elk leven.”

Jita Elbers

Weer een prachtig interview van Fokke Obbema (vorige o.a. 4/2/’19), dit keer met broeder Bernardus. De zin van ons leven is volgens de laatste dat ons ruimte, vrijheid geboden wordt om een gelukkig leven te leiden. Dat staat helemaal los van religie, maar voor hem is het wezenlijk om de eenheid met God te beleven.
Toen hij tien jaar was had hij zijn eerste godservaring. Hij werd overvallen door het gevoel dat hij werd opgenomen in iets zo groots dat hem een enorm vredig en vreugdevol gevoel gaf, maar ook wat angst- aanjagend. Alsof er geen ‘ik’ meer was, een soort samensmelting van alles.
Wetenschap zegt dan: “God? Bewijs het maar.” Het is niet te bewijzen, zegt Bernardus, het gaat niet over ons intellect, maar over ervaring. Daarmee raakt hij een kern van Manzotti’s theorie (vorig blog), de persoonlijke ervaring wordt verwaarloosd, alsof die door de wetenschap bewezen moet worden.

Volgende week stemmen voor Europa. In de plaatselijke krant las ik dat drie burgemeesters van partnersteden (Gödöllö, Hongarije; Mörfel-Waldorf, Duitsland; en Wageningen) een resolutie hebben getekend. Ze pleiten voor democratie, tolerantie en mensenrechten in Europa, en tegen nationalisme, racisme en discriminatie. Na alle negatieve retoriek en politici die uit zijn op stemmerswinst, zou je haast gaan denken dat zoiets niet meer mogelijk is.
Goed nieuws dus. Lokaal praat je met mensen uit andere landen en je hebt minder last van de race
om stemmen. Het is ook de juiste weg: schaalvergroting (Europa) valt samen met schaalverkleining (lokale eenheden). Daarmee maak je vanzelf het nationale minder belangrijk.
De Belgische cartoonist Kamagurka had wel een origineel stemadvies: “Stem gewoon op een politicus die je nooit meer wil zien.” Grappig, maar ik houd het toch maar op mijn groene favoriet.

Alledaagse Wijsheden

Fokke Obbema: “Ontzegt u zich met deze levensvorm niet veel?”

Broeder Bernardus: “Juist door de beperkingen kan ik al mijn aandacht schenken aan wat ik echt belangrijk vind. Gegrepen door mijn godservaring ben ik bereid andere relaties op te geven, zoals u dat bereid bent omwille van de relatie met uw vrouw. Er lopen tenslotte miljoenen anderen op de wereld rond, waarom juist die ene? Dat valt nooit helemaal uit te leggen. Zo is het ook met mij en God.”

“Bij het verwoorden van wat ik ervaar, heb ik het intellect en dus ook de wetenschap nodig, zeker, maar de wetenschap maakt niet dat ik iets ervaar. Je moet altijd zoeken naar een balans tussen intellect en ervaring, maar die laatste wordt in deze tijd veel te weinig gewaardeerd.”

Broeder Bernardus

Het blijft rommelen in de wereld van de neurowetenschappers die zo graag vanalles fysiek in het brein willen proppen. Alles moet daar een plek krijgen, fysiek beschreven kunnen worden. En als we dan een bijna-dood ervaring hebben, moet er een stofje aangewezen worden om dat te verklaren, want als pure ervaring, los van het brein, wordt het niet geaccepteerd.
Maar ons brein is helemaal niet zo interessant, zegt schrijver Tim Parks tegen journalist Elke van Riel. Hij volgt de theorie van filosoof en psycholoog professor Ricardo Manzotti. De meeste filosofen en neurowetenschappers vatten bewustzijn op als iets dat in ons brein zetelt. Dat is gebaseerd op allerlei onjuiste aannames en ook op de behoefte om de wetenschap meer macht te geven. Je eigen ervaring is niet maatgevend, maar hoe zij door de wetenschap wordt uitgelegd.
In tegenstelling tot deze internistische visie, gestoeld op een in zijn ogen naïef materialisme, stelt Manzotti dat het bewustzijn niet in je brein zit, maar in de wereld om ons heen. Geen enkele neuro- wetenschapper heeft nog bewustzijn in het hoofd kunnen lokaliseren. Het is een aanname vanuit het materialisme dat het wel zo moet zijn. Mooi is dat Manzotti’s theorie aansluit bij visies die mensen al duizenden jaren geleden hadden. Zo slim en ontwikkeld zijn we ook weer niet in vergelijking met vroegere tijden en we hebben onze eigen collectieve dwalingen.
Gaat de theorie van Manzotti de hoofdstroom worden? Uiteindelijk wel, denkt Parks, maar het zal nog tientallen jaren duren. Er is macht mee gemoeid. En taal is een belangrijk probleem, wat het beïnvloedt onze waarnemingen. Die taal is afgeleid van de techniek. “Het is techniek zonder wijsheid.”

Alledaagse Wijsheden

“Mij wordt wel eens gevraagd wat we met het gebrek aan vertrouwen in de wetenschap aan moeten. Ik maak me eerder zorgen om het tegenovergestelde. Ik denk dat we te veel vertrouwen in de wetenschap hebben. (...) Wie roept dat wetenschap ‘ook maar een mening is’ maakt zich schuldig aan een soort hedendaagse blasfemie. Maar veel te vaak heeft zo iemand gewoon gelijk.”

Rosanne Herzberger

Een betekenisvolle samenloop van omstandigheden: Vrij Nederland komt uit met een artikel over de wenselijkheid van minder geboortes. Elsevier verschijnt een dag later met een artikel over overheden die naar meer kinderen streven. Mara van der Lugt wil minder geboortes ten gunste van het tegengaan van klimaatverandering, Jelte Wiersma richt zich op meer macht als er meer baby’s zijn. Zorg voor het klimaat in het linksige blad, streven naar macht in het rechtsige blad.
Mijn middenweg: niet minderen met geboortes, maar wel ten bate van zorg en milieu. Van der Lugt vindt dat de discussie over minder kinderen schittert door afwezigheid. Maar als je aan de onderkant gaat sleutelen en de bovenkant wordt alsmaar ouder en krakkemikkiger, dan wordt de samenleving een wangedrocht. We gaan al te veel die richting uit. Forse babydaling zou samengaan met veel minder zorg voor ouderen.
Wiersma laat zien dat het aanmoedigen van de bevolking om kinderen te krijgen, wat in vele landen plaatsvindt, te maken heeft met nationale, economische, militaire, raciale en politieke macht. Volgens hem is het taboe op bevolkingsbeleid juist aan het verdwijnen, maar dan ten gunste van meer kinderen in eigen land. Actief tegengaan van immigratie door meer geboortes vind ik ook geen goede richting, wetende dat we onvermijdelijk dat pad van integratie zijn opgegaan.
Vanwege bevolkingsbeleid zijn wel het vaderschapsverlof uitgebreid en de kinderbijslag verhoogd. Op zichzelf goede zaken, maar de intentie erachter is discutabel. Wiersma: “Het kabinet-Rutte III zegt het niet hardop maar de boodschap is impliciet: ‘Nieuwe Nederlanders? Die maken we zelf.’” De bedoeling achter een maatregel is van essentieel belang, dat maakt bevolkingspolitiek zo complex.

Alledaagse Wijsheden

“Goede intenties zijn organisch: bloeien bij aandacht en verwelken bij verwaarlozing.”

Phillip Moffit

“Het Universum is een veld van intentie dat permanent zoekt naar expressie van die intentie.
Daar maken wij deel van uit. Leven als avontuur.”

Patrick Mundus

Het tromgeroffel is gestopt na twaalf uur lang doordenderen. Dat krijg je als je in Wageningen woont op zo’n honderd meter afstand van de grootste muziektent van het bevrijdingsfestival. Nu ben ik geen festivalganger en muziek heb ik in al het monotone gedreun niet kunnen horen. De feeststemming van de duizenden bezoekers heb ik wel kunnen inhaleren en m’n dag begon bevrijdend met de vrolijk stemmende zienswijze van Alan Watts (blog 9/8/’18). Via Happinez vernam ik dat de baby weet dat ‘kiekeboe’ het basisspel is.
De baby lacht niet om ons volwassen kiekeboe-gedoe omdat hij/zij zo simpel is, zo onwetend, maar juist omdat de baby begrijpt wat wij als volwassenen vaak al niet meer begrijpen. De baby bevindt zich nog dicht bij de bron. Watts ziet het hele leven als verstoppertje spelen. God speelt verstoppertje met zichzelf, kiekeboe, in de vorm van ons. God miste in de liefdevolle Eenheid de verrassing, de uitdaging en zie daar, wij mensen mogen met een masker op de rollen spelen.
Met humor gebracht is het een visie met een diepe waarheid. Schrijver Gerd Ziegler is van mening dat alle mensen die het diepe wezen van de wereld kunnen zien, gemakkelijk te herkennen zijn aan hun uitgesproken gevoel voor humor. “Enkel onwetenden zijn doodserieus en identificeren zich volledig met hun denken en doen.” Voor Watts geldt dat zeker, maar bij spirituele groten als Krishnamurti, Martin Buber, Carl Jung kan ik weinig humor ontwaren. Doodserieus, zich indentificerend met eigen denken/ doen, zijn ze trouwens ook niet  geweest.
À propos, gisteren was het ook internationale ‘Dag van de Lach’, in het leven geroepen door de grond- legger van de ‘Laughter-Yoga beweging’. Vandaag is het internationale ‘Bellenblaasdag’ (zeepbellen blazen om iemand te gedenken of een wens te doen) en internationale ‘Anti-Dieetdag’. Je blijft lachen. 

Alledaagse Wijsheden

“Je zou de vraag kunnen stellen, waarom God zich soms verbergt in de vorm van afschuwelijke mensen, of doet alsof hij mensen is die erg ziek zijn of veel pijn lijden. Bedenk dan vóór alles, dat hij dit niemand dan zichzelf echt aandoet. Vergeet evenmin dat in bijna alle verhalen waarvan je geniet, er goede zowel als slechte mensen moeten zijn, want de sensatie van het verhaal zit hem in het te weten komen hoe de goede mensen de overhand zullen krijgen over de slechte.”

Alan Watts 

“Gerucht: Alle kranten hebben al een editie klaarliggen voor als de wereldvrede uitbreekt.”

Loesje

Hij is weer in de brievenbus gevallen: de stempas. Direct maar de Euro stemwijzer geraadpleegd, terwijl ik allang weet op welke partij ik ga stemmen. Dan is het toch mooi als die partij op mijn ranglijst ook werkelijk bovenaan komt te staan. Minstens evenveel voldoening gaf het me om de partij die mij het minste aanspreekt onderaan de lijst met zestien partijen te zien bungelen. Heerlijk, dertig vragen op het gevoel beantwoorden, geen last van zogenaamde feitenkennis.
Omdat ik sterk voor Europa ben, op weg naar een Verenigde Wereld (vanuit het streven naar alomvat- tende Eenheid, zoals in het vorige blog verwoord, is een VW erg logisch), lees ik met graagte de opbeurende en stimulerende feiten. En die kwam ik de laatste weken in het doorgaans wat EU-sombere medialand wel tegen. Journalist Jeroen de Preter verzamelde een indrukwekkend aantal. Het gaat over kwaliteit van water/voedsel, dierenwelzijn, isolatie woningen, energieverbruik apparaten, verbod op wegwerpplastic, veiligheid auto’s en nog veel meer.
Hoogleraar Europese politiek Hendrik de Vos vindt het veelgehoorde verwijt dat Europa een zuiver neo-liberaal project is onterecht. Eurocommissaris Mededinging heeft bijvoorbeeld al drie keer Google een miljardenboete opgelegd. De Bulgaarse politicoloog Ivan Krastev zei tegen journalist Koen van de Ven dat het liberalisme niet gefaald heeft, maar dat het nog moet wennen aan het idee het niet het enige alternatief is voor de beste wereld. Het liberalisme moet een wereld met verschillende modellen herwaarderen, verliefd worden op een plek die ideologisch pluriformer is.
Daar herken ik mijn eigen pluriformiteit wel in. Mijn levensinstelling is behoorlijk liberaal en op de ranglijst van politieke partijen belandde de VVD op de een na laatste plaats. Het past ook in de visie
van samenvallende Eenheid en veelheid.

Alledaagse Wijsheden

“Leven is een ding en kennis een ander. Misschien is er wel zo’n tegenstelling tussen beide dat we kunnen zeggen dat al het vitale anti-rationeel is, niet alleen maar irrationeel, en dat al het rationele anti-vitaal is. Dit is de basis van de tragiek van het leven.”

Miguel de Unamuno 

“Door te laten zien dat de realiteit geen grenzen heeft, laat je zien dat alle conflicten berusten op illusie.” 

Ken Wilber

“Ik keek en keek. En wat zag toen mijn blik?
Wat eerst jou en mij leek, was echter mij en ik.” 

Oud spreekwoord

Een boekenkastje aan een huis gemonteerd ­– ik kende het verschijnsel niet. Maar ik vind het erg nuttig. Eenieder kan er boeken instoppen en/of uithalen. Een anonieme uitwisseling van boeken, met een grote variatie, daar houd ik wel van. Het is bovendien milieuvriendelijk. Zo stuitte ik op het fraaie boekwerk: ‘Wijsheid uit India’, met gevoelvolle citaten en prachtige foto’s.
In de colofon las ik dat in deze reeks ook zijn verschenen: ‘Wijsheid uit Azië’ en ‘Wijsheid uit Afrika’.
Tja, Europa was er niet bij. Wel begrijpelijk, op ons continent wordt in navolging van Descartes’ ‘ik denk, dus ik ben’ teveel gedacht. Dat smoort de wijsheid. Voor Noord-Amerika en Australië geldt dat ook, Zuid-Amerika zou ik nog wel een kansje hebben gegeven. En ja hoor, thuisgekomen zie ik op internet dat er ook een boek ‘Wijsheid uit Latijns-Amerika’ bestaat.
Wat het ophemelen van het denken betreft, in ‘Wijsheid uit India’ zet Krishnamurti daar vraagtekens bij. Het denken is in zijn ogen verknipt, omdat het van alles kan uitvinden en dingen kan oproepen die er niet zijn. Dat zal neem ik aan het geval zijn als het denken niet in contact staat met de intuïtie en het hart. De stortvloed aan informatie vandaag de dag maakt die dienstbaarheid van het denken aan intuïtie en hart nog belangrijker. Snel kunnen schiften wat er wel/niet toe doet.
Als er al een rode draad is in de meer dan honderd citaten dan springt de alomvattende Eenheid
het meest in het oog, het samenvallen van al het bestaande met de Goddelijke kern. De veelheid
en uniciteit van alles wordt daar vloeiend mee verbonden.

Alledaagse Wijsheden 

“Hoe leidt het zien van verschil tot eenheid? Eenvoudig omdat fysieke eenheid niet bestaat: het fysieke is het domein van de vormen en alle vormen verschillen onderling. Eenheid bestaat enkel
in het hart, als gevoel, als liefde. In de liefde verdwijnt het ik en blijft alleen de andere over.”

Svami Prajnanpad (1891–1974)

“De wereldenergie komt uit God in het centrum en vloeit naar hem terug. De wijzen beschouwen
het leven als een wiel waar ieder individu van zijn geboorte tot zijn dood in ronddraait. Men blijft
aan het wiel gekluisterd zolang men zich als afzonderlijk ervaart; maar men breekt eruit los eens
dat men zich zijn eenheid met God realiseert.”

Svetasvatara Upanishad (tussen 400 en 600 v. Chr.)

Met stijgende verbazing heb ik naar het tv programma ‘Het eeuwige leven van Jan Mulder’ gekeken.
Het begint zoals te verwachten was. Jan is niet bang om te sterven, maar hij vreest het grote NIETS.
Hij haat de machteloosheid dat je zelf niet kunt beslissen wanneer je ermee wilt stoppen, maar dat het lot van het lichaam met gebreken dat bepaalt. Het is afschuwelijk dat dit bestaan, dat hij zo liefheeft, voorbij gaat. Hij heeft er niet om gevraagd om hier te leven, maar om dan ook nog te moeten sterven... Een fout in de evolutie, die deugt niet, vindt hij.
De verbazing dient zich aan tijdens zijn gesprek met de Engelse futuroloog professor Ian Pearson.
In eigentijdse termen schetst hij de technische mogelijkheden. Over een paar decennia kan er een koppeling worden aangebracht tussen je brein en een instrument. Dan is de technologie ontwikkeld om het denken, geheugen, etc. naar een ‘cloud’ te brengen. Je bewustzijn bevindt zich dan in de machine- wereld. Daar kan je geest volledig doorleven als je lichaam stopt. Hij kan veel intenser ervaren en zich verbinden met andere geesten. Hij komt in een wereld met fantastische mogelijkheden terecht: “Being in heaven inside the cloud.”
Zo is het eeuwige leven, waar biljarden mensen al weet van hebben/hadden, gegoten in eigentijdse technische en atheïstische termen. Maar of je het nu ‘een cloud’, ‘de hemel’ of ‘een andere dimensie’ noemt, maakt niet veel uit. De visie komt dus verrassend dicht bij gangbare spirituele zienswijzen, maar wel met één cruciaal verschil. De technische visie gaat ervan uit dat elke geboorte een nieuwe geest/ bewustzijn produceert. Heel merkwaardig. Veel logischer is het dat die geest al bestaat en tijdelijk in dit lichaam gaat wonen. Om bij de dood weer te verhuizen naar het eeuwige NU.

Alledaagse Wijsheid 

Femke van der Laan (weduwe van burgemeester Eberhard van der Laan):

“Je krijgt de overtuiging: het komt uiteindelijk allemaal wel goed. Alles vindt uiteindelijk zijn weg wel. Het wordt wel anders, maar er komt een nieuw goed. Als je heel erg verdrietig bent, dan is dat er alleen maar. Net als wanneer je een huilbaby hebt. Dan weet je wel dat het kind op zijn achttiende niet meer huilt, maar als je daar middenin zit, zie je dat niet. Zo is het ook met rouwen om een dierbare. Maar nu weet ik: het komt allemaal wel weer op zijn pootjes terecht.”
Reactie van de interviewer: “Terwijl je ook kunt denken: alles loopt uiteindelijk verkeerd af.”
Femke van der Laan: “Nee, want de dood is niet verkeerd.”

Die sensatie waarover Seth vertelt (citaat 19/4/’19) en die in je hart huist, is volgens hem de essentie van het bestaan. Die vitaliteit is niet afhankelijk van je leeftijd of van een stoffelijk lichaam. Die vitaliteit gaat als een bevrijdend lied door het hele universum en door je hele persoonlijkheid. Je bent niet spiritueel als je loopt te somberen of jezelf aanvalt vanwege je zogenaamde zonden. “De vitaliteit van het heelal is creativiteit, blijdschap en liefde en dat is spiritualiteit.”
Die creatiesensatie kan iedereen ervaren, of het nu om koken, tuinieren of schilderen gaat. De grote kunstenaar Toon Hermans kwam onlangs weer op mijn pad met het boek ‘Liggen in het gras’. Ik heb al eerder (blog 18/5/’13) de loftrompet over hem gestoken. De gedichtjes zijn groots door de kleinheid waarmee hij diepe wijsheden verwoord en de humor die hij daarbij gebruikt. De cover van het boek is een schilderij van zijn hand.
Als je meer over het leven van Hermans leest, dan wordt duidelijk dat hij niet almaar dansend van creatieve blijdschap door het leven ging. Hij kon zwaarmoedig zijn, had depressieve periodes en de perfectie die hij nastreefde speelde hem regelmatig parten in het gemoed. De diepe creatieve sensatie kan kennelijk ook de donkere schaduw versterken.
Een duidelijk voorbeeld hiervan tref je aan bij Vincent van Gogh. Hij was zichzelf er terdege van bewust en verwoordde ook de gelijktijdigheid van emoties. In zijn ervaringswereld is er zelfs vrede in de storm. “Hoewel ik vaak in de diepten van ellende ben, is er toch nog kalmte, pure harmonie en muziek in mij.” Dat klinkt als een bevrijdend lied dat het universum verblijdt.

Alledaagse Wijsheden

“Je beroep is niet wat je wekelijks aan salaris thuisbrengt, je beroep is wat je hier op aarde doet
met zo'n passie en zo'n intensiteit dat het vanzelf spiritueel wordt.”

Vincent van Gogh

“Kerkhof
hier is niemand klein of groot
hier is ied’reen éven dood
niemand kleinste, niemand grootste
hier is echt niet één de doodste
elke dode is gelijk
eindelijk ... einde – lijk”

“Twee treurwilgen staan bij de plas
zo intens, bijna mens’lijk te treuren
maar zijn ze alleen
met geen mens om zich heen
dan staan ze zich daar te bescheuren.”

Toon Hermans 

Pasen is voor bijbelschrijvers de overtuiging dat de boodschap van Jezus Christus ­­– ‘vertrouwen op
God en de kracht van de liefde, mededogen met kwetsbare mensen, opkomen voor solidariteit en rechtvaardigheid’ – sterker is dan de dood. Zijn spiritualiteit gaat verder, blijft levend, is actueel,
urgent, aldus theoloog Theo Krabbe. Pasen kan voor ieder mens iedere dag gebeuren. Na een crisis,
een groot lijden weer opstaan, en met hernieuwde energie en verdiept inzicht de draad van je leven oppakken.
Vanwege Pasen trekt Blendle een blik open met artikelen over menselijke emoties en eraan gekoppeld adviezen voor een beter leven. Het gaat om wraakgevoel, vergeven, compassie. De aanpak is seculier, maar er worden wel pogingen gedaan om de humaniteit te versterken.
Wat betreft het zinnen op wraak is bij mij blijven hangen dat deskundigen ervan uitgaan dat iedereen zulke gevoelens kent. De fantasieën erbij worden niet afgekeurd, menigmaal zelfs toegejuicht. De gedachte aan wraak is zoet, het is een vorm van zelfverdediging. Je laat niet met je sollen, je zelfwaar- dering stijgt weer, je hebt een verstoord machtsevenwicht hersteld. 
Vervolgens zijn de deskundigen het erover eens dat daadwerkelijk wraak nemen ongezond is. Als er al sprake is van een triomfgevoel, dan is dat van korte duur. Wat mij vooral opvalt in de beschrijvingen is dat het begrip ‘dader’ zo absoluut wordt genomen. Er wordt gesproken over het aangedane leed, je bent beledigd, gekwetst door die dader. 
Maar het is toch je eigen inkleuring van die ervaring, het zijn toch je eigen verwachtingen en overtuigingen. Je eigen aandeel in de gebeurtenis onderzoeken en daarmee je kijk op de ander verzachten, lijkt me nog meer bevrijdend dan vergeven. Wel met compassie à la zenboeddhist en ‘twittermonnik’ Haemin Sunim (citaat hieronder). 

Alledaagse Wijsheden

“Niemand is perfect. Juist daarom is het belangrijk om liefdevol en mild te zijn voor jezelf en anderen. (...) Compassie is voor mij aandacht geven zonder enige vooringenomenheid, zonder ook maar iets aan die persoon te willen veranderen.”

Haemin Sunim

“Pasen is die uitzonderlijke ervaring dat het leven en de liefde het uiteindelijk winnen van de dood.”

Theo Krabbe

Socioloog Abram de Swaan schildert in zijn nieuwe boek de opkomst van de vrouwenemancipatie en de weerstand die dat oproept. Titel: ”Tegen de vrouwen: de wereldwijde strijd van rechtsisten en jihadisten tegen de emancipatie.” Hij toont zich ondanks de weerstand optimistisch over de voortgang. Onder ‘rechtsisten’ verstaat hij traditioneel orthodoxe én nieuwe extreemrechtse stromingen. Op grond van hun verheerlijking van de traditionele blanke natie willen de rechtsisten dat vrouwen dienstbaar blijven aan mannen.
In gesprek met journalist Han Renard heeft hij ook nog een dringend advies voor de vrouwenbeweging. ‘Bagatelliseer het huishouden niet.’ Veel vrouwen vinden dat ze in het huishouden belangrijk werk verrichten, maar hebben het gevoel dat linkse feministen hen minachten als huisvrouw en moeder. Jaag die vrouwen niet tegen je in het harnas, overtuig juist mannen ervan dat het belangrijk werk is, is zijn devies. Zeg: het huishouden is typisch mannenwerk — creatief, zelfstandig, eervol!’
Decennia geleden kwam de slogan: ‘Een zelfstandige meid is op haar toekomst voorbereid’. Tragische verhalen werden geschreven over de zware dubbelrol van vrouwen/moeders. Net als De Swaan nu had ik toen het ongemakkelijke idee dat je daarmee de dubbelrol onaantrekkelijk maakt voor mannen. Ik lanceerde de slogan: ‘Lol in de dubbelrol’, omdat ‘lol’ vooral ook jongens aanspreekt. Acteur Marcel Musters wil geloof ik de rollen helemaal omdraaien, getuige het citaat hieronder.
Dat lol beschouwd kan worden als een positief spiritueel begrip wist ik in de jaren tachtig nog niet. Seth (blog 18/5/’14) legt sterk de nadruk op het speelse, de creatieve vreugde van het spel. Werk wordt vaak te serieus genomen, dat remt de intuïtieve spontaniteit. Des te meer sta ik nu dus achter ‘Lol in de dubbelrol’, maar het heeft nog niet veel mannen die kant op gelokt. 

Alledaagse Wijsheden 

“Op de een of andere manier vind ik dat vrouwen veel slimmere wezens zijn, alsof jullie er een klein dimensietje bij hebben en dat die dimensie de wereld juist kan redden. (...) Ik denk dat de wereld door vrouwen geregeerd moet worden, dat de vrouwen nu aan de beurt zijn. De mannen hebben het zo verfuckt.”

Marcel Musters

“Echte spiritualiteit behoort toe aan de blijdschap en aan de aarde, en heeft niets te maken met zogenaamde volwassen waardigheid. Zij heeft ook niets te maken met deftige woorden en plechtstatige gezichten. Ze heeft wel te maken met de dans van het bewustzijn dat in je huist en met de sensatie van spiritueel avontuur, die in je hart huist.”

Seth / Jane Roberts

Wie wil dat niet, van alle narigheid en lijden afkomen. Osho heeft een advies ervoor. Dan moet je begrij- pen dat je geen ‘zelf’ hebt. Je zal het vooral ook moet voelen, denk ik, maar dit terzijde. Hij garandeert je dat het een gewéldige opluchting is. Want als je geen zelf hebt, verdwijnt ook de behoefte aan de ander. Je hoeft niet gevoed te worden door de ander.
Ik had net een artikel gelezen over obesitas en dat wordt door betrokkenen vaak als lijden beschouwd. Daarvoor klopt de Osho theorie wel. Met overgewicht (alsof er objectief een ideaal gewicht zou bestaan) voelen velen zich negatief bejegend. Als het oordeel van een ander je in het geheel niet raakt, verdwijnt het lijden. Maar ja, kom maar eens van dat ‘zelf’ af.
Lost Osho het probleem op via de psyche, in het artikel doen twee onderzoekers het via de materie. Liesbeth van Rossum en Mariëtte Boon schreven het boek ‘Vet belangrijk’. Een prima betoog waarmee de mythe ‘Elk pondje komt door het mondje’ onderuit gehaald wordt. Je aanleg om dik te worden hangt voor meer dan de helft van je genen af.
Vet is intelligent en ons grootste orgaan. Het communiceert constant met de rest van je lichaam. Sterker nog, vet heeft een geheugen. Dan blijkt er naast wit vet ook nog erg gunstig bruin vet te bestaan. Die bruine cellen kunnen bij kou veel sneller vet laten omzetten in warmte. Dus: een koude douche brandt via bruin vet calorieën weg.
Ik geloof het graag. Daarnaast zal ons slimme vet ook met de psyche samenwerken. Op dit vlak valt er nog veel aan inzichten te winnen, veel diepgravender dan het obligate ‘gebrek aan wilskracht’.

Alledaagse Wijsheden

“Veel stress kan dik maken doordat stresshormonen leiden tot 'snacktrek' en meer buikvet — Weinig slaap is funest voor het bioritme van ons vet — Prettige verrassing: door te eten draag je bij aan je verbranding — Er zijn veel verborgen dikmakers, zoals onbalans in onze darmbacteriën, bepaalde medicijnen en hormoon verstorende stoffen uit onze omgeving.”

Mariëtte Boon & Liesbeth van Rossum 

“Liefde is alleen authentiek als zij vrijheid biedt, laat dat je maatstaf zijn. Liefde is alleen dan oprecht als het de privacy van de ander niet aantast, en individualiteit en eigen ruimte respecteert.”

Osho

“Waarvoor zijn we écht bang?” Het Amerikaanse onderzoeksbureau Pew Research brengt dat via interviews wereldwijd jaarlijks in kaart. Journalist Jan Stevens schrijft erover. De angst voor klimaat- verandering spant de kroon, de angst voor terreur zwakt af en de angst voor cyberaanvallen en Noord-Koreaanse raketten zit in de lift. Ook de angst voor de Verenigde Staten groeit. Uiteraard zijn angsten regio- en tijdgebonden. Bijvoorbeeld: Polen ligt wakker van een mogelijke inval van Rusland, Nederland van cyberaanvallen.
En zo construeren de onderzoekers een hitparade van de angst. Angstdeskundige Paul Verhaeghe vindt de angst voor klimaatverandering zeer positief, want het wijst op een toenemende bewustwording en bereidheid er iets aan te doen. Ik denk dat angst vooral verlammend werkt, bereidheid om aan de slag te gaan zonder angst en met kennis van zaken is constructiever.
Zo’n uitstalling van angsten kan op zichzelf al angstvergrotend werken. Als zoveel mensen dat voelen... Hoe anders zou het zijn om een hitparade van de liefde samen te stellen. Natuur, muziek, dieren, mensen, sporten, kunst, cabaret, koken, reizen, musea, internet en weet ik wat nog meer zouden goed kunnen scoren. Daar word je vrolijk van.
Natuurlijk mogen angsten er zijn, het is goed om ze te accepteren en te koesteren. Belangrijk voor het hanteren van angst is zelfvertrouwen, geloven dat je kracht sterker is dan je angst. Het is een deel van onszelf, angst voor de angst brengt ons verder van huis. In veel gevallen zal het trouwens meer om bezorgdheid gaan in plaats van angst. En bezorgdheid is minder verlammend, zij kan overgaan in zorg. 

Alledaagse Wijsheden 

“Man ligt op stoel bij psychiater: ‘Mijn grootste angst is dat ik aan de verkeerde angst lijd.’”

Kamagurka (illustratie in HUMO)

“Angst zoekt zekerheid en sluit zo alle deuren. Vertrouwen strekt haar vleugels en vliegt vrij.” 

“Baan geen pad om je angsten heen. De enige weg is er dwars doorheen.”

Patrick Mundus

De Kameroense filosoof Pius Mosima, die in Tilburg promoveerde op het proefschrift ‘Interculturele filosofie’, vertelt aan journaliste Nanne van den Berg dat in een lange reeks Afrikaanse talen hij het woord ‘depressie’ niet is tegengekomen. Depressie zoals wij dat kennen, bestaat in zijn land niet. Symptomen als neerslachtigheid, interesseverlies zijn er wel, maar dat wordt uitgelegd als een verstoorde relatie met de gemeenschap. Die moet geheeld worden om je weer met de vitale levenskracht te verbinden.
Genezing is niet de taak van het individu, maar van de gemeenschap. De energie van het leven
stroomt van God, naar subgod, voorouder, mens, natuur. Aan het holistische helingsproces neemt de hele gemeenschap deel, er wordt gedanst, plezier gemaakt. Doel is om de verbroken band tussen gemeenschap en de persoon te herstellen. Individualiteit is van minder belang, de gemeenschap staat voorop.
Nederland, met depressie als volksziekte nummer 1, zou hiervan kunnen leren, vindt Mosima. Ja, de vitale energie die alles verbindt is wezenlijk, helemaal eens. Maar zijn uitgangspunt dat het hoogst haalbare voor iemand is om een positieve relatie te hebben met de mensen om zich heen, knelt voor de Westerse ontwikkelingsweg. Met veel vallen en niet altijd goed opstaan proberen we de eigen identiteit niet ondergeschikt te maken aan de gemeenschap. Dat heet individualiseren. Maar daarmee wordt de gemeenschap niet onbelangrijk gevonden. Het begint echter met een optimale zelfkennis, band met jezelf.
De vele depressies zijn dan ook minder een uiting van een verstoorde band met de gemeenschap, maar veel meer een teken dat de kosmische zingeving niet gevoeld wordt. De verbinding met die vitale kracht vanuit jezelf blijft een huzarenstukje. Teruggaan op deze weg kan echter niet meer. Mosima’s raad voor het Westen is: minder ik, meer wij’. We kunnen hier denk ik beter pleiten voor: ‘meer ik, meer wij’.

Alledaagse Wijsheden

“Wees de echo van niemand, zelfs niet van een wijsgeer.”

Pythagoras  (580–504 v.Chr.) 

“In de woorden ‘Ken uzelf’ ligt een nieuw geloof besloten, dat de menselijke natuur in staat is God te bereiken zonder dogma, autoriteit of angst. De innerlijke reis is van start gegaan en God is het hoogste doel geworden: complete zelfkennis.”

Socrates (470–399 v.Chr.)

In het katern ‘Opinie & Debat’ van de NRC lees ik een zeer degelijk en uitgebreid artikel over het toenemende en vaak onnodige pillengebruik. Big Farma wringt zich volgens journalisten Karel Berkhout en Jeroen Wester ‘in de pen’ van de voorschrijvende arts. Duurdere pillen krijgen voorrang boven goedkopere onder het mom dat ze beter zijn, wat niet is aangetoond. En ga zo maar door. We hadden
al zo’n vermoeden ja, dat het niet erg zuiver was.
Vrolijker wordt het in een volgend artikel niet. Karin Gaemers en Hugo Borst spuien hun gal over de ‘bestuurlijke obesitas’ in de zorg. Ze zien na hun manifest over het moreel failliet in de zorg van twee jaar geleden geen enkele verbetering. Grootschaligheid, bestuurders en overheid zijn de boosdoeners. En passant worden onderwijs, politie, gevangeniswezen ook door de mangel gehaald.
Tussen deze ellende in mag Maarten Boudry (vorig blog) weer zijn zegje doen. Hij onderscheidt vier typen zwartkijkers. Allereerst de ‘nostalgische pessimist’, vroeger was alles beter. Vervolgens de ‘wacht maar doemdenker’. Ja, de wereld gaat vooruit, maar binnenkort overschrijden we een kritieke drempel en donderen we de afgrond in. Dan de ‘cyclische pessimist’ die erkent dat het nu goed gaat, maar dat de wereldgeschiedenis toont dat zulke periodes ten einde komen. Ten slotte de ‘trendmolendenker’. Het ene morele kwaad verdwijnt, het andere komt ervoor in de plaats.
Interessant en belangrijk, Boudry laat zien waar de valkuilen liggen. Met dergelijke kennis kan een fundament gelegd worden onder de adviezen voor verbetering. Want een basaal vertrouwen in de
alles omvattende verbondenheid is nodig voor werkelijke vooruitgang op de verschillende terreinen.

Alledaagse Wijsheden

“Het wijdverbreide pessimisme is schadelijk. Wie een betere wereld tot stand wil brengen, moet eerst geloven dat zoiets überhaupt mogelijk is.”

Maarten Boudry

“Vertrouwen daagt de ziel uit om verder te gaan dan zij kan zien.”

William Clarke

“Eenzaamheid is in wezen niet iets wat je kunt uitzoeken of nalaten. Wij zijn eenzaam.” Bij deze uitspraak van Rainer Maria Rilke denk ik: Wat bedoelt hij ermee? Nu staat Rilke niet bekend als een vrolijkerd, dus ik vrees dat deze ‘waarheid’ voor ons allen is bedoeld. In positieve zin zou het citaat uiterst diepzinnig zijn. Tezamen zijn wij Eén, dus EenZaam, oftewel eenzaam, altijd bijeen. Dat sprankje hoop vervliegt als ik de toelichting van Carolien van Welij lees. Als je eerlijk bent weet je dat je in je eentje eenzaam bent, anders strooi je jezelf zand in de ogen. Dus we zitten weer opgescheept met negatieve energie die voor iedereen zou gelden.
Daar zijn mensen vaak goed in, negatieve energie verspreiden als dat niet nodig is. Neem de cultuur- pessimisten, wetenschapsfilosoof Maarten Boudry schreef er een artikel over op basis van zijn boek ‘Waarom de wereld niet naar de knoppen gaat’. Het is bekend, slecht nieuws springt veel sneller in het oog dan goed nieuws en bereikt razendsnel de wereldbevolking. Sociologen spreken over ‘normatieve ophoging’. We raken gewend aan toegenomen zegeningen, verhogen onze standaard en worden gevoeliger voor misstanden. Vrede, vrijheid en welvaart wennen.
Boudry geeft nog een verklaring voor het verschijnsel. Als je klaagt over jezelf word je een zeurpiet gevonden, maar doe je dat over de hele samenleving, dan ben je diepzinnig en slim. Zeg je dat het nog nooit zo goed is gegaan, dan ben een naïeveling met een gebrek aan kritisch denkvermogen. “Echte intellectuelen zijn pessimisten.” Tja, dan maar geen intellectueel, ik had daar toch al niet veel mee op. Natuurlijk kan er nog veel verbeterd worden, de uitdaging is om Samen-Eén-Zijn steeds beter vorm te geven in de aardse werkelijkheid.

Alledaagse Wijsheden

“Weinig cultuurpessimisten getroosten zich de moeite om feiten en cijfers aan te dragen voor hun grandioze beweringen over het diepe verval van onze tijd. Dat bewijst natuurlijk nogmaals hun ontzettende slimheid. Gewapend louter met hun eigen natte vinger en hun eruditie, kijken zij door de sluier van het wereldgebeuren, en voorvoelen zij de nakende ondergang.”

Maarten Boudry 

“Creativiteit is de vrije stroom van Universele intelligentie door onze energievelden en onze harten, van en naar de Eenheid. De unieke talenten, bekwaamheden en ervaringen die we hebben zij ons gegeven door – en onze bijdrage aan –­ deze Eenheid.”

Arnold Patent

Begin jaren zeventig deed ik onderzoek naar communes. Toen de uitkomsten naar buiten kwamen werd me nogal eens gevraagd of ik zelf in een commune woonde. Mijn ontkennende antwoord lokte niet zelden de reactie uit: ‘Dan kun je het niet onderzoeken.’ Eind jaren zeventig verrichtte ik een onderzoek naar echtscheiding. De vraag of ik zelf gescheiden was, kon ik dit keer met ‘ja’ beantwoorden. Menigmaal was de reactie: ‘Dan kun je het niet onderzoeken.’
Heerlijk bevrijdend, niets voldeed. In het eerste geval kon ik me niet inleven, was de gedachte, in het tweede geval was ik bevooroordeeld. Onderliggende uitgangspunt was in beide gevallen dat onderzoek waarheid moet opleveren, waardevrij dient te zijn. Dat aureool kan geen enkele wetenschapper waar- maken. Gedachten zijn energiestromen die de uitkomsten beïnvloeden.
Ik moest eraan denken toen ik in het interview van Greta Riemersma met psychiater Dirk De Wachter las dat de verbinding tussen mensen aan het teloorgaan is. De gerichtheid op het ‘ik’ levert hechtings- problemen op. Daartegenover staat het standpunt dat hechten in relaties gevaarlijk is, knellende verwachtingen en voorwaardelijk liefde tot gevolg heeft. (De niet rouwende weduwe in het vorige blog was wellicht een voorbeeld van een onthechte liefde.)
Ook ik dit geval zijn de onderliggende standpunten bepalend. De Wachter voegt zich bij de filosoof Levinas, die ‘de Ander’ beschouwt als de essentie van het bestaan. Onthechting wordt veelal vanuit
een universele blik geduid, de essentie wordt gezocht bij het grotere geheel. Ook dit is bevrijdend. Beide zienswijzen benoemen aspecten van de werkelijkheid, beide zijn waardevol.

Alledaagse Wijsheden

“Het leven is soms lastig - en dan iemand bijstaan, iemand helpen, dat geeft een vervullend gevoel. Het is betekenisvol om te weten: ik ben er voor iemand.”

Dirk de Wachter

“Onthechting is vergelijkbaar met onkruid wieden in de eigen tuin.”

Sun van Meijel

De romantiek van samen gezellig oud worden is al vaak ontrafeld. Psycholoog Luc Van De Ven doet daar in gesprek met Stefanie de Jonge een schepje bovenop. Hij praat uitgebreid over de irritaties bij oudere koppels en de overeind gebleven wens om de ander te veranderen. Zijn advies: stop daarmee en probeer de situatie leefbaar te maken. Studenten hebben er moeite mee als hij zegt dat het bij oudere koppels niet over de Grote Liefde gaat.
Een thema dat verder zijn aandacht heeft is gecompliceerd rouwen. Een voorbeeld ervan is het verhaal van de weduwe Anna. Zij mist haar man helemaal niet, geen verdriet, maar ze is nog dagelijks kwaad op hem. Ze voelt zich schuldig dat ze niet rouwt zoals het hoort. De mores rond rouwen liggen nogal vast. Zelf heb ik eens een weduwe geïnterviewd die veel van haar man hield, maar geen enkel rouwproces doorliep. Het leven ging door, omstanders waren gechoqueerd, een psychologenvriendje veronderstelde een jeugdtrauma.
Anna’s man had haar vijftig jaar lang niet aangeraakt. Ze is boos op hem én op zichzelf omdat ze het heeft laten gebeuren.  Als zeventigers bij Van De Ven komen met het verhaal dat ze (zoals Anna) een aantal verkeerde beslissingen in hun leven  hebben genomen, dan probeert hij ze meer gemoedsrust te geven door ze te leren omgaan met het feit dat ze verkeerd gehandeld hebben. Iedereen heeft recht op één tot twee flaters per jaar, is zijn motto.
Het flaterschap zou ik niet willen bevestigen. Niemand weet hoe het leven was gelopen bij een ander besluit. Belangrijker lijkt mij de vraag: wat heb je geleerd, hoe heeft het leven je verrijkt, innerlijke groei bevorderd. Essentieel is om de schuld en het zelfmedelijden eruit te halen, dan kunnen mensen verder.

Alledaagse Wijsheden 

“Eerst is er altijd de inspanning, het moeizaam geploeter en dan is er opeens, als vanzelf, de heling. Dat is groei.”

Eva Pierrakos 

“Door het pad van loslaten te volgen zal je energie onbekommerd kunnen stromen en zul je een vrij mens worden. Zo kun je midden in het dagelijkse leven staande je psyche van haar ketenen bevrijden en de ziel haar aangeboren vrijheid terug geven.”

Michael Singer

“Het aantal doden is opgelopen tot....” En dan volgt een getal. Daarna wat feiten met beelden van de ramp. Een kenmerkend journaal fragment en het schema kan dagen achtereen herhaald worden. De getallenreeks verliest betekenis, de beelden zijn bekend. Standaardteksten, neutraal gepresenteerd, geen sinecure om dat maar steeds voor de buis te brengen.
Natuurlijk kan het ook anders, heel anders. Ik was onder de indruk van het programma ‘Sinan zoekt de klas van Elias’, het verhaal van en over de Syrisch-Nederlandse Elias (16). De oorlog in Syrië komt via het gevoel dichtbij. Als kinderen vertellen hoe hun leven verstoord werd door bommen, hoe ze vluchten naar het westen (eerst de vader) en naar het buurland (rest van het gezin), dan weet je niet alleen dat oorlog een drama is, je voelt het diep vanbinnen. De rustig betrokken manier van presenteren door Sinan Can geeft je daar alle ruimte voor.
Een andere grootmeester is Beau van Erven Dorens. Hij leefde vijf dagen in villa Pardoes, waar gezinnen met een ziek kind een week vakantie kunnen vieren. Zijn aanpak is emotioneel betrokkenen en evenals Can weet hij de kinderen aan het vertellen te krijgen. Alledaags en aangrijpend. Van Erven Dorens vindt het maken van zo’n tv programma voor zichzelf ook een leerproces. Misschien is dat uitdragen wel de sleutel naar werkelijk bereiken van de kijker.
Vandaag kwam het journaal trouwens met een goednieuws bericht, natuurlijk nog steeds neutraal gepresenteerd. In 2030 mogen er geen kinderen meer onder de armoedegrens leven. Negentig partijen hebben zich verenigd om dit voor elkaar te krijgen. Hopelijk doet de ANBO, belangenorganisatie voor senioren, hier actief aan mee. Senioren zijn gebaat bij een vitale jeugd.

Alledaagse Wijsheden

“Every child is an artist.”

Pablo Picasso 

“Er zijn geen taalbarrières als het gaat om kinderen en spelen.”

Conni Sellecca

Levenskunst definieerde ik vaak als acceptatie, vertrouwen, mededogen. Michael Singer heeft de laatste twee niet nodig en concentreert zich volledig op de eerste. Geen voorwaarden stellen aan het leven en het hart openhouden (blog 25/5/’17). Hij heeft een mantra-achtige manier van schrijven. Door in net andere bewoordingen voortdurend hetzelfe te zeggen, kun je er niet meer omheen. Elke voorwaarde die je aan het leven stelt, houdt een beperking van je geluk in.
De enige verstandige keuze die je kunt maken: met blijdschap ondergaan van alles wat het leven brengt. En nu komt het: het enige wat je nodig hebt als je ervoor kiest om onvoorwaardelijk gelukkig te zijn, is voor honderd procent eerlijk zijn over je innerlijke leven. En daar wringt de schoen voor de niet verlichte mens behoorlijk. In een artikel van Ann-Sofie Dekeyser lees ik dat we niet zozeer in een nieuw tijdperk van leugens leven, maar dat we altijd al gelogen hebben.
Leugendeskundige Sophie van der Zee meldt dat we nog steeds liegen om onze zelfrepresentatie te managen. Het sociale liegen om de ander niet te kwetsen komt volgens communicatiedeskundige Timothy Levine veel minder voor dan de rest, slechts 2% van de leugens heeft die bedoeling. (Is dit misschien een leugen...?) De Duitse filosofe Bettina Stangneth is van mening dat zonder toehoorder, zonder (goed) gelovige, de leugen niet bestaat.
We liegen veel meer dan we denken en dat is dus een groot struikelblok om het weldadige geluk à la Singer te ervaren. Want we liegen ook veel tegen onszelf. In termen van Stangneth zijn we dan zelf de goedgelovige toehoorder. Willen we dan niet gelukkig zijn? Jawel, maar we willen ook graag een paar vooroordelen en voorwaarden overeind houden. Bloedeerlijk zijn tegenover jezelf is geweldig lastig.

Alledaagse Wijsheden

“Door trouw te blijven aan je voornemen onvoorwaardelijk gelukkig zijn, zul je alles ontdekken wat er over jezelf, anderen en de aard van het bestaan te ontdekken valt. Je zult alles te weten komen over je geest, je hart en je wil.”

“Als het je lukt open te blijven zullen golven van verheven energie je hart vullen. Spirituele oefeningen zijn geen doel op zich. Zij werpen pas vruchten af als je voldoende open bent.”

Michael Singer

“Het klopt niet wat Geert Wilders zegt, maar hij heeft wel gelijk.”

PVV-stemmer

Vanuit Kanaleneiland Utrecht, waar het drama van de schietpartij in de tram had plaatsgevonden, kwamen ook opbouwende geluiden. Het is een gebied waar veel mensen gewend zijn hun stembiljet bij het oud papier te gooien. Rianne Oosterom sprak met buurtbewoners die van mening waren dat je juist nu wél naar de stembus moet gaan en moet stemmen op vreedzame partijen. Dat is verbindend. Minder verbindend waren de verhitte discussies over de reden van de schietpartij door de Turks-Nederlandse dader. Al snel ging het over een terroristische aanslag. Dat werkt angst in de hand, wat je verder weg- brengt een vreedzame samenleving.
Terrorisme-expert Beatrice de Graaf leverde een waardevolle bijdrage. Zij betoogde dat bij versimpeling tot één oorzaak er sprake is van onjuiste berichtgeving. Er is meerduidigheid, verschillende mogelijke oorzaken lopen naadloos in elkaar over en die melden vergroot de verwarring. Dat mag en dat maakt jongeren weerbaar in het omgaan met onzekerheid.
Minder spotlights op de dader is ook een goede zaak. De grote aandacht voor het fascistische gedrag van de Noor Anders Breivik tijdens zijn proces ontlokte Leendert Jonker de uitspraak: “Ik ben tegen de doodstraf, maar ik heb geen enkel bezwaar tegen doodzwijgen.” Dat laatste kan bij een nieuw drama niet, maar rustiger feiten vermelden zonder vergaande speculaties is wenselijk.
Een geweldig voorbeeld van verbindend gedrag gaf de Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern. In Christchurch waren in een moskee vijftig mensen doodgeschoten door een racistische Nieuw-Zeelander. Met hoofddoek bezocht zij de moskee om van haar voelbaar oprechte betrokkenheid te getuigen. Bob van Huët meldt haar uitgangspunt: ‘zij zijn wij’. Dat is ten diepste de essentie. Ardern haalde de dader ook uit de schijnwerpers: “Ik zal zijn naam nooit uitspreken. Hij zocht roem, hij krijgt vergetelheid.”

Alledaagse Wijsheden 

“Daders zijn geen eendimensionale duivels, ze zijn niet alleen maar ‘gek’, ‘gestoord’ of ‘jihadistisch’. Ze zijn net zo gelaagd en meerduidig als u en ik.”

Beatrice de Graaf

“Jacinda Ardern toont het leiderschap dat de wereld nodig heeft om uit de huidige chaos te raken.”

Bernice King

(vervolg)

Pierson toont uit eigen ervaring de onwetendheid van velen als het om spiritualiteit gaat. Veel mensen denken dat als je meedoet aan bepaalde geloven, sekten, rituelen je automatisch spiritueel bent. Maar het woord heeft als uitgangspunt ‘spirit’, dus geest. Daarmee staat het innerlijke geestesleven centraal bij spiritualiteit. Je bent niet je verstand, je gedachten, je bent het bewustzijn dat dit alles observeert. Vanuit die positie kan er een draai aan gegeven worden in een richting die het leven meer bevredigend maakt. Daar is geen kerk voor nodig.
Vooroordelen genoeg over het spirituele leven. Het zou voor zwevers zijn. Maar hoe kan nu de innerlijke zoektocht naar wie je werkelijk bent tot zweven leiden? Bij uitstek moet je goed geworteld zijn om de observeerder het werk te laten doen. Alles wat een identiteit lijkt te zijn, je naam, je positie, relaties, is veranderlijk. Pierson: “Er is één constante die er altijd is, namelijk de toeschouwer van het leven. Je bewustzijn, diegene die je gedachten, je emoties, de externe wereld gadeslaat.” Het gaat dus om een leven vanuit bewustzijn, in plaats vanuit steeds denken.
Het vooroordeel dat spiritualiteit mensen passief maakt is daarmee ook van tafel geveegd. En dat je de oorzaak van problemen die je ervaart niet bij een ander of bij externe omstandigheden legt, maakt je niet ongelukkiger, maar juist krachtiger. Je kunt er lessen uit leren en het gaat daarbij niet om schuld, goed of kwaad. Je ontwikkelt een vertrouwen: het leven loopt zoals het loopt. Je hebt het in eigen handen om er al dan niet een probleem van te maken. Gevoelens van rouw, verdriet kunnen gewoon geaccepteerd worden en vaak besef je later pas wat die moeilijke periode voor je heeft betekend. 

Alledaagse Wijsheden

“Spiritualiteit lijkt ongrijpbaar omdat het ook zo is, maar het grappige eraan is dat dát nou juist de essentie ervan is. Het gaat voorbij de ratio en voorbij het praktisch denken. Het is iets wat je alleen door ervaring kunt ‘begrijpen’.”

Nina Pierson

“Het draait bij spiritualiteit niet om meer goddelijkheid verwerven, maar om meer mens worden.”

Lama Das

Cosmopolitan pakt uit. In mijn beperkte visie was het vooral een modeblad, maar nu kwam ik via Blendle zowaar een uitgebreid stuk over ‘bewuster leven’ tegen. Eerste deel: ‘Druk, druk, druk’. Nuttig, maar ik ben er doorheen gevlogen. Wij gepensioneerden hebben het niet zo druk en trouwens, als je het heel druk hebt lees je het niet.
Deel twee: ‘More Self-Love’ (Tanja Verstappen). Belangrijk: omarm het innerlijke kind in jezelf. Het klinkt als vanzelfsprekend een goed idee, maar heel wat mensen vinden dat soft gedoe of zijn het innerlijke kind helemaal kwijt. Terwijl het toch echt de moeite waard is om met dat kind contact te maken, het heeft veel voor je gedaan. Verstappen betoogt dat je je gevoelens en emoties als je kinderen kunt beschouwen, die je liefdevol kunt observeren en benaderen. Dat is zelfliefde, goed zorgen voor jezelf.
Beland bij deel drie: ‘stress’, scroll ik het cortisoldeel weg en richt me direct op de vier stresstypen van Carien Karsten. Altijd geinig, die rijtjes. Ben je een TurboType, een CrashType, het Hooggevoelige Type of een Bore-OutType? T.T. is productief, ambitieus, heeft een hoog energiegehalte. Veel sport, moeite met ontspannen. C.T. vraagt weinig aandacht, solide, betrouwbaar, kan zichzelf behoorlijk uitputten en blijft in dezelfde hoge versnelling doorgaan tot de burn-out.
H.T. is artistiek, sensitief, alles komt hard binnen. Veel piekeren en boosheid die niet naar buiten komt, maar met negatieve gedachten op zichzelf is gericht. Ten slotte B.T. Rationele denkers, niet initiatiefrijk, ook met sociale contacten niet. Bij stress: bankhangers, nauwelijks te motiveren. Dan arriveer ik bij het slotdeel (Nina Pierson) en daar ga ik eens goed voor zitten: “Wat is spiritualiteit nou eigenlijk echt? En ja, dit artikel is nu juist bedoeld voor niet-zwevers.”
                                                               Wordt vervolgd

 Alledaagse Wijsheden

“Alle gedachten, hoe ‘negatief’, hoe vreemd, hoe duister dan ook, zijn je kinderen,
delen van jou die een naar thuis verlangen.”

Jeff Foster 

“Ik werd opnieuw geboren toen mijn ziel en mijn lichaam elkaar lief kregen
en een huwelijk aangingen.”

Kahlil Gibran

Een groot fictielezer ben ik niet. Geef mij maar non-fictie, de werkelijkheid is wonderlijk genoeg. Zo
kon het gebeuren dat in 2009 half Nederland over Herman Koch en zijn boek ‘Het Diner’ sprak, terwijl
ik in 2019 er toch maar eens aan begonnen ben. Ik wilde weten waar Nederland (en ver buiten de grenzen) zo weg van was en waarvan verschillende films zijn gemaakt.
De essentie van het plot kon je niet omheen, daar waren recensies te duidelijk over. In het boek ben
ik op pagina 115 en pas nu begint het plot zich mondjesmaat te ontvouwen. Bladzijden lang heeft
Paul in gedachten zijn gal gespuwd over zijn in Nederland zo bekende broer Serge. Dat gebeurde
tijdens het samen met zijn vrouw wachten op broer en schoonzus waarmee ze in het restaurant hadden afgesproken.
Hij vertelt wat hem verschrikkelijk tegenstaat aan zijn broer, waarvan hij walgt, bijvoorbeeld van zijn schijnheiligheid. En passant neemt hij in zijn afkeuring ook de gerant van het restaurant mee, en vervloekt hij alles, inclusief de meisjes met zwarte schorten, maar bovenal broer Serge. (Dat ‘alles’ is betrekkelijk, want het is exclusief echtgenote en zoon.)
René Gude zei ooit dat je zelfbeeld grotendeels wordt bepaald door wat je denkt dat anderen over je denken. Ik zou het willen omdraaien. Je zelfbeeld wordt mede bepaald door wat jij van anderen denkt. Paul bevuilt in hoge mate zijn eigen systeem, giftige energieën worden rondgepompt. Broer Serge hoeft er geen last van te hebben, zijn zelfbeeld wordt niet geraakt. Maar Paul blijft zitten met een zwaar gehavend zelfbeeld. Gelukkig is het fictie en ik hoop dan maar dat fictie niets over het zelfbeeld van de schrijver zegt.

Alledaagse Wijsheden

“Als je geen vrede kunt vinden binnenin jezelf, zal je het nooit ergens anders vinden.”

Marvin Gaye

“Liefde, mededogen en verdraagzaamheid zijn geen luxeartikelen, maar eerste levensbehoeften.”

Dalai Lama

Op internationale vrouwendag en tegen de achtergrond van het honderdjarig bestaan van vrouwenkies- recht is het gerechtvaardigd om de vrouwelijke energie in het zonnetje te zetten. Ze is met een ware zegetocht bezig. Volgens Happinez is het een energie die verbonden is met leven vanuit intuïtie, creativiteit, gevoel én innerlijke kracht. Het wordt ‘The Now Age’ genoemd. Dat is begrijpelijk, want yin vertoeft in het NU, yang is gericht op de toekomst.
Journaliste Marja Pruis (59) zegt in haar boek ‘De nieuwe feministische leeslijst’ dat feminisme hotter is dan ooit. Bregje Hofstede (30) die voor De Correspondent het nieuwe feminisme onderzoekt is het daarmee eens. Zij stuitte ook op wantoestanden en weet te vertellen dat 88% van de straten in Amsterdam de naam van een man draagt en 70% van de talkshowgasten een man is. Pruis is van mening dat in haar jonge jaren feminisme het afzweren van vrouwelijkheid heeft aangezwengeld (klopt, in mijn jongere jaren was ik daar behoorlijk op tegen) en ze denkt dat de generatie van Bregje de vrouwelijkheid echt begint te vieren.
De opmars van de vrouwelijke energie, ook voor mannen. Een belangrijk gegeven voor minister Ingrid van Engelshoven die ‘30% vrouwen aan de top’ (wettelijk geregeld) haar gênantste dossier noemt. Veel grote bedrijven, zoals AHOLD en ING, halen dat helemaal niet, aldus Van Engelshoven. Ze komen met slappe smoesjes: ‘we slelecteren op kwaliteit’. Dat kan écht niet in haar ogen, suggereren dat er geen vrouwen met kwaliteiten zijn. Ze gaat nu openbaar de achterblijvende bedrijven noemen (naming & shaming) om het publiekelijk zichtbaar te maken.
Echter: als er niet eerst meer vrouwelijke energie in die bedrijven komt, zal het begrip ‘kwaliteit’ altijd gehandicapt gedefinieerd worden. En van die eenzijdig mannelijke energie zijn vrouwen steeds minder gediend.

Alledaagse Wijsheden 

“Een verbond tussen hoofd en hart: een heldere geest, een wakkere ziel, voeten op de aarde.”

Happinez

“Het eenzijdig mannelijke: niet bewust van zijn eigen nog dieper in hem liggende liefdesvermogen, zijn tederheid, het zorg willen dragen voor alles wat leeft en zijn intuïtie. Het ervaren van eenheid met alles wat bestaat, totaliteitsbewustzijn, contact met het ‘Zijn’ is zwaar versluierd. Omdat men ‘Zijn’ dan niet kent, is er louter afgescheidenheid. Zo ontstaat dan de gerichtheid op macht: zelf invloed, roem, bezit willen hebben, iemand bezitten, boven anderen willen staan.”

Jitta Elbers

Denk ik een medestander te hebben gevonden in hoogleraar management Carl Cederström die stelt
dat we geobsedeerd zijn door geluk en dat ons streven naar geluk juist veel ongeluk brengt. Dat sluit leuk aan bij mijn stelling: ‘De jacht op geluk maakt erg veel stuk’ (blogs 14/9/’13; 11/3/’17). Hij blijkt echter zijn visie te onderbouwen met een aanval op zelfontplooiing en pleit nostalgisch voor het sociale leven van weleer. We moeten zelf minder belangrijk zijn, niet per se authentiek, niet zelfzuchtig. Alsof zelfontplooiing en authenticiteit zelfzuchtig zijn, alsof je juist daardoor niet een beter klankbord voor anderen bent.
Genoeg over geluk. Een omgekeerde reactie had ik met een artikel over Frank Wieland (69), rechtbank- voorzitter in het proces tegen Willem Holleeder. De klucht rond Holleeder volg ik allang niet meer, dit schouwtoneel is niet aan mij besteed. Verveeld scroll ik het artikel omhoog om te kijken of het over- laden wordt met ‘likes’. Mijn oog valt toevallig op het woord ‘hart’ en ik wil natuurlijk wel even weten waarom dat hart ter sprake komt. Wieland: “Als je spreekt met verstand in een taal die je hart je ingeeft, overtuig je niet alleen mij, maar ook de mensheid.” Bam, die komt binnen, ik ben geheel verrast en begin bij het begin.
Elsbeth Stoker en Wil Thijssen spraken met vakgenoten en andere bekenden van Wieland. Boeiend. Deze rechter laat zich inspireren door het boeddhisme en zijn standpunt is dat de mensheid maar twee keuzes heeft: liefde of chaos. Menigeen meldt dat hij warm en zorgzaam is. Verdachten krijgen van advocaat Tim Vis het advies: “Wees jezelf, hij is niet om de tuin te leiden.” Over het belang van authenticiteit gesproken. Jeugdvriend Caspar Nap noemt Wieland een bezield mens. “Het gaat hem niet zozeer om het individu, maar om het groter geheel.”

Alledaagse Wijsheden

“Wieland weet dat hij soms moet oppassen met wat hij zegt. Maar zijn aanpak werkt vaak wel. Iedereen is gespannen, hij draait het ventiel even los zodat de spanning eraf gaat.”

Mascha de Boer (rechter-commissaris) 

“Het leven is lijden, is Wieland’s overtuiging. Het lijden komt voort uit de wens van de mens om steeds anders te willen dan hij krijgt. De kunst is om daar weerstand aan te bieden, is een van zijn basisgedachten. Een andere: de mensheid is één geheel. Allen zijn met elkaar verbonden.”

Elsbeth Stoker & Wil Thijssen

(vervolg)

Renate van der Zee stuitte op een feministische mannenbeweging en ik waande mij al lezende weer in de jaren zeventig. Een ongekend optimisme dat het nu menens is straalt er vanaf. Lezingen worden gehouden onder het motto ‘Feministische mannen, verenigt u!’ en de zaal zit vol mannen. Een student richt een mannenpraatgroep op. Omarm zorgzaamheid, kwetsbaarheid, erken je gevoelens en praat erover. Compassievol, liefdevol, empathisch mag, nee móet je zijn.
Het maakt me niet cynisch, in de zin dat ik denk dat het een randverschijnsel zal blijven. Laat het gevoel dat je het gelijk aan je kant krijgt maar terugkomen. Erkend wordt dat we tegelijkertijd in een tijd leven dat het andere uiterste, de toxic masculinity, toeneemt. De actievoerders merken op dat normalisering van racisme, extreemrechts en anti-feminisme hand in hand gaan. In hun ogen is feminisme juist de enige oplossing, vooral mannen hebben er veel bij te winnen. Er zijn ook wel minder optimistische geluiden (zie Van Rijsbergen bij Alledaagse Wijsheden).
Interessant in dit verband is een artikel van Deirdre van Enthoven over hoogsensitieve mannen.
Zij zouden zeker gebaat zijn bij femininistische mannengroepen. Er zijn evenveel hoogsensitieve mannen als vrouwen, maar de eersten verbergen het vaker. Je scherpe waarneming, gevoeligheid
en bovenmatig empathisch vermogen worden snel bestempeld als overgevoelig, zwak, hysterisch.
Dat wil je als man niet, dan maar ontkennen, drank, drugs.
Ja, er valt nog veel te winnen bij een omslag naar het feminiene. Als er werkelijk zo’n obsessie met geluk is (dit aangekondigde onderwerp is nog even blijven liggen voor een volgende keer), dan zal
een vervrouwelijking van de samenleving daaraan bijdragen. Nu de sociale media nog meekrijgen.
(Zou het gescheld op de sociale media veel meer van mannen dan van vrouwen komen??)

Alledaagse Wijsheden

“Als het gaat om de verdeling van zorg is er de afgelopen jaren heel weinig veranderd. Mannen zijn gewoon niet meer gaan doen in huis. Het beslissende moment voor deze jonge feministische mannen is dus het moment dat ze kinderen krijgen. Ik ben benieuwd wat er dan gebeurt. Voor die tijd kun je als man heel makkelijk feministisch zijn. Maar als er kinderen komen, moet je dingen gaan regelen en opgeven.”

Dylan van Rijsbergen 

“Wees koppig over je doelstellingen en flexibel over je methoden.”

Sigma

“Droom groots. Leef simpel. Wees dankbaar. Geef liefde. Lach veel.”

Happinez

Over meer werkelijkheden gesproken (laatste zin vorig blog), antropoloog en hoogleraar André Droogers weet daar veel van. Hij onderzocht wereldwijd de religieuze denkbeelden, inclusief het atheïsme, op zoek naar de rode draad die er doorheen loopt. Zijn conclusie is dat zingeving te serieus genomen wordt. Er is te weinig spel, te veel macht, te weinig oog voor wat er aan de randen van de samenleving plaatsvindt. Dat is dan precies de reden waarom we het zo moeilijk hebben met een positieve erkenning van andere zingevingen en werkelijkheden. De zoekende speelsheid ontbreekt
zo vaak.
Dat begint natuurlijk bij onszelf, we nemen onszelf te serieus. Je mag geen fouten maken, je eigen inzichten moeten kloppen en tja, dat leidt tot of-of denken – jij hebt gelijk of ik heb gelijk. Ik las een mooie relativerende uitspraak van spiritueel leider Jeff Foster: “Als mens ben je volmaakt onvolmaakt, schitterend in al je gebreken, en blijft je verhaal voor altijd verbijsterend onopgelost.” Een heerlijk speels uitgangspunt.
Over naar de orde van de dag. Daar heb ik dus Blendle bijgehaald. De overhand hebben Brexit, te
dure en via internet verkochte medicijnen, en stiekeme daden van de staat (aandeel in Air-France-KLM). Maar de twee meest aansprekende vond ik de hoogleraar die waarschuwt tegen onze obsessie met geluk, en de nieuwe trend onder millennials: opmars van de lieve man die zich openlijk feminist noemt en de strijd aanbindt tegen toxicmasculinity. Laat ik aan deze twee belangrijke zaken maar een volgend blogje wijden.
Het meest opvallende was vandaag trouwens dat het zeer zomerse winterweer voor een uiterst gevarieerd straatbeeld zorgde. Mensen in dikke jassen, zwaar omwikkeld door een das passeerden anderen in korte rok of broek en t-shirt met korte mouwen.
                                                                                Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Als het je leven als experiment ziet, kun je nooit een fout maken. Iets wat zou mislukken is dan toch een geslaagd experiment.”

Barbara Tammes

“Je gebreken geven je karakter, je eigenaardigheden maken je uniek, je rimpels en littekens zingen over een leven dat voluit geleefd is, een wereld die volledig geproefd is, een lied dat volledig gezongen is, een lange weg die volledig gegaan is.”

Jeff Foster

Als alles materieel, driedimensionaal verklaard wordt, krijg je natuurlijk een heel ander beeld van de ‘werkelijkheid’ dan als je meer dimensies en het onzichtbare accepteert. Een fraai gebied waarop dit duidelijk wordt is dat van het breinonderzoek. Je onderzoekt een duidelijk waarneembaar apparaat en verbindt daar je conclusies en oorzaak - gevolg verbanden aan. Langs die weg geeft breinonderzoek een antwoord op de vraag waarom je je als volwassene zo weinig herinnert uit je eerste levensjaren. Deze ‘vergeetput’, die Nele Lamgosch in het tijdschrift Psyche&Brein beschrijft, ligt rond het 7^e levensjaar, waarschijnlijk door de grote herstructurering van het brein.
Bekijk je een en ander vanuit een meerdimensionale werkelijkheid, dan vergeet je rond je 4^e, 5^e levensjaar juist de kennis van die andere werkelijkheid waaruit je gekomen bent voor de geboorte. Voormalig hoogleraar en schrijfster Andreas Burnier verwachtte dat de wetenschapsbeoefening op alle fronten zou veranderen als de mogelijkheid van reïncarnatie erbij betrokken werd (blog 14/4/’15). Het veranderende brein kan dan nog wel een samenhang vertonen met dat vergeten in het kwadraat, maar het is niet de grondoorzaak. Het brein faciliteert.
Er zijn natuurlijk ook genoeg kinderen waarbij de vergeetsluier niet, of minder krachtig werkt. Verhalen te over van volwassenen die dat zelf ondervonden en op latere leeftijd de inzichten en ervaringen weer toelieten. Want als kind heb je dan een probleem, jouw kennis en inzichten worden niet geaccepteerd door je, aan onze cultuur aangepaste, omgeving. Veel volwassenen zijn er bang voor en ja, de waarde- ring van je ouders is van overlevingsbelang. Dan zijn veel kinderen geneigd hun kennis en ervaringen weg te drukken.
Brede acceptatie van meer werkelijkheden zou een zege zijn, de menselijke geest kan veel kanten op.

Alledaagse Wijsheden

“Perceptie is werkelijkheid, zo wordt weleens beweerd. Iets is wat mensen denken dat het is. Als Ding A op de grond ligt, maar volgens de rest van de wereld is het Ding B, wie heeft er dan gelijk? Misschien doet het er niet toe – Ding A heeft gewoon een probleem.”

Roger Abrahams

“Wat de dingen in zichzelf zijn blijft voor ons verborgen. Het enige wat wij kennen, is onze eigen manier om ze te aanschouwen.”

Immanuel Kant

Novalis en Max van Weezel (vorig blog) hebben me nog even bezig gehouden. Bij de laatste ben ik vooral verbaasd over zijn angst voor het niets. Hij vindt het een heel eng idee dat alles ophoudt. Ik heb in m’n jongere jaren het omgekeerde ervaren. Ik vond het juist heel geruststellend, je weet waar je aan toe bent: niets. Toen ik meer zicht kreeg op een veel grotere werkelijkheid, inclusief reïncarnatie, schrok ik in eerste instantie. Zou ‘ik’ in een nieuwe vorm moeten terugkomen? Waar dan? Ik kon me zoveel plekken op aarde voorstellen waar het lastig toeven is.
Het complexe reïncarnatiebegrip werd me later wel wat duidelijker en daarmee verdween de angst.
De betekenis van liefde kwam meer op de voorgrond te staan en zo beland ik bij Novalis. Hij zei ooit
dat als je weet hoe je van één ding kunt houden, dat je dan begrijpt hoe je van alles kunt houden.
Dat intrigeerde me, het sluit niet aan bij hoe we in de huidige tijd van iets of iemand denken te houden. Daarin ligt juist de aanwezigheid van ‘niet houden van’ besloten. Ik hou van wandelen, niet van fietsen; ik hou van persoon A, niet van persoon B.
Hij bedoelt een veel echter gevoel, niet de gehechtheid aan iets, aan iemand. Een veel diepere laag wordt aangesproken, je ervaart liefde zonder enige verwachting. Die liefde stroomt, is onderdeel van het eenheidsbewustzijn. Dus je houdt van alles/iedereen. Allemaal zaken die je je moeilijk concreet kunt voorstellen. Alweer, zo bijzonder dat een man als twintiger hierover schrijft.
Een doordenkertje van Novalis is ook dat elk stadium van ontwikkeling met de kindertijd begint. Daarom lijkt de meest ontwikkelde persoon op aarde ook zoveel op een kind.

Alledaagse Wijsheden 

“Liefde komt uit de ziel, angst uit het ego. Liefde is verbinding, maar angst brengt ons in de afgescheidenheid. Liefde is er eigenlijk in overvloed, maar angst doet ons denken, voelen en handelen in termen van schaarste.”

Adriaan Hoogendijk  

“Love is the final end of the world's history, the Amen of the universe.”

Novalis

Soms tref je een naam op je pad, die je nooit eerder hoorde, van een persoon die wel een toonaan- gevende filosoof was. Die mij bovendien erg aanspreekt en dat voelt dan als een cadeautje. Het betreft in dit geval Novalis, pseudoniem van Georg Friedrich Philipp Freiherr von Hardenberg. Hij was in de 18^e eeuw een vertegenwoordiger van de Romantiek stroming.
Met het hart en de liefde zit het dus wel goed in zijn werk dat gegrondvest is op spirituele inzichten. In zijn ogen moet de spirituele ziel zoeken naar een intieme eenheid met de ziel van het universum. Het mysterieuze pad leidt ons naar binnen, we zijn als mensen meer verbonden met het onzichtbare dan met het zichtbare.
Op de vraag waar we echt naar toe gaan, is zijn antwoord: Altijd naar huis. Dat is gekoppeld aan een melancholisch doodsverlangen. Welk genot, welk plezier biedt je leven je dat opweegt tegen de vervoering van de dood, vraagt hij zich af. Na een maandenlange ziekte overleed hij in 1801 op 28jarige leeftijd. Zo jong en zoveel diepgravende inzichten.
Een omgekeerde zienswijze las ik kortgeleden in een interview van Arjan Visser met Max van Weezel (1951). Van Weezel heeft kanker en te horen gekregen dat de tumor weer terug is: “Sindsdien leef ik in een nachtmerrie. (...) Ik ben bang. Bang voor het niets. Ik vind het een heel eng idee dat alles ophoudt. Dat het voorbij is.” Je zou hem wat van de innerlijke romantiek van Novalis gunnen. Hij beseft zelf ook dat zijn atheïstische levensbeschouwing hem geen houvast geeft, maar hij is kennelijk niet in staat om zijn verhaal te veranderen.
Laat Novalis nu ook nog gezegd hebben: “Niet alleen Engeland, maar ook elke Engelsman is een eiland.” Een vooruitziende blik?

Alledaagse Wijsheden

“The highest purpose of intellectual cultivation is to give a man a perfect knowledge and mastery of his own inner self.”
 

“Life is the beginning of death. Life is for the sake of death. Death is at once the end and the beginning—at once separation and closer union of the self. Through death the reduction is complete.”

Novalis

De liefdesrelatie die hij met Nederland heeft ontwikkeld, is omgezet in een huwelijk, vertelt vertrekkend NRC hoofdredacteur Peter Vandermeersch in De Standaard. Zijn verzoek tot naturalisatie is ingewilligd door koning Willem Alexander. Apetrots toont hij zich bij DWDD, hij kan zijn Nederlandse paspoort afhalen. Je zet je dus schrap voor een juichend verhaal over ons land.
Het omgekeerde is waar. Zijn Belgische nationaliteit moest hij opgeven, zo zijn de regels. Belachelijk, vindt hij het, die vreselijke hang naar zuiverheid. Nederland is geen land van en/en, maar van of/of. Zelf ben ik erg voor en/en, maar meer paspoorten uitdelen aan sommigen, zodat ze in twee of meer landen kunnen stemmen, vind ik belachelijk (iets milder uitgedrukt, blog 3/4/’17).
Nederland is Mondriaan, door heldere lijnen scherp van elkaar gescheiden vlakken in felle kleuren. Veel grenzen tussen omroepen, godsdiensten, politieke partijen. Dat kan waar zijn, maar Mondriaan is met die strakke structuren een uiterst masculien georiënteerde schilder. Nederland heeft heel wat feminiene trekjes, zoals het polderen. Een ferme beslissing wordt niet gauw genomen, eerst eindeloos draagvlak creëren.
Nederland is onverdraagzaam, geen interesse in buurlanden, kan niet debatteren, iedereen praat, niemand luistert. Nederland is hypocriet: bang voor asielzoekerscentra, Zwarte Piet met roetvegen, Poolse vaklieden, vrouwen met hoofddoek, enzovoort. Geleidelijk aan begon het mij te dagen. Vandermeersch is een echte Nederlander geworden. Jezelf, je land voor schut zetten vanuit een sterk zelfgevoel. Heel feminien word je geacht je kop niet boven het maaiveld uit te steken, maar het is beter om dat wel te doen. En dat is precies waarom Vandermeersch van Nederland is gaan houden, zegt hij, omdat het land ambitie heeft. Als hij dat toelicht stelt hij dat hij al klinkt als een arrogante Nederlander. Boeiend. 

Alledaagse Wijsheden 

“Van alle grenzen die de mens trekt, is de grens tussen zelf en niet-zelf de meest fundamentele. Het is de grens die we het minst graag opgeven.”

Ken Wilber 

De liefdesdag staat weer voor de deur, winkels kleuren rozenrood. De woordenstroom op dit gebied is de laatste week sterk toegenomen. Van zelfstandig levenden tot verliefden, alle vormen krijgen aandacht. Happinez reporter Bianca Bartels, zelf een verse single, interviewde vijf mensen en schreef een uitgebreid artikel over singlegeluk. Het verdient deze positieve aandacht, want één op de vijf volwassenen is alleenstaand (zo’n drie miljoen mensen).
Werken aan de relatie met jezelf komt regelmatig terug in de gesprekken, evenals voedende vriend- schapsrelaties én een universele verbinding voelen, een soort ‘kosmisch bewustzijn’ (Mark Boode). In dat laatste geval ben je dus nooit alleen. Eenmaal happy in het single bestaan wordt de stilte een groot goed voor deze mensen. En om met de aangehaalde Wayne Dyer te spreken: “You cannot be lonely if you like the person you are alone with.”
De wetenschap doet ook een duit in het zakje. Hoogleraar fysiologie Jan Hindrik Ravesloot ontrafelt het geheim van de liefde. Liefde op het eerste gezicht kan, je wordt gegrepen door de eerste aanblik. “Maar dat is puur op fysieke kenmerken.” Dat lijkt me wat te tweedimensionaal, de psychische uitstraling doet in mijn ogen meer.
Zo ziet hij dat niet, want in de volgende fase komt pas de echte verliefdheid, die veroorzaakt wordt doordat de hersenen allerlei stofjes aanmaken. Hij rept over noradrenaline, fenylethylamine, dopamine die gepaard gaan met een zweverig gevoel van genot, blijdschap, euforie. Dat mag hij omdraaien van mij, die stofjes veroorzaken de verliefdheid niet, zij zijn een gevólg ervan. Hij miskent de enorme kracht van de psyche. 
Zijn beste opmerking, die strookt met de singleverhalen, staat aan het slot (zie Alledaagse Wijsheden). Tenminste als bij dat ‘fantastisch leven’ niet alleen hoge pieken, maar ook diepe dalen mogen horen.

Alledaagse Wijsheden

“Het idee dat iemand anders jou compleet zal maken zorgt voor veel afhankelijkheid.
Alsof je allebei een halflege huls bent tot iemand je komt ‘redden’ van je eigen lege helft.”

Mirthe Hartland

“De beste relaties zijn die tussen mensen die ieder een fantastisch leven hebben, zodat je 
een ander niet nodig hebt voor je eigen geluk. De belangrijkste boodschap voor Valentijnsdag:
hou van jezelf.”  

Jan Hindrik Ravesloot

Geboeid kijk ik naar het eekhoorntje dat in mijn achtertuin door het gras rent, op weg naar de boom waarin hij moeiteloos naar boven rent en van tak naar tak springt. Op zijn weg volg ik hem ingespannen. Ongelooflijk lenig, de dunste takjes schuwt hij niet. Een schouwspel, een wonder, waar ik helemaal in opga. En als hij verdwenen is besef ik dat in mijn drukke arbeidsjaren ik het als langs me heen had laten gaan. Mooi hoor, die pensioentijd.
Ik begrijp Godfried Bomans nu ook goed die het de kunst van leven vindt om thuis te zijn alsof men op reis is. Er is zoveel bijzonders om je heen, dat je daarvoor bepaald niet ver hoeft te reizen. Natuurlijk kun je dat in je arbeidsleven ook gewaar zijn. Joseph Buijs: “Mysteriën spelen zich af op het centraal station.” Ik heb ze destijds niet ervaren, te druk met plannen, waar moet ik heen, wat ga ik zeggen, enzovoort.
Dat neemt niet weg dat je in alle drukte, zonder deze opmerkzaamheid, veel kunt leren. De spanningen met en tussen andere mensen, de weerstand die je ervaart, zijn behoorlijk inzichtgevend. En juist als je klem zit, je een patstelling bevindt, is er de mogelijkheid om te veranderen. Je moet wel. Uit die chaos kan vernieuwing komen, innerlijke groei.
Veranderen is met name moeilijk als het tegen culturele codes indruist, tenminste als je dat zelf denkt. Want het is je eigen verhaal dat je in de loop van je leven hebt opgebouwd om op aarde te overleven. Je hebt geen religieuze dogma’s nodig om daarin vast te zitten, culturele dogma’s zijn er genoeg. De raad van wijsgeer Lao Tse: “Streef na een onbewerkt houtblok te zijn, in plaats van een bewerkt houtblok.”

Alledaagse Wijsheden

“Scheppen is weerstand bieden. Weerstand bieden is scheppen.”

Stéphane Hessel

We hebben een nieuw trendy onderwerp: filantropie van de súperrijken. Mensen met vele miljarden die een deel weggeven voor goede doelen. Hun wordt verweten dat ze particulier en met hun bedrijf er álles aan doen om de belastingen te ontlopen, terwijl ze daarnaast goede sier maken met hun zelf gekozen goede doelen acties. So far, so good, mee eens.
Maar hun doelen spreken me wel aan, veel hulp in ontwikkelingslanden. In het rijke Westen is financiële ontwikkelingshulp een ondergeschoven kindje. Mensen met kritiek op belastingontwijking vinden doorgaans dat het misgelopen geld goed gebruikt kan worden voor betere zorg en onderwijs voor de éigen bevolking. Wetende dat politici er alles aan doen om in het gevlei te komen bij kiezers, wordt er met dat geld weinig gedaan aan een grotere gelijkheid wereldwijd.
Historicus Rutger Bregman heeft in een toespraak de superrijken te grazen genomen op hun jaarlijkse filantropenbijeenkomst in Davos. Hij vindt de hoeraverhalen alleen maar excuses om zo weinig mogelijk belasting te betalen, vertelt hij aan Jeroen de Preter. In Davos is belastingverhoging taboe, terwijl daar juist de sleutel naar een gelijkere verdeling ligt. Hij brengt zijn onomwonden verhaal, dat viraal is gegaan, met verve.
Bregman’s mensbeeld is intrigerend. Terwijl hij forse kritiek uit, is hij van mening dat mensen deugen, niet egoïstisch en chagrijnig zijn. Als we democratie, onderwijs en economie vanuit dat mensbeeld organiseren, maakt wantrouwen plaats voor vertrouwen. Mooi, die combi van bekritiseren en fundamen- teel optimisme. Hij schrijft er een boek over. En wat de superrijken betreft, zolang we veel te weinig welzijn wereldwijd verspreiden, laten ze dan toch maar vanuit hun machtsbubbel de portemonnee royaal opentrekken. 

Alledaagse Wijsheden 

“Indien de meeste westerlingen eens zouden stilstaan en dankbaar zijn met wat ze hebben, dan
zou er een zekere vorm van tevredenheid  heersen. Maar… tevredenheid is de grootste vijand van economische groei, van onze maatschappij, alles zou dreigen in duigen te vallen indien de bevolking gelukkig wordt.”

Louis De Jaeger

“Ik ben hoopvol. Er komt een nieuwe generatie aan die niet is opgegroeid in de Koude Oorlog.
Ze nemen geen genoegen met het riedeltje dat het communisme heeft gefaald en economie gelijkstaat met het kapitalisme zo efficiënt mogelijk maken.”

“Vertrouwen en medeleven zijn minstens zo besmettelijk als agressie en haat.”

Rutger Bregman

Fokke Obbema vraagt nog wekelijks aan mensen wat voor hun de zin van het leven is (blogs 24 & 27 april ’18) – prachtige interviews. Dit keer sprak hij met bestuurskundige Willemijn Dicke (48). In haar studententijd maakte ze deel uit van een groep overtuigde atheïsten, het geloven voorbij. “We keken neer op de domheid van gelovigen. Religie was iets voor zwakken van geest, voor mensen die het leven niet aan konden.” Nu vindt ze dat de atheïst en de orthodox-gelovige op dezelfde manier in het leven staan, zonder enige twijfel.
De zin van het leven is voor haar liefde zijn en liefde doen. Ze heeft contact gezocht met sjamanen, zenboeddhisten en helderzienden. Dat is vooruitstrevend voor een wetenschapster, maar dan komt er toch zo’n zinnetje dat je herinnert aan haar atheïstisch studententijd. Als antwoord op de vraag wat haar aansprak in de mystiek, begint ze met: “Veel mensen zullen bij dat woord denken aan een winkel vol Tarotkaarten, dromenvangers en andere zweverigheid.”
Van dromenvangers weet ik niets af, maar van de Tarot weet ik dat het een diepzinnig, zelfkennis versterkend wijsheidstelsel is, evenals de I Tjing (uitleg blog 27/4/’17). Voor mij is dat een ‘weten’, omdat ik het verschillende keren, menigmaal verbijsterd, heb ervaren. Verre van zweverig, behalve als je zweverig vertaalt naar: van grote afstand het geheel, de totale context kunnen overzien. Maar zo klonk haar reactie niet.
Eigenlijk verbindt ze zich onbewust wel aan de Tarot door mystiek te beschouwen als een manier om wijsheid in jezelf te leren kennen en om open te staan voor een dimensie buiten je. Ten slotte: haar bewondering voor schrijfster Etty Hillesum, die in een concentratiekamp de regie over haar eigen gedachten behield en niet alle Duitsers wilde haten, deel ik ten volle. 

Alledaagse Wijsheden

“Bij mystiek ga je ook op zoek naar het transcendente, maar dan door naar binnen te keren. Vanuit de stilte die je aantreft, leg je verbinding met het hogere. Alle mystieke richtingen hebben overigens dezelfde troostrijke boodschap voor je: je wordt niet geboren met schuld, alles is liefde, alles komt goed.”

Willemijn Dicke

“Kennis is macht, maar alleen wijsheid is vrijheid.”

“Je moet meer leren vertrouwen op je eigen ervaringen en waarnemingen en intuïtie, en niet denken dat je alles uit de boeken moet halen.”

Etty Hillesum

Spijbelen is ongeoorloofd schoolverzuim. Dan bestaat er nog luxespijbelen. Ouders die hun kinderen enkele dagen voor het einde van het schooljaar meenemen op vakantie, omdat reizen dan goedkoper
is. En nu heb je ook nog klimaatspijbelen. Als ik enkele zeer gedreven voorvrouwen van deze beweging beluister, dan kun je beter spreken over overlevingspijbelen. De Zweedse Greta Thurnberg (16 jaar) en de Belgische Anuna de Wever (17 jaar) zijn zeer goed geïnformeerd en weten dat ook indringend over te brengen.
Nederland heeft nu ook zijn ‘Youth for Climate’ activisten en donderdag wordt er gestaakt. Onderwijs- minister Arie Slob is tegen, maar hij heeft het dan ook niet goed begrepen. Hij vindt dat de jongeren beter goed kunnen gaan studeren om later een positieve bijdrage te leveren aan het oplossen van de klimaatproblemen. Het punt is nu juist dat dat in de ogen van deze protestjongeren al veel te laat is. Greta vindt bovendien dat het weinig zin heeft om naar school te gaan om te leren, als politici toch niet meer naar wetenschappers luisteren.
Ook Rutte’s wellicht opbeurend bedoelde maar loze opmerking, dat hij de rotzooi van deze generatie niet wil doorschuiven naar onze kinderen en kleinkinderen, zal weinig juichkreten opleveren. De politieke wil ontbreekt, daar hebben deze jongeren het over. Angst en paniek zaaien zoals deze twee voorvrouwen doen is in wezen niet productief, dat kan tot onmachtige escalaties leiden. In de veel bredere beweging erachter proef ik oprechte motivatie onder de tieners: het doemdenken voorbij,
NÚ aan de slag!
Op de vraag aan Anuna wat zij de grappigste slogans vindt die zij al gezien heeft, antwoordde ze:
'Fuck each other, not the earth'. Zelf zag ik een sterke, met hanenpoten op een stuk karton gekrast: ‘NO PLANET B’.

Alledaagse Wijsheden 

“Er zijn nu extreme maatregelen nodig omdat er veel te lang is gewacht om in te grijpen.
Als je school in de fik staat, wacht je toch ook niet tot de bel gaat om het gebouw te verlaten?”

Anuna de Wever

“Elke vertraging bij het nemen van maatregelen zorgt voor snellere achteruitgang van de biodiversiteit, meer problemen bij de voedselproductie, het verder afsterven van koralen en
een snellere zeespiegelstijging.(...) Een beetje ongehoorzaamheid brengt misschien eindelijk verandering.”

Pieter Pauw (klimaatonderzoeker)

“We moeten onze menselijk natuur verdedigen: niet tegen de technologie, maar tegen onszelf.” Deze uitspraak komt van Luc Steels, de vermaarde Belgische onderzoeker op het gebied van de Artificiële Intelligentie (AI), in gesprek met Jeroen Zuallaert. Steels wordt beschouwd als een ware AI-pionier
en ook na zijn emeritaat is hij nog volop ermee bezig. Binnen de wetenschap is weer een fase van AI enthousiasme, niet vanwege een grote doorbraak, maar vanwege de groeiende rekenkracht van computers en de grote beschikbaarheid van sociale media data.
Dat brengt hem in de eigenaardige situatie, dat hij de verwachtingen niet kan stimuleren, maar juist moet temperen. Op Zuallaert’s vraag of de droom om het menselijke brein te evenaren ooit uitkomt, antwoordt hij, dat het onmogelijk is om de menselijke geest te evenaren. Nu weet ik niet of voor hem brein en geest dezelfde zijn, in dat geval zie ik het anders. Maar met de uitspraak ben ik het eens. Voor mij zijn geest en brein andere grootheden, de eerste materieel, de tweede immaterieel, alomvattend, niet meetbaar. De geest maakt wel gebruik van het brein.
Maar ja, wat weet ik ervan, wat weten we allemaal ervan? Ik moest al lezende denken aan film en boek ’What the Bleep Do we (K)now!?’ Een walhalla aan inzichten en visies werd er in het begin van deze eeuw over ons heen gestrooid, van regulier tot spiritueel, van kwantumfysica tot metafysica. Mij is bijgebleven dat de geïnterviewden hun theorieën gedreven en overtuigend onderbouwden, en even gedreven en overtuigend werden bestookt door de critici. De eigen levensbeschouwing was overduidelijk een fundament en dwars door alles heen speelde de overtuiging dat we eigenlijk zo weinig écht weten.

Alledaagse Wijsheden 

“Er heerst in bepaalde kringen een overoptimistisch geloof in wat AI kan teweegbrengen. Ik ben daar sceptisch over. Het idee dat er over enkele jaren een hyperintelligente robot de keuken binnen- stapt en spontaan een ei begint te bakken, is totaal onrealistisch.(...) We mogen nooit denken dat een computer slimmer is dan wij. Wij zijn in staat om in een handomdraai een context in te schatten. Dat kan een computer niet.”

Luc Steels

“Ik denk dat bewustzijn het besef is, dat innerlijke leven van ervaring dat we hebben, dat ons onderscheidt van robots, die misschien wel complex gedrag kunnen vertonen terwijl ze doen wat
ze doen, maar zonder daarbij een innerlijk leven of enige ervaring te hebben.”

Stuart Hameroff  (in: What the Bleep Do We (K)now!?)

(vervolg)

De inkt van het vorige blog was nog niet droog of ik lees in ‘Katie’s Tao’ een antwoord op de vraag wat er vóór de oerknal was. De basis voor het boek van Byron Katie was de ‘Tao te ching’ dat rond 500 jaar v. Chr. door Lao Tzu geschreven is. Het beschrijft in 81 hoofdstukken de weg van het leven en hoe die zich manifesteert in de wereld. Aan elk centraal thema geeft Katie haar eigen draai.
Zo kwam ik terecht bij hoofdstuk 25. Lao Tzu: ‘Er was iets vormloos volmaakt voor het universum werd geboren.’ Het verraste me, dat onderwerp was net de revue gepasseerd. Maar Tzu’s uitspraak geeft al aardig aan dat Matthijs van Nieuwkerk niet het gevoel zou hebben gehad een concreet antwoord te krijgen op zijn vraag.
De toelichting van Katie is mooi en even abstract. In den beginne is het woord, zo werd de wereld geschapen. Ervóór: realiteit, eenzelvig, geen rimpeling van een naam, verandert niet, stroomt niet, vertrekt niet, komt niet terug. “Het overstijgt het bestaan en het niet-bestaan. (...) Welke naam je het ook geeft, dat is het niet. En het is altijd een begin.”
Zo, die zit en ik geniet er wel van, ik vind het op gevoelsniveau mooi. Dus als je het ‘Niets’ of ‘Iets’ noemt, is dat het niet. Natuurlijk niet bepaald een onderwerp om in DWDD te bediscussiëren, ik zie Vincent Icke al fronsen bij dergelijke termen. Ik kan er wat mee. Als het altijd een begin is, lijkt me dat een goede duiding voor de eeuwigheid. En dan kom ik toch weer uit bij Liefde, beseffend dat ik het beter geen naam kan geven.

Alledaagse Wijsheden 

“Niets in de wereld is zo zacht, vloeibaar en meegaand als water.
Toch kan het de hardste rotsen uitslijten.”

“Alleen de liefde overwint, alleen de liefde behoudt.
Wanneer de hemel een mens wil behoeden vervult hij diens hart met liefde.”

Lao Tzu

“It’s not your job to like me. — It’s mine. (…) Just keep coming home to yourself, you are the one who you have been waiting for.”

Byron Katie

‘Niets is niets.’ Wiskundig een waarheid als een koe. Natuurlijk: 1 = 1. Taalkundig zegt niets is niets echter het omgekeerde: alles is iets. Hoogleraar theoretische sterrenkunde Vincent Icke zaaide bij De Wereld Draait Door op vrolijke wijze verdere verwarring over het niets. Jan Mulder had hem gevraagd of hij in een minuut kon uitleggen wat het Niets is, dat vooraf ging aan de oerknal. Zijn antwoord: nee! Daar zou hij minstens een kwartier voor nodig hebben.
Eergisteren kreeg hij in DWDD de tijd ervoor. Hij behandelde het taalkundige niets: ‘Er gaat niets boven Groningen’, maar ja, daar kijken ze in Denemarken dan weer van op. Hij vond dat je wel kon zeggen dat er niets boven de Noordpool gaat, maar ja, daar kijk ik dan weer van op. Dan komen de filosofen langs. Descartes zou gezegd hebben dat niets niet kan bestaan, want dan zouden we er niets iets mee te maken hebben.
Interessant, vonden zijn tafelgenoten dat, maar de hersenen kraakten, ofwel, ze begrepen er niets van. De nul is in de wiskunde niets, maar dat wordt aangevochten als getal en is bedacht. Psychologisch zou in Icke’s ogen de dood niets kunnen zijn. Daarmee ben ik het eens, de dood bestaat niet. Maar dat bedoelde Icke niet, want hij is wars van spirituele visies.
Maar die seconde vòòr de oerknal dan, vraagt Van Nieuwkerk. Precies, tijd bestaat niet, de eeuwigheid kent geen tijd, dat is een handigheidje op aarde. Icke sluit af met de opmerking dat we er nog niets van begrepen hebben. Dat is ook heel moeilijk als je het vanuit het verstand benadert. Voor mijn gevoel herbergt de nul de eeuwigheid en de absolute verbondenheid: liefde is. 

Alledaagse Wijsheden

“Voor de wetenschap is het niets geen mysterie, het niets is alleen veel ingewikkelder dan we dachten. We begrijpen dat uit het niets iets kan ontstaan. Sterker nog, er zal altijd iets uit het niets ontstaan en de wetten van de natuur schrijven voor dat dat iets uitgroeit tot een heelal als het onze.”

Lawrence Krauss 

“Ik weet slechts één ding: dat ik niets weet.”

Socrates

Het fascinerende experiment van The Washington Post in 2007 had nog niet eerder mijn pad gekruist. Een van de beste vioolspelers ter wereld, Joshua Bell, speelde drie kwartier lang gekleed als straatmuzi- kant op een metrostation in Washington. Hij speelde op zijn best, zoals in de vele concertzalen waar hij wereldwijd bejubeld werd, én met zijn peperdure viool. In de drukke ochtenduren renden ruim duizend mensen langs hem heen, niet geraakt door de fraaie muziek. Slechts zeven mensen bleven een tijdje staan luisteren.
In de concertzaal zouden velen geroerd gezwijmeld hebben, maar onder deze omstandigheden werd de bijzondere muziek niet opgemerkt. We kennen de situatie en daar hoort niet al te beste straatmuziek bij. Met de globale waarneming zijn de verbindingen gelegd. Het is dus de kunst om echt waar te nemen, alle aspecten op zich. Je zou het een vorm van schouwen kunnen noemen, waarnemen zonder automatisme, waarbij de geest bewust betrokken is.
Parapsycholoog Douwe Bosga spreekt over schouwen als het paranormale waarneming betreft. Para- normaal is bestaand naast het normale. Het is niet bovennatuurlijk, maar volstrekt natuurlijk. Denk aan helderziendheid, heldervoelendheid, e.d. Dat kunnen spontane ervaringen zijn, voorspellende dromen, een voorgevoel. De meeste mensen hebben op dit vlak wel het een en ander meegemaakt, vaak wordt het toeval genoemd. Helderziend schouwen betekent dat je je van het proces bewust bent. Je kunt de knop aanzetten en uitzetten, het overvalt je niet
In feite ligt bewust schouwen op één lijn met ‘leven in het NU’. Als de voorbijgangers in de metro in het NU hadden vertoefd, dan hadden de meesten zeker korter of langer verwijld bij de vioolmuziek van ‘straatmuzikant’ Joshua Bell. 

Alledaagse Wijsheden

“Wat het huidige moment ook inhoudt, accepteer het alsof je het hebt gekozen.”

Eckhart Tolle

“Door iets toevallig te noemen, zeggen we feitelijk dat we het beschouwen als het product van een willekeurige samenloop van omstandigheden en ontkennen we het bestaan van dieperliggende verbindingspatronen.”

Douwe Bosga

(vervolg)

Niet lang geleden werden ze nog gezien als wat sneue, linkse geitenwollensokken typen, die zich moesten verdedigen: vegetariërs. De argumenten werden meewarig aangehoord of bruut van tafel geveegd. De rollen zijn omgedraaid, nu word je ter verantwoording geroepen voor het dagelijks eten van (veel) vlees, daarbij zwaar gesteund door wetenschappers.
Het is bekend dat ons huidige voedselsysteem grote problemen vertoont. Maar als in het gezagheb- bende Britse tijdschrift ‘The Lancet’ 37 wetenschappers, wereldwijd, met een rapport komen en een plan om het mogelijk te maken dat in 2050 tien miljard mensen gevoed kunnen worden, dan spitsen
de oren zich wel.
Mac van Dinther interviewde Tim Lang, één van de 37 opstellers van het rapport. Het huidige probleem is dat een groot deel van de wereldbevolking te weinig eet en een ander deel te veel, in beide gevallen verbonden met ziektes. Maar krijgen we het voor elkaar dat wij veel minder vlees en suiker gaan eten? De opstellers zijn positief: ‘het kán en het zal wel móeten’ is de filosofie.
De Telegraaf heeft een achterhoedegevecht ingezet. De krant maakt zich sterk voor de gewone man die recht heeft op zijn dagelijkse gehaktbal of stuk vlees. (De gewone vrouw komt nauwelijks in beeld.) Ook wetenschappelijke pro-vlees goeroes duiken op. De Belgische voedingsbiotechnoloog Frédéric Leroy waarschuwt tegen antivlees acties, het zou de gezondheid schaden. De Nederlandse voedseldeskundige Guido Camps is het volledig eens met het Lancet-rapport, maar hij twijfelt sterk aan de haalbaarheid van het opleggen van een gezond eetpatroon.
Zo buitelen ze over elkaar en dat betekent dat we discussiërend de goede kant opgaan. Dat zal dus ook wel moeten, want, stelt Lang: “Wil je dat jouw kleinkinderen over 50 jaar in de stress zitten omdat hun opa's en oma's zich hebben overeten? Dat is waar we het over hebben.” 

Alledaagse Wijsheden

“Ik zeg niet dat een vleestax dé oplossing is. Maar als een politicus daar tegen is, zou ik hem vragen: wat dan wel? Kom met een beter idee.”

“Ons voedselsysteem zit in een gevarenzone. Juist daarom denk ik dat onze boodschap partijen ertoe zal aanzetten nieuwe coalities te smeden. Ik ben optimistisch over het vermogen van de mens te veranderen. 'Misschien is daar een crisis voor nodig, maar crises bieden ook nieuwe kansen.”
 

Tim Lang

‘Here, zegen deze spijs en drank, amen.’ Dit gebed ging in de jaren 40/50 bij ons thuis vooraf aan het eten. Maar denk niet dat ik uit een praktiserend Nederlands Hervormd gezin kom. M’n moeder wilde alleen met kerst naar de kerk, voor de kerstliederen. En m’n vader kon je een groot plezier doen met grappen over de kerk; zijn streng christelijke jeugd zat hem nog wat dwars. Maar bidden voor het eten was handig om gelijk te beginnen.
Ik heb bovenstaand gebed indertijd logisch gevonden. Je wil natuurlijk dat het eten gezegend is, goed en gezond voor ons. Over de betekenis van de woorden spraken we thuis niet. Pas veel later besefte ik dat het waarschijnlijk om een heel andere vraag gaat. Niet de waarde voor ons mensen wordt bedoeld, maar een eerbetoon aan de beesten die hun leven, melk of wat dan ook aan ons offerden. Zegen de goede gevers.
Ik denk dat dit tot me doordrong toen ik eens las dat de Eskimo’s walvissen nodig hadden om te overleven, dus regelmatig op walvisjacht gingen. Als ze dan met een gedood dier terugkwamen, was er direct een feeststemming. Begrijpelijk, als je ervan moet leven, denk je dan. Maar die feeststemming werd bekrachtigd met een uitgebreid ritueel om de betreffende walvis te danken en zijn ziel een voorspoedige terugkeer toe te wensen.
In onze seculiere samenleving zijn wij te ‘nuchter’ daarvoor. Het zou het klimaatakkoord, de dieren en het milieu zeer ten goede komen als we wat minder zogenaamd nuchter waren. Dat er veranderingen op komst zijn, is wel zeker. Een kleine voedselrevolutie is gaande, het achterhoedegevecht van De Telegraaf is het zoveelste bewijs ervan.
                                               Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden 

“Ik hou niet van het idee mijn medeschepselen te doden om hun lijken te eten.”

George Bernard Shaw 

“Als je doden moet om te eten en de pasgeborene moet beroven van de moedermelk om je dorst te lessen, maak daarvan dan een eredienst.”

Kahlil Gibran 

Een bijzondere vrouw, Ellen van Monsjou-Krijger. Ze kwam op mijn pad toen ik het boek ‘Spiritualiteit en Wetenschap’ aan het samenstellen was. Ruim honderd mensen hebben eraan meegewerkt, waaronder zij. Het boek dat zij geschreven had straalde zo’n warme menselijkheid uit, waarin de essentie van Eenheid sterk doorklonk. Dat was een invalshoek die ik voor S&W zeker ook zocht. Dat boek – titel: ‘Dag Mam’, Wat mijn dochter mij leerde doordat ze zelf een eind aan haar leven maakte – ontroerde mij.
Het schetst de worsteling van een diep lijdende moeder die probeert om het goede in de ervaring naar boven te halen, wat haar in mijn ogen goed lukt. Ze verwoordt het via dagboekteksten en korte gedich- ten/uitspraken. Een vraag in het boek die mij intrigeerde: “Hoe leer ik het verschil tussen verwerken en verdringen?” Ze vult de vraag aan met de mededeling dat door een vraag te stellen je op weg bent naar het antwoord. Rumi heeft in zijn gedichten ook al eens gezegd dat je naar het antwoord ín je vraag moet zoeken.
De vraag is belangrijk, want verdringen is in de weestand schieten en is daarmee het tegendeel van verwerken. Seth zou waarschijnlijk betogen dat bij verdringing de pijn ergens ondergeschoven en dan genegeerd wordt. Bij verwerking wordt de pijn erkend, denkbeeldig eruit getrokken, en vervangen door vredige gedachten en opbouwende energie. Daar was Van Monsjou bij uitstek mee bezig, aftastend zoekend naar de positieve energie van liefde. Het is het verslag van een helingsproces dat met veel vallen en opstaan gepaard ging en indringend door haar beschreven is.

Alledaagse Wijsheden 

Via Happinez kwam een aardige anekdote op mijn pad. Toen Einstein in een hotel zonder geld zat om zijn maaltijd te betalen, pakte hij een velletje papier, schreef er wat op, gaf het de portier en zei dat dit briefje wel eens meer waard kon worden dan wat de maaltijd had gekost. Hoe waar bleek dat te zijn toen eind 2017 het briefje voor ruim anderhalf miljoen dollar werd geveild. De portier zal daar niet veel van hebben gezien, vrees ik.
Dan de tekst op het briefje: “Een stil, bescheiden leven geeft meer geluk dan het streven naar succes onder voortdurende onrust.” Tja, dat is wel afhankelijk van hoe je geluk definieert. Geluk bestaat in mijn ogen sterk bij de gratie van ongeluk, bij ups en downs. In dit verband zou ik eerder spreken over vredig of innerlijk vervuld zijn. Kort erna kwam ik een uitspraak tegen van Spinoza: “Geluk is niet de beloning voor deugdzaamheid; geluk is de deugd zelf.”
Mijn filosofische aderen kregen het druk. Staan de twee heren, met enkele eeuwen ertussen weliswaar, niet lijnrecht tegenover elkaar? Volgens filosoof Lawrence Jacobs wil Spinoza met zijn uitspraak zeggen dat we alles wat op ons pad komt – afgunst, woede, ongelukkig zijn – moeten accepteren, ervaren én onderzoeken. Vooral niet wegduwen. Hoe meer je begrijpt, hoe minder je ten prooi valt aan driften of gedachten. Met als uitkomst: hoe meer je in je eigen kracht leeft.
Zo bezien blijven in Spinoza’s visie de verschillen tussen mensen recht overeind, terwijl Einstein een recept geeft voor alle mensen. Onrust kon wel eens heel leerzaam zijn, veel inzichten opleveren. Het woord ‘voortdurende’ heeft wel een sleutelpositie, het suggereert dat die mensen de wortels van hun onrust niet onderzoeken. Komen langs die weg beide heren misschien wat dichter bij elkaar?

Alledaagse Wijsheden

“Het belangrijkste is dat je niet stopt met vragen stellen. Er is een reden dat er nieuwsgierigheid bestaat.”

Albert Einstein 

“The more clearly you understand yourself and your emotions, the more you become a lover of what is.”

Baruch Spinoza 

(vervolg)

F. begint met een correctie. “We hebben natuurlijk altijd geleerd dat je bént wat je doet. Ik bén geen arts.” Je leert wat theorieën, maar verder ben je hetzelfde als iedereen. Je krijgt alle attributen om het doktersspel te spelen en hij kan dat prima, vindt F. Veel mensen die zichzelf als patiënt beschouwen geloven daarin, hijzelf niet.
Een primaire oorzaak van ziektes acht hij dat we wereldwijd in een gigantisch web van relaties leven en dat veel mensen niet het lef hebben daaruit te stappen. Angst voor vrijheid, nergens bij horen. Een schijnzekerheid en het is vergeefse moeite om in een ziek web één gezonde plek te maken. In dat web van afhankelijkheid, van reageren op elkaar is echte gezondheid niet mogelijk. Nu, tientallen jaren later, is dat web veel groter en indringender geworden met internet en sociale media, de toename van ziektes is zo bezien niet verwonderlijk. Innerlijk evenwicht ontbreekt.
Gynaecoloog professor Kloosterman zei begin jaren 80 dat de historie van de geneeskunde wemelt van behandelingsmethoden waarvan nu bewezen kan worden dat zij niet alleen onwerkzaam en zinloos waren, maar vaak ronduit schadelijk. Hij achtte het een ernstige vergissing om te denken dat de geneeskunde dit verschijnsel te boven gekomen is, hij vreesde zelfs dat het op grotere schaal voorkomt dan ooit tevoren.
Nu, anno 2019, lees ik dat de invloedrijke medisch bioloog Sjoerd Repping zich bezorgd maakt over het feit dat heel veel behandelingen ineffectief zijn. Van de helft van wat we doen in de geneeskunde weten we niet of het werkt. Die helft, inclusief de kosten, breidt steeds meer uit. Het is dus goed om terug te gaan naar: ‘bij twijfel niet doen’. Én om innerlijke ontwikkeling en verziekte delen van de maatschappij meer positieve aandacht te geven.

Alledaagse Wijsheden 

“In een zieke maatschappij kunnen alleen zieke mensen leven, gezonden passen daar niet in.”

“Voor mij heeft de ware geneeskunst (let wel: kunst) te maken met mensen de weg uit het web wijzen. Het web is ziekmakend, ziekhoudend en zolang je in het web zit, sta je bloot aan en reageer je op allerlei ziekmakende factoren.”

Thomas F. 

”Wie het deel niet ziet in het geheel, ziet het deel in het geheel niet.”

Bert Röling

(vervolg)

Stufkens betoogt dat het erop lijkt dat we met al het geld dat we aan de gezondheidszorg besteden, terwijl de medicalisering weinig toevoegt aan onze gezondheidstoestand, proberen om de angst voor ziekte en dood te bezweren nu de oude magie en religie daar niet meer in voorzien. Hij interviewt huisarts Thomas F. erover. Dat deze anoniem wil blijven is begrijpelijk, zijn ideeën zijn blasfemie voor patiënten met een heilig geloof in de genezende huisarts.
Ziekte beschouwt F. als aanwijzing van het lichaam: ‘zo niet doorgaan, anders haak ik af’. Onze denk- processen hebben gevolgen, of dat nu griep of kanker is. Niet ‘eigen schuld, dikke bult’, maar wel zelf de verantwoording nemen. De dokter kan de pijn stillen, maar daar word je niet beter van. Dit geldt ook voor de alternatieve geneeskunde. Er worden adviezen, geneeswijzen, leefwijzen gegeven en daarmee wordt de verantwoordelijkheid weggenomen bij de patiënt. De adviezen raken de grondoorzaak niet, het ontbrekende contact met de ziel. Als je het denken gelijk stelt met de ziel, zegt F., dan is dat denken altijd zielig. Dat zal de leefstijlcoach anno 2019 ook niet kunnen verhelpen, die werkt met oppervlakkige uitingsvormen, symptomen.
De focus ligt te veel op doen, in plaats van niet-doen. De rol van de geneeskunde in gezondheid en ziekte is een heilloze, in de ware betekenis ven het woord, vindt F. Mensen de verantwoordelijkheid voor  hun eigen gezondheid teruggeven is niet haalbaar vanwege de gigantische economische belangen die ermee gemoeid zijn. F: “Ik zeg wel eens heel wrang, het is natuurlijk een hele belangrijke taak van ons dat wij de mensen ziek houden.”
Dan volgt de onvermijdelijke vraag van Stufkens: “Je bent zelf arts, huisarts. Je hebt een praktijk, patiënten, enzovoorts. Hoe kun je eigenlijk arts zijn, en hoe doe jij dat dan?”

                                                                                                     Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Als mensen niet denken, dan zijn ze pas gezond. Het denken heeft niets met het zijn te maken, maar het denken heeft te maken met leven met een verleden en een toekomst. (...) Dat denken roept in wezen angst op en daarmee de ziekte.”

Thomas F. 

“Niets is gemakkelijker dan het geven van adviezen, niets is moeilijker dan jezelf kennen, en als je jezelf kent besef je pas dat het geven van adviezen heilloos is.”

Thales van Milete 

Van George Orwell’s boek ‘1984’ kwam in 1949 de eerste druk uit. Zijn idee dat het individu ten onder zou gaan aan een totalitair systeem is in de 35 jaren die volgden geen bewaarheid geworden. Steeds duidelijker werd dat de individuele identiteit aan belang won, in negatieve zin gehekeld als het ‘ik-tijdperk’. Politici doen hun best om de kiezers naar de mond te praten, verloochenen daarvoor desnoods milieu en religie.
Aan de andere kant is Orwell’s ‘Big Brother is watching you’ door de voortschrijdende techniek wel steeds meer werkelijkheid geworden. En door het aureool dat de wetenschap verworven heeft, moeten we ons houden aan de opperste waarheden over de grote vier: B.E.A.R. (blog 16/3/’14: veel Bewegen, Eten dat het stempel ‘gezond’ heeft, geen/weinig Alcohol, niet Roken). Daar vloeit een mate van toe- zicht en dwang uit voort, een vermindering van persoonlijke vrijheid.
Per 1 januari is de overheid met een nieuw wapenfeit gekomen: een gratis leefstijlcoach als de dokter dat voorschrijft. Bij een BMI tussen de 25 en 30 moet je wel aan bepaalde voorwaarden voldoen, boven de 30 ben je er zeker van. Dus grensgevallen kunnen nog even goed bunkeren om dat te halen. Het is trouwens geen pure menslievendheid, minister Bruins van Medische Zorg verzekert ons dat de zorg- kosten erdoor zullen afnemen. Ik waag het te betwijfelen.
Momenteel ben ik het boek ‘Gezichten van de nieuwe tijd’ (Hein Stufkens) aan het lezen, uitgekomen in 1984. Een boeiend boek over de visies en vooruitzichten van 35 jaar geleden, met machtig interessante interviews over medische zorg (met een huisarts), en oorlog en vrede (met een socioloog / Ghandi-expert). Het eerstgenoemde interview vind ik zelfs bizar (interessant) en de inzichten raken ook de leefstijlcoach. Waarover meer.

                                     Wordt vervolgd

Alledaagse Waarheden

“Iedere generatie verbeeldt zich intelligenter te zijn dan de generatie ervoor en wijzer dan de generatie erna.”

George Orwell 

“De Westerse geneeskunde heeft ons vervreemd van onze eigen genezende kracht en van de verantwoordelijkheid voor onze eigen gezondheid.”

Hein Stufkens (in: ‘Gezichten van de nieuwe tijd’, 1984)