Uitgeput was ik na het lezen van het artikel ‘Een nieuw horloge’ van journalist Rasit Elibol. Hartslag-, saturatie- en bloeddrukmeter; calorieën- en stappenteller; aantal slaap- en beweegminuten — “Het nieuwe horloge geeft het aan en jij gehoorzaamt gedwee.” Er blijkt een naam voor te zijn: quantified self. Met de verkregen gegevens zou je je fysieke, mentale en emotionele staat kunnen verbeteren. Ik vrees toch dat de sociale staat een behoorlijke knauw krijgt en zie daarbij weer het beeld voor me van de fietsende twintiger, die starend op haar smartphone op een haar na een oudere vrouw omver reed. Het getuigt ook niet van liefde voor je lichaam, evenmin als van vertrouwen in de samenwerking tussen je lichaam en je ziel. Kortom: zielloos dataïsme.
Volkskrant redacteur Fokke Obbema en hoogleraar psychiatrie Witte Hoogendijk staan niet onverdeeld positief tegenover dergelijke vernieuwingen. Gekluisterd zijn aan het beeldscherm in een tijd waarin de kracht van de grote religieuze en ideologische verhalen is afgenomen tast de onderlinge  verbondenheid aan. Dat staat op gespannen voet met het feit dat mensen de zin van het bestaan juist zoeken in ‘de ander’ of ‘anderen’. Verruwing van het maatschappelijke debat en uitlatingen op sociale media gaan hand in hand.
Dan staan we ook nog aan de vooravond van de kunstmatige intelligentie met haar uitwerking op ons persoonlijke en maatschappelijke leven. Helpt zij ons bij het vinden van een geschikte levenspartner, kunnen overheden makkelijker besluiten nemen op het gebied van gezondheidszorg, onderwijs, e.d. Best aanlokkelijk, maar waar blijft dan onze autonomie en het leren van onze fouten? Ik lig er niet echt wakker van, het vindt z’n weg wel weer zijn tussen nadelen en voordelen. Hopelijk laat superintelligen- tie wel ruimte voor empathie en betrokkenheid, want dan verliest zielloos dataïsme snel haar terrein.

 

Alledaagse Wijsheden

“De ziel is kind van twee werelden. Ze laat zich in de tijd vallen, maar blijft ook een engel van de eeuwigheid.” — “Een mooie manier om te zeggen: we zijn niet alleen aards en stoffelijk, we hebben ook een onstoffelijke, geestelijke kern. En misschien is die wel eeuwig.”

Herman Cools — Happinez

“Directe sociale contacten waren ooit primair voor overleven bedoeld, tegenwoordig helpen ze ons bij het ervaren van zin in het bestaan. Vandaar dat ze onze hoogste prioriteit verdienen, nu de opmars van het digitale onstuitbaar doorzet. Dat moeten we in gedachten houden, telkens wanneer we tijdens de feestdagen worden verleidt tot digitaal ontsnappen aan onze naasten.”

Fokke Obbema & Witte Hoogendijk

Zo’n 3-G beleid kan toch aparte bijwerkingen hebben. Neem nou de vrouw die per se alle 3-G vrijheden wil hebben en per se niet gevaccineerd wil worden. Ze doet er alles aan om besmet te worden, tot aan het likken van winkelwagenkarretjes toe. Langs die weg hoopt ze de status ‘Genezen van covid’ te bemachtigen. Het zal geen wijd verbreid fenomeen zijn. Wel regent het adviezen, van oppervlakkige tot ingrijpende, om je adequaat aan de nieuwe omstandigheden aan te passen.
Overbekende tips zijn natuurlijk bewegen en mediteren. Psychiater Esther Fenema. raadt sombere mensen discipline en structuur aan. Bekijk die van dag tot dag. Als je elke dag een doel stelt, hoe klein ook, heb je op het einde van die dag toch voldoening. En maak je somberheid concreet, benoem waar het om gaat. Nee, met je somberheid omarmen heeft ze niets. In mijn ogen is het toch een goede zaak om lief voor je somberheid te zijn, een aai over de bol is nooit weg.
Natuurlijk worden de stoïcijnen regelmatig van stal gehaald. Accepteer wat je niet kunt veranderen,
met een nadruk op de kracht van de rede kunnen emoties in bedwang worden gehouden. Psychiater Damiaan Denys signaleert bij mensen drie elkaar opvolgende fasen in deze crisistijd: angst, woede en gelatenheid. Individualisering ligt volgens hem aan de basis van de emotionele reacties in de Westerse wereld. Onze autonomie wordt aangetast, dat maakt ons bang, boos en gelaten.
In feite hebben we in het rijke Nederland een heel extreem mensbeeld ontwikkeld de afgelopen decennia en daarin worden we nu geremd. Zijn oplossing is dan ook om een stukje autonomie
in te leveren. Niet kijken naar 2019, maar je richten op de toekomst, met een aangepast mensbeeld.

Alledaagse Wijsheden

“Adviezen en technieken van de stoïcijnen om je te verlossen van het lijden dat een gevolg is van je oordelen, verlangens en vooral van je ego. Hun doel is nederigheid, niet succes. En de wereld is geen projectie van jezelf, maar een vaststaand gegeven, waar je geen macht over hebt. Herken je emoties, oordeel niet, laat je leiden door de rede en neem afstand. Dat is, wil je de stoïcijnen volgen, de enige manier om innerlijke rust te verkrijgen.”

Annette van der Elst

“Eigenlijk zouden we angst als teken moeten zien dat we de essentie van ons leven naderen, dat we écht worden uitgedaagd omdat we in een nieuwe situatie geraken waarover we geen controle hebben.”

Damiaan Denys

Soms stuit je op een tekst die zó to the point is dat je er geen woord aan wil veranderen, laat staan de tekst inkorten. De krant had zijn lezerspanel de volgende vraag voorgelegd: ‘Harde lockdown: is het goed dat Nederland nu het zekere voor het onzekere neemt?’ Panellid Karel Gommer komt met de volgende bijdrage:
“Zeker goed zo’n harde lockdown. Al is het alleen maar om deze kerst eens echt tot bezinning te komen. Onszelf de vraag te stellen waar we in godsnaam (of beter gezegd: in naam van de mens) mee bezig zijn. Dat we alles overziend misschien wel tot de conclusie komen dat die Wappies wel eens een punt kunnen hebben. Dus de natuur gewoon haar werk moeten laten doen. Op voorwaarde dat we geen gebruik maken van een ic-bed, natuurlijk.
Bij mezelf zijn vooral de woorden van een pater blijven hangen, die ik een jaar voor corona in een klooster mocht ontmoeten. Dat je de natuur zelf als almachtige God kon beschouwen. Want hoe bijzonder is het niet dat zo’n virus (zonder één enkele hersencel) ons, als falend rentmeester, een lesje in nederigheid weet te geven. Kortom: Deze kerstdagen die harde lockdown van de natuur maar eens bewonderen en nauwlettend bestuderen.”
Wat me vooral opvalt is de innerlijke rust die uit de woorden van deze dertiger klinkt. De corona angst, die zo geestdriftig wordt aangewakkerd, lijkt aan hem voorbij te zijn gegaan. En die centrale rol die aan ic-bedden wordt toegekend in het bestrijden van de pandemie, is een uitdrukking van de angst voor de dood. Met de beste wil van de wereld kun je ouderen die wekenlang in coma worden gehouden toch geen werkelijke zorg noemen. Een goed kerstadvies: de natuur bewonderen, wat op zichzelf al het angstniveau zal verlagen.

Alledaagse Wijsheden

“Zolang de mensheid meer angst dan Liefde in zich draagt, zal de democratie, ongeacht hoe fair en goed die ook lijkt, altijd alleen maar gebruikt worden om de massa te hypnotiseren.”

“Het universum is gevuld met een energie die gewijd is aan onberispelijke helderheid genaamd liefde. Deze goddelijke energie stuurt zichzelf, en is in staat zich zo aan te passen, om wat wij als negativiteit beschouwen op te heffen. Zij is in staat om zich op ieder moment helemaal te richten op het instandhouden van haar complexe symmetrische sjabloon.”

Christina von Dreien

(vervolg)

Het tweede stadium noemt Alan Oken de bewuste dualiteit. Dit is de staat waarin zich de meesten van ons bevinden. We zijn ons ervan bewust dat we spirituele essentie zijn, geïncarneerd in een fysieke vorm. We realiseren ons dat de spirituele aspiratie vaak in conflict is met de materiële verlangens en biologische gewoontepatronen. Er is sprake van een zigzageffect tussen het lagere en Hogere Zelf. In deze fase moeten we bewuste keuzes van levensstijl en levenswaarden maken, niet ondergedompeld in de stam-, familie- of groepswaarden en -gebruiken. Het is onze eigen verantwoordelijkheid, los van de ander(en).
De staat van bewuste dualiteit is volgens Oken vergelijkbaar met in de film van ons leven spelen, en ons tegelijkertijd niet bewust zijn dat het een film is. Als de focus op het individu zich voltrekt, beginnen we bewust te worden van de film en kunnen we hem gadeslaan. We gaan heen en weer van acteur in de film en de filmcriticus die objectief bekijkt hoe het script zich ontwikkelt. De volledigheid van de waarneming is nog niet aan het dagen, namelijk dat we producer, regisseur, schrijver én ster van de show zijn. Ga er maar aanstaan, wat een uitdaging.
Het derde stadium kreeg van Oken de naam bewuste eenheid, wat een andere term is voor bezieling. De drie bewustzijnsvoertuigen van de persoonlijkheid (fysiek, emotioneel, rationeel denkvermogen) zijn geheel onder controle van en gericht op de ziel. Hoe meer we geïndividualiseerd worden, des te meer we universeel worden. Het individualiserend zelf is het zelf van het universum. De eenheidservaring treedt op, angsten smelten weg. We streven hier allemaal naar, bewust of onbewust. Maar ja, het was te verwachten, slechts enkelen hebben deze focus van bewustzijn al bereikt. We moeten dus nog even doorploeteren.

Alledaagse Wijsheden 

“De zoektocht in jezelf – het proces van individualisering – is geen rage. De essentiële zoektocht naar de sleutel van onze bewustzijnsverruiming en de daaruit voortvloeiende transformaties in onze manier van leven is zeker niet modieus. Het is van primair belang dat we een innerlijk inzicht vormen over de juiste relatie met onszelf. Dit vereist kennis, daarna harmonisering en uiteindelijk synthese van de voertuigen van de persoonlijkheid.”

“De ziel is het voertuig voor het liefdesaspect van de goddelijkheid. Zij is ook het voertuig voor bewustzijn, of ‘Liefde in actie’. Dit is waarom gezegd wordt dat liefde bewustzijn en bewustzijn liefde is. Hoe bewuster iemand wordt, hoe liefdevoller en hoe liefdevoller, hoe bewuster hij wordt.”

“We moeten onze juiste verantwoordelijkheid nemen – als individu en vervolgens als gemeenschap, als land en het menselijk ras – om er zeker van te zijn dat het welzijn van de dieren, de planten en de mineralen verzekerd is.”

Alan Oken

Navelstaren, het woord was eind vorige eeuw niet uit te lucht te slaan. Het betrof een tegenreactie op de flower power beweging in de jaren zestig, waarbij innerlijk zelfonderzoek een centrale plaats kreeg. Ik hoorde een kennis eens zeggen: ‘Ik doe daar niet aan mee, ik vind mezelf niet zo interessant.’ Dat is verdrietig, want als jij dat vindt, waarom zouden anderen je dan wel interessant vinden? En als die anderen dat toch vinden, dan zit je vastgemetseld in eigen kleine sociale omgeving, afhankelijk van de interesse voor jou van anderen.
Maar er is veel veranderd wat betreft die visie op de zogenaamde navelstaarderij. Het begrip is wat uit de mode geraakt. Daarentegen is zelfonderzoek aan de orde van de dag. Zelfhulpboeken zijn niet aan te slepen, workshops en bijeenkomsten zijn verspreid over het hele land. Astroloog Alan Oken laat in zijn boek ‘Zielsgerichte astrologie’ zien dat gedegen zelfonderzoek de basis vormt van de belangrijke stap naar een hoger bewustzijnsniveau met een brede betekenis van liefde. Hij onderscheidt drie stadia van ontwikkeling van het menselijk bewustzijn.
Het eerste stadium noemt hij de onbewuste eenheid. Deze mensen zijn zich dus niet bewust van de eenheid van al-wat-is en daarmee gebonden aan de regels van de stam, familie, sociale omgeving. Men denkt en spreekt via de regels van de beperkte groep. De staat van onbewuste eenheid op collectief niveau kan gevaarlijk worden als deze wordt versterkt door overheidspolitiek en regeringsvormen. Dat gebeurde onder andere bij het nationaalsocialisme in Duitsland en de fundamentele islam, zoals bij ayatollah Khomeini in Iran. 
Karakteristiek voor dit eerste stadium is dat mensen geen onderscheid kunnen maken tussen energie en vorm. ‘Wat je ziet is wat je krijgt.’ Als je je volledig identificeert met je persoonlijkheid, neem je ook alles in de wereld persoonlijk.           Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Het grote voordeel van atheïstisch opgroeien: je mag het allemaal zelf uitzoeken. Dat leek me eerst heel ingewikkeld, maar nu weet ik: dat is het niet. Ik geloof namelijk dat we allemaal een stukje God in ons dragen, een vonk van het grote licht. Dus als ik wil weten wie of wat God is, kan ik het antwoord vinden in dat stukje in mezelf. In één woord is God voor mij: perfecte liefde.”

Janneke Leber 

“Het soort bewustzijn van de onbewuste eenheid leeft nog sterk in de zogenaamde beschaafde en ontwikkelde landen van de wereld. Voor veel mensen is het een veilige en comfortabele manier van leven.

Alan Oken

“Materie is Geest op het laagste punt van manifestatie en Geest is materie op het hoogste punt.”

H.P. Blavatsky

Er wordt veel over gesproken, maar de woorden raken ons niet wezenlijk. We hebben het niet liefdevol over ‘vader klimaat’ of ‘moeder milieu’. Ook duurzaamheid is een wat koel begrip. Hoe anders is dat met de Aarde, het liefst vol ontzag met een hoofdletter geschreven. Sinds mensenheugenis was er de behoefte de aarde met rituelen te eren. De laatste paar eeuwen is die behoefte afgenomen door de bloei van kapitalisme en wetenschap. Alle reden dit tij te keren, want rituelen kunnen liefde voor de aarde vergroten en wonden helen.
De jong overleden Amerikaanse schrijver Scott Cunningham heeft in de tweede helft van de vorige eeuw verschillende boeken geschreven over deze onderwerpen, zoals het WICCA handboek, Groene magie en De kracht van de aarde. Zijn doel was om mensen hun eigen magische krachten te laten ontplooien. Veel rituelen en formules maakte hij toegankelijk voor iedereen. Met die rituelen kun je jezelf en je omgeving helen, binnenshuis en buitenshuis. Het zijn belangrijke vermogens die met de toegenomen rationaliteit ondergesneeuwd zijn geraakt.
Een ambitieus initiatief is ontwikkeld in het Veerhuis te Varik (aan de Waal).  Een groep mensen wil perceel voor perceel vrijmaken van de handel erin. Op die wijze kunnen we de aarde uiteindelijk tot ons erfgoed maken en voor haar zorgen. Op de Dag van de Aarde, 22 april 2022, stapt Henry met een kruiwagen vol gedoneerde builtjes aarde op de veerpont om de Waal over te steken op weg naar de UNESCO in Parijs. Tijdens deze ‘krui-tocht’ wordt contact gemaakt met veel ‘mooie mensen’ die al voor de aarde zorgen, bijvoorbeeld op een bio-dynamische boerderij. Iedereen kan meedoen, informatie: info@veerhuis.nl ‘Duizend X dank van de Aarde’.
Zo’n omvattende ode aan de aarde wakkert vanaf de basis liefde voor haar aan en kan wonderen verrichten in de praktijk van alledag. 

Alledaagse Dichtende Wijsheid

GEEF DE AARDE

Geef de aarde
haar zachtheid terug,
haar kinderen,
haar wind en haar waaien,
haar bomen van papier
en zeeën van tijd.

geef de aarde
haar zon terug,
de warmte van haar buik,
de vlucht van haar vogels,
de geur van haar grond
en het verse groene gras
van toen haar zomer
nog in de zomer viel.

geef de aarde
alles wat je in huis hebt
en geef jezelf dan,
ja jijzelf,
geef jezelf dan maar weer…
de aarde terug,
in de stam van je lijf,
in het water van je bloed,
in het licht van je hart,
in de lucht van je huid,
in de ruimte van je zien,
in het draaien om je as.

Gaston Bannier  (uit: Als de dagen losser zitten)

Opeens wist ik het, ik sta faliekant achter een 2-G beleid. Uiteraard niet een beleid dat verdeling onder de bevolking zaait, zoals bij uitsluiting van mensen die niet Gevaccineerd zijn en ook niet zijn Genezen van covid. Nee, ik ga voor een beleid dat gericht is op eenheid, waarbij iedereen volstrekt gelijkwaardig is. Dat is 2-G beleid op weg naar het bewustzijn van de Goddelijke Geest, die in ieder wezen huist. Als dat besef gaat doordringen, heeft het ook invloed op de echte problemen van deze tijd, klimaat en milieu, armoede in de wereld.
Hoe geef je dat eenheid bevorderende beleid vorm? Om te beginnen moeten we beseffen dat het gevoel de basis is voor de verandering, de beleving totaal gelijkwaardig te zijn met anderen. In verband met covid wordt af en toe gesuggereerd dat er denktanks zouden moeten komen voor oplossingen op de langere termijn. Prima, maar rationeel denken kan niet het fundament vormen, zoals ook docent ethiek Fleur Jongepier betoogt (citaat hieronder).
De basis wordt gevormd door zingeving, vertrouwen op je lot. Sluimerend, maar ook groeiend in zichtbaarheid, is daar enorme behoefte aan. Want eenheidsbeleving gaat ook om vermindering van angst, om innerlijke vrede. Arts/onderzoeker Machteld Huber definieerde gezondheid in 2009 als het vermogen als het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan.
Kijk, daarmee zijn we op de goede weg, kunst om je te innerlijk te laven, sport om je te verenigen, natuur om tot rust te komen. Maar nee, we zijn er nog niet, getuige ook het citaat hieronder van Marjolijn van Heemskerk. Met haar ideeën ondersteunt ze de uitvoering van een krachtig, eenheid- bevorderend 2-G beleid. Een uitdaging voor het nieuwe kabinet.

Alledaagse Wijsheden 

“Een filosoof is doorgaans een voorstander van een rationeel debat met rationele uitkomsten op grond waarvan je je rationele standpunt bepaalt, maar zo gaat het in de praktijk niet. Je standpunt is er vaak al en in een rationeel gesprek bedenk je er nog meer argumenten voor. (...) Bovendien ontbreken nog altijd historici, politicologen en ethici voor alle langere termijn vraagstukken. Als je als kabinet intussen al die tijd hebt ingestoken op het toch wat naïeve idee van het rationele gesprek, dan ben je al heel veel mensen kwijt. Je zult ook de emotie of het sentiment moeten aanspreken.”

Fleur Jongepier 

“In de internationaal omarmde definitie van Machteld Huber zijn veerkracht, participatie en zingeving essentieel. Het is bijna lachwekkend hoe weinig we van deze definitie van gezondheid terugzien in de politieke reactie op het virus. Terwijl wij al anderhalf jaar worden geregeerd door getallen en tabellen - aantal besmettingen, bedden, prikken - vallen clubs en koren uit elkaar en worden belangrijke plekken van samenkomst en zingeving gesloten. Door stress en tunnelvisie lijkt er in ons denken over welzijn geen ruimte meer voor zaken als zingeving en schoonheid.” 

Marjolein van Heemskerk

“Omdat ik een mens ben, leer ik te begrijpen wat het betekent om dingen met liefde te veranderen, met de waarheid te leven en met vrijheid te denken.”

Christina vn Dreien

(vervolg)

Overigens is er niet alleen sprake van een persoonlijk pijnlichaam, collectief kan een energetisch pijnlichaam ook door families in stand gehouden worden. In groter verband kan gesproken worden over het collectieve pijnlichaam van vrouwen, volkeren, stammen, rassen. Het een is zwaarder dan het andere en de meeste leden hebben een klein of groot aandeel erin. Het is duidelijk dat wij Nederlanders met zwarte Piet weinig oog en begrip hebben gehad van het pijnlichaam van mensen van kleur. De uiteindelijke overgang naar de roetveegpiet is prima, maar daarmee haal je niet het pijnlichaam voor die mensen weg. Dat kunnen betrokkenen alleen maar zelf doen.
De start van de bevrijding van het pijnlichaam ligt in het besef dat je een pijnlichaam hebt. Zo niet, dan blijf je de oorzaken van ongelukkig zijn buiten jezelf zoeken en word je daar nog ongelukkiger van, wat het pijnlichaam dan weer voedt. De volgende stap is je vermogen het pijnlichaam in jezelf op te merken als een zware instroom van negatieve emoties. Hoe meer je het kunt herkennen, hoe sneller de pijn wegebt. Daardoor neemt ook de kracht van het ego af, want  het ego en het pijnlichaam zijn nauw met elkaar verbonden. Ze hebben elkaar nodig.
Lukt het om deze twee stappen te zetten, dan verandert de energie die gevangen zat in het pijnlichaam haar trillingsfrequentie naar een hoger niveau. Langs die weg wordt het pijnlichaam brandstof voor bewustzijn. Dat verklaart dat veel van de meest wijze en verlichte mannen en vrouwen ooit een zwaar pijnlichaam hadden. Tolle signaleert naast dit al een ongekende instroom van bewustzijn die we nu op de planeet meemaken. Daardoor hoeven veel mensen niet meer door de diepe dalen van acuut lijden te gaan om de identificatie met het pijnlichaam op te geven. Hoopvol toch...                    

Alledaagse Wijsheden

“Het collectieve vrouwelijke pijnlichaam:

Door de onderdrukking van het vrouwelijke principe tijdens vooral de laatste tweeduizend jaar heeft het ego de absolute suprematie kunnen krijgen in de collectieve menselijke psyche. (...)

Als het evenwicht tussen mannelijke en vrouwelijke energieën op deze planeet niet was verstoord, zou de groei van het ego enorm gekortwiekt zijn. We zouden de natuur niet de oorlog hebben verklaard en we zouden niet zo volkomen van ons Zijn vervreemd zijn geraakt. (...)

Maar alles gaat snel veranderen. Nu steeds meer mensen bewuster worden, verliest het ego zijn macht over het menselijke verstand. Omdat het ego nooit zo diep geworteld was in vrouwen, verliest het zijn greep op vrouwen sneller dan op mannen.”

Eckhart Tolle 

(vervolg)

Konden we maar zo reageren als een eend. Als twee eenden vechten, wat nooit lang duurt, gaan ze na afloop uit elkaar in tegengestelde richting. Beide slaan ze een paar keer woest met hun vleugels, waarmee ze het surplus aan energie dat met het gevecht is opgebouwd laten wegstromen. Dan drijven ze vredig verder alsof er niets is gebeurd. Eckhart Tolle gebruikt dit verhaal om aan te geven hoe anders wij mensen er vaak mee omgaan. Na de aanvaring gaan we met onze denkwereld aan de slag: interpretaties, bedoelingen van de ander, wat de toekomst gaat brengen, enz. Veelal verergeren we het probleem en de emoties worden in leven gehouden.
Het menselijk verstand heeft vaak een soort onwil om het verleden van zich af te zetten. Oude emoties worden steeds weer tot leven gewekt. Daardoor lopen de meeste mensen hun leven lang rond met een enorme hoeveelheid onnodige en emotionele bagage: grieven, spijt, vijandigheid, schuldgevoelens. Dit pijnlichaam in je energieveld is een semi-autonome energievorm, een uit emoties bestaande entiteit die naar voedsel van dezelfde zware frequentie zoekt. Het gedijt goed op negatief denken en op drama in relaties, het is verslaafd aan ongelukkig­–zijn.
We weten dat een positieve gedachte een heel andere gevoelstoon heeft dan een negatieve gedachte. Het denken is dezelfde energie, maar met een andere frequentie. Daar is dan weer die stem in je hoofd, die je niet stil kunt krijgen. Een gelukkige gedachte is onverteerbaar voor het pijnlichaam. Het voeden met drama kan het beste via nauwe relaties, je partner, een familielid. Overmatig alcoholgebruik kan dit proces activeren. Zo verheldert Tolle dus en passant wat de kracht is van het Nu. Maar nog steeds ligt dus de vraag op tafel: hoe kom je ervan af?    Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Het fundamentele verschil tussen een instinctieve reactie en een emotie: de eerste is de directe reactie van het lichaam op een externe situatie; de tweede daarentegen is de reactie van het lichaam op een gedachte. (...) De stem in het hoofd vertelt een verhaal waar het lichaam in gelooft en op reageert. Die reacties zijn emoties. De emoties geven op hun beurt energie aan de gedachten die de emoties opwekten.”

“Wat is een negatieve emotie? Een emotie die giftig is voor het lichaam en de evenwichtige en harmonische werking ervan verstoort. Angst, bezorgdheid, woede, wrok, verdriet, haat of intense afkeer, jaloezie – allemaal verstoren zij ze de energiestroom door het lichaam, beïnvloeden ze het hart, het immuunsysteem, de spijsvertering, de aanmaak van hormonen, enzovoort. Zelfs de reguliere geneeskunde, ook al weet ze nog maar weinig over hoe het ego functioneert, begint het verband tussen negatieve emotionele toestanden en lichamelijk ziekten te zien. 

“Sommige mensen lopen rond met een dicht pijnlichaam. Hun pijnlichaam heeft nooit genoeg, heeft altijd honger. Ze vergroten de behoefte aan vijanden enorm. Door hun reactiviteit worden nogal onbetekende zaken buiten alle proporties opgeblazen wanneer ze proberen andere mensen in hun drama te betrekken door ze op te stoken.”

Eckhart Tolle

Filosoof Jurriën Rood schreef het boek ‘Wat is er mis met gezag’ en vertelt over zijn onderzoek bij de politie aan televisiepresentatrice Mirella van Markus. Uitgaande van de definitie van de Duitse socioloog Max Weber is gezag een vorm van macht waar instemming voor nodig is. Macht is als je iemand kunt beïnvloeden zonder diens instemming, dus tegen zijn wil. Zo bezien heeft op straat alleen de politie nog macht, zij kan mensen tegen hun zin meenemen en opsluiten, een macht die aangevallen hulpverleners niet hebben.
‘De politie is je beste vriend’: een gevolg van de protestbewegingen in de jaren 60/70 van de vorige eeuw. Het kapitalistische systeem werd als onderdrukkend ervaren en de politie werd daarvan als de uitvoerder beschouwd. De politie trachtte dat beeld recht te zetten met een vorm van zachtmoedig en toegeeflijk gezag. Maar inmiddels zijn we volgens Rood in een gezagsarme, anti-autoritaire wereld terecht gekomen en doorgeslagen in het opeisen van onze eigen vrijheid. Dan krijg je dat mensen brutaal kunnen zijn, onbeschoft, agressief bij de dokter, in ziekenhuizen, etc.
Rood’s conclusie is toch ook dat politiemensen op straat proberen te praten én handhaven, en feitelijk meer praktisch gezag hebben dan je zou denken als mediaconsument. Waar komt dat toch vandaan, die behoefte aan slecht nieuws, ruzie en geweld waar kranten vol mee staan, waar films en televisie gretig gebruik van maken, waar boeken van overlopen? Voor een antwoord op die vraag kunnen we goed terecht bij Eckhart Tolle, leraar en auteur op het gebied van de spiritualiteit. Hij werkt in zijn boek ‘Een nieuwe aarde’ het begrip ‘pijnlichaam’ (tweede citaat hieronder) uit, dat iedereen met zich meedraagt. Hoe komen we aan zo’n energetische last in ons energieveld en belangrijker nog, hoe komen we ervan af?      Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“De politie kan deze gezagsarme samenleving niet in z’n eentje handhaven, wij zullen met z’n allen meer verantwoordelijkheid moeten nemen. (...) Als het gezag verdwijnt, krijgt het recht van de sterkste meer ruimte. (...) We hebben een zeker gezag nodig om zo vrij mogelijk te zijn. Maar zolang we alleen aan dat negatieve beeld van gezag vasthouden, valt er niets aan te doen.”

Jurriën Rood 

“Vanwege de menselijke neiging om oude emoties in leven te houden draagt bijna iedereen in zijn energieveld een opeenhoping van oude emotionele pijn, wat ik het ‘pijnlichaam’ noem.”

Eckhart Tolle

Er blijkt er een woord voor te zijn: vaccinationalisme: onze drang om een vaccinwedstrijdje te spelen tussen landen, wie wat het beste, snelste doet. Derdewereldlanden laten we zonder veel scrupules ver achter ons. Dat daar nu met de omikronvariant uit Afrika een reactie op komt, was te verwachten. Hadden we gedacht dat door corona ons gedrag zou veranderen, vanaf de zomer vlogen we er weer lustig op los. De reisbranche was dan ook zeer teleurgesteld met dit nieuwe virus, er waren al zoveel vakantiereizen naar Afrika geboekt....
Met een legertje columnisten voorop wordt er driftig met schuldigen gestrooid, waarbij overheid en ongevaccineerden de favorieten zijn. Die schuldanalyses lossen niets op en getuigen ook niet van het feit dat het roer om moet. Omikron is vanuit dat perspectief een kans. We zitten in het donker en dachten dat het licht naar de oude levenswijze weer aanging. Niet dus, het moet eerst nog donkerder worden voordat de boodschap echt begrepen wordt.
Ieder mens kan aan die omwenteling bijdragen via zelfonderzoek. Er zijn nu veel angsten, observeer ze, welke overtuigingen zitten je dwars, wat zijn de blokkades op de weg naar liefde? Van Rumi tot Ghandi en ervoor/erna hebben groten der aarde ons verteld dat bewustzijnsverruiming de weg is naar liefde, vrede en gemeenschapsgevoel. Liefde is per definitie natuurvriendelijk, de natuur heeft een eigen plek in het gemeenschapsgevoel.
Ondernemer Nadja van Osch stelt in haar boek ‘Love Revolution’ dat om te creëren eerst het oude moet worden afgebrand en de wereld staat nu in brand. “Dat betekent dat er een enorme creatiekracht vrij komt.” Ze zoekt deze onder meer in een wereld met gelijke kansen, onaangetaste fundamentele mensenrechten, op school leren hoe we gezonde relaties krijgen met onszelf en anderen. Én een wereld  waarin ziekte geen verdienmodel is.

Alledaagse Wijsheden

“Yesterday I was clever, so I wanted to change the world.
Today I am wise, so I am changing myself.”

Rumi 

“In deze tijd wordt een stuk zichtbaarder dat het huidige systeem waarin we leven niet gemaakt is om een gezonde en gelukkige samenleving te creëren. Een kleine minderheid parasiteert op de meerderheid. Hoe machtig grote corporaties ook lijken, ze zijn niks zonder consumenten. De machtige 1% is volstrekt machteloos als de 99% niet meewerkt aan het huidige systeem.”

“Op het moment dat je gaat leren jezelf en je innerlijke wereld te observeren en je hiermee meer bewustzijn creëert, heb je weer een keuze welke richting je op gaat in je leven. (...) Vanuit ander bewustzijn een nieuwe wereld baren. Vanuit liefde actie ondernemen en nieuwe lokale systemen opzetten.”

Nadja van Osch

Zo, het zit er weer op, de persconferentie met beperkende maatregelen. Ze vallen in zoverre mee dat ze de kloof tussen wel en niet gevaccineerden niet verder verdiepen. Maar wat zou het mooi  zijn als de toonzetting wat vrolijker was. En als de premier zou zeggen dat het juist in deze tijd onze verplichting en verantwoordelijkheid is om gelukkig te zijn. Hij zou daarmee de gedachtegang van de 20-jarige Christina von Dreien volgen. (Enkele blogs over haar in de tweede helft van augustus.) Voor zover we dat kunnen moeten we in haar ogen vooral proberen van de huidige situatie iets positiefs te maken, met een beetje humor. Dat kan alleen als we niet bang en onzeker worden van de verhalen. Angst kan op zichzelf al dodelijk zijn.
Cultuur-filosoof Ad Verbrugge van de Vrije Universiteit in Amsterdam pakt het anders aan. Volgens hem dreigen we in een ‘intensieve menshouderij’ terecht te komen, een samenleving waarin de massa voortdurend met cijfers en data wordt gemonitord en geregisseerd tot bepaald gedrag. En voorzichtig zijn met wat je zegt, want voor je het weet word je in de hoogste boom gehangen. Het is zeker niet vrolijk bedoeld, maar ik moest er toch om grinniken. Toch geef ik de voorkeur aan de methode Von Dreien.
Niet bang zijn, hoe doe je dat? De tegenhanger is uiteraard vertrouwen dat wat er ook gebeurt bij het levensplan hoort. Zelfs als we in een gevaarlijke, wereldwijde pandamie zouden zitten waar je aan kunt sterven, zegt Christina, is het de vraag: hoe willen we sterven, liever met of liever zonder angst? Vanuit een christelijk wereldbeeld kun je zeggen dat alles om liefde draait en niet om overleven. Iets voor CDA-er Hugo de Jonge om dat eens te berde te brengen?

Alledaagse Wijsheden

“Het gevaar is dat er meer aan de QR-pas wordt gekoppeld, zoals de griepprik die nu ook wordt gepromoot. Met de redenatie dat je vrijheid kunt opgeven voor het collectief moet je voorzichtig zijn, want waar ligt de grens? Brengt iemand die autorijdt schade toe aan het milieu? Brengen ouders die scheiden hun kinderen schade toe? Moet je dat allemaal verbieden? Als je die gedachtegang doortrekt, kom je uit bij het sociaalkredietsysteem. De coronapas overschrijdt een grens. Het gevaar van grensoverschrijdende maatregelen is dat er normalisering optreedt. In het begin was de overheid nog voorzichtig met vrijheidsrestricties. Nu worden maatregelen naar believen uit de kast getrokken, zonder enig besef van de heftigheid ervan of de nadelen.”

Ad Verbrugge

“Het grootste verschil tussen mensen die nog slapen en mensen die al aan het ontwaken zijn, is dat die laatsten al weten dat we allemaal liefde zijn en dat we deze liefde in alles zoeken.”

“Geen enkele kracht op Aarde is sterker dan de kracht van mensen die van iets houden en die datgene waarvan ze houden heel graag willen. Als we zowel onze liefdeskracht als onze wilskracht gebruiken is er niets sterker dan dat.”

Christina von Dreien

De bekende Britse kwantumfysicus David Bohm (1917-1992) meldde vanuit zijn natuurkundige blik dat als je de kern van jezelf raakt, je aan het wezen van de mensheid raakt. Alles is in alles ingevouwen, dat is de impliciete orde. Langs die weg word je naar het gemeenschappelijk oerbewustzijn van de gehele mensheid gevoerd. Langs die moeilijk te bevatten weg stuit hij eigenlijk op het Ene, het goddelijk dat in alles en iedereen aanwezig is.
Schrijver en theatermaakster Marjolijn Heemstra vertelt over het Joods scheppingsverhaal, waarbij
alles begon met een vat vol licht. Het vat is in stukken gebroken en al die scherven licht zijn het leven geworden. Dat licht heeft een blijvend verlangen naar het vat waar het weer samen kan zijn. In deze simpelere beeldspraak staat ook het Ene dat alles verbindt centraal. Deze kennis is van alle tijden, veelvuldig geuit door mystici, zoals bijvoorbeeld de Duitse Meester Eckhart. En ja, de officiële godsdienst had er moeite mee.
Wat kan ik me goed voorstellen dat schrijfster Susan Smit en liedjesschrijver Jan Rot teleurgesteld waren over een zin in de nieuwste bijbelvertaling. Het was hun lievelingsbijbeltekst. Hij sloot dan ook aan op de alomvattendheid van het Ene. Uit bijbeltekst  Lucas 17 vers 20-21: ‘Het koninkrijk van God
is in u’ (versie Smit) en ‘... is in ulieden’ (versie Rot). In beide versies wordt de ultieme samenhang geponeerd. Als dat dan vertaald wordt door: ‘Het koninkrijk van God ligt binnen uw bereik.’ sla je plank goed mis. Alsof God buiten jezelf bereikt kan worden.
Eigenlijk merkwaardig, deze beweging naar een geringere inclusiviteit, onderlinge verbondenheid. In
de huidige tijd zou je eerder het omgekeerde verwachten. Maar ja, het is natuurlijk maar één zinnetje, misschien wordt  het elders royaal rechtgezet. 

Alledaagse Wijsheden

“Het vermogen van het individu om gevoelig te worden voor  het gemeenschappelijke oerbewustzijn zal de sleutel zijn tot verandering van het hele mensdom. We zijn er allemaal bij betrokken.”

David Bohm

“Als ik een levensopdracht voor mezelf zou moeten formuleren, zou het zoiets zijn: zoveel mogelijk licht bij elkaar brengen.”

Marjolijn Heemstra

Elke tijd kent zijn eigen mythen, een krachtige in onze tijd is de mythe van de eeuwige economische groei, gekoppeld aan ‘het goede leven’. Dit materialistische verhaal mist de diepgang van veel mythologische vertellingen. Met name dieren spelen daarbij een krachtige rol. Schrijver Ted Andrews stelde dat het dierenrijk een sleutel vormt tot zelfkennis en bewustwording, dieren kunnen fungeren
als spirituele wezens die een inspiratie voor de mens zijn.
Wat kunnen we van deze symboolfiguren leren in coronatijd. Natuurlijk hebben we onze eigen verhalen- vertellers; ethici, sociologen, filosofen buitelen over elkaar heen om ons te vertellen hoe het in elkaar steekt, welke maatregelen (on)wenselijk zijn. En geef ze eens ongelijk in hun enthousiasme, de samenleving is één groot proefveld geworden voor hun vakgebied.  
Happinez beschreef van een aantal dieren de spirituele, mythologische en symbolische betekenis. Laat ik enkele in verband brengen met het huidige tijdvak. De slang heeft erg veel tegenstrijdige positieve
en negatieve kenmerken. Ja, we bevinden ons in een slagenkuil van meningen, de dualiteit wordt gesymboliseerd door zijn gespleten tong. Een tijd óók van grote transformatie mogelijkheden, die we nog onvoldoende benutten.
De ezel met zijn koppige imago is tegelijkertijd een symbool voor nederigheid en wijsheid. Koppigheid van standpunten die verharden is heel herkenbaar, de stap naar de andere twee moet veelal nog gezet worden. Over het mysterie en de intuïtie van de uil hoor je nog weinig in de coronadiscussie, veel wordt gegoten in een rationeel jasje. Ten slotte de adelaar met zijn vermogen om in het geestesrijk te leven en toch verbonden te blijven net de aarde. Hij nodigt je uit om moed te hebben en boven het alledaagse niveau van je leven uit te stijgen, zodat je blik zich kan verruimen. Precies, dát hebben we nu nodig.

Alledaagse Wijsheden

“Ziekte en dood zijn naar de marge van het leven verbannen. Als er dan een virus komt waar mensen aan dood kunnen gaan, ontstaat er blinde paniek.”

Christina von Dreien 

“We hebben in ons liberale en vrijgevochten land steeds minder begrip voor mensen die een andere afweging maken. Het lijkt wel of we ons niet meer willen verdiepen in andere leefwerelden, of dit nu streng-christelijke landgenoten zijn of nieuw-spirituelen.” 

Theo Boer  (hoogleraar medische ethiek)

Wat een grap, CU voorman Gert-Jan Segers vergeet in de trein de vertrouwelijke proeve voor een regeerakkoord, opgesteld door Mark Rutte VVD en Wopke Hoekstra CDA. Ik had sterk de neiging om dat vergeten tussen aanhalingstekens te zetten. Segers mag zich dan voor de kop slaan, zo stom vindt hij het, maar de ruk naar links die Rutte en Hoekstra maken is niet slecht om tijdig aan het volk te melden. Dan kunnen mensen er alvast aan wennen. Hoewel betrokken beleidspersonen met klem beweren dat er niets vast ligt, de verwachtingen zijn hiermee wel vastgelegd.
De opstellers lijken beter in de gaten te krijgen dat de opmars van het neoliberalisme gestuit moet worden ten bate van meer zorg en medemenselijkheid. Er worden enthousiaste voorstellen gedaan om de woningnood te verminderen, vooral voor starters en mensen met een kleine beurs. Binnen tien jaar een miljoen huizen bouwen vind ik wat te enthousiast, niet echt nodig. Woningcorporatiebestuurder Bernard Smits noemt het paniekvoetbal. Het woonoppervlak kan veel effectiever gebruikt worden, onder andere met collectieve woonvormen.
Gratis kinderopvang voor veel mensen, minder belasting op werk, kansenongelijkheid via het onderwijs verkleinen, minister voor Europese zaken, allemaal maatregelen om blij van te worden. En dan natuurlijk het klimaatbeleid. Ook hier willen de heren fors ingrijpen met een ambitieuze CO2 reductie, een miljardenfonds om de stikstofcrisis het hoofd te bieden en ook belangrijk: de vervuiler betaalt! Ik ben benieuwd of Marjan Minnesma, directeur van de stichting Urgenda, het voldoende vindt. Eerder zei zij in gesprek met schrijver Bas Mesters dat er eens in de twee weken een klimaatpersconferentie moet komen, waarin verteld wordt wat is bedacht, gedaan en gerealiseerd. Prima idee, want laten we wel wezen, het klimaatbeleid is essentiëler dan het coronabeleid.

Alledaagse Wijsheden

“Er moet een ander financierings- en grondbeleid komen. We moeten (tijdelijk) stoppen met de bouw van individuele woningen. Het gewoon verbieden. En investeren in collectieve woonvormen. Daarnaast het samenwonen van mensen stimuleren. Waarom mensen korten op hun uitkering als ze samenwonen? Je zouy juist een toeslag moeten geven.”

Bernard Smits

Vraag Bas Mesters:
“Wat zou het grote verhaal moeten zijn?”

Antwoord Marjan Minnesma:
“Dat het in de tweede helft van deze eeuw wereldwijs uitermate ongezellig gaat worden voor de jongeren die nu al leven: halvering van de biodiversiteit, stijgende zeespiegel, weersextremen, bosbranden, te weinig en te veel water en daardoor voedselproblemen, klimaatvluchtelingen. Ik weet niet of jij het leuk vindt als er uiteindelijk alleen maar kwallen in de zee rond zwemmen? Om dit te voorkomen moeten we versneld overgaan naar een economie die draait op 100% duurzame energie. We hebben de kennis en de middelen. Als we het echt willen, kunnen we het in 2030 hebben gerealiseerd.”

Eureka! Heerlijk zo’n moment dat je als bij toverslag het probleem oplost. Achter die vondst zit een onderbewuste dat naarstig aan het werk is geweest. De ervaring ligt al gauw op het terrein dat je als een roeping ervaart. “Heerlijk moet dat zijn, een roeping hebben” kopt filosoof en journalist Chris Weijts boven zijn essay erover. Hoe kom je aan een roeping? Volgens hem begint het met het verlangen om er een te hebben. Hier scheiden onze wegen dan.
Iets wensen speelt zich af op het bewuste niveau, terwijl in mijn ogen een grote gedrevenheid aan de basis van een roeping ligt. Je hoeft niet geanalyseerd te hebben waar die vandaan komt, de innerlijke drang manifesteert zich gewoon. Verlangen doe je op een bepaalde leeftijd, terwijl een roeping vooral aangeboren is en zich op een niet voorspelbare tijd aandient.
Weijts definieert roeping als de overtreffende trap van zinvol werk. Mee eens. Dan volgt: “Een carrière kies je zelf, de roeping kiest jou.” Dat is een rare gedachte, hoe moeten we ons dat voorstellen? Op dit punt zijn onze mensbeelden verschillende kanten op gegaan. Mijn uitgangspunt is dat je zélf kiest, en wel op zielsniveau. Als je niet in de ziel gelooft, maar van alles (‘visioenen, gevoelens’) in de hersenen parkeert, dan wordt het een moeilijker verhaal.
Een roeping hebben wil niet zeggen dat er altijd gehoor aan wordt gegeven. Soms druist het type werk dat ermee samenhangt zo in tegen het heersende mensbeeld, dat de betrokkene het niet aandurft haar of zijn gedrevenheid naar buiten te brengen. Mediumschap is een goed voorbeeld ervan, alhoewel het in de afgelopen decennia al wel wat versoepeld is. Hoe dan ook, je gedrevenheid voorrang geven is geestelijk én lichamelijk wel een gezondere keuze. 

Alledaagse Wijsheden

“Kijken doen we met onze ogen, zien doen we met onze ziel.”

“Het universum reageert niet op manipulatie, maar wel op zielenwens.”

Hans Peter Roel

“Ik denk dat de uitdagingen waar we voor staan ons niet moeten verlammen, maar dat ze een opdracht zijn. Meer getrouw aan mijn katholieke achtergrond: een roeping.”

Sigrid Kaag

Meditatie wordt wel beschouwd als een oefening waarbij het concentreren op het innerlijk centraal staat, met als doel inzicht te krijgen, de geest te sterken en innerlijke vrede te vinden. Meditatie kan ook symptomen van een ziekte verlichten door de geest tot rust te brengen en herhaalde negatieve boodschappen te elimineren. Zo beschouwd kun je dus meditatief leven, steeds de innerlijke roerselen bezien en zo nodig ombuigen.
Met een ander mediteren behoort ook tot de mogelijkheden. ‘Samen mediteren’ blijkt een aparte richting te zijn in meditatieland, genaamd ‘Insight Dialogue’. Journalist Nadine Ancher verdiepte zich erin. De Amerikaan Gregory Kramer, die de methode uitwerkte, vindt het voor alles een oefening in het ontwikkelen van inzicht. Je kan de dialoog voeren met iemand die dicht bij je staat of met een minder bekende. Tegenover elkaar gezeten maak je oogcontact. Een feit is dat dit al de nodige innerlijke reacties kan veroorzaken.
Het gaat niet om een gewoon, gezellig gesprek van luisteren en reageren. Je praat en je luistert om en om. Je onderbreekt elkaar niet, stelt geen vragen, geeft geen adviezen én je oordeelt niet. Je vult ook niet in voor de ander en gaat niet aan de haal met haar of zijn verhaal. Écht aandachtig luisteren en alert toezien op je eigen innerlijke reacties.
In feite speel je dus met de energie die een ander op je overbrengt. Dat kun je ook doen met de energie van de natuur, een landschap, een boom. Het lijkt me dat  meditatief wandelen door velen beoefend wordt. Je kunt het intensiveren door met je rug tegen een boomstam te gaan zitten. De rust trekt door je lijf heen en je neemt er wat van mee (tweede citaat hieronder). Het betekent al met al dat het leven van een afstand wordt bekeken, niets is absoluut.

Alledaagse Wijsheden 

“Helaas heerst er enorm veel drukte, trauma en onduidelijkheid in deze wereld. Ons hoofd raakt verstrikt zoals de druiventakken in onze tuin. Insight Dialogue ontrafelt die warboel een beetje.
Af en toe kun je een dikke knoop zien, en soms kun je zo’n knoop of een wirwar van knopen zelfs ontwarren. Wat er dan voor in de plaats komt, is schoonheid, grootmoedigheid en bovenal veel liefde. We bekijken het leven dan anders; want ons perspectief op de wereld is veranderd. Als dat zo is, dan kunnen we anders reageren. In plaats van onze innerlijke pijn kunnen we onze compassie en blijdschap voor de ander tonen. Dat is niet alleen goed voor onszelf, maar voor iedereen.”

Gregory Kramer

“Als je met een grappige vriend bent, ben je vaak zelf ook grappiger. Je krijgt bij verschillende wezens verschillende dingen terug. Iemand die een hond of een kat heeft, zal dat herkennen. Je krijgt van zo’n dier een ander soort liefde dan van mensen. Als ik omringd word door bomen, heb ik een ander besef van tijd, en van groei.”

Richard Powers

Juichend stromen ze het vliegtuig in, eindelijk weer naar Amerika, sinds gisteren mogen Europeanen weer vrij reizen naar de VS, de corona reisban is opgeheven. Enthousiast meldt de KLM directeur dat er sprake is van een extreme stijging van het aantal boekingen. Elders in een kerk komen gelovigen uit alle levensbeschouwelijke groeperingen bijeen onder het motto ‘Geef de aarde door ­– in Hemelsnaam’. Een schrijnende tegenstelling. Hoopvol is wel dat christenen, joden, hindoes, moslims en boeddhisten willen samenwerken.
Dat we hier in het Westen allemaal roofbouw plegen op de aarde is duidelijk. De idee dat je als individu weinig kunt bereiken met gedragsverandering, dat de overheid eerst over de brug moet komen, wordt fel bestreden door hoogleraar Transitiekunde en Duurzaamheid Jan Rotmans. De uitstraling naar de groep kan krachtig zijn, vertelt hij journalist Elke van Riel. Neem het roken, de status van stoer en gezellig veranderde onder druk van de sociale normen naar ongezond, vies en asociaal. De overheid liep in de achterhoede mee.
We staan aan de vooravond van een systeemkanteling. Het huidige systeem kraakt zodanig in z’n voegen dat het punt nadert waarop het kantelt naar een nieuw evenwicht. Chaos hoort daarbij en Rotmans onderbouwt dat in zijn nieuwe boek ‘Omarm de chaos’. Hoe moeilijk de de crisis waarin we zitten ook zal zijn, in feite is het een positieve boodschap. Ook in een mensenleven kan dit proces optreden. Eerst is er de chaos, de spetterende emoties of de burnout en dan kan iets waardevol nieuws worden gecreëerd.
Maar het is niet niets waar het bij de klimaatcrisis om gaat. Rotmans onderscheidt in zijn boek tien noodzakelijke transities (citaat hieronder) en per transitie noemt hij de sleutels. Hij heeft zich ontpopt als scientivist, een activist in science, en ik wens hem daarbij alle succes toe!

Alledaagse Wijsheden

“Noodzakelijke transitieterreinen: noodzakelijke transities: •energie, •grondstoffen, •circulaire economie, •landbouw en voedsel, •ruimte, •financiën, •onderwijs, •zorg, •sociaal en •democratie.”

Jan Rotmans 

Vraag Elke van Riel:
“Nederland staat qua opwekken van duurzame energie binnen Europa op de 25e plaats van de 27 landen. Waarom zijn we hierin zo slecht?”

Antwoord Jan Rotmans:
“We zijn gewend om te polderen, maar constant compromissen zoeken helpt niet met transities. Dan moet je pijnlijke beslissingen nemen, maar bij polderen stel je die eigenlijk uit. Hier moet alles betaalbaar zijn. Een budgetneutrale energietransitie willen is typisch een polderding, maar dat is iets dat helemaal niet kán. Pas later wordt het goedkoper, maar mensen gaan eerst meer betalen voor hun energie, want we moeten nieuwe installaties bouwen en een nieuwe energie-infrastructuur opzetten.”

De instellingen voor geestelijke gezondheidszorg zijn om. Jarenlang hebben zij gemeld er alles aan te zullen doen om de lange wachttijden terug te dringen. Nu is de boodschap dat het gewoon niet gaat lukken zonder drastische veranderingen. Door corona is de situatie alleen maar ernstiger geworden, het aantal jonge mensen dat zich aanmeldt is enorm gegroeid. Landelijke voorzitter van de ggz-instellingen Ruth Peeetoom zegt dat er nagedacht moet worden over de vraag wat wel en wat geen ggz-zorg is en er moet oog zijn voor het feit dat de oplossing van de mentale problemen elders liggen, zoals dak boven je hoofd, schuldenproblematiek, relaties.
Een bijdrage vanuit de holistische geneeskunde zou hulp kunnen bieden. Opleider Lars Faber beschrijft een intrigerend voorbeeld. Hij stuitte op het wetenschappelijke rapport van de Amerikaanse psychiater dr. James Eyerman. Een groot deel van zijn cliënten had een transpersoonlijke ervaring gehad, ofwel: de connectie met de Bron was hersteld. Zijn methode is gestoeld op het werk van de Carl Jung omtrent de schaduw van vroege levensfases die ons gevangen houdt. Via goed gefaciliteerd versneld ademwerk, waarmee de meest rauwe emoties los kunnen komen, wordt het contact met de Bron hersteld. Bevroren boosheid, wrok, verdriet worden in zittingen eruit geschreeuwd en gedanst.
Tweeëntachtig procent van de elfduizend begeleide cliënten in de twaalf jaar dat zijn onderzoek liep, wist hij in korte tijd te genezen. Het is  goedkoop, geen farmaceutische ondersteuning, bijzonder veilig en geen bijwerkingen, complicaties of negatieve consequenties. Mooi rapport, maar het belandde deaondanks in stoffige lades. Probleempje: medici geloven er niet in. De uitleg van Faber: simpel, de medische wereld kan er niet mee verdienen, geen cocktail van dure medicijnen per dag. De kip met
de gouden eieren wordt geslacht als je mensen laat genezen met iets eenvoudigs als versnelde ademhaling.

Alledaagse Wijsheden

“De westerse industriële beschaving is de enige groep in de hele menselijke geschiedenis die ongewone vormen van bewustzijn niet hoogacht, daar geen waardering voor heeft en ze niet wil begrijpen. In plaats daarvan pathologiseren we ze, we verdoven ze met kalmeringsmiddelen. Dit werkt op de manier van de wondpleister, als een lapmiddel, maar pakt het hoofdprobleem niet aan en leidt op den duur alleen maar tot meer psychologische problemen.”

James Eyerman

“Welk pad je ook kiest, kies een pad met het hart, een pad dat bij jou past. Zolang je jezelf maar niet meer verdooft, niet meer kleiner houdt dan je in werkelijkheid bent. Je bent bedoeld om te groeien. (...) Met aandacht naar binnen. Ontdekken waar jij verwond bent geraakt en wat er nodig is om die delen te bevrijden zodat je niet meer bang hoeft te zijn voor jezelf. Zodat je de kracht ontdekt om te worden wie je in potentie kan zijn.”

Lars Faber

(Virus)wappie, het woord zei me eerst weinig. Even nagezocht: een denigrerend begrip dat een zonderlinge geest aangeeft. Mensen die de weg zijn kwijtgeraakt, vaak gebruikt als instrument voor karaktermoord. Herkenbaar en dus een zwaktebod om nader tot elkaar te komen. Wederzijds noem
je elkaar beledigend een wappie en wisselt geen ideeën uit.
Socioloog Jaron Harambam deed dat wel. Hij promoveerde op zijn proefschrift over complotdenken (2017). Dit jaar verscheen zijn boek ‘Truth Is Out There. Wat blijkt, het woord complotdenkers is vervangen door waarheidszoekers. Ja, dan kunnen we weer openhartiger met andersdenkende praten. Voor het boek werden achttien ‘complotdenkers’ geïnterviewd. De verhalen zijn zeer divers, maar de gemene deler is dat er een elite is die ons een werkelijkheid probeert voor de schotelen die afwijkt van wat er werkelijk aan de hand is.
In coronatijd ligt er een extra druk op één bepaalde waarheid, alternatieven krijgen het stempel ‘gevaarlijk’. Veel logische vragen blijven daardoor onbeantwoord. Geprobeerd wordt om de officiële feiten veilig te stellen met een heilig beroep op officiële wetenschap. Het zijn echter, aldus Harambam, product van specifieke methoden. De keuzes zijn niet alleen methodisch, maar ook politiek en sociaal. Welke informatie wordt achtergehouden en welke wordt naar buiten gebracht en waarom? Kortom, mensenwerk dat debat vereist.
Harambam is voorstander van het idee om burgerkennisplatforms te organiseren die kwesties onder- zoeken waar onenigheid over bestaat in de maatschappij. Onderzoek bijvoorbeeld de modellen van het RIVM. Geef de burger inspraak, nu is er een monopolie op de waarheid. We proberen nu ons wereld- beeld te stabiliseren, wenselijker is om mensen in staat te stellen hun identiteit vloeibaarder te maken, zodat ze kunnen leren van gesprekken met andersdenkenden.

Alledaagse Wijsheden

“Tegenwoordig hebben we diversiteit en inclusiviteit hoog in het vaandel staan, maar niet als het de waarheid betreft

“We investeren veel in mediawijsheid, maar de voornaamste boodschap daarbij is: check de bronnen, en als het een officiële bron is, dan is het goed. Terwijl je ook kunt inzetten op de kennis van verschillende overtuigingsstrategieën en retoriek, zodat mensen beter herkennen wanneer anderen hen proberen te manipuleren met een bepaalde argumentatie structuur. Zo maak je mensen minder gevoelig voor demagogen.”

Jaron Harambam

Sympathieke man, psychotherapeut Irvin Yalom (90), geïnterviewd door filosoof Annette van der Elst. Geboeid lees ik over de menselijke worsteling met de dood, die aan de basis ligt van zijn therapeutische benadering ligt, de existentiële psychotherapie. Eens te meer besef ik hoe bepalend wereldbeelden  zijn. De tegenstrijdigheden die ik beluister, hangen hiermee samen.
Rouw is in zijn ogen de prijs die wij betalen voor de liefde die we voor iemand voelen. Zelf is hij in diepe rouw vanwege het overlijden van zijn geliefde Marilyn, moeder van zijn kinderen en intellectuele partner. Hij beschouwt de afgelopen twee jaar als de zwartste periode van zijn leven, terwijl zijn kindertijd  door onveilige ervaringen is gekenmerkt. Maar hij heeft zich toch nog nooit zó eenzaam gevoeld. Het verbaast me voor een therapeut, zo’n volstrekte symbiose, twee-eenheid, verlies van zelfgevoel en daarmee gebrek aan zelfliefde.
Dan stuit ik op het andere wereldbeeld. De pijn is volgens Yalom het gescheiden zijn. Hij wil niets liever dan naar haar toe, “ons in de dood verenigen. Het klinkt onzinnig, dat weet ik. Ik ben ervan overtuigd dat er na de dood niets is.” Wat zou ik hem gunnen dat zijn wereldbeeld veranderde. Dan kan hij ervaren dat hij geestelijk niet van haar gescheiden is, dan hoefde hij dat gevoel niet weg te rationali- seren. Wellicht zou dat ook zijn patiënten ten goede komen.
Yalom stelt dat de angst voor de dood samenhangt met hoeveel spijt iemand heeft. Hoe meer spijt, hoe angstiger. Begrijpelijk dat het een belangrijke factor kan zijn. Op een diepere laag duidt dat in feite op de angst voor wat erna komt. In het algemeen denk ik dat hoe meer je het ik-gevoel verliest, niet aan een ander maar innerlijk vanuit jezelf, hoe vanzelfsprekender en meer vertrouwd het doodgaan wordt.

Alledaagse Wijsheden

“Misschien, wanneer we doodgaan, is het eerste dat we zegen: ‘ik ken dit gevoel, ik was hier eerder.”

Don DeLillo

“Het leven op zichzelf is niets gewichtigs: ook alle dieren leven. Maar eervol, wijs en moedig sterven, dat is waarlijk groots. Met volkomen gemoedsrust van hier te scheiden, als eenmaal onvermijdelijk ons laatste uur nadert, daar ligt iets verhevens.”

Seneca

‘Hoe leg je je erbij neer dat de zaken niet zo gaan zoals jij wenst.’ Om deze vraag te beantwoorden raadpleegde journalist Anne Wesseling psycholoog Gijs Jansen. Hij heeft daarvoor een vijfstappenplan ontwikkeld (boek: Uit liefde voor jezelf). In het kort: accepteer dat het leven soms (helemaal) niet leuk is. Stop met vechten en vluchten, maak pas op de plaats. Laat gevoelens  van verdriet of boosheid er gewoon zijn. Omarm het probleem, teleurstellingen maken deel uit van jóuw leven. Ga verder op basis van wat je belangrijk vindt, laat je hart spreken.
Mooi, maar ik denk dat het fundament ontbreekt. Aardse negatieve gevoelens mogen er zijn ja, maar tegelijkertijd voel je ten diepste dat alles in kosmisch verband zin heeft, ook al begrijp je die zin (nog) niet. Hij ligt seculier begraven in je hart. Dat is geen spiritueel leven zoals dat beschreven wordt door de Canadese journalist Alexandra Bokma. Zij trok er een jaar voor uit om allerlei spirituele praktijken
te ondergaan, elke maand een nieuwe. Ze ging mediteren, deed yoga met geiten, ging bosbaden, probeerde paddo’s, koos alvast een doodskist uit.
Ook mooi allemaal, maar spirituele praktijken volgen betekent nog niet dat je innerlijk spiritueel gaat leven. Wat dit jaar haar opgeleverd heeft? Haar leven is geen zaligmakend sprookje geworden, wel heeft een grotere dankbaarheid haar gelukkiger gemaakt. Daarnaast is ook haar vergevingsgezindheid toegenomen en die beide verworvenheden hebben wel een spirituele basis.
Tot slot een inzichtgevende vraag: “Als je slechts één herinnering mag kiezen, welke neem je dan mee naar de eeuwigheid?” Organisatiecoach Jacky van Goor promoveerde op betekenisvolle herinneringen. Het antwoord vanuit je hart zegt veel over je karakter en kan een richtlijn geven voor belangrijke keuzes. De genoemde herinneringen zijn trouwens niet altijd groots en meeslepend, integendeel.

Alledaagse Wijsheden

“Als het leven je uitdaagt met tegenslag, daag jezelf dan uit met sterker te worden.” (Inspire) “Op het einde komt het altijd goed, en als het nog niet goed komt, is het nog niet het einde.”

Uit de film ‘The best Exotic Marigold Hotel’

“Door onszelf met vriendelijkheid te beschouwen, beginnen we de identiteit van een geïsoleerd, gebrekkig zelf op te lossen. Dit schept de grond om anderen op te nemen in een onvoorwaardelijk liefdevol hart.”

Tara Brach

Minister Hugo de Jonge  gaat af en toe op pro-vaccinatiepad. Hij bezoekt ziekenhuizen en meldt hoofdschuddend dat een aantal patiënten er niet op de ic had hoeven te liggen. Psychiater Esther van Fenema geeft hem gelijk, maar niet vanwege de ontbrekende vaccinatie, maar omdat de overheid heeft nagelaten om de belangen van kwetsbare groepen (anderstaligen, laaggeletterden, mensen met lage sociaal-economische status) te behartigen. Daartoe behoren meeste corona slachtoffers. Die belangen- behartiging is namelijk solidariteit. Helemaal mee eens, De Jonge keurt dus hoofdschuddend het overheidsbeleid af.
Al met al wordt er veel angst gezaaid wat lijfelijk en geestelijk ronduit ongezond is. Hans van der Beek en Anna Herter stellen vast dat de tolerantie tussen gevaccineerden en niet-gevaccineerden terugloopt, ook binnen families. Het is als een soort vechtscheiding. Ook hier is de solidariteit ver te zoeken. Het is begrijpelijk dat een dergelijke tweespalt een negatieve invloed heeft op ons immuunsysteem en dat hoort vanuit medische en gezondheidshoek natuurlijk niet aangewakkerd te worden. Een relationele vechtscheiding onderscheidt zich ook door totaal ontbrekend inlevingsvermogen in de ander. Eenmaal daarin beland, is de weg terug nauwelijks begaanbaar.
Hoe dan verder als de tweedeling ons echt niet zint. Hoogleraar sociale psychologie Kees van den Bos vindt het van groot belang de ander in z’n waarde te laten, juist ook bij dierbaren. Let’s agree to disagree (citaat hieronder). Want hoe je het ook wendt of keert, er kunnen totaal verschillende wereldbeelden liggen achter de beslissing wel of geen vaccinatie, wereldbeelden die we in rustiger tijden niet tegen elkaar uitspelen om de harmonie te handhaven. In onrustige tijden is het goed om de angst te verminderen en de acceptatiegraad te verhogen.

Alledaagse Wijsheden

“Ook bij een broer die sceptisch is, zijn informatie van internet haalt en eigenlijk een existentiële angst voelt over wat er gebeurt met zijn leven, moet je het opbrengen om te zeggen: let's agree to disagree, maar ik ben er wel voor je. Je blijft altijd mijn broer, mijn vriend. We hebben het er niet meer over.”

Kees van den Bos

“Het grootste gevaar in turbulente tijden is niet de turbulentie, het is het handelen met de kennis van gisteren.”

Peter Drucker

“Een moeilijke tijd creëert geen helden. Het is tijdens moeilijke tijden, dat we de held in onszelf ontdekken.”

Bob Riley

‘Tax me now!’ Van wie zou dit het motto zijn.... Nou, van een Europese groep mensen die hun rijkdom eerlijker willen verdelen. Mede-oprichter van de groep is de 29-jarige miljardairsdochter Marlene Engelhorn uit Oostenrijk. (Zij werd voor het tv-programma Buitenhof geïnterviewd door journaliste Maaike Schoon.) Haar overtuigingskracht en enthousiasme voor de zaak zijn aanstekelijk. Natuurlijk heeft ze gelijk met vragen als: “Waarom is de loonbelasting zoveel hoger dan de vermogensbelasting?” Er is volgens haar maar één antwoord mogelijk: “Well, rijke mensen zijn beter dan andere mensen en de belastingheffing moet dat reflecteren.” Onzin natuurlijk, de belasting zijn wij allen, onze scholen, wegen, ziekenhuizen, rechtspraak, noem maar op.
In haar antwoord op de vraag of het geen goede zaak is dat nogal wat rijke mensen veel aan goede doelen geven, is ze stellig. In een democratie is iedereen gelijk, één stem. Met mensen als Bill Gates suggereer je dat er een nieuw soort koning is. De WHO laat haar beleid al bepalen door wat Bill interessant vindt. Op de vraag of hij president van de Verenigde Staten zou willen worden, antwoordde hij stellig: “Nee. Ik heb nu al meer macht.” Overduidelijk, maar heel gevaarlijk en antidemocratisch, vindt Engelhorn.
Zij constateert dat veelverdieners en rijke mensen kennelijk slecht kunnen delen met mensen die voor hun werken. Dat zo zijnde, dan regelen we dat achteraf, als de boel in eerste instantie al verdeeld is. Door middel van de belasting herverdelen we dat geld, belasting is gewoon herverdelen. Wil ze dan dat meer miljonairs haar voorbeeld volgen? Nee, het zou wel een te gekke bonus zijn, maar belangrijker vindt ze dat het gesprek op democratische manier wordt gevoerd en dat als de rijkste 1% niet wil delen, de andere 99% kan zeggen: Je móet wel. 

Alledaagse Wijsheden

“Niemand komt onder belasting betalen uit, tenzij je rijk bent. Dat is niet eerlijk. (...) Als je inkomen hebt, betaal je belasting, als je brood koopt betaal je belasting. Je betaalt de hele tijd belasting. Behalve als je rijk bent of als je het milieu verwoest door te vliegen, want kerosine is onbelast.”

Marlene Engelhorn 

Vraag Maaike Schoon: “Welk deel wil je zelf weggeven als je erft.”

Antwoord Marlene Engelhoorn: “Ik kan niet vaststellen wat voor iedereen moet gelden, ik ben geen deskundige. Maar zelf wil ik een groot deel van het vermogen weggeven voor de samenleving. Want ik behoor ertoe en dat wil ik ook. Ik ben er trots op dat ik belasting mag betalen.”

(vervolg)

Volkshuisvesting, een heikel onderwerp anno nu. Dat was het in 2001 niet, geen woord over te hoge huizenprijzen, discriminatie van de woningzoekende jomgeren. Wel signaleert Rudolf Das in zij korte bijdrage de grote claim op de openbare ruimte. In de troonrede wordt daarom gemeld dat om grond te sparen voor de natuur en leefwereld dat er trapsgewijze gestapelde heuvelcomplexen gebouwd zullen worden. Iedere wooneenheid krijgt daarbij een terrastuin op de onderliggende woning. Legio voordelen, ook kunnen scholen, kantoren en zorgcentra daarin een plek krijgen.
Mooie constructie, maar voor zover ik weet nog weinig in praktijk gebracht. In de sector ‘verkeer en vervoer’ haalt Erik van Dijk het rekeningrijden aan dat in het regeerakkoord van het paarse kabinet Kok II verankerd en later gesneuveld is. Daarnaast pleit hij voor het intensiveren van internationaal overleg voor een wereldwijde heffing op kerosine om het vliegverkeer terug te dringen. We zijn na twintig jaar nog geen stuk verder op beide items.
Zelf mocht ik ook een duit in het zakje doen over te post ‘emancipatie’. Voorwaarden scheppen voor gelijkwaardige keuzes voor mannen en vrouwen op alle gebieden ligt voor de hand. Dat was toen niet vanzelfsprekend en nog steeds niet. Daarnaas liet ik de vorstin melden dat de regering serieus werk wil maken van een vervrouwelijking van de samenleving. (Veryinning van de samenleving was wellicht een minder weerstand opwekkend woord geweest.) Dat houdt in grote lijnen in dat de kwaliteit van het bestaan en het immateriële centraal komen te staan. Op het materiële vlak worden voorwaarden geschapen. Rijkdom wereldwijd verdelen hangt hier direct mee samen.
Prachtige woorden, maar als ik het allemaal zo bekijk is er nog weinig vooruitgang geboekt op verschillende terreinen. Dus coalitiepartners, zet hem op, jullie kunnen in 2021 het verschil maken!

Alledaagse Wijsheden 

“Iedereen gaat erop vooruit!

Laat me raden...
een fiets?”

Mwah 

“Het gaat om bevrijd worden uit het knechtschap van oude conditioneringen.”

Gerd Ziegler

(vervolg)

Dan de medische ethiek Een heikel punt vandaag de dag, Sigrid Kaag en Gert Jan Segers staan diametraal tegenover elkaar als het om issues als het zelfgekozen levenseinde gaat. Hugo Verburgh heeft het daar in 2001 niet over, maar start zijn bijdrage aan de troonrede met de vaststelling dat de gezondheidszorg in haar voegen kraakt. (Vandaag de dag is zij uit haar voegen gebarsten, lijkt me). Twee punten acht hij in dat verband van groot belang, namelijk de Wet op de Arbeidsongeschiktheid die veel te veel arbeidsongeschikten telt (ongeveer een miljoen) en de ethiek rond het menselijk embryo, dat gekweekt kan worden voor medisch-wetenschappelijk onderzoek. Naar dat laatste zal veel meer filosofisch onderzoek worden gedaan.
In het geval van de dichtbevolkte WAO pleit hij voor een nieuwe discipline: theoretische geneeskunde. Zij heeft tot taak filosofisch onderzoek te verrichten naar de lichaam-geestverhouding. Er gaat gezocht worden naar een nieuw evenwicht tussen de subjectieve beleving van gezondheid en ziekte, en objectieve maatstaven voor het vaststellen van ziekte. Mij is dergelijk onderzoek nog niet ter ore gekomen,  maar het zou beslist ook nuttige informatie kunnen opleveren voor het verzachten van de controverse tussen Kaag en Segers. Zeker als daarbij ook de betekenis van het zielenleven wordt betrokken.
Zangeres en muziekdocente in het vrije school onderwijs Madeleine Ingenhousz laat de vorstin een lofrede uitspreken over de mogelijke maatschappelijke betekenis van kunst en cultuur (citaat hier- onder). De regering zal overgaan tot het organiseren van kunstbrigades voor basisscholen. Flexibele teams van drie à vier kunstdocenten die een school gedurende één kwartaal per drie jaar in een bad van kunst dompelen: muziek, dans, schilderen, sociale omgang (theaterspel over bijvoorbeeld pesten). Er is nog weinig van terechtgekomen, maar onze huidige kunstsector kan als min of meer ondergeschoven kindje zo’n initiatief bijzonder goed gebruiken.   Wordt vervolgd 

Alledaagse Wijsheden 

“Kunst is het ideale middel voor een duurzame aanpak van problemen:

•Gebrek aan eigenwaarde en zelfvertrouwen liggen vaak ten grondslag aan agressie. Kunstbeoefening geeft mensen de mogelijkheid om dergelijke problemen in zichzelf
te herkennen en te overwinnen;

•Eenzijdige arbeid kent allerlei schadelijke gevolgen. Kunst kan de mens helpen om zichzelf als geheel te beleven;

•In de gezondheidszorg worden mensen vaak ‘geholpen’ met slaap- en kalmeringsmiddelen.
Kunst kan een mens helpen bij het opsporen van de bron van onrust in zichzelf en bij het zichzelf verantwoordelijk maken voor het helen daarvan.”

Madeleine Ingenhousz

Zo, de kabinetsformatie is begonnen, de dames en heren schuiven aan de formatietafel en daarop liggen nogal wat beladen onderwerpen. Het ‘spiritueel én maatschappelijk’ magazine Jonas publiceerde in 2001 ten tijde van het paarse kabinet Kok II “De àndere troonrede”. Een twaalftal min of meer deskundige burgers schreven op verschillende terreinen de tekst. We zijn nu twee decennia verder, hopelijk ook wat spiritueler op maatschappelijk gebied, dus laten we eens kijken wat de tafelgenoten aan deze ideeën kunnen hebben.
Dat zingeving regelmatig voor het voerlicht komt, is begrijpelijk. Gerard Reijngoud signaleert dat er gelukkig leraren zijn die beseffen dat onderwijs meer is dan een ‘doorgeefluik’ van kennis. Zij weten het werk voor kinderen zo te componeren dat ieder kind zich betrokken, competent en autonoom voelt. Ik geloof niet dat het in twintig jaar is toegenomen, dus voor de beleidsmakers van vandaag nog steeds een belangrijk aandachtspunt. Te meer omdat dergelijk onderwijs rechtstreeks invloed heeft op het ervaren van vrede, veiligheid en geweldloosheid.
De gewenste economie wordt door Willem Hoogendijk uitvoerig beschreven. Hert besef groeit dat de onzichtbare hand die de markt bestiert heeft een tegenhanger in alle schade die de economische groei heeft veroorzaakt. De kosten daarvan worden nog onvoldoende opgevoerd of genegeerd. Bestaande milieuheffingen zijn volstrekt onvoldoende om de gigantische milieukosten te dekken en ons gedrag en onze productie te veranderen. Ook hekelt hij onder andere de groei- en haasteconomie (citaat hieronder)
Een en ander heeft de regering doen besluiten om de overgang voor te bereiden naar een gekalmeerde, op duurzaamheid gerichte, meer sociale economie, een ‘economie van het genoeg’. Bestudeerd wordt daarnaast de invoering van een basisinkomen voor iedereen, met daaraan gekoppeld collectieve basis- taken. Dat was 2001 en is nog buitengewoon relevant. Dus coalitiepartners, doe er je voordeel mee.                                                    Wordt vervolgd

Alledaagse wijsheden

“Kennis vergaren maakt het leven ingewikkelder. Wijsheid vergaren maakt het leven eenvoudiger.”

Paul Dunki Jacobs 

“De regering kan evenmin de ogen sluiten voor het grote aantal arbeidsongeschikten als gevolg van onze groei- en haasteconomie; voor de kwetsbaarheid van de grootschalige monoculturen; voor het milieuslopend vervoer van goederen en onze angstig-groot gegroeide afhankelijkheid van internationale handel.”

Willem Hoogendijk

Bij mijn onderzoek in Canada naar vriendschap en (on)gewenste intimiteit(en) op het werk stuitte ik onherroepelijk op het onvertaalbare woord ‘verliefd’. Uitvoerige verkenningen met collega’s aldaar leverden een schat aan mogelijke Engelse woorden op, maar geen van alle dekte de brede en krachtige gevoelswaarde van het Nederlandse begrip. Bij een andere gelegenheid besefte ik hoe alomvattend en daarmee weinig specifiek het woord  ‘liefde’ is. Het kan voor je partner, je kind, muziek, zwemmen, kleien of wat dan ook gebruikt worden. In het Sanskriet bestaan er ruim dertig woorden die verschil- lende soorten liefde onderscheiden.
Schrijver Christiaan Weijts dook in de waarde van woorden die alleen bestaan in de eigen taal. Téng, Chinees voor liefde met ongerustheid bijvoorbeeld. Dergelijke woorden confronteren je met blinde vlekken en dode hoeken in je eigen taal. Weijts vraagt zich af of wij sneller zouden leren van onze fouten als we daar net als in het Noors een woord voor hebben – etterpaktokskap? Zou een equivalent voor het Japanse ikigai, ‘iets om voor uit bed te komen’, ons helpen bij het vinden van een levensdoel? Hij stelt dat woorden die alleen bestaan in hun eigen taal meteen iets sympatieks hebben. Ik vraag me wel af of dat ook geldt voor het uniek Nederlandse woord mierenneuker.
Ook zo’n woord dat moeilijk te vertalen is in het Nederlands: mind. Willem Glaudemans worstelde ermee bij de vertaling van ‘A Course in Miracles’. Het woord ‘geest’ is te omvattend, het woord ‘denken’ te plat. Hij heeft er creatief ‘denkgeest’ van gemaakt. Eigenaardig dat we het bruikbare woord mind nog niet geadopteerd hebben, zoals bijvoorbeeld ‘sowieso’ en ‘überhaupt’. Mind moet nog steeds cursief geschreven worden en komt rood-onderkringeld door de spellingscontrole. Tot slot: taal bestemd voor rationeel verkeer stompt af (citaat hieronder), dat mogen wetenschappers ook wel ter harte nemen.

Alledaagse Wijsheden

“Onze ervaringswereld raakt afgestompt door informatieve taal, platte kantoor- en vacaturetaal, bestuurderstaal, primair bestemd voor rationeel verkeer, ontzield als handleidingen in Google Translate. Onvertaalbare woorden hebben op z’n minst de illusie dat het taal is die zijn ziel nog niet verkocht heeft.”

“Onvertaalbare woorden gunnen je het bevrijdende besef dat het domein van menselijke ervaringen niet stijf afgebakend is, niet luchtdicht verpakt zit in een beperkte woordenschat. In die zin doet elk onvertaalbaar woord in zijn eentje wat complete gedichten, romans of andere kunstwerken pas na veel tamtam tot stand brengen: ons vermogen vergroten om te denken, voelen en op te merken. Het onvertaalbare verfrist onze creativiteit.”

Christiaan Weijts

“Alles is onvertaalbaar tot het tegendeel is bewezen. Nederlands is niet gewoon Frans, Engels of Chinees met andere woordjes. Franse, Engelsen en Chinezen kijken met of dóór hun woorden anders naar de wereld dan wij.”

Martin de Haan (vertaler uit het Frans)

Psychologen zijn druk in de weer met bruikbare theorieën over veilig en onveilig hechtingsgedrag. De veilige hechting houdt in: je gerieflijk voelen bij intimiteit en autonomie. Slechts twintig procent van de volwassenen zou veilig gehecht zijn, de rest is intimiteit vermijdend gehecht, vooringenomen gehecht en/of angst vermijdend gehecht. Natuurlijk vindt niemand zich precies in een van de vakjes, maar ik heb vooral moeite met het woordgebruik. Veilig gehecht zijn is een soort contradictio in terminus. Hechting op aarde is per definitie onveilig, ook als je je gerieflijk voelt, kunnen verwachtingen verstoord worden.
Onveilige hechting is prima, daar leert een mens van, maar de echte weg naar veiligheid begint bij jezelf, houden van jezelf. Ik moest wel glimlachen om de uitspraak van actrice Kristen Stewart: “Ik ben niet zo bescheiden, zo waardevol vind ik mezelf niet.” Een doordenkertje, maar wel op een onvaste bodem. Haar jeugdige leeftijd kan daar zeker mee te maken hebben, het ego speelt een grotere rol en voor intensieve zelfreflectie is nog niet veel tijd geweest. Nee, dan Charlie Chaplin, die op zijn 70e verjaardag een lange ode schreef aan de liefde voor zichzelf.
Chaplin verwoordt wat er gebeurde toen hij van zichzelf begon te houden. Sterk ingekort stuitte hij op authenticiteit, zelfvertrouwen, groei, eenvoud, respect, bescheidenheid. “Eerst noemde ik het ‘gezond egoïsme’, nu weet ik : dat is liefde voor jezelf.” Hij is bepaald niet de enige die de liefde voor zichzelf bezingt. Holistische coach Marjolein Berendsen bijvoorbeeld adviseert om je te focussen op de mooiste relatie die je hebt: de relatie met jezelf, aandacht hebben voor wat er leeft in jou. Dat opent de weg naar onvoorwaardelijk liefhebben. Hieronder zijn er meer aan het woord.

Alledaagse Wijsheden

Mezelf
Enige tijd geleden ontmoette ik
een bijzonder iemand.
Naarmate we langer praatten
naarmate we vaker samen zaten
werd ze voor mij een antwoord
een antwoord zonder vraag.
En ik wist:
zij is de ware.

Auteur onbekend

“De wijze kent zichzelf, maar stelt zich niet ten toon
hij houdt van zichzelf, maar is niet zelfvoldaan.”

Lao Zi 

“Iemand wiens mind vrij is van negatief denken, verspreid een levengevende invloed op ongeveer dezelfde manier als een boom zuurstof geeft.”

Eknath Easwaran

Ga er maar even voor zitten. Pak pen en een blanco vel papier. Neem vijf minuten de tijd om de volgende vraag te beantwoorden: ‘wie ben ik?’ Gewoon alles wat in je opborrelt is goed. Daarna pak je een nieuw papier en trekt vijf minuten uit om antwoord te geven op de vraag ‘wie ben ik?’ Vervolgens een derde vel waarop je antwoord geeft op de vraag ‘wie ben ik?’ Leg de drie vellen naast elkaar en kijk wat je opvalt. Deze oefening beschrijft Ineke Koedam in haar boek. ‘Een andere kijk op orgaandonatie, Verkenningen van het stervensproces’. De schrijftest, die gaat over de vraag wie wij ten diepste zijn, voerde ze uit bij haar scholing aan werkers in de terminale zorg.
De oefening doet je de gelaagdheid beseffen in je zelfbeeld. Veel mensen beginnen met antwoorden in termen van de rollen en functie in de buitenwereld. Deze komen uit de buitenste persoonlijkheidslaag. In het tweede vel komen de antwoorden doorgaans uit een diepere laag, het gaat over gedachten en gevoelens, dan gaat het dus al meer over jezelf. Bij derde keer ervaren velen dat ze niet hun gedachten en gevoelens zijn. Er wordt contact gemaakt met een dieper niveau, wie wij ten diepste zijn, een glimp van onze oorsprong, van datgene wat nooit sterft.
En wat die orgaandonatie betreft, Koeman presenteert een veelzijdige analyse van een groot aantal levensbeschouwelijke stromingen om de kijk op orgaandonatie naast elkaar te leggen. Nee, er is geen eenduidig antwoord te geven in termen van van ‘ja wenselijk’ of ‘nee onwenselijk’. Het kan een altruïstische daad zijn, maar bedenkingen zijn er ook in veelvoud. Dus wie geïnteresseerd is, het boek
is nog in omloop.

Alledaagse Wijsheden

“Onwetendheid over het zelf brengt vrees voor de dood. Hoe meer men het ware zelf leert kennen, hoe minder men de dood vreest.”

Inayat Khan 

“Sterven is uiteraard een uniek persoonlijk proces, het valt niet te regisseren, het voltrekt zich aan ons en overstijgt iedere levensbeschouwing of religie. Tegelijkertijd kan ieder mens wel kracht putten uit godsdienstige rituelen, of handelingen van de eigen traditie.”

Ineke Visser (voorheen Ineke Koeman)

Medium Barbara te Boekhorst vertelt dat er eens een meisje in haar praktijk was die zei: “Kijk, er staat daar een engel. Maar daar geloof ik niet in.” Ze voegt eraan toe: “Briljant, vind je niet.” Het is zeker een opmerkelijk voorbeeld van onze opvoedingscultuur. We mogen onze eigen ervaringen niet geloven, het wordt je al jong geleerd. En dan te bedenken dat juist ervaringen de belangrijkste bron van doorvoeld weten zijn. Deze hedendaagse opvoedingspraktijken vormen een belangrijk obstakel voor de spirituele ontwikkeling.
Happinez hoofdredacteur Eveline Helmink vindt het woord spirit, afgeleid van het Latijnse spiritus oftewel adem, waanzinnig mooi en betekenisvol. Spiritualiteit doet ons ademen, een prachtig ‘paraplu- begrip’ voor ons verlangen naar verbinding, eenheid en onvoorwaardelijke liefde. In die zin was de beleving van Albert Einstein ruim een eeuw geleden gebaseerd op de ware spiritualiteit. Toch bijzonder voor een vermaard natuurkundige. Hij sprak over een optisch bedrog van ons bewustzijn als de mens zijn gedachten en gevoelens beperkt tot persoonlijke verlangens en tot genegenheid voor slechts een paar mensen. We zouden de kring van mededogen moeten uitbreiden en alle levende wezens en de natuur in al haar schoonheid moeten omarmen.
Natuurlijk, dat is veelgevraagd, maar meer oog en aandacht voor de ware spirit zou op veel terreinen tot aanzienlijke verbeteringen kunnen leiden. Zeker in tijden van politieke strubbelingen en in corona- tijd, met de sociale media als doorgeefluik, is dat geen sinecure. Hoe zeker de veroordelingen ook worden verwoord, waar ook krantencolumnisten nogal eens aan kunnen lijden, het stoelt in wezen op angst en onzekerheid. De tegenhanger van angst, de liefde, is het enige medicijn. En wel de echte liefde. Om met politica en activiste Alexandria Ocasio-Cortez te spreken: “Ware liefde is radicaal, omdat we onszelf in alle mensen moeten zien. Anders is het geen liefde.”

Alledaagse Wijsheden

“Probeer gehechtheid niet met liefde te verwarren. Gehechtheid gaat om angst en afhankelijkheid en heeft meer te maken met liefde voor het zelf dan liefde voor een ander. Liefde zonder gehechtheid is de zuivere liefde omdat zij niet gaat over wat anderen jou kunnen geven terwijl jij leeg bent. Zij gaat over wat jij anderen kunt geven omdat jij al vervuld bent.” 

Yasmin Mogahed

(Over coronaperikelen) “Misschien is het nog nooit zo moeilijk geweest en heeft het nog nooit zo vergaande gevolgen gehad om je eigen gevoel te volgen. Ik vind het moeilijk om te zien dat mensen soms zonder enige nuance, mildheid of compassieoordelen, veroordelen. Ik herken ook wel de complexiteit van tegengestelde belangen en waarden ook bij mezelf. Ik hoop vooral dat we in verbinding verdraagzaam kunnen zijn, met respect voor elkaar.”

Ellen Korthagen

Leuk bericht, een ‘kletskassa’s in de Jumbo. Als je om een praatje verlegen zit, kun je daar afrekenen en wat kletsen. In Udenhout is nu de tweede geopend en binnen een jaar zijn er door het hele land nog tweehonderd gepland. Jumbo ziet naar eigen zeggen een rol voor zichzelf in het signaleren en terug- dringen van de eenzaamheid in de samenleving. Dat lijkt me wat optimistisch. Eenzame mensen, die dus een gebrek aan verbondenheid ervaren, zullen niet gauw gebruik maken van zo’n kassa. Vooral niet-eenzame kletsgrage mensen komen erop af. Zoals Annie, die in haar mandje onder andere koekjes heeft: kletskoppen, zegt ze vrolijk, mag niet ontbreken vandaag.
Iets heel anders: de coronapas. De tiener wil zich laten vaccineren, niet omdat hij dat zelf belangrijk vindt en z’n ouders zijn er ook niet gelukkig mee, maar hij wil graag veilig zijn corona-angstige grootouders kunnen bezoeken. Kennelijk heeft niemand hem verteld dat gevaccineerden dezelfde kans hebben om het virus door te geven als ongevaccineerden. Nogal wezenlijke informatie. Het tienermeisje vindt haar immuunsysteem sterk genoeg, dus geen vaccin met eventuele bijwerkingen. Beteuterd vertelt ze dat ze niet zomaar even met vrienden het café in kan.
Of je het nu discriminatie noemt, verdeeldheid of verkapte vaccinatie dwang, de coronapas is sociaal onaanvaardbaar. Te meer omdat het om een vaccin in de testfase gaat, de effecten op de (middel)lange termijn zijn dus niet bekend. Met name voor jongeren (en hun ouders) kan dat een belangrijk struikelblok zijn. Advocaat en filosoof Raisa Blommestein is vanuit rechtsfilosfisch oogpunt van mening dat de coronapas niet effectief is, niet noodzakelijk en disproportioneel. Op die gronden zou advocaat Bart Maes zijn kort geding tegen de Nederlandse staat moeten kunnen winnen. Maar ja, de staat trekt al gauw aan het langste eind hebben we gemerkt.

Algemene Wijsheden

“In mijn zoektocht ontdek ik dat eenzaamheid niks met anderen te maken heeft. Het gaat vooral over een gebrekkige verbondenheid met mezelf.”

Vertelster over haar eigen ‘Awakening’ op schrift gesteld door Marja de Boer 

“Heel veel mensen die niet gevaccineerd zijn voelen zich, net als wij, enorm gediscrimineerd en worden weggezet als tweederangs burgers. We zitten in de staart van de coronacrisis, de crisis is eigenlijk al voorbij. Na anderhalf jaar coronamaatregelen waarvan de meeste niet of nauwelijks iets positiefs hebben bijgedragen aan het oplossen van de pandemie, heeft het demissionaire kabinet het laatste monster gebaard: de coronapas, inmiddels ook al omgedoopt tot de apartheidspas.”

Bart Maes

Aha, aan de drie Q’s (IQ, EQ, SQ) is een vierde toegevoegd: PQ, oftewel ‘positieve intelligentie’. Coach-trainer Shirzad Chamine zet het in zijn gelijknamige boek uiteen. Hij gaat ervan uit dat er twee krachten werkzaam zijn in je denkwereld: de vriend versus vijand. Nu ben ik niet zo dol op het begrip vijand, van alles kunnen we leren. Prima dus dat hij dat begrip vertaalt als saboteur. Het gaat natuurlijk gewoon om het overbekende, nutteloze gepieker. Daar wil iedereen toch wel vanaf.
Zijn wetenschappelijke methode wordt baanbrekend genoemd. Dat kan zo zijn, maar zijn theorie heeft directe connecties met het enneagram, een eeuwenoud wijsheidsstelsel (blogs 29/8/’16 e.v.). Het wordt wel de spiegel van de ziel genoemd en de weg naar zelfkennis. Er worden negen karaktertypen onderscheiden, van de ‘hervormer’ tot en met de ‘vredestichter’. Ieder mens zou zich wel in één of twee herkennen.
Chaminie onderscheidt om te beginnen een meester-saboteur, De Rechter, die iedereen heeft. Hij is gebaseerd op onze overlevingsstrategieën in de eerste levensjaren, heeft veel vooroordelen en maakt regelmatig denkfouten. Daarnaast zijn er nog negen medesaboteurs, waarvan de omschrijvingen veel lijken op de enneagramtypen. Ook hiervan zou je je er in één of twee herkennen.
Het blijft nuttig, mensen een mogelijk weg wijzen om het piekeren te dwarsbomen. Het zijn niet alle- maal uitgebreide theorieën. Een simpele mantra om je saboteur uit te schakelen vermeldt meditatie- leraar Emma Luge Knowles in haar boek ‘Vertrouw op je intuïtie’ (tweede citaat hieronder). Vaak herhalen, dan gaat het werken. En er vooral om lachen ook. Tenslotte beschrijft White Bull, via het medium Ian Graham, een manier om ongewenste gedachten weg te branden (blog 7/5/’17). Je geest kan zich dan openen.

Alledaagse Wijsheden

“De saboteurs zijn automatische gedachtepatronen en door ze te observeren leer je hun eigen geluid, overtuigingen en trucjes herkennen en kun je ze gaan ontmantelen.”

Shirzad Chamine 

“Spoel het
hoppetee
door de plee
weg ermee
en denk er niet meer aan!

Emma Luge Knowles  

De formatie zit dus muurvast, maar dat zul je ‘de chef van het spul’ (Rutte’s eigen betiteling van zijn baan) niet horen zeggen. Wendelmoet Boersema componeerde een geinig tik-tak vraag- en antwoord conversatie, gebaseerd op het traditionele persgesprek voor de grote kranten op Prinsjesdag. Zo lees je over verbeterende tot goede verhoudingen en regelmatig gebruikt hij zijn stopzinnetje er niets over te kunnen zeggen. Het vertrouwen van burgers zal absoluut terugkomen als er een nieuw kabinet is, maar wanneer dat zal zijn, daar kan hij natuurlijk niets over zeggen.
Rutte vertelt dat zijn partij zeer gecommiteerd is om dit land schoon over te dragen. Goed nieuws voor het toch wat ondergeschoven klimaat- en milieukindje. Dan is het dus een must om Groenlinks en de PvdA in het kabinet te hebben. Als CDA-er Hoekstra instemt met de grootse plannen en de twee linkse partijen prima. Zoniet, dan zonder deze partij, totaal 75 zetels is genoeg. Het CDA staat ook niet bekend om zijn heftige strijd ten bate van het milieu. Wat mij in zekere zin bevreemde vanuit een christelijke levenshouding, maar wat toch ook wel begrijpelijk is.
Dirk van de Glind, docent Levenbeschouwelijke Vorming, zegt niet voorbij te kunnen gaan aan de rol die zijn eigen christelijke geloof heeft gespeeld, spéélt en zou moeten spelen ten aanzien van de opwarming van de aarde. Het welzijn van de planeet heeft nauwelijks prioriteit gehad in het christelijke geloof. Het ging om de liefde voor God, voor de naaste. De opdracht om ‘de aarde te bewerken en bewaken’, kwam in de praktijk vooral neer op onderwerpen en overheersen. Van de Glind pleit voor een volwassen geloof, waarbij erkend wordt dat wij mensen niet bóven de natuur staan, maar er onderdeel van zijn. 

Alledaagse Wijsheden

“Jongens, we zijn vanuit een enorme economische crisis opgeklommen naar de best functionerende economie van de westerse wereld. We hebben een record aantal banen, een record lage werkloosheid, een record sterke overheidsfinanciën. We hebben heel veel tot stand gebracht. Ik zou Nederland bijna een gaaf land noemen. (...) Ik heb twee stelregels: wees trouw aan je eigen principes en houd je ego onder controle. Ik vind het fantastisch wat ik mag doen. Ik doe het niet voor de centen, al verdien ik belachelijk veel geld.”

Mark Rutte 

“In behoudende en evangelische kringen is deze wereldvreemde gerustheid (dat het wel goed komt en God voor de aarde zorgt) duidelijk herkenbaar, maar ze sluimert in vrijwel iedere vorm van christelijk geloof. Vraag naar de kern van het christendom en je krijgt waarschijnlijk te horen dat wanneer wij in Jezus geloven, onze zonden vergeven worden zodat we na onze dood tóch naar de hemel mogen.”

Dirk van de Glind

De beste beslissing die een mens kan nemen volgens schrijver Hans Peter Roel: ‘parttime gaan werken om fulltime te kunnen leven’. Dat is mooi, in dat geval heeft Nederland er weer een gouden medaille bij. Een Europese, gemeten door Eurostat (CBS van Europa), maar wereldwijd zou het ook wel kunnen gelden. Het deeltijdparadijs Nederland wordt door geen ander land overtroffen. In dat ‘paradijs’ wordt nu gediscussieerd over een verdere verkorting van de werkweek. Dat zou de stress verminderen en de productie lijdt er nauwelijks onder. Het salaris kan gelijk blijven.
Nu laat  journalist Rick van de Lustgraaf weten dat het door menigeen juist niet als een pluspunt wordt beschouwd. Relatief veel vrouwen werken parttime, wat Elma Drayer karakteriseerde als  ‘verwende prinsesjes’. Ook Nederlandse mannen blinken uit door deze deeltijdkeuze. Laten we wel wezen, het tast de welvaart in ons land niet aan. Maar tegenstanders hameren erop dat er zo gaten gaan ontstaan, veroudering en te weinig arbeidskrachten. Als dat zo is, dan is er alle reden om soberder te gaan leven met z'n allen. Tegelijk goed voor klimaat en milieu.
Bovenal vind ik werktijd verkorting aantrekkelijk voor de innerlijke groei van mensen. Meer variatie in ervaringen, meer ruimte voor rustige reflectie op die ervaringen, grotere kans op bewustzijnsgroei. Volgens psychiater en psycholoog Carl Jung moet de moderne mens een diepere bron voor zijn geestelijk leven aanboren om uit de maatschappelijke crisis te komen. Hij zei dit weliswaar een eeuw geleden, maar het is nog volstrekt actueel. Stress, irritaties en boosheid zullen erdoor verminderen. Bewustzijn is in wezen puur, stelt de Zuid-Koreaanse schrijver Haemin Sunim. “Negatieve emoties komen en gaan als wolken, maar het weidse, open licht blijft.”

Alledaagse Wijsheden 

“Volgens een Europese index is het arbeidsethos nergens zo laag als in Nederland. Met andere woorden: wij houden veel meer rekening met een werk-privébalans en willen ook sporten, hobbyen, quality time hebben met familie en vrienden, en mantelzorg verrichten.” (Zijn we dan lui?) “Nee. We werken hard en efficiënt, maar stoppen graag bijtijds.”

Ton Wilthagen  (hoogleraar arbeidsmarkt)

“Hoe bewuster een mens wordt in deze onmetelijke evolutie, hoe onzelfzuchtiger hij wordt en hoe meer liefde er kan opbloeien Want het is die éne les die de mens op aarde dient te leren: de liefde voor het AL.”

Marcel Messing

Plato vertelde enkele eeuwen voor Christus een verhaal waarover nu nog gebakkeleid wordt. Het gaat daarbij over het wel of niet bestaan van het eiland Atlantis dat ten onder ging. Wat mij betreft ruziën ze maar door, maar interessanter is het verhaal zelf. Kim Fille verdiepte zich erin. Plato schetst een hoog ontwikkelde wereldmacht met een ongeziene cultuur, architectuur en wetenschappelijke kennis. Ook een cultuur met een grote veroveringsdrang.
Ze bouwden een enorme militaire vloot. Zoveel overmoed schoot WaterGod Poseidon in het verkeerde keelgat. Hij stuurde een metershoge golf erheen, waarmee het hele eiland verzwolgen werd en naar de bodem zonk. Een mythe met een morele les voor mensen. Hebzucht en overmoed kunnen beschavingen ten val brengen. Onze zucht naar groei, meer, de klimaatopwarming en de uitputting van aarde, kunnen evengoed de voorboden zijn van onze naderende ondergang.
Atlantis als parabel zegt ons dat we meer nederigheid dienen te betrachten, een sobere leefwijze, en wereldwijde verdeling van wat de aarde ons biedt, zonder moeder aarde uit te putten. Socioloog Willem Schinkel zal zijn ideeën wel niet op Plato’s verhaal geënt hebben, maar sluit er wel bij aan. In zijn boek Pandemocratie laat hij onomstotelijk weten dat het terug naar ‘normaal’ hypocriet is, omdat juist dat normaal het probleem is.
Schinkel beschouwt kapitalisme als een perfecte ‘ecologie’ voor een pandemie, vertelt hij aan Ivana Ivkovic. We bestrijden het virus met een vaccin waarbij de private biomedische industrie de hoofdrol speelt, gefinancierd met publieke gelden. In plaats daarvan zouden we moeten nadenken hoe we met elkaar op een andere manier kunnen leven. Hij pleit voor eco-socialisme, samenleven met de bossen, dieren, oceanen, óók virussen en een andere, collectieve organisatie van productie, niet louter gericht op winst, maar op menselijke behoeftes.

Alledaagse Wijsheden

“Willem Schinkel biedt ideeën maar geen blauwdruk, benadrukt hij. Die blauwdruk zou uiteindelijk uit onze collectieve politieke verbeelding moeten ontstaan. Om de verbeelding aan te wakkeren, krijgt het gangbare coronaverhaal in zijn boek Pandemocratie een flinke tik: andere verhalen zijn mogelijk, én noodzakelijk.”

Ivana Ivkovic

“Mensen dienen te consumeren en te produceren en worden daarmee zelf een product dat niet mag haperen.”

Damiaan Denys

“Als er geen uitweg is, dan is er altijd nog een weg doorheen.”

Eckhart Tolle

Verrereizenhater Tom Gronsveld (vorig blog) krijgt uit verheven hoek de volle ondersteuning voor zijn denkbeelden. In het oud-Chinese wijsheidsboek Daodejing, na de bijbel het meest vertaalde boek ooit, valt te lezen dat je de deur niet uit hoeft om de wereld te kennen. Bovendien: hoe verder je gaat, hoe minder je begrijpt. ‘De wijze kent zonder op reis te gaan, begrijpt de dingen zonder ze te zien en volbrengt zijn taak zonder iets te doen.’ Daarmee is meteen de hoop van Hans van Pinxteren om met zijn vertaling (haast ondoenlijk, maar heel knap) iets over te brengen van de eenvoud van de taal die Lao Zi in al zijn raadselachtigheid hanteert, uitgekomen.
Het werk bestaat uit 81 teksten in dichtvorm, oorspronkelijk op rijm. Sommige ongecompliceerde regels belanden rechtstreeks in hart. ‘Wie zonder begeerte is doorgrondt zijn mysterie, wie vol begeerten is ervaart alleen de schijn.’ en ‘Omdat hij niet handelt uit eigenbelang handelt hij pas echt in zijn eigen belang.’ De m/v dichterlijkheden lopen met wat omwegen naar het hart. De geest van de vallei wordt wel de verborgen vrouwelijkheid genoemd. De poort ervan is de wortel van Hemel en Aarde. Ze bestaat eeuwig, lijkt week, maar als je haar volgt is ze onuitputtelijk.
Veelvuldig wordt de nederige opstelling van grote staatslieden bezongen, alleen langs die weg kunnen vrede en veiligheid worden bereikt. Ook hierbij is het vrouwelijke een handvat. ‘Een grote Staat moet, als de delta van een rivier, een plaats zijn waar heel de wereld samenstroomt, moet zich in de wereld als een vrouw opstellen.’ En voor de doorsnee wetenschapper een aardige: ‘Zij die weten zijn niet geleerd, zij die geleerd zijn weten niet.’ Het klopt: ‘Ware woorden klinken ongerijmd.’

Alledaagse Wijsheden

“Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van herhaling: door heel het werk worden, bijna als een soort mantra’s, bepaalde zinsneden en tekstgedeeltes herhaald. Door deze herhalingen, die het belang van de opgeworpen gedachten lijken te onderstrepen, krijgt het werk iets van een muzikale compositie. Het is bijna of de zich herhalende fragmenten terugkerende frasen zijn in een groot symfonisch gedicht.” 

Hans van Pinxteren

“Wie zijn mannelijkheid kent
en zijn vrouwelijkheid aanvaardt
wordt een stroomdal voor de wereld.
Ben je voor de wereld een stroomdal
dan valt je Kracht nooit weg
en word je weer zacht als een zuigeling.”

Lao Zi

Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft een oproep om minder vlees te eten geschrapt uit een campagne die burgers ertoe moet bewegen meer klimaatbewust te leven. Even dacht ik dat ik op de satirische site van De Speld was beland en wou al bijna grinniken, maar toen zag ik dat het een serieus bericht was. En waarom die uiterst logische oproep schrappen? Het was omstreden, lag politiek gevoelig. Onze democratie is toch niets waard als bij zo’n groot algemeen belang beleidmakers niet boven persoonlijke belangen van burgers durven te gaan staan.
Misschien kunnen we belangrijke politieke beslissingen beter overlaten aan geestelijke leiders. Paus Franciscus, oosters-orthodox patriarch Bartholomeüs en de Anglicaanse aartsbisschop Justin Welby, samen goed voor 1,8 miljard gelovigen, doen samen de oproep: “Red het klimaat! We moeten kiezen voor een ander leven.” De leiders van de drie grootste wereldwijde kerkgenootschappen begrijpen de urgentie en handelen ernaar. Deze samenwerkingen is een volstrekt unieke daad. Het schijnt dat deze drie kerkleiders elkaar al langer als zielsverwanten beschouwen. Helaas is de zielsverwantschap bij politici van verschillende partijen vaak ver te zoeken.
Wel moest ik grinniken om de visie van journalist en ‘verrereizenhater’ Tom Grosveld. Hij houdt niet van bungeejumpen of een tijger aaien. Als het even kan verlaat deze twintiger zijn comfortzone niet. Zijn omgeving reageert doorgaans verbaasd, van verre reizen word je toch een beter mens, krijg je meer begrip voor andere culturen. Eigenlijk wil hij zijn alternatieve visie niet steeds uitleggen, maar tegenwoordig heeft hij daar een oplossing voor: “Wanneer ik geen zin heb uit te leggen waarom ik reizen haat, zeg ik gewoon: ecologische voetafdruk. Dat oogst meteen ontzag.” Goed idee, laten we zoveel mogelijk verhalen om ons heem strooien die bijdragen aan een groter klimaatbewustzijn.

Alledaagse Wijsheden

“Tegenwoordig zijn de ego-gevechten deels weggetrokken uit de kerk, om vruchtbare grond te vinden in de politiek en het bedrijfsleven.”

Paul Dunki Jacobs 

“Filosoof Ruud Welten schrijft dat de moderne mens telkens op zoek is naar de ervaringen. Hij moet gaan waar de ander niet is geweest, om zichzelf te onderscheiden. Het gevolg is een onophoudelijk bombardement van boeken, blogs, sites en tweets die je de ‘honderd plekken die je gezien moet hebben’ aanprijzen.”

Tom Grosveld

Ruim 220 medische tijdschriften roepen in hun commentaar wereldleiders op om meer werk te maken van het herstel van de natuur en tegengaan van klimaatopwarming. Wat een sterk gebaar van de medici. Gesteld wordt dat de risico’s van klimaatverandering groter zijn dan die van één ziekte. Het Nederlands tijdschrift van Geneeskunde wijst op indirecte gevolgen voor de gezondheid. Extreem weer, natuurvernietiging en bodemuitputting leiden misoogsten en pandemieën. “Rijke landen moeten hun eigen consumptie verminderen, en armere landen veel meer ‘klimaatfinanciering’ bieden in de vorm van subsidies en het kwijtschelden van schulden.”
Een luchtiger onderwerp, to-do lijstjes, lekker Amerikaans. Zit je vast? Jocelyn de Kwant beschrijft vijftien manieren om je blik te verruimen en creatieve ideeën te stimuleren. Ga staren in een vuurtje, dat brengt je in een dromerige staat en minder rechtlijnig denken. Ga spelen zonder doel, dat prikkelt je brein. Schud je dagelijkse gewoontes op, het zorgt voor een reset van je blik. Ontzag voelen, bijvoorbeeld voor een zonsondergang, leid je van gepieker af. Dans lekker alleen, dan kom je dichter bij je gevoel. Ga onder de douche en vergroot de kans op een creatieve gedachtesprong. Om er maar een paar te noemen.
De aardigste vind ik: Wat zegt je hart? Judith Cameron raadt ons aan te luisteren naar de wijze innerlijke stem die iedereen heeft, met een pen in de hand. Stel jezelf zonder na te denken vragen en schrijf op wat het eerste in je opkomt. Bijvoorbeeld: Wat moet ik weten? Wat moet ik proberen; Wat moet ik vieren? Door te luisteren  vang je een glimp van je ziel op. Beloning: heling, inzicht en helderheid. Fraai. Terugkijkend is mijn eigen ervaring wel dat zonder enige overdenking en actie onverwachte inzichten een kans krijgen. Focus en vertrouwen liggen daarbij aan de basis.         

Alledaagse Wijsheden

“Als een plant begint te groeien, groeien de blaadjes in een spiraal omhoog, totdat de plant in bloei overgaat. De onderste blaadjes zijn heel klein en eenvoudig en naarmate ze meer naar boven groeien worden ze groter en complexer. Halverwege de stengel zijn ze heel groot. Vanaf dat punt gerekend worden ze naar de bovenkant van de steel weer kleiner en eenvoudiger, tot er een heel klein puntje overblijft en dat is het signaal dat de plant gaat bloeien: er is dus een moment dat 'kleiner groeien' nodig is om tot bloei te komen.
De dwangmatige groeigedachte in onze economie is: groter groeien. Maar een plant die alleen maar groter groeit, groeit kapot en komt nooit aan bloeien toe. Je moet op tijd weten gas terug te nemen en de groeidwang achter je laten.”

Willem Beekman (bioloog) 

“Grappig genoeg komen de antwoorden pas naar ons toe als we in staat zijn te leven met vragen. Kun je accepteren dat je het niet meteen weet? Of zoals de Duitse dichter Rainer Maria Rilke schreef in ‘Brieven aan een jonge dichter’: ‘Leef uw vragen. Misschien leeft u dan gaandeweg, ongemerkt, op een dag in een ver verschiet het antwoord binnen’.”

Wies Enthoven

Er zijn al meer dan genoeg duiten in het zakje gedaan, maar ach, laat ik niet achterblijven en er ook nog eentje indoen. De revue passeerden reeds een minderheidskabinet van VVD, D66 en CDA of zonder CDA, een zakenkabinet uit alle partijen, een deskundigenkabinet, een nationaal kabinet, van alles is er langs gekomen. En we weten nu ook wat Mark Rutte en Sigrid Kaag willen dankzij hun ‘aanzet tot een regeerakkoord’. Eruit springt wel dat Nederland in 2030 de meest innovatieve, duurzame en concurrerende economie van de wereld moet worden. Leuk, een wereldwijd wedstrijdje winnen, jammer wel dat die andere landen wat achterblijven.
Goed, dan  mijn idee. Er wordt een kabinet samengesteld van wijze mannen en vrouwen die intuïtief aanvoelen wat de meest vruchtbare bestuurscultuur is en daarin ook zelf constructief kunnen werken. Deze mensen worden gesteund door vakdeskundigen op het gebied van klimaat, onderwijs, wonen, ongelijkheid verminderen en andere urgente terreinen. De deskundigen kunnen in de kabinetsperiode vervangen worden door andere deskundigen, afhankelijk van de zaken die aan de orde zijn. De wijze ministers maken uiteraard de vier jaar vol.
Dan wordt de kernvraag dus: op welke criteria selecteer je wijze mensen. Belangrijk is dat mensen zichzelf goed kennen. Dan ben je geworteld in je Zijn, in plaats van verdwaald te zijn in je verstand, om met Eckhart Tolle te spreken. Vanuit het het Boeddhisme komen veel nuttige suggesties, zie tweede citaat hieronder. Daar wil ik dan nog aan toevoegen dat gevoel voor humor essentieel is, anders relativeer je onvoldoende. Ik bedoel dan wel hartgedreven humor en sowieso leven vanuit het hart. Uit deze tips valt wel een aardig wijsheidslijstje te halen.

Alledaagse Wijsheden

“Wat is een goede leider? Een goede leider (manager) voldoet aan de volgende vier punten: hij biedt Hartelijkheid, Veiligheid, Organisatie en Communicatie. Als het met de eerste twee goed zit, dan zal men hem zijn kleine foutjes bij de punten drie en vier vergeven. Als het met de eerste twee niet goed zit, dan kan hij beter opstappen. Bovendien kun je de eerste twee punten niet leren, je bent ze of je bent ze niet.”

Paul Dunki Jacobs

“Boeddhisme in de praktijk: Veel mediteren. Steeds proberen je bewust te zijn van wat je doet. Op een fatsoenlijke manier je brood verdienen. Vriendelijk spreken. Je daden proberen in de hand te hebben. Nooit de steeds terugkerende twijfel ontlopen. Niets aannemen tot je het zelf geprobeerd hebt. Geen dogma’s. Je mening niet aan anderen opleggen. Weten wanneer je lui bent, wanneer je trots bent, wanneer je hebberig bent, weten wanneer kwaadaardig bent.”

Jan Willem van de Wetering

Tienduizenden jaren geleden hebben wij mensen ons bereid verklaard om deel te nemen aan het spel der vergetelheid en onder volledige narcose zijn we naar Aarde gegaan. We zijn vergeten wie we werkelijk zijn, waar we vandaan kwamen, waarom we hier zijn, enzovoort. Sterker nog: velen zijn vergeten dat we dit allemaal vergeten zijn. Dus creëerden we, los van elkaar, onze eigen waarheden.
Er zijn echter universele waarheden die altijd en voor iedereen geldig zijn. Ten eerste dat we allemaal goddelijke wezens zijn. Een andere is dat we onze eigen subjectieve werkelijkheid creëren door wat we denken, voelen, zeggen en doen. Nog een andere is dat we een fijnstoffelijk energiesysteem en chakra’s hebben, ook mensen die daar niet in geloven. En allemaal hebben we spirituele begeleiders en een levensplan.
Aan het woord is in 2019 Christina von Dreien (blogs 17/8 e.v.). Deze kleine, tengere tiener van 17 sprak niet voor een klein clubje mensen, maar tijdens een seminar voor een zaal met ruim duizend mensen. Moeiteloos vertelt ze haar verhaal en beantwoordt ze vragen uit de zaal. De werking van mannelijke en vrouwelijke energieën legt ze bijvoorbeeld haarfijn uit. Ik weet daar redelijk wat vanaf, maar op je zeventiende dit alles weten en kunnen verwoorden... verbluffend.
De toon van deze inmiddels twintigjarige jonge vrouw jegens de mensheid is positief kritisch en optimistisch. Hoeveel er op aarde ook fout gaat, het bewustzijn groeit de afgelopen honderd jaar. Wij mensen kunnen allemaal deelnemen aan dit proces, dat ligt niet in handen van en valt dus niet af te schuiven op politici en machthebbers. Belangrijk is dat je je losmaakt van conventies en doet wat je hart raakt, waar je écht blij van wordt. Dat werkt bewustzijnsverhogend. Meer over haar ideeën:
Boek: CHRISTINA, bewustzijn schept vrede; Website: christinavondreien.ch

Alledaagse Wijsheden

“Omdat ik een mens ben...
... is liefde mijn religie,
... is waarheid mijn leven,
... is vrijheid mijn recht.
En ook dat van jou.”

“Vrede is geen toestand die zomaar opeens ontstaat. Vrede is een keuze die ieder individu zelf maakt en die op die manier over alle landen wordt verspreidt.”

Christina von Dreien

Daarover had ik nog niet gehoord, de deathfluencer die de dood bespreekbaar maakt. Een mooie, jonge vrouw vertelt er enthousiast over, staande op een begraafplaats en opgetogen wijzend naar grafstenen met fraaie symbolieken. Ze verzorgt cursussen en maakt filmpjes over omgaan met de dood. Haar fascinatie voor het wonder lichaam en voor de dood betekent niet dat ze morbide is. Maar doodgaan vind ze niet zwaar, juist verheffend.
Ze geeft cursussen death meditation, waarbij je je eigen dood probeert voor te stellen. Het doel ervan is om je angst ervoor te verminderen, vertelt ze aan Lander Deweer. In haar ogen heeft de dood seks van de troon gestoten als het grootste taboe. Niemand leert ons meer hoe het leven eindigt en hoe je ermee om moet gaan. In corona tijden is dit een nuttig geluid. Het haalt de dood wat weg uit de medische sfeer van artsen en ziekenhuizen.
Nu denk ik wel dat onder wat ouderen de acceptatie van het naderende einde groter is, minder taboe is. Zo vertelt socioloog Shevin Nekue, een vijftiger, dat deze herfsttijd van het leven hem aan het denken heeft gezet. Zijn belangrijkste levensvragen gaan niet meer over toekomstdromen, maar over zijn nalatenschap. Hij heeft een groeiend verlangen naar vrede en rust. Onze tactloze omgang met moeder aarde voelt voor hem als vervreemdend. Een verroeste samenleving, ‘doormodderend in het moeras van de oneindigende zucht naar economische groei’.
De beeldspraak van Amin Malouf (citaat hieronder) roept bij hem een dringend besef op van onze taak op deze wereld. Hij maakt eruit op dat de onveranderlijke levensopdracht van de mens is om nobel in het leven te staan. “Als ik deze natuurminnende boodschap kan overdragen aan mijn kinderen zou ik trots zijn op mijn nalatenschap.”

Alledaagse Wijsheden

“Wat moet sterven is onze ontkenning van de dood.”

Stephen Jenkinson (Canadese death guru) 

“Alle ervaringen die je opdoet als mens, of ze nu goed zijn of slecht, maken deel uit van je bestemming, geloof ik. Het leven op zich is voor mij de zin van het leven. Het pad bewandelen, zoals het zich aandient.”

Claudia Crobatia 

“Om in het hier en het nu groeiend, bloeiend en stevig op de benen te kunnen staan moet een mens net als een boom geworteld zijn in de historie waarvan hij afstamt, maar hij moet ook zijn takken uitspreiden in de wereld om zich heen om vitaal te kunnen blijven.”

Amin Malouf 

Sommige mensen komen met hun maatschappijkritiek bij mij hard over, op de een of andere manier niet echt doorleefd. Zo'n verhaal glijdt wel van je af, het wil zich niet vasthaken in het gevoel. Christina (vorige blogs) geeft mooi aan wat er op dit gebied nodig is. Zij stelt dat de oplossing voor veel van de problemen en uitdagingen waarmee we nu worden geconfronteerd ligt in het harmonieus verbinden van echte, geleefde spiritualiteit en kritisch, onderzoekend denken. Beide zijn noodzakelijk voor de verruiming van het individuele en collectieve bewustzijn.
De verbinding van spiritualiteit op basis van toewijding en liefde enerzijds, en het dwarsdenken, kritisch tegenover de heersende structuren staan anderzijds lost de hardheid op. De harde mannelijke energie van de noodzakelijke kritische blik wordt gekoppeld aan de zachte vrouwelijke energie van de innerlijke verbinding met het goddelijke. Dwarsdenkers zonder deze spirituele instelling komen hard over, beschuldigend, weinig vergevingsgezind. Zoals met zoveel positieve veranderingsprocessen moeten de vrouwelijke en de mannelijke energieën met elkaar in evenwicht zijn.
Christina geeft voorbeelden van de relatie tussen dwarsdenken en spiritualiteit. Aan de ene kant kritisch leren denken, in je kracht gaan staan en het heersende systeem doorzien; aan de andere kant een integratie van een multidimensionaal goddelijk wereld- en mensbeeld. Enerzijds een kritische houding hebben tegenover massamedia en de officiële informatiebronnen; anderzijds een nieuw begrip van jezelf en je rol binnen het grotere geheel.
De uitdaging voor dwarsdenkers is om te vermijden dat woede, beschuldigingen en wraakgevoelens de overhand krijgen en de slachtofferrol wordt versterkt. De uitdaging voor de spirituele bijdrage is om niet in schijnwerelden en pseudospiritualiteit te blijven hangen waarbinnen nog steeds de naïeve patronen van het heersende systeem worden gevolgd.
Moge een dergelijke liefdevolle kritische houding gemeengoed worden...

Alledaagse Wijsheden 

“Tegenwoordig gedragen mensen op Aarde zich alsof ze een spel spelen, waarvan ze de spelregels zijn kwijtgeraakt.”

“Liefde is de zelforganiserende intelligentie, die in het hele Universum altijd achter de schermen aanwezig is.”

“De essentie van het leven voelt als Liefde, toont zich als Schoonheid, en klinkt als Waarheid.”

Christina von Dreien

Mooi dat we niet meer aan heksenjacht doen, een positieve verschuiving naar meer beschaving. Hoewel, in overdrachtelijke zin is zo’n toeslagenaffaire ook een vorm van heksenjacht. Maar goed,
de brandstapel voor andersdenkenden is gelukkig verdwenen. Alhoewel, de sociale media doen een aardige duit in het zakje. Goed dan, maar veel bewust aangebrachte lijfelijke ellende is afgeschaft. Alhoewel, het eindeloos in leven houden van mensen brengt ook de nodige narigheid met zich mee.
Al met al kun je toch wel over vooruitgang spreken. Ja toch?
Ik ben er niet meer zo zeker van. Want het kind van het contact met de geestelijke wereld is met het badwater van lijfelijk barbaars gedrag min of meer weggegooid. Het verstand en niet de ervaring wordt als heerser beschouwd. Als ervaringen het verstand te boven gaan, belanden ze in de prullenmand. Verhalenverteller Abe van der Veen is er stellig over. Wat wij beschouwen als onwetendheid, ‘achterlijk bijgeloof uit de donkere Middeleeuwen’,  beschouwt hij als onze eigentijdse onwetendheid over de verborgen betekenis van volkse sagen en legenden.
Het bijzondere is dat ons strikt materiële wereldbeeld pas in de laatste twee eeuwen echt voet aan wal gekregen heeft. Wij staan ermee in de wereldgeschiedenis ‘volledig, maar dan ook volledig alleen’. Van der Veen: ‘Letterlijk ál onze voorouders waren overtuigd van het bestaan van een geestelijk dubbel- wezen vóór en ná ons fysieke verscheiden.’ Naïef? Vergeet het maar, wíj zijn het contact met onze ziel, met natuurwezens en onstoffelijke wezens die ons begeleiden aan het verliezen. Ik weiger echter om ontmoedigd te raken. Daarom kan ik meevoelen met tiener Christina (vorige twee blogs) die met name in de jonge generatie aanzetten ervaart voor een eerherstel van de ziel.

Alledaagse Wijsheden

“Op dit moment (1992), terwijl we slagzijl halen als een dronken schip omdat we verstoken zijn van elke vorm van transcendentie, hebben we onszelf als mensheid opgesloten in de kille grot van het pragmatisme en de wetenschap. In tegenstelling tot de allegorie van de grot van Plato, zien we echter niet meer de reflectie van de echte wereld. We zien niet langer de Ene in het Geheel, maar de Ene zónder het Geheel.”

Claude Lecouteux 

“Het verstand is een prachtig werktuig van de geest. Wordt het verstand echter niet door de geest geleid maar tot hoogste norm verheven,dan kunnen onder invloed van het verstand alleen maar onjuiste verklaringen ontstaan voor zo’n beetje alles wat met het hogere samenhangt. Juist vanwege het aards-materiële vertrekpunt.”

A. F. Feith

(vervolg)

‘Uiteindelijk komt alles goed’, een prachtig, niet omfloerst statement. Een diepere kosmische waarheid, die zeker niet betekent dat je alles op z’n beloop kunt laten. Maar als dat basale vertrouwen er is, verminderen de angsten en dat komt de planeet zeker ten goede. Het is ongelofelijk wat Christina vanaf jonge leeftijd te berde brengt. Haar geboorte was al extreem, veel te vroeg kwamen zij en haar twee minuten oudere zus Elena ter wereld. Ze wogen ieder ruim een pond. Dat Christina in leven is gebleven is al een wonder, Elena stierf na acht weken.
Je kijkt toch wel op als je dochter op haar tiende verjaardag opeens zegt: “Mama, nu ben ik al tien jaar op deze wereld en er is nog helemaal niets gebeurd.” Haar moeder Bernadette schrijft in haar boek ‘Christina – tweeling als licht geboren’ dat ze later begrijpt dat haar dochter op aarde gekomen is met een speciale levenstaak. Op haar dertiende weet ze haar moeder opgewekt te vertellen over de zielsenergie, het zielsplan, het levensplan, licht en onlicht, parallelle wereld met fijnstoffelijke wezens, multidimensionaliteit, e.d. Hun gesprekken gaan ook over complexe natuurwetenschappelijke en filosofische onderwerpen. De moeder luistert met verbazing.
Christina ziet dan ook veel meer dan de ‘gewone’ mens. Reden volgens haarzelf: ze heeft een hogere trillingssnelheid (citaat hieronder). Samen struinen ze internet af en stuiten op de bewustzijnsschaal psychiater David Hawkins. Hij rangschikte in de jaren negentig de LOC waarde (Level Of Consciousness) van nul (geen bewustzijn) tot duizend (hoogste bewustzijn). Hij verbindt de niveaus met levens- opvatting en persoonskenmerken van schaamte, schuld en apathie tot en met geluk, vrede en verlichting. Interessant, zie o.a. www.mindfulacademy.nl
Van Christina zullen we nog heel wat horen, tenminste als je je ervoor openstelt dat de werkelijkheid aanmerkelijk complexer en veelzijdiger is dan wat velen geloven.

Alledaagse Wijsheden

“Voor mij is Christina’s persoonlijke inborst het indrukwekkendst. Haar levensvreugde en levenskracht, haar toewijding, wijsheid, diepe innerlijke kalmte en allesomvattende liefde voor de hele schepping geven blijk van een totaal nieuwe dimensie van mens-zijn. Ze laat zien dat het mogelijk is deze hoogstaande waarden daadwerkelijk en consequent in het hier en nu te leven.”

Bernadette von Dreien

“Alle energie in het universum heeft een bepaalde frequentie, een bepaalde trilling. Er zijn heel veel verschillende energieeën en dus ook heel veel verschillende trillingen of trillingssnelheden. Mijn trilling is vergeleken met die van andere mensen gewoon wat hoger. Al het positieve en liefdevolle heeft een hoge trilling. Dat wil zeggen: goede gedachten, woorden en daden die vol liefde, compassie, vreugde , enzovoort zijn, hebben een hoge trilling.”

“Zolang de mensen hun eigen planeet niet kennen, zullen ze nooit andere planeten leren kennen. Want ze hebben iets fundamenteels nog niet begrepen, namelijk dat niet het rationele verstand de grootste uitvindingen en vooruitgang heeft opgeleverd, maar het bewustzijn van de ziel.”

Christina von Dreien

Laat ik eens een poging doen het uit te leggen. Het is een geheel van samengesmolten dode sterren waarin de massa gecomprimeerd is tot een puntje, waar de zwaartekracht zo groot is dat het steeds maar kleiner wordt en wie of wat erin verdwijnt is voorgoed foetsie. Zo, hiermee is direct duidelijk dat ik niets van dat zwarte gat begrijp. Topsterrenkundige Heino Falcke die in 2019 de allereerste foto van een zwart gat maakte heeft het vast wel helder uitgelegd aan Elze Riemer, maar er zijn nu eenmaal zaken die geen enkel aanknopingspunt vinden in mijn brein.
Falcke is ook lekenpredikant en hij beschouwt de hemel als het tegenovergestelde van het zwarte gat. In zijn ogen is de hemel vol met Gods genade en toewijding aan ons en de liefderijke toekomst waarnaar hij uitkijkt. Zijn overkoepelende roeping is mensen te vertellen over de sterrenhemel en over de grootheid van God. Misschien zie ik dat net wat anders, mooi vind het wel hoe deze wetenschapper, die wereldwijd de status van superster heeft, zijn twee passies weet te combineren. De man straalt positiviteit uit en dat kunnen we goed gebruiken in deze wereld.
Dat laatste draagt ook Christine von Dreien al een aantal jaren met holistische wijsheid uit. Dat is bijzonder, want ze is geboren in 2001. De oplossing van grote problemen zoekt ze in een verhoging van het frequentieniveau. Voor zo’n hogere trilling is afwezigheid van angst essentieel. Wat mensen voelen, zal worden gemanifesteerd. Dus als we een betere wereld willen, moeten we het tegenovergestelde van angst voelen. Met name tijdens de eerste lockdown, waarbij de angsten wereldwijd gretig gestimuleerd werden, was ze met dit inzicht erg stellig. Het valt te lezen in haar boek ‘Uiteindelijk komt alles goed’.                                                                                                             Wordt vervolgd  

Alledaagse Wijsheden

Vraag: Waar denkt u dat de hemel is? Ergens in het heelal?

“Geen idee. Wij zien maar een fractie van de volledige ruimte die er is, zelfs wanneer we naar dat ongelooflijk grote waarneembare heelal kijken. Dat heeft ermee te maken dat wij alleen die delen van het heelal kunnen zien waarvan het licht ons heeft kunnen bereiken. Het heelal in z’n totaliteit is misschien oneindig. We zullen zeker nooit de hele sterrenhemel zien, dat is fundamenteel beperkt. Voor mij is de hemel nog groter en verder, maar ook kleiner en dichterbij dan de sterrenhemel. Het is onmogelijk om iets concreets over de hemel te zeggen: alle voorstellingen die ik ervan maak kloppen toch niet. (...) Dat zegt bij uitstek iets over de grootsheid van de Schepper van hemel en aarde.”

Heino Falcke

“De kracht van onze gedachten kan samen met de energie van onze gevoelens de hele wereld in positieve zin veranderen.”

Christina von Dreien

“Luister naar uw verlangens.
Leef uw passies.
Tril de wereld omhoog.
Dan bent u sowieso een groot succes.”

Janneke Leber

Hij is bepaald niet het type van ‘de meeste mensen deugen’. Arbeidspsycholoog Adam Grant doorspekt hij betoog met het woordje ‘we’, waaruit blijkt dat ‘we’ nogal gebrekking zijn. Aan Otje van der Lelij vertelt hij dat we onze eigen overtuigingen niet snel op de proef stellen. En waarom? We laten onze zekerheden niet gauw afpakken, we klampen ons vast aan onze ideeën. “Twijfelen is géén teken van zwakte, maar juist een kracht.” Nu is het wel grappig dat Grant met een grote dosis zekerheid zijn
door wetenschappelijk onderzoek gestaafde ideeën poneert. Geen sprake van twijfel, terwijl een wetenschapper best mag, of beter: juist moet twijfelen.
Maar laat ik eens kijken hoe het ervoor staat met mijn eigen capaciteit om te twijfelen. Niet best in de momentopname, door de jaren heen kan ik prima van mening veranderen. Genoeg ‘stondpunten’ (à la Wim Daniëls) heb ik in mijn leven gehad. Ik besef dat bij die verandering niet zozeer het debat of de logische gedachten van een ander de motor zijn geweest, maar de eigen levenservaringen die ook het gevoel laten spreken. Zoals filosoof Kierkegaard al zei: “Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar het moet voorwaarts worden geleefd.”
Een sterke overtuiging kan juist een menselijke kracht zijn, als je volledig accepteert dat een ander een ander standpunt heeft. Ik moet denken aan Johan Wolfgang von Goethe die er volledig van overtuigd was dat de ziel onvergankelijk is en dat haar werking voortduurt van eeuwigheid tot eeuwigheid. Hij vergeleek dat met de ondergaande zon die wij waarnemen, maar die in werkelijkheid nooit ondergaat, maar onafgebroken voortgaat zijn licht te verspreiden. Zulke teksten onderstrepen dat kunst en wetenschap onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Zonder twijfel (!) verdient dat meer aandacht en praktijkervaringen.

Alledaagse Wijsheden 

“Kennis des harten betekent dat het hoofd moet buigen voor het hart. Want het hart heeft zijn redenen die de rede niet begrijpt. Het verstand is slechts een eerste trede op de lange trap van inzicht, op weg naar het onnoembare mysterie, dat alle namen omvat, maar zelf onnoembaar is.”  

Marcel Messing

“Lang geleden was er maar één geest, die zich ging vervelen omdat hij al zolang alleen was. Dus besloot hij zich in tweeën te splitsen.
Maar omdat de twee wisten dat ze van oorsprong één waren, was samen spelen niet erg leuk, alsof ze beide partijen bij het schaken waren.
En dus spraken ze af om te vergeten waar ze vandaan kwamen; ze deden alsof ze elkaar niet kenden.
In de loop der tijd vergaten ze hun afspraak ook. Ze vergaten dat ze eigenlijk één waren.
Dat is de kwaal van ons bestaan. We vergeten dat we oorspronkelijk uit één zijn ontstaan.”    

Haemin Sunim

‘Code Rood voor de mensheid’, van alle kanten wordt het ons toegeschreeuwd. Die code rood, genoemd in het IPCC-rapport, zal trouwens ook wel voor het dierenrijk en de hele natuur. Kortom, code rood voor planeet Aarde, een kwestie van inclusief denken. Alles krijgt te maken met klimaatverandering. Het is nu glashard aangetoond dat de invloed van menselijke activiteiten de belangrijkste oorzaak is. Betere modellen en gedetailleerde satellietbeelden nemen alle twijfel weg.
Een imposante hoeveelheid cijfers over CO2, broeikasgassen, smeltende ijskappen, zeespiegelstijging en wat dies meer zij passeert de revue. Dat zijn de feiten, maar de verhalen missen een ziel. Vooral angsten worden aangewakkerd. En even zielloos zeggen Nederlandse bedrijven dan dat ze hun klimaatdoelen niet verder gaan aanscherpen. Het is een uitdrukking van een gebrek aan verbondenheid met al wat is. Die verbondenheid stimuleren levert meer op dat het opzwepen van angst. Eurocommis- saris Frans Timmermans geeft al een voorzetje in die richting: “We moeten resoluut en eensgezind handelen.”
Emeritus hoogleraar Christelijke filosofie Maarten Verkerk stelt dat het water ons aan de lippen staat, maar maatregelen, ho maar. “Dat komt omdat de verbinding met de natuur, met andere mensen en met God is verbroken.” Eens, alleen lijkt het er te veel op dat God een instantie buiten onszelf is. De verbinding is verbroken met het goddelijke in onszelf. De Franse filosoof Bruno Latour ziet in de ontwikkeling van de wetenschap de belangrijkste oorzaak. We hebben geleerd vanaf grote afstand te kijken, om rationeel en objectief te zijn, om het gevoel uit te schakelen.
Ik geef mijn vertrouwen graag aan die diepere geestelijke laag, die we niet kennen, niet kunnen kennen. Wel erkennen, door niet overleven, maar de eenheid van al wat is zoveel als mogelijk is centraal te stellen. Dat vraagt om een basaal vertrouwen.

Alledaagse Wijsheden 

“The world is not a solid continent of facts sprinkled by a few lakes of uncertainties, but a vast ocean of uncertainties speckled by a few islands of calibrated and stabilized forms.”

Bruno Latour 

“De mensheid volgt de Aarde, de Aarde volgt de Hemel, de Hemel volgt de Tao, en de Tao volgt wat natuurlijk is.”

Tao Te Ching

(Vervolg)

Mij behaaglijk wentelend in de Nederlandse Olympische medailleregen lees ik hoe theoloog Wil van den Bercken het kosmologisch bewustzijn typeert. Namelijk als het diepe besef te leven in een statistisch gezien onbeduidende planeet in een onpeilbaar universum. Het relativeert, stelt hij, vooral ook de politieke waanzin. “Alle grenzen die we trekken tussen onszelf en anderen zijn lachwekkend in het licht van onze aanwezigheid in een grenzeloze kosmos.” Daar zit je dan met je aardse medaille geneugten, waanzin en lachwekkend. Maar zoals Gerd Ziegler zegt: “Laat je Ster rijzen en blijf contact houden met de Aarde.” Gegrond zijn is belangrijk, de astronauten waren en zijn dat bij terugkomst op aarde veelal ook in hoge mate.
De gevolgen van de eerder aangehaalde lichtvervuiling zijn ingrijpender dan je op het eerste oog zou denken. Filosoof Govert Derix stelt dat we een nachtelijke herinnering missen aan het verhaal van de kosmische evolutie, aan onze oorsprong en het wonderbaarlijke van deze planeet met al dit leven. Samen naar de sterrenhemel kijken en daar betekenis in vinden, is iets wat we sinds mensenheugenis doen, zegt ruimte-onderzoeker Giuseppe Reibaldi. Er groeien generaties op die er geen weet meer van hebben. Het ruimteweerbericht van Tamitha Skov kan je dichter brengen bij het onbevattelijke gegeven dat de aarde deel is van een zonnestelsel met onmetelijk veel planeten.
Van Heemstra houdt zich vooral vanuit een filosofisch, sociologisch en poëtisch perspectief met de ruimte bezig. Ze is dan ook gecharmeerd van astronoom Rebecca Elson die schrijft dat een dichter de werkelijkheid van het heelal net zo goed kan naderen als een wetenschapper. Verklaringen en feiten zijn iets anders dan begrip, daarvoor is een aandacht nodig die trouw is aan de ziel. “Feiten zijn alleen interessant als ze ruimte scheppen voor verbeelding.” 

Alledaagse Wijsheden 

“We zijn overlevenden van onmetelijke gebeurtenissen,
geslingerd op een stuk land.
Kleine, natte wonderen zonder instructies,
alleen de noodzaak van verandering.”  

Rebecca Elson 

“We are the cosmos made conscious and life is the means by which the universe understand itself.”

Brian Cox (natuurkundige) 

“Kijk daar”, zei mijn vader wijzend naar de nachtelijke lucht, “dat is de Melkweg, dat zijn de Zusjes.” Jaren vijftig, als jonge tiener was ik niet bijster geïnteresseerd in die namen en constellaties. De sterrenhemel vond ik op zichzelf wel mooi, vrolijk. Ik kon niet bevroeden dat die sterrenhemel in de decennia erna zou verdwijnen, onzichtbaar werd. Toenemende luchtvervuiling leek me de oorzaak, zonder daar verder over na te denken. Onjuist: het is de toenemende lichtvervuiling. Met de nachtelijke kunstlichtintensiteit zijn wij in Europa het lichtende puntje van de brandende sigaret, vertelt schrijver en theatermaker Marjolijn van Heemstra.
Ja, ik heb direct Van Heemstra’s boek ‘In lichtjaren heeft niemand haast’ besteld (blog 17/7). De schrijfster had eigenlijk astronomie willen studeren, maar het werd godsdienstwetenschappen met een specialisatie in islamitische mystiek. Het mysterie van de kosmos heeft haar echter niet losgelaten. Volstrekt gedreven vertelt ze over haar zoektocht, kosmisch uitzoomen om zichzelf en anderen op een juiste schaal te zien. Een pageturner is het boek niet, want ik blijf bij sommige passages lang hangen in gedachten. Dat zegt natuurlijk iets over mijn diep gevoeld interessegebied.
Met haar vragen klampt ze de groten in het vak aan. Van de astronauten wil ze alles weten. Space Expo-directeur Rob van den Berg vertelt dat vriendelijkheid de ruimtevaarders tekent. En natuurlijk hun gedrevenheid om op te komen voor duurzaamheid, dierenwelzijn, plasticvrije oceanen. Architect Richard Buckminster Fuller zei overigens terecht: “We are all astronauts on spaceship earth.” De aarde als een compact en kleurig schip in de ruimte, voegt Van Heemstra daaraan toe.
Astronauten hebben meestal een mystieke ervaring gehad, onthecht van de aarde en toch nabij.
Dat leidt tot een bewustzijnverandering, een intense eerbied voor al wat is tekent velen van hen.  
                                                                                                               Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Nabijheid voelen door afstand te nemen. Uitzoomen om te begrijpen wat zich pal voor je neus afspeelt. Jezelf losknippen om te ervaren hoe diep je verbonden bent met de plek die je inneemt. “

“Wie de getuigenissen van de meeste astronauten leest kan, in tegenstelling tot wat filosoof Bruno Latour zegt, alleen maar concluderen dat ze nergens aan ontsnappen. Of misschien ontsnappen ze wel, maar dan zoals een boemerang ontsnapt, om na de ontsnapping in vliegende vaart terug te keren. Die astronauten committeren zich bij terugkomst juist bij uitstek aan de planeet die ze tijdelijk verlieten.”

Marjolijn van Heemstra

‘Welkom in een Nederland waarin banken, bouwers en boomers de dienst uitmaken.’ Gezellig, deze welkomstgroet van econoom Ewald Engelen, ik mag zijn luis in de pels houding wel. Wat een zege dat de ouderenpartij roemloos ten onder ging. Bakkeleien over wat minder pensioen (ze hébben tenminste pensioen, aangevuld met AOW), terwijl jongeren met grote moeite (vast) werk en woning kunnen vinden. Engelen doet zijn uitspraak in het kader van de uit de pan rijzende huizenprijzen, terwijl er genoeg woonruimte is om alle Nederlanders te huisvesten.
Het Christendom is dé oplossing om de economie te vermenselijken. Kerkhistoricus Paul van Geest en econoom Lans Bovenberg, beiden hoogleraar in Tilburg, schreven samen het boek ‘kruis én munt’. Aan de hand van de parabel uit het Lucas-evangelie pleiten zij voor de terugkeer van de verloren zoon (de economie) in het huis van de vader (de theologie). Waarden als matigheid, rechtvaardigheid, naasten- liefde zouden centraal moeten staan in de economie.
In het begin van de economie als wetenschap was dat ook het geval. Moraalfilosoof Adam Smith (1723-1790) koppelde genoemde waarden in de economische wetenschap aan eigenliefde waaruit naasten- liefde groeide. Maar eind negentiende eeuw verbond de econoom Vilfredo Pareto eigenliefde weer aan een individualistisch mensbeeld die uit is op eigenbelang. Tot op de dag van vandaag is de economische wetenschap daarop gestoeld. Máár: we zijn over het hoogtepunt van het marktdenken heen, aldus Lans Bovenberg. De verloren zoon kan terugkeren.
Leuk ook om van econoom Bovenberg te vernemen dat Jezus de beste ondernemer ooit was, want hij heeft de mens weer aangesteld als rentmeester over Gods schepping. Ecologisch ook erg relevant. Economisch is het belangrijk om de groeiende financiële ongelijkheid te verminderen, zodat wantrouwen weer plaats kan maken voor vertrouwen. Want dat is waar de hele economie om draait. 

Alledaagse Wijsheden

“We hebben geen woningprobleem maar een financieringsprobleem. Waarom we dat nooit horen? Bouwen levert projectontwikkelaars, gemeenten, ambitieuze wethouders en banken bakken geld op. Als we de monetaire kraan dichtdraaien gaan de banken failliet en verliezen de boomers hun zwitserlevenpensioen. Dus plempen we het groene hart vol: om fictieve woningnood op te lossen.”

Ewald Engelen

“Los van de vraag of God bestaat of niet, heeft het christendom een mensbeeld dat veel verder reikt dan louter het rationele. Als je de Psalmen leest, is er geen emotie die niet wordt benoemd. Maar wanneer ik de economische modellen bekijk die mijn dochter als eerstejaars economie in haar hoofd moet stampen, is van die gemêleerdheid weinig te merken. Dat een mens bijvoorbeeld uit liefde een keuze kan maken in plaats van uit berekening, daarvan zie ik in die modellen niets terug.”

Paul van Geest 

De Britse fotograaf en land art kunstenaar Andy Goldsworthy stelt dat verandering het beste ervaren kan worden door op één plaats te blijven. Dat klopt. Wanneer je reist zie je wel verschillen, maar geen verandering. Als je naar de Keukenhof gaat, kun je genieten van de pracht en praal, maar langs welke weg die tot stand gekomen is, heb je niet beleefd. Het kortstondig intens genieten staat dan tegenover het aandachtig in diepte beleven van het proces. Dat laatste kan ook bereikt worden via het ervaren van rituelen.
Ook rituelen hebben pas hun verbindende en eventueel ook helende werking als ze met bezieling worden uitgevoerd. Zonder die aandacht worden het gewoontes. Het creëren van rituelen is een vak apart. Rituelenmaker Ameike van der Ven wil met haar creaties mensen helpen het dagelijkse leven voller en magischer te maken, opdat we niet voorbij rennen aan alle bijzondere momenten, vertelt ze aan Ellen Worm. Rouwrituelen zijn bekend, daarnaast heeft zij een ‘welkom in de wereld ceremonie’ bedacht, met familie, zegeningen en wensen.
Dit alles overdenkende, zie ik wel een verschil tussen individuele en collectieve rituelen. Bij beide kun je verbondenheid ervaren, tenminste als het geen plicht geworden is. Collectieve rituelen, zoals op basis van religieuze stromingen, of ook seculier de kerstviering, sinterklaas, verjaardagen, begrafenissen kunnen gemakkelijk een verplichting worden. Mensen zijn echter niet gelijk, iedereen ervaart het anders, de een is (veel) meer een groepsmens dan de ander. Dan kan het een heel karwei zijn om je aan de rituelen te onttrekken. Hoe meer de groepsrituelen de persoonlijke vrijheid omarmen, des te zuiverder zal de verbindende werking zijn.
Er worden ook tips gegeven voor rituelen, zoals ‘Houd het klein’, ‘Geef betekenis met symbolen’ en
‘Bied ruimte aan verandering en spontaniteit’. Mooi, doen we.

Alledaagse Wijsheden

“Of een bijzonder moment nu groot of klein is; rituelen zijn als ankers in de tijd. Ze geven je kracht en houvast. (...) Begin de dag krachtig door gebruik te maken van de intentie van dankbaarheid. (...) Je trekt zo meer positiviteit aan. Hoe meer je ziet, des te meer je aantrekt! Zo werkt het universum...”

Annemeike van der Ven 

“Als de drukke levensstijl van vandaag verder doorzet, dan zal er alleen maar meer behoefte aan momenten van bezinning en betekenis komen. Rituelen onderbreken het alledaagse leven en bieden een nieuw perspectief op de geleefde werkelijkheid.”

Joanna Wojtkowiak 

(vervolg)

Neuroloog Damasio toont aan dat ons bewustzijn bestaat uit het denken, het voelen en de emoties. Gevoelens openen de deur voor een zekere mate van weloverwogen controle van de automatisch werkende emoties. Zij kunnen leiding geven aan een doelbewust streven naar zelfbehoud en helpen
bij keuzes om dat te realiseren. In ons hart (gevoel) en in onze buik (emoties) zijn neurologische netwerken te vinden die onder meer via hormonen een grote invloed op ons hebben. De gevoelens,
met name liefde en altruïsme, zijn de essentie van ons bewustzijn. Ze worden gevoed door emoties
en gedachten.
Een andere invalshoek kiest filosoof en scheikundige André Klukhuhn in zijn boek ‘De vreemde lus; over bewustzijn en het verband tussen wetenschap, kunst, filosofie en mystiek’. De ondertitel spreekt al boekdelen. In zijn ogen beschikt het unieke bewustzijn over een wetenschappelijk, rationeel aspect of geest, en een artistiek, intuïtief aspect of ziel. Dat strookt in feite met het Yin & Yang principe, oftewel de vrouwelijke en een mannelijke component.
Klukhuhn deelt het op in vier richtingen zoals in de ondertitel genoemd. Het is niet moeilijk daar de twee Yin-terreinen (kunst en mystiek) en de twee Yang-terreinen (wetenschap en technologie) in te herkennen. Het denken versus het voelen. Als je alle gebieden accepteert, kun je vragen beantwoorden als bestaat er een God?, hebben wij een ziel?, hebben wij een vrije wil?  Deze vragen kunnen met ‘ja’ (vanuit de intuïtieve en artistieke richting), of met ‘nee’ (vanuit de wetenschappelijke context) beantwoord worden. Alle vier de zienswijzen zijn legitiem.
Diep doordrongen zijn van deze ‘vreemde lus’, maakt tegengestelde standpunten minder hard, mensen zullen minder veroordelend zijn naar de ander. In een gesprek gaat het er dan ook niet om wie gelijk heeft, maar om nieuwsgierige aandacht voor die andere invalshoek.

Alledaagse Wijsheden

“Het menselijk bewustzijn splijt de kenbare wereld in tweeën: een wereld waar we als vreemden tegenover staan, die we buiten ons zien, en een wereld waarvan we deel uitmaken, waarin we thuishoren, die we ook zijn. Maar geen van beide toestanden is volledig te voltrekken: bij leven en welzijn kunnen we noch volledig afstand van de wereld nemen, noch er geheel in opgaan.”

André Klukhuhn

“Besef hebben van de betrekkelijkheid van je overtuigingen en er desalniettemin voor staan, dat is wat een beschaafd mens onderscheidt van een barbaar.”

Joseph Schumper

Het is toch verwonderlijk dat we zo lang vasthouden aan de superioriteit van de rede. Op allerlei fronten is aangetoond dat dit gebaseerd is op een mensbeeld dat niet klopt. Filosoof en bouwkundige Jan den Boer laat zien dat onze ethiek gebaseerd is op een impliciet mensbeeld, namelijk dat ons bewustzijn
een strijd is tussen positieve rationaliteit (‘je gezonde verstand’) en negatieve emoties (‘kort lontje’).
De bekende intellectuelen en bestsellerauteurs Antonio Damasio, Yuval Noah Harari en Jonathan Haidt laten zien dat morele besluiten niet op de ratio noch op emoties zijn gebaseerd, maar op een derde deel van ons bewustzijn: het gevoel.
De auteurs wijzen erop dat algoritmes de macht gaan overnemen als we de ratio centraal blijven stellen. Die algoritmes kunnen veel meer gegevens onthouden en verbinden dan wat voor het menselijke brein mogelijk is. De wetenschap, gebaseerd op het waanidee van de rationele intelligentie het belangrijkste deel van ons bewustzijn is, werkt met data, cijfers, maar kan niets zeggen over de geest. Harari stelt dat zelfonderzoek het meest urgente onderzoeksproject van deze eeuw is. Dat kan bijvoorbeeld via meditatie.
Volgens moraalpsycholoog Haidt gaan wij primair uit van onze morele intuïtie. Dan zoeken we gelijk- gestemden en verzinnen er achteraf argumenten bij. Zo krijg je groepen die volledig overtuigd zijn van de eigen mening, blind voor de mening van deren en een vruchtbare discussie met andersdenkenden is al helemaal niet mogelijk. Hierbij doen de algoritmes ook hun verstorende werk. Ze kennen je standpunten en sturen de verhalen die ze versterken. Volgens Haidt kunnen we leren ons open te stellen voor andersdenkenden door een moraal van: zorgzaamheid, eerlijkheid, loyaliteit, vrijheid, autoriteit en heiligheid. Kortom: je gezonde gevoel.   Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

”De nadruk op de rationaliteit in ons morele handelen is volgens Antonio Damasio en Jonathan Haidt een vergissing. Dan wordt duidelijk waarom de nadruk op intelligentie en algoritmes zo’n groot gevaar is voor onze samenleving.Damasio schrijft dat intellectuele processen zich heel goed lenen voor algoritmische weergave, maar kunstmatige organismen kunnen geen gevoelens genereren.
En juist die gevoelens maken ons karakteristiek menselijk.”

“De gevoelsmatige verbinding is de essentie van ons mens-zijn. Die bereik je door bewust te onderzoeken hoe je vast zit in je huidige mening vanuit rationaliteit en emotie.”

Jan den Boer

Het is weer de tijd van vakantie adviezen. Hele aardse, zoals van psycholoog Ab Dijksterhuis in gesprak met Zwaan Lakmaker. Voor hem geldt voor vakanties hetzelfde als voor medicijnen, het is afhankelijk van de kwaal. Doe je fysiek zwaar werk, neem een vakantie om uit te rusten. Heb je stressklachten vanwege mentaal zwaar werk, wordt dan actief in de vakantie. Om je hoofd leeg te maken, helpt een culturele afstand vakantie.
Filossof Ruud Weltens is kritischer over het fenomeen vakantie. Massaal vinden we dat we moeten reizen, weg uit onszelf. Deze drijfveer noemt hij een collectieve neurose, we maken elkaar gek. En iedereen beweert dat hij geen toerist maar individu is op toeristvrije plekken. Een Freudiaanse ontkenning, meen hij, vanuit een romantisch ideaal. En de laatste decennia heb je ook nog vormen
als vrijwilligerswerktoerisme. Zijn advies: als je erop uitgaat, wees gewoon een toerist, omhels de ontworteling.
Vanuit het spirituele gedachtegoed vallen ook genoeg tegenstellingen te vernemen. Reizen brengt kracht en liefde in je leven terug, het doorbreekt het routinematig kijken naar jezelf. Je leert jezelf op een andere manier kennen en dat is toch het spirituele doel: Ken Uzelf. Anderen zien geen enkele reden om ergens heen te reizen. Bij de reis naar binnen ga je een indrukwekkend heelal in en je kunt baden in pracht de van je eigen licht.
Hoogdravende én diepgravende woorden, maar de werkelijkheid is complexer. Heb je een partner, een gezin, wat zijn je intenties om op reis te gaan? Wil je er iets mee bereiken voor jezelf, voor anderen, sociale uitstraling? Die reflectie zit meestal ook al vol met tegenstellingen. Wat dat laatste betreft, Confucius had een fraaie geruststelling voor iedereen: “Wie reist wordt wijs. Wie wijs is blijft thuis.”

Alledaagse Wijsheden

“Het is zo oud als de mensheid dat mensen niet rustig opgesloten in hun eigen kamer kunnen zitten, er is altijd onrust. We spreken graag over dicht bij jezelf blijven, maar we doen tegenovergestelde. Het heeft bijna iets religieus: zoeken naar het paradijs, elders is het beter. Of zoals Seneca het verwoordde: reizen is vluchten uit jezelf.”

Ruud Weltens 

“Met mijn intuïtie op scherp, en een rugzak vol vertrouwen, begin ik aan mijn reis.
Stap voor stap, ontdek ik mijn verborgen schat.
Ik hoef hem niet te zoeken, ik hoef alleen maar te herinneren, wat ik altijd al bezat.”

Britt Nelissen

Bij de eerste berichtgevingen leek het erop dat de fatale wateroverlast binnen onze landsgrenzen was gebleven. Maar dat werd allengs gecorrigeerd met uitgebreide reportages over de overstromingsellende in België en Duitsland. De kracht van het water komt angstaanjagend dichtbij. Een enkele getroffene zei ontzet te zijn, zo’n ramp gebeurt bij landen ver weg, maar toch niet hier... Zo langzamerhand weten wij echter wel beter, bij uitstek is het water ons probleem.
Theatermaker en schrijver Marjolijn van Heemstra vind het tijd om zover uit te zoomen dat we de eeuwen gaan zien. Zij pleit voor het langetermijndenken. De haast die we nu aan de dag leggen, redden wat er te redden valt bij de klimaatontwrichting, is een onrustige haast, die het ons onmogelijk maakt écht anders te gaan leven. Het houdt ons gevangen in slechte gewoonten en zorgt maar al te vaak voor een tunnelvisie. We hebben een toekomstdenken nodig dat zich over honderden, misschien wel duizenden jaren uitstrekt.
Het lijkt paradoxaal. Van Heemstra erkent ook dat het moeilijk voorstelbaar is in een tijd van gillende urgentie, “maar soms is iets láten het beste wat je kunt doen.” Behalve dat er veel gebeuren moet, moet er ook veel niet gebeuren. Niet alleen veranderen, aanpassen en afbreken, maar ook herinneren, voortzetten en opruimen. Het zijn tempolagen in het bestaan die toekomstdenker Steward Brand uitwerkte. Van de bovenste laag, de waan van de dag, de snelle veranderingen, dieper naar de natuurlijke processen die niet kunstmatig versneld moeten worden.
Ik kan wel aanvoelen dat er een diepe grond van waarheid zit in deze visie, zij draait om de bezinning die nodig is. Tegelijkertijd mogen we luisteren naar en gehoor geven aan de eigentijdse korte termijn adviezen en voorstellen, zoals zoveel mogelijk tegels verwijderen in tuinen en op de stoepen.

Alledaagse Wijsheden 

“Er moet onvoorstelbaar veel gebeuren in onvoorstelbaar korte tijd. Dus zetten we de klok op een voortdurend vijf voor twaalf. Inmiddels zelfs vaker op vijf over. Er moet onmiddellijk worden gehandeld. Nu of nooit. (...) We moeten er volgens astrofysicus Jacob Haqq-Misra voor waken dat we niet de oude koloniale mentaliteit meenemen waarin winstbejag en kortetermijnvoordeel centraal staan. (...) Naast alle urgentie is er adem nodig, ruimte en rust. Niet alleen voor onszelf maar ook, vooral, voor het niet-menselijke leven dat de dupe is van onze vernietigende haast.”

(Antwoord op de vraag naar de betekenis van de ‘body’)
“De afgelopen twee jaar ben ik bezig geweest met een zoektocht voor mijn nieuwe boek naar de ruimte: ‘In lichtjaren heeft niemand haast’. Als je nadenkt over het grote systeem, het hele weefsel van de wereld en het heelal - dan is je eigen lichaam niet zo belangrijk meer. En het staat in contact met alle andere lichamen, en met alles wat leeft.”

Marjolijn van Heemstra

Af en toe komt het spirituele in een grauw jasje voorbij, bijvoorbeeld ‘spiritueel narcisme’ en ‘spiritueel materialisme’. Het is een eigenaardige combinatie van begrippen, te vergelijken met intelligente dommigheid of lelijke schoonheid. De letterlijke betekenis van spirit is geest. Het ego opvijzelen, je superieur aan anderen voelen en uit zijn op financieel gewin zijn het tegendeel van geest, waarbij het om eenheid en vormloosheid gaat. Yogalessen, meditatietrainingen, mindfulness cursussen zijn pas spiritueel als ze innerlijke helderheid bevorderen.
Die innerlijke groei kun je ook langs andere weg bereiken, zoals het op afstand volgen van je gedachte- wereld. Ons verstand maakt het ons vaak moeilijk met belemmerende gedachten die te pas en te onpas in ons hoofd oppoppen. ‘Lach je lastige gedachten uit’ is het vrolijke advies vanuit de psychologenhoek. Judith van Ankeren bespreekt het met psycholoog Gijs Jansen die gespecialiseerd is in de wetenschap- pelijk onderzochte Acceptance and Commitment Therapie (ACT).
De helpende hand daarbij komt van ‘cognitive defusie’. Het Engelse ‘defuse’ staat voor ‘ontmantelen’. Je leert om die ondermijnende gedachten als wolkjes opzij te schuiven. Essentie is dat je beseft dat je die gedachten niet bént. Via cognitieve defusie ervaar je de vrijheid om met je gedachten te spelen. Een tip: geef je verstand een naam. Jansen noemt het zijne ‘Harry’. Als hij irritant lastig is, denkt hij regelmatig: Daar heb je Harry weer hoor, met zijn gezeik. Het relativeert, maakt je vrijer. Want nee, je bent je ongeruste gedachten niet.
Een andere manier is om je gedachten hardop uit te spreken met een gek stemmetje. ‘Ik ben bang dat het helemaal fout zal gaan’ een flink aantal keren zeggen met een cartoonstem zorgt ervoor dat deze gedachte zijn kracht verliest. Hoogsensitiviteit zul je daar ook wel wat mee kunnen beteugelen.

Alledaagse Wijsheden

“Het is belangrijk pragmatisch, nuchter te werk te gaan. Niet allemaal spreuken zoals ‘omdat je het waard bent’ of ‘omdat je zo geweldig bent’. Dus je leert niet om positief te denken over jezelf. Je leert vooral om de negatieve illusies over jezelf door te prikken en om te kíezen voor een leven vol zelfcompassie. Dat doe je niet alleen voor jezelf, dat doe je ook voor je omgeving. Met simpele oefeningen kan je komen tot een nieuwe, zachtaardige relatie met jezelf.”

Gijs Jansen

“Als je gestrest bent, wees je dan bewust van je stress. Als je geïrriteerd bent, wees je dan bewust van je irritatie. Als je kwaad bent, wees je dan bewust van je boosheid. Zodra je je bewust bent van deze gevoelens ben je er niet langer in verdwaald. Je bewustzijn stelt je in staat er van buitenaf getuige van te zijn.”

Haemin Sunim 

“Stop met je te ergeren! Verbeter liever in jezelf wat je fout vindt in een ander.”

Mindfulness.nl

Twee imposante boeken, geschreven door twee vrouwen: ‘Papyrus; Een geschiedenis van de wereld in boeken’ van Irene Vallejo, en ‘Vrijheid; Een woelige geschiedenis’ van Annelien de Dijn. Ze duiken ver de geschiedenis en begrijpelijkerwijs mag dan een persoon als Herodotos (Vallejo) ofwel Herodotus (De Dijn) niet ontbreken. Hij leefde in de vijfde eeuw voor Christus en wordt ook wel ‘de vader van de geschiedschrijving’ genoemd. Zijn onderzoeksmethode: reizen, kijken, vragen, waarvoor hij woestijnen introk, onbekende dorpen bezocht, zeeën overstak. In zijn zeer uitgebreide werk Historiën doet hij ervan verslag.
Zijn onvermoeibare reisdrift resulteerde onder andere in de overtuiging dat de scheidslijn tussen barbarij en beschaving nooit een geografische grens is tussen landen, maar een morele grens binnen elk volk en in feite binnen elk individu. Daarvan wilde hij zijn Griekse landgenoten overtuigen. In een tijd van grote oorlogen was dat zeer relevant en laten we wel wezen, het is nog steeds actueel, met name het morele zelfonderzoek.
Voor Herodotus  was vrijheid voor de Grieken van het grootste belang, politieke vrijheid door zelfbestuur van het volk. Er stond hem een democratie voor ogen die volledig vrij was van de gebreken van een monarchie, waarbij de vorst zijn burgers tot slaven kon maken. In zo’n democratie moet verantwoording worden afgelegd aan het volk, mensen bepalen zelf hoe ze worden bestuurd. Individuele vrijheid kan niet zonder collectieve vrijheid.
Daarmee zijn we zesentwintig eeuwen later weer gewoon thuis aanbeland. Wel moeten wij oppassen dat wetenschappers niet de nieuwe ‘monarch’ worden, die slaafs gevolgd moet worden door het volk. De oude Grieken koesterden meer waardering voor de (politieke) vrijheid dan voor hun eigen leven. Daar kunnen wij in deze virustijd nog wel wat van leren.

Alledaagse Wijsheden

“Het begin van Historiën bevat een fascinerende mengeling van oude mentaliteit en verbazingwekkende moderniteit. Het is duidelijk dat Herodotos gelooft dat legenden, orakelspreuken, wonderverhalen en goddelijke interventies een plaats verdienen naast gedocumenteerde feiten.”

Irene Vallejo

“Herodotus schildert de Grieken af als een trots en vrijheidslievend volk. Dat wil niet zeggen dat hij hen altijd in een positief daglicht plaatst; hij was beslist niet een propagandist voor de Griekse zaak. Hij maakt duidelijk dat de betrokkenheid van de Atheners in de eerste fase meet van de oorlog meer gemotiveerd was door winstbejag dan door het verlangen hun Ionische neven van het Perzische juk te bevrijden. Maar wat hun andere ideeën (of het gebrek daaraan) ook waren, de Grieken van Herodotus  waren oprecht de vrijheid aangedaan, en dit stond in scherp contrast met de Perzen.”

Annelien de Dijn

Weer eens zo’n krachtig stereotiep. Als ik een interview zie met Wiebe Draijer, bestuursvoorzitter van de Rabobank, ben ik geneigd naar een volgend artikel te gaan. M’n oog valt nog net op het woord ‘synchroniciteit’ en verbaasd vraag ik me af wat hij daarover te zeggen heeft. Wat blijkt: een ronduit esoterisch betoog. Ik had een RABO ceo vooroordelend in een heel ander vak gestopt.
Draijer heeft heldere maatschappijkritiek. Richtingloosheid, gebrek aan moreel leiderschap, de grotere afstand tussen arm en rijk zijn voorbeelden ervan. Kritiek op zijn bank is hem niet onbekend, zeker toen de bank naar buiten kwam met de missie: ‘Growing a better world together’. Dat konden ze nooit waarmaken, was de reactie. Ze zijn echter op de goede weg, vindt hij, bijvoorbeeld met de bijdrage aan een nieuw systeem van duurzame landbouw. Zijn credo is: dicht bij jezelf blijven, echt tot je recht komen, ook als je aan de schandpaal wordt genageld. Blijf je eigen diepere motivatie onderzoeken. Hij hoopt dat er een leiderschapstransitie gaande is waarbij de persoonlijke motivatie een eerlijke plek krijgt.
Draijer gelooft stellig dat synchroniciteit de basis vormt voor zijn leiderschap. Toeval bestaat niet. Als je vanuit die diepe motivatie werkt zijn ontmoetingen en gebeurtenissen niet toevallig, er is sprake van coherentie. Zijn overstap van de SER naar de bank beschouwt hij ook in dit licht. (SER leden zitten in mijn vooroordelend ‘vermogen’ trouwens in een ander vak.) Het was voor hem niet logisch om naar een bank te gaan, maar het klopt nu wel heel  goed met de maatschappelijke veranderingen waar de bank op moet inspelen.
Ook authenticiteit heeft zijn volle aandacht. In de nieuwe visie op autoriteit is het belangrijker dan rang, hiërarchie en opleiding. Kortom een verademing dit interview van Roek Lips met Wiebe Draijer.

Alledaagse Wijsheden

“Er zijn systeemveranderingen nodig om het tij te keren gericht op brede welvaart in plaats van het eendimensionale winst/verlies.” 

“Echt leiderschap is voor mij totale integriteit, transparantie en ook vastberadenheid. Je wordt niet alleen gevraagd om een bepaalde rol te vervullen, maar ook om door te gaan als er veel weerstand is. Visie is belangrijk aan de ene kant, maar ook de bereidheid om je nek uit te steken en te gaan staan voor iets wat op lange termijn een grote bijdrage kan leveren. Dat resultaat is vaak niet zichtbaar op het moment dat je begint. Dan komt het aan op de puurheid van je motivatie, je overtuigdheid en de transparantie in de communicatie. Daar mag geen laagje schone schijn overheen zitten. Leiderschap is geen heldenverhaal, maar een worsteling.”

“Vertrouwen moet je verdienen en moet je ook gegund worden. Nederland is hier een bijzonder land in. De reputatie van onze bank is hier aanmerkelijk minder dan in andere landen. Maar dat ge-jen heeft eigenlijk ook een positieve kant. Ik heb geleerd om het te gebruiken als een motivator om het goed of nog beter te doen, in plaats van dat het iets is waar ik me zorgen over maak.”

Wiebe Draijer

Barbara Oomen, hoogleraar mensenrechten, acht het belangrijk om staatsrechtelijk stil te staan de coronacrisis die ‘een al langer rottend proces’ heeft blootgelegd. Met Margreet Fogteloo praat ze over
de theorie en de praktijk van de democratische rechtsstaat. Het heeft haar behoorlijk verbaasd hoe het kabinet in de bestrijding van de epidemie is omgesprongen met de grondrechten. De overheid eigende zich enorme bevoegdheden toe, zonder het parlement erbij te betrekken. Ze maakt zich al langer zorgen over het uithollen van de rechtsstaat (citaat hieronder). Maar door coronacrisis is Nederland rechtsstatelijk door het ijs gezakt.
Misschien kunnen we het Chileense experiment ook eens uitproberen. Wijzigingen van de grondwet komen daar meestal niet ten goede aan de democratie. Vooral jongeren gingen daar massaal de straat op om een nieuw Chili te eisen, meldt Joost de Vries. Het land van hun ouders moest finaal veranderen, de vrijenmarkteconomie had geleid tot doorgeslagen privatisering tot het water aan toe. Chili was ontwaakt, het moest zichzelf opnieuw uitvinden.
Er kwam een referendum wat leidde tot een nieuwe grondwetswijziging. Dit is wereldwijd uniek,
omdat iedereen zich kandidaat kon stellen voor een zetel erin. Gevolg was een grote diversiteit,
de helft vrouwen en ook zeventien inheemse leden. Daarmee is deze commissie een betere afspiegeling  van Chili dan het parlement. “Voor het eerst debatteert Chili over zijn grondwet in een werkelijk democratische context”, aldus politicoloog Pamela Figueroa. Een grondwet zou moeten voorschrijven dat de staat sociale rechten garandeert. Ook milieu, onderwijs, zorg, werk, minderheden dienen een plaats te krijgen.
Toegegeven, het experiment is net begonnen, succes in niet verzekerd. Maar ook Nederland kan er beslist baat bij hebben een brede volksvertegenwoordiging, los van politieke partijen, eens grondig, en zeker niet vrij blijvend, aan het woord te laten. Betrokken burgers die gezamenlijk met een plan komen.

Alledaagse Wijsheden

“Het gaat om voorbeelden die op alle fronten een symptoom zijn van een patroon. De toeslagenaffaire, forse bezuinigingen op de rechterlijke macht en de sociale advocatuur, waardoor de toegang tot het recht is uitgekleed. Of allerlei akkoorden, zoals het klimaatakkoord, het energie-akkoord, het preventieakkoord, waar het parlement alleen kon tekenen ‘bij het kruisje’ en er nauwelijks kritische controle meer mogelijk was. Macht met te weinig tegenmacht, niet goed functionerend dualisme, dat moet worden hersteld.”

Barbara Oomen

”Sommige fracties willen zo snel mogelijk de tekst politiek inkleuren, maar het moet een gedeelde basis worden die vijftig jaar meekan. Enkele vooraf vastgelegdeprincipes moeten daarbij helpen. Zo mag de nieuwe grondwet niet in strijd zijn met de vrijheid van meningsuiting, kan bestaande jurisprudentie niet worden doorkruist en moeten internationale verdragen worden gerespecteerd.”

Patricio Silva (Chileens-Nederlandse politicoloog over het experiment in Chili)

(vervolg)

Ziektepreventie zou zich derhalve ook veel meer op de geest moeten richten. Nu zijn de adviezen doorgaans plat stoffelijk. Zo viel onlangs weer te lezen dat de Grote Drie om zo lang mogelijk gezond te leven gezonde voeding, voldoende bewegen en genoeg slaap zijn. Zeer voorspelbaar en zo krijg je ook heel wat mensen die deze adviezen trouw hebben opgevolgd toch ziek worden. Hoe kan dat nu?, vragen ze min of meer verbolgen aan de dokter. Hij of zij zal niet gauw vertellen dat de geest een kracht van betekenis is.
De Einstein-theorie kan ook een betekenis hebben voor het onderwijs. Met cijfers, data en feitelijkheden is het onderwijs doortrokken van een instrumentele werkwijze met meetlatten. De geest mag meer aandacht krijgen. Een van de grootste Nederlandse filosofen van de vorige eeuw (of dé grootste) is Cornelis Verhoeven (1928-2001) volgens Joop Berding en Hester IJsseling die zijn werk behandelden.
In Verhoeven's ogen vermorzelt het instrumentele denken dat het onderwijs domineert kinderen en leraren. Systemen en structuren verstikken alles wat wezenlijk is.
De vormingskwestie, datgene wat er met iemand gebeurt, houdt hem bezig. Wie zich laat onderbreken door wat hem raakt en verwondering toelaat, de geestelijke component, vertraagt zijn pas. Dan is er ruimte voor vorming. Maar de jachtigheid die leraren gevangen houdt, verhindert dat de dingen rijpen tot de volheid van hun betekenis, wat de vorming van jonge mensen belemmert. Verwondering vraagt tijd.
Wat uniek is kun je niet verklaren, aldus Verhoeven, want een causale verklaring herleidt een gebeurtenis tot een mogelijkheid, voortkomend uit voorafgaande oorzaken. Die verwondering, het wonder van de werkelijkheid zien, was ook voor Einstein een belangrijk principe. De geest zijn werk laten doen, want uiteindelijk zal het denken de werkelijkheid nooit kunnen overmeesteren.

Alledaagse Wijsheden

“Filosofie is de kunst het zekere weten te voorkomen. (...) Filosofie leert je de dingen anders te zien. (...) Denken is de rationele hartstocht die het wonder wil doordenken.”

“Beschouwelijkheid is ‘niet een opstijging ten hemel, maar een terugkeer naar de aarde’. Het streven alleen naar beheersing en verandering is onvoldoende. Nodig is ook liefde voor de werkelijkheid waarvan wij deel uitmaken. Evenals het besef dat die werkelijkheid ons altijd weer versteld kan doen staan. Uiteindelijk zullen haar nooit dwingend onze wil kunnen opleggen. We zullen haar moeten vieren als een geschenk.”

Cornelis Verhoeven

Bij de start van de eerste lockdown werd er massaal gehamsterd, etenswaar, wc-papier, etc. Schande werd erover gesproken in de media. Het was walgelijk, egoïstisch. Maar mensen deden het toch ook voor hun eigen gelieven, dierbaren... Het mocht niet baten, vreselijk unfair tegenover anderen. Nu we nationaal massaal aan het hamsteren zijn geslagen, zijn de geluiden veel milder. Het wordt af en toe wel gesignaleerd, achterblijvende ontwikkelingslanden wat betreft de vaccinvoorraad, maar er valt weinig diepe verontwaardiging te horen. We doen het toch voor onze eigen mensen. Mondiale gemeenschapszin is nog ver te zoeken.
Albert Einstein heeft trouwens een belangrijke weg gewezen naar onstoffelijke therapie en medicijnen. In de vorige eeuw gingen zijn ideeën dus in tegen het stoffelijke mens- en wereldbeeld van reguliere medische deskundigen, zoals ook nu het vaccin heilig is verklaard. Zijn uitspraak is veelbetekenend: “Future medicine will be the medicine of frequencies.” Schrijver en politicoloog Hans Siepel legt uitvoerig uit wat Einstein hiermee bedoelde.
Als je de reguliere wetenschapbeoefening volgt, lijkt wel of alles stoffelijk is. Maar alles is energie, waaruit het stoffelijke voortkomt. Alles is trilling en elke ‘vaste’ vorm heeft een trillingsgetal of frequen- tie, uitgedrukt in Hz (hertz). Hogere geestes-energetische frequenties kunnen lagere frequenties, die de bron van ziektes zijn, transformeren, aldus Siepel. Ook het virus heeft een frequentie, evenals liefde, compassie dankbaarheid (trillen op hoog niveau), en woede, angst, wanhoop (trillen op veel lager niveau). Taal en woorden zijn eveneens energiedragers.
Hogere geestes-energetische frequenties kunnen dus de energie van lagere frequenties verhogen waardoor ziektekiemen verdwijnen. Siepel beschouwt dit ook als de oplossing van het placebo-mysterie (zijn boek: Het Einstein-placebo-mysterie als coronamedicijn). Kortom: de geest geneest! 
                                                                                                           Wordt vervolgd

Alledaagse Wijsheden

“Zo gaat de coronastrijd over veel meer dan gezondheid. De inzet is veel hoger en voor medische wetenschappers zeer bedreigend. Het is een epische strijd over het mensbeeld. (...) Het is de strijd tussen medisch-wetenschaps(brein)kinderen van de stof, die slechts de vrijheid via het verdienmodel van het vaccin voor ogen hebben, en de bezielde (geest)kinderen die de vrijheid langs kosteloze, geestelijke weg bewandelen.”

Hans Siepel

“De wetenschap is een prachtig iets zolang je er je brood niet mee hoeft te verdienen.”

“Een mens maakt deel uit van het geheel, dat door ons ‘het universum’ genoemd wordt. [...] Onze taak moet zijn dat we onze cirkel van compassie vergroten, zodat alle levende wezens en de gehele natuur in al haar schoonheid erdoor omvat worden.”

Albert Einstein

Hoera, de economie groeit als een tierelier. Enthousiasme alom, wat een opluchting. En alle mooie theorieën, hoopvolle ideeën voor verandering hebben het nakijken. Vooruitgang wordt weer gelijk gesteld aan economische groei. De reisbranche kan haar geluk niet op, want we hebben die vacantie zó nodig. Econoom Koen Haegens signaleert dat het k-woord (economische Krimp) bij een crisis situatie steeds even de kans krijgt om serieus genomen te worden, zoals bijvoorbeeld in 2008, om dan in ‘betere’ tijden weer in het graf te belanden (citaat hieronder).
Er zijn ook ontwikkelingen die de milieubewuste en gelijkheidlievende burger moed geven. Zo werkt de Deens-Iraanse zakenman Djaffar Shalchi, die voldoet aan het plaatje ‘van krantenjongen tot miljonair’, met andere rijken aan het plan ‘Millionaires for Humanity. Hij is zich om te beginnen zeer bewust van het feit dat hij alleen maar zo succesvol kon worden dankzij de mogelijkheden in de maatschappij. Je ben moreel verplicht iets terug te geven, door goed te doen.
In Shalchi’s ogen is het onverantwoord dat de belastingen voor de rijken de laatste halve eeuw alleen maar teruggelopen zijn. Zijn groep pleit voor vermogensbelasting van tenminste één procent. Er zijn al landen die eraan werken, zoals Colombia, Noorwegen, Zweden. De opbrengst wordt ook gebruikt om de zeventien ontwikkelingsdoelen, die Europese landen hebben ondertekend zonder financieringsafspraken, alsnog financieel te regelen. Moedige landen worden gezocht om die vermogensbelasting via de Verenigde Naties in te voeren.
Ik hoop van harte dat Nederland deze moed tentoon zal spreiden. Mark Rutte en zijn vvd achterban kennende zal dat niet zomaar lukken, maar de invloed van Sigrid Kaag zou wel eens een stoot in de goede richting kunnen geven. Nu ze toch samen aan het schrijven zijn voor een regeerakkoord, kunnen ze dit plan mooi meenemen.

Alledaagse Wijsheden

“Op het kerkhof van jong gesneuvelde corona-ideeën, ergens tussen 'minder vliegen' en 'het einde van het kantoor' in, ligt een sober ogend massagraf. De bewoners richten zich elke crisis op, om korte tijd later alweer te worden afgeserveerd. Ik heb het over wat de milieubeweging meestal met de Engelse naam 'degrowth' samenvat. Ook wel bekend als krimp.”

Koen Haegens

“Om eerlijk te zijn, mijn rijkdom voelt inderdaad ongemakkelijk. De wereld is meer dan alleen een nummer op je bankrekening. Een nummer dat op een bepaald moment niet zoveel meer betekent. Mijn rijkdom heeft me doen beseffen dat we leven in een systeem dat tot doel heeft om de welvaart van the happy few te bespoedigen. (...) Er zijn steeds meer rijken die vinden dat ze te weinig belasting betalen en er is een grote lobby gaande om daar verandering in te brengen.”

Brian Boland (elf jaar een topfunctie gehad bij Facebook)

Zo’n opmerkelijke tegenstelling in lichaamstaal zie je weinig. Donald Trump die pontificaal mensen wegdrukt, in vol ornaat met mondhoeken naar beneden op de beste plek gaat staan. Joe Biden die vriendelijk lachend aan komt lopen, en passant bekenden groet en rustig zijn plek afwacht. Zat Trump met benen wijd  en op de stoelleuning gebalde vuisten voor een statiefoto met Vladimir Poetin. Nu zie je Biden in androgyne houding met de benen over elkaar, gevouwde handen en vriendelijk lachend. Wat een contrast, het blijft een land van uitersten, de VS.
Poetin noemde  de ontmoeting met Biden in Genève constructief. De toon was positief, aldus Biden, het laatste wat Poetin wil, is een koude oorlog. Zo zie je maar wat vervrouwelijking van de macht vermag. Menigeen is nog niet overtuigd van de goede bedoelingen van Poetin, maar Bidens pogingen om de Amerikaanse relatie met Rusland te stabiliseren zijn niet onopgemerkt gebleven. Beide landen sturen hun ambassadeurs terug naar elkaars hoofdsteden en hervatten de besprekingen over de wapenwed- loop. Veel argwaan vanuit Republikeinse hoek, maar geef Biden maar een kans, ik vertrouw die man wel met Poetin in zijn kielzog.
Terug naar Nederland. Volkskrant stercolumnist Sheila Sitalsing meldt dat Wobke Hoekstra heeft laten weten dat hij samenwerken met GL en PvdA net zo erg vindt als samenwerken met PVV en FvD. Begrijpelijk vindt Sheila. Want ‘migranten uit islamitische landen komen er niet meer in’ (PVV) en ‘intelligente terugtreding uit de EU’ (FvD) zijn even walgelijk als ‘bestaanszekerheid voor iedereen’ (PvdA) en ‘de klimaatcrisis aanpakken door groen te investeren en de grootste vervuilers te laten betalen’ (GL). Volkomen begrijpelijk dat Hoekstra niet kan kiezen tussen deze twee kwaden. Ook volkomen begrijpelijk, aldus Sheila, dat ze bij het CDA niet meer naar de peilingen durven kijken. Heerlijk, zulke verhelderende humor.

Alledaagse Wijsheden

”Het scheelt een stuk dat Europa in het Witte Huis niet meer als een bedreiging wordt gezien en dat Poetin met Biden een realpolitiker tegenover zich weet. Biden vertegenwoordigde in Genève immers ook Europese belangen.”

Michel Kerres 

“Biden brengt zelfrespect terug in de westerse relatie met Poetin. Het duurt soms vijf presidenten, maar na Clinton, Bush jr., Obama en Trump lijkt het Joe Biden gelukt om een ontmoeting met zijn Russische collega Poetin te hebben die niet gestoeld was op misplaatste hoop of emoties, maar op berekening en realiteitszin. Dat is al een hele prestatie: geen 'elkaar diep in de ogen kijken' als Bush jr., geen non-starter als Obama's 'herstart', geen idiotie en nat. zelfverloochening als bij Trump.”

“Geen wonder dat critici de top vooraf als een knieval voor Poetin beschouwden. Maar die verwachting is niet uitgekomen, kan geconcludeerd worden na het gesprek tussen de twee heren die samen circa 90% van de kernwapens in de wereld onder hun beheer hebben. 'Dit gaat niet over vertrouwen, maar over eigenbelang en de verificatie van eigenbelang', zei Biden naderhand.”

 Arnout Brouwers

De diep van binnen gevoelde verbondenheid met bomen mag dan matig zijn (vorig blog), een dergelijke verbondenheid met medemensen laat ook nog veel te wensen over. Het is Wereldvluchtelingendag. Het middagnieuws meldt in keurige bewoordingen dat de afgelopen drie jaar zeker 440 kinderen zijn omgekomen tijdens pogingen om Europa te bereiken. Op het strand van Scheveningen zijn vandaag 7000 gedenktekens geplaatst met op elke plank naam of plaats van de omgekomen vluchteling. Door heel Europa gaat het om 44.000 gedenktekens, het aantal vluchtelingen dat volgens de organisatie United sinds 1993 is omgekomen.
Dat is ernstig, maar de cijfers glijden weg. Veel minder aandacht is er voor de mensonterende praktijken die zich in de grensgebieden afspelen. Volgens PvdA politicus Wout Schotsman strijdt de Nederlandse regering al jaren voor een harder, afschrikwekkender en dodelijker migratiebeleid. Wat horen we daar precies over? Griekenland correspondent Ingeborg Beugel (citaten hieronder) vindt dat de late night kakelshows er iedere dag aandacht aan zouden moeten besteden en de kranten er vol van moeten staan. Niets van dat al. We hebben een jaar achter de rug van dagelijkse corona updates, en maar weinig over onze medeplichtigheid aan deze moorden en folteringen. We horen dat elke corona- dode er een te veel is. Kan het schrijnender? Bij corona gaat het vooral om ouderen, bij  vluchtelingen om veelal jonge mensen in de kracht van hun leven.
Wat gebeurt er wel? De stichting MiGreat (www.migreat.org) werkt aan de noodzakelijke hulpverlening aan migranten, aan het beëindigen van de ‘War on Migration’ en legalisering van migratie. Het internationale journalistencollectief ‘Lost in Europe’ gaat op zoek naar de duizenden vermiste kinderen in Europa, een aantal dat nog steeds stijgt. Dit soort acties zijn het volgen en steunen meer dan waard.

Alledaagse Ervaringen

“Hier, aan de Griekse rafels van ons stervende Europa, vergeet ik hoe ‘normaal’ verlammende wanhoop, uitzichtloos leed en geïnstitutionaliseerde  wreedheid zijn geworden.”

“Internationale media publiceren al sinds juni uitgebreid over de ervaringen van migranten die tegen alle internationale regels in, worden verjaagd aan de buitengrens van de Europese Unie, de pushbacks. Vanuit Griekenland kijk ik naar de rest van de EU, en naar Nederland. En ik schaam mij. Brussel, Den Haag en het overgrote deel van de Nederlandse media kijken weg. (...) Het is onbegrijpelijk dat de meeste Nederlanders geen flauw idee hebben van wat hier afspeelt, van de wrede, gewelddadige pushbacks.”

Ingeborg Beugel

AU!! Dat komt hard aan. Een plaatje van een paar prachtige bomen, even van genieten en dan lees ik: het hakmes gaat er door als de Kamer aan het einde van het debat de foute beslissing neemt over het beboste landgoed Amelisweerd, ten oosten van Utrecht. En waarvoor? Natuurlijk, autoweg verbreden, alsof we milieutechnisch zo dol zijn op al die auto’s. Dat mijn spontane AU!!-ervaring indruk op mij maakte, is omdat ik besefte hoezeer ik veranderd ben in de laatste vier decennia. Begin jaren tachtig stond vanwege plannen met de autoweg Amelisweerd ook in het centrum van de aandacht van milieu- activisten. Ze verloren de strijd. Het was voor mij als jonge, werkende moeder min of meer een ver van mijn bed show.
“Op de rand van het landgoed botsen de stadse elementen abrupt op een eeuwenoud en natuurlijk bos, dat bulkt van de biodiversiteit.”, schrijft Naïm Derbali. Jos Kloppenburg, voorzitter van het Milieu- centrum Utrecht, kan zich haast geen sterker contrast indenken: een weelderig bos tegenover een banaal stuk weg. Dan lees ik dat demissionair minister Cora van Nieuwenhuis (vvd) zichtbaar vergenoegd voor de uitbreiding van de A27 tekende, voor het neerhalen van honderden bomen. Zo iemand gun ik eveneens een omslag in haar band met de natuur. Er is trouwens nog hoop, het activisme en de actiebereidheid zijn toegenomen.
Lang is er lacherig over bomenfluisteraars gedaan, mensen die met bomen praten via energie. Prinses Irene moest het bijvoorbeeld ontgelden. Het zal nog wel de nodige spot oproepen, alhoewel ik er minder over lees dan vroeger. Wat zou het een zegen zijn als wij allen begiftigd waren met die capaciteit en als we de verbondenheid met de natuur ook diep van binnen zouden kunnen voelen.

Alledaagse Wijsheden

“Zodra ze straks toch gaan kappen, wil ik in die boom hangen. Ik ben gewoon ontzettend kwaad.
Er is al zo weinig natuur in Utrecht.”

Mark Molenaar 

“Dikke letters op een wit spandoek vertellen: ‘Up with trees, down with capitalism’. Wat alle deelnemers vandaag bindt is de bezorgdheid dat milieubelangen het systematisch moeten afleggen tegen economische belangen, en de vurige hoop dat die cirkel ooit doorbroken wordt. (...) Het is een diepgeworteld geloof: als het verkeer doorstroomt, draait de economie beter. Maar mooie natuur heeft geen prijs. Stilte heeft geen prijs. Schone lucht heeft geen prijs.”

Naïm Derbali / Jos Kloppenburg

Als je af en toe een filosofisch stuk leest, stuit je veelal op dezelfde namen van inmiddels dode mannen en een enkele vrouw. Aristoteles, Nietzsche, Schopenhauer, Kant, Heidegger en Hannah Arendt zijn enkele voorbeelden ervan. Maar de kroon wordt in positieve zin wel gespannen door de Griekse filosoof Plato. Er zullen weinig hedendaagse filosofen zijn die over 25 eeuwen nog zo in de filosofische belang- stelling staan. Als Rutger Vahl en MatthewPye dan melden dat de filosofie van Plato een oplossing biedt voor de klimaatcrisis, dan spits ik mijn oren wel.
Wat wil het geval zijn. De basis van Plato’s filosofie is dat het land geregeerd moet worden door het verstand en niet door de begeerte. (Ik wil dan wel direct het gevoel erbij halen, want mensen kunnen al denkend knap rationaliseren.) De strijd tussen rede en begeerte is van alle tijden en door veel filosofen verder uitgewerkt. Het is duidelijk dat bij de klimaat problemen de begeerte vaak wint, ook de begeerte naar status en macht.
De oplossing die Plato biedt is een derde speler te betrekken bij de veldslag tussen rede en begeerte. Dat is onze thumos. Het gaat daarbij om de passie die in ons zetelt, het enthousiasme voor de goede zaak, het doorzettingsvermogen om te zoeken naar oplossingen voor ogenschijnlijk onoplosbare problemen. (Ziehier zo’n mogelijke rationalisatie door te vertrouwen op technieken die nog uitgevonden moeten worden.) Thumos is de bezieling en een probleem in deze tijden is wel dat we de ziel in de ban hebben gedaan.
De conclusie van de auteurs is fraai (citaat hieronder), maar ik had van Plato wel eens willen horen hoe we in deze geseculariseerde wereld massaal bij die bezieling komen. Misschien het Christelijke geloof in zijn pure vorm nieuw leven inblazen?

Alledaagse Wijsheden

“Om fake nieuws, weifelachtige bestuurders en klimaatsceptici buitenspel te zetten zijn hoofd en hart niet voldoende, zou Plato ons hebben ingeprent. We moeten onze thumos aanspreken en vertrouwen op de moed, bezieling en passie van jongeren, ouders en grootouders die de politiek dwingen deze prachtige wereld met zijn biodiversiteit te redden en onze ongebreidelde consumentisme te vervangen door een cultuur waarin meer duurzame waarden, gemeenschap en natuur centraal staan.”

Rutger Vahl / Matthew Pye 

“De grootste oorlog in het leven binnen elk individu is tussen het intellect en het hart, wanneer het hart zegt: ‘Dit is zo’ en het intellect zegt: ‘Ik begrijp het niet, dus geloof ik het niet’.”

Pas Rodegast / Judith Stanton

Vraag aan Albert Einstein: “Gelooft u in God?”
Antwoord: “Vertelt u me eerst eens wat u onder God verstaat, en dan zal ik zeggen of ik erin geloof.”

“Omdat mensen onwetend zijn, begrijpen ze me niet. Slechts weinig mensen begrijpen me. Ik vind dat een compliment.” Zo’n achtduizend jaar geleden was dat de innerlijk rustgevende visie van de Chinese filosoof Lao Tse. Zo universeel relaxed als hij er tegenaan kijkt, zo plaatselijk beperkt is de zienswijze van onze eigentijdse dichter Remco Campert: “In Nederland vormt een compliment vaak de verpakking van een belediging.” Ligt de waarheid in het midden? Nee, op dit vlak is er geen sprake van waarheid, maar van persoonlijke beleving.
Als het aan het NLP (Neuro Linguistisch Programmeren) ligt is de basisregel voor complimenten geven dat het ten volle gemeend is. Dat is echter niet zo vanzelfsprekend. Een compliment is voor een ander bedoeld, dus je houdt rekening met diens persoonlijkheid. Een puur vanuit jezelf gemeend compliment kan getuigen van weinig empathie. Interessant is wel de visie dat als je meer complimenten gaat geven, je ook positiever naar die ander gaat kijken.
Te ver gaat voor mij de uitspraak dat gemeende, kleine complimenten door werkelijk iedereen op prijs worden gesteld. “Een mens kan er geen genoeg van krijgen.” Ik word al moe bij de gedachte en ben het eerder eens met de Canadese scheikundige Orlando Battista: “Mensen die van complimenten leven, moeten dringend op dieet.” Want je moet er vooral niet afhankelijk van worden, je eigen hart blijft de beste graadmeter.
De NLP blog eindigt met een compliment aan de lezer dat hij/zij het stuk gelezen heeft. Aangevuld met: klik hier als je via het NLP meer uit communicatie wilt halen. Een glimlach verschijnt op mijn gezicht, wat een fraai voorbeeld van een compliment met dubbele agenda. Hoe dan ook, een effectieve manier om zelfkennis te verwerven is om je innerlijke observator te laten onderzoeken hoe je omgaat met complimenten geven en krijgen.

Alledaagse Waarheden

“Er zijn verwijten die lof en complimenten die blaam inhouden.”

Francois de la Rochefoucauld

“Evenals complimenten zelden geheel zonder leugens zijn, zo zijn grofheden ook zelden geheel zonder waarheid.”

Gotthold Ephraim Lessing 

“Het is een groter compliment vertrouwd te worden dan bemind te worden.”

George MacDonald

Wekelijks publiceert de NRC een Twistgesprek en worden twee Nederlanders met een tegengestelde mening aan het woord gelaten. Een postzegelfoto van beiden laat zien wie de betrokkenen zijn. Ik geef die fotootjes een snelle blik en bepaal direct met wie ik het waarschijnlijk eens zal zijn. En ja, verreweg de meeste keren heb ik het goed. Is dit stereotypering, stigmatisering, bevooroordeeld zijn? Misschien, deels, maar duidelijk is, dat ik de energie die op me afkomt ‘lees’. Past die energie bij mij of niet, het is een soort informatieve intuïtie.
Ook in één oogopslag en niet intuïtief is afgaan op namen. Dat is zeker discriminatie. Daarbij moet ik denken aan het verhaal van Sigrid Kaag. Ze vertelt dat haar zoon voor een bijbaan nog niet eens als bordenwasser werd aangenomen. Door ervaring wijs geworden hebben haar kinderen in Nederland maar de achternaam van hun moeder aangenomen in plaats van die van hun Palestijnse vader. Daardoor liepen de contacten veel minder stroef.
In het genoemde Twistgesprek namen twee nieuwe Tweede Kamerleden het tegen elkaar op: Gert Jan Eppink (JA21) en Nilüfer Gündogan (Volt). Ik had voor het fotootje van de laatste gekozen. Nee, hun politieke partijen had ik nog niet gelezen, anders was dat in één oogopslag ook voldoende geweest om voor haar te kiezen. Zeker als je weet dat de betwiste stelling als volgt luidde: ‘Het is noodzakelijk om zo snel mogelijk een Europese belasting in te voeren.’
Eppink vindt het onzin, Gündogan is het ermee eens. Helder, alles pleit voor zo’n belasting; klimaat- verandering, milieu, zorg, sociale ongelijkheid houden zich niet aan grenzen. President Biden is al een stap verder, hij pleit voor een wereldwijd belastingtarief. Ja, daarmee gaan we echt de goede kant op, laten we vast oefenen in Europa.

Alledaagse Wijsheden

“Intuïtie is een vorm van onbewuste intelligentie waarop we evenzeer bouwen als op bewuste intelligentie.”

Gerd Gigerenzer

“Het is onzin zegt het verstand. Het is belachelijk, zegt de trots. Het is onmogelijk zegt de ervaring. Het is wat het is, zegt de liefde.”

Erich Fried 

“Visie zonder actie is een dagdroom.  Actie zonder visie is een nachtmerrie.”

Inspire.nl

Trots, een apart begrip. Bij trots op een ander suggereer je dat je een aandeel hebt in wat die ander heeft bereikt. Complimenten uitdelen is iets heel anders, de prestatie blijft nadrukkelijk bij die ander liggen. Trots heeft trouwens een meer mannelijke dan vrouwelijke connotatie. Het is niet toevallig dat in rouwadvertenties van mannen vaak staat: trotse opa van Pietje, Marietje. Oma’s worden bij hun dood eerder lief gevonden.
Een doorwrocht artikel over ‘Het ongemak dat trots heet’ schreef journalist Jacqueline Kuijpers. ‘Durf trots te zijn op je eigen prestaties’ is in de literatuur een vorm van ‘authentieke trots’. Maar ook weer niet te veel, anders wordt het opscheppen. Ook op kinderen, familie, vrienden kun je authentiek trots zijn. Bij mij gaat dan weer een belletje rinkelen. Waarom zeg je niet gewoon dat iemand goed bezig is, zonder het bezitterige woord ‘mijn’ te gebruiken.
Overigens schijnt in de sociale media driftig ‘trots-op-jou’-tjes te worden uitgedeeld. Dat stelt dus weinig voor, het betekent gewoon: ‘goed gedaan jochie, meissie’. Hoogleraar ‘emoties en affectieve processen’ Agneta Fischer beschouwt trots als een complexe emotie, omdat sociale vergelijking er altijd een rol bij speelt, wat bijvoorbeeld niet het geval is bij blijheid. Klopt en het is een van de redenen waarom mannen het in het algemeen verder brengen in sollicitaties dan vrouwen, ze proberen niet empathisch bescheiden te zijn.
Bij religieuze en spirituele visies komt de trots er doorgaans niet goed vanaf. Lao-Tse stelde dat de wijze zijn werk voltooid, maar geen trots heeft, hij verlangt niet naar eer en roem. Boeiend is de redenatie van Wilhelm Schmidt betreffende de seculiere visie (citaat hieronder). Amerikanen zijn goed in trots, leiders stralen dat uit. John Kennedy wist het te verbinden aan gehard zijn door oorlog en getuchtigd door bittere vrede: “trots op onze geschiedenis”.

Alledaagse Wijsheden 

“Kennis is trots dat zij ze veel heeft geleerd; wijsheid is bescheiden dat zij zo weinig weet.”

William Cowper 

“Als er hierna niets meer is, kan dat mensen zeer in vertwijfeling brengen. Bovendien moet dan ook alles in dit ene leven gebeuren. Dat brengt een hoop stress met zich mee. Ik ben erg verwonderd over de stelligheid waarmee mensen zeggen dat met de dood het leven ophoudt. De moderne mens is trots op het feit dat hij niets gelooft, maar hier gelooft hij absoluut in. Dat vind ik vreemd.”

Wilhelm Schmid 

“Hij die trots is eet zichzelf op: trots is zijn eigen spiegel, zijn eigen trompet, zijn eigen kroniek;
en wat zichzelf slechts in de daad prijst, verslindt zichzelf in de lof.”

William Shakespeare

Inflatie, doodeng. Wat blijkt, niet de inflatie is angstaanjagend, maar de verhalen er omheen. Retoriek en emoties krijgen de overhand boven de rede. De verhalen suggereren dat we inflatie ten alle tijden moeten voorkomen. Terwijl inflatie, minder kunnen kopen voor een euro, voorlopig eerder een oplossing dan een probleem is volgens econoom Dirk Bezemer. Hij kopt dan ook met ‘Lof der inflatie’. De prijzen van dagelijkse boodschappen zijn veel te lang stabiel gebleven, waardoor de beloning van arbeid uitgehold wordt. Stijgende inflatie is wel probleem nummer één voor de rijken die van hun bezit leven, aldus Bezemer.
Vraag me er het fijne niet van, ik ben niet echt thuis in het economische Latijn. Maar door enkele artikelen erover te lezen, ben ik wel voor een mate van inflatie. Het verbetert ook de arbeidspositie van mensen in lage lonen landen. Het milieu zal er ook baat bij hebben. In de ogen van Thomas Berry, een van de grondleggers van de ‘diepe ecologie’, zouden we trouwens onze hele relatie met de natuurlijke wereld moeten veranderen. We beschouwen haar eerder als een ‘het’ dan een ‘jij’. Het is zaak om de stem van de bomen, rivieren, bergen, zee bewust te horen. Een eerbiedige en respectvolle relatie kan zich dan ontwikkelen.
Ik moet denken aan het verhaal dat Ramsey Nasr vertelt in zijn boek De Fundamenten. Het gaat om het unieke, maar ook berucht geworden project van een kunstenaarsduo, waarbij twee varkens werden grootgebracht in Katendrecht, Rotterdam. Ze kregen namen, Blonde Arie & Slome Japie. Ze werden vertroeteld en kregen voedsel uit de buurt. De sociale contacten tussen buurtbewoners verbeterden enorm. Toen meldde de kunstenaars dat het project afgelopen was en de varkens geslacht zouden worden. Massaal protest, spandoeken ‘Red Arie en Japie’. De varkens waren ‘het’ en zijn ‘jij’ geworden.

Alledaagse Wijsheden

“Geef een dier een naam, verzorg het met liefde en we hebben een geweten. Zet ze massaal bij elkaar in een betonnen stal, onthoud ze van elke vorm van natuurlijk leven: hmm, lekker. (...)
Op eenzelfde manier gaan we om met mensen. Ook hier geldt het principe: massaal-anoniem
blijkt beter te verteren.”

Ramsey Nasr 

“Wandelen brengt harmonie tussen je lichaam, je ziel en de wereld om je heen. (...) De ene voet voor de andere, ritmisch, rustig, genietend. Voel je het ritme?”

Happinez

“Is het: het milieu en onze economie of: ons milieu en de economie?”

Loesje 

Historicus Mirjam Janssen behandelt in haar artikel ‘Paniek om techniek’ het bekende verschijnsel dat nieuwe uitvindingen door de eeuwen heen hevige angsten oproepen. Had menig verlichtingsfilosoof in de 18^e eeuw nog verwacht dat de rede voorop kwam te staan en mensen zouden vertrouwen in vooruitgang door wetenschap en techniek, niets blijkt minder waar. De vrees kan lang aanhouden, maar ebt geleidelijk vaak wel weg.
Dat laatste overkwam de koelkast. Behalve het gevreesde ammoniak, waren mensen ook bang dat er iets mis was met kunstmatige koeling via koelhuizen. Dan de fluoride in het drinkwater om het gebit te beschermen. Ik kan me dat nog goed herinneren, jaren 50 onderzoek in Tiel (met fluoride) en Culemborg (zonder fluoride) dat uitwees dat het werkte. Maar het kwam er niet. Mede hierdoor werd in de grondwet opgenomen dat burgers zelf mogen bepalen wat er met hun lichaam gebeurt. Zeer actueel in coronatijd en de roep om ziektepreventie met kracht ter hand te nemen.
De boekdrukkunst leidde aanvankelijk ook tot verzet omdat mensen in de war konden raken van het grote aantal boeken dat in omloop was. We weten ook dat lezen voor het gewone volk een schande was, een teken van luiheid. Vandaag de dag lees ik “Heel jammer die ontlezing, want boeken kunnen de wereld redden”, kop van Bert Wagendorp's column. Mooi staaltje van innovatieangst.
Gamen, TikTokken, Netflix zijn bekende boosdoeners. Het boek is vooral voor jongeren niet sexy meer, een elite ding. Omdat president Kennedy het boek ‘The Guns of August’ van Barbara Tuchman gelezen had, nam hij tegen alle adviezen in een wijs besluit, waardoor er geen kernoorlog uitbrak. Zo redde leeswerk de wereld. Lekker vergezocht dus. Vandaag zou je dergelijke informatie gemakkelijk van internet kunnen plukken.

Alledaagse Wijsheden

“Hoewel de doemdenkers vaak de overhand hebben, is angst niet de enige topos die voorkomt bij de introductie van een technologische innovatie. Na een aantal jaar buigt de angst om in het verlangen om een medium te zien als een kunstvorm! Zowel bij televisie, als film en games wordt steeds vaker opgeroepen om dit niet slechts te zien als een medium, maar als een kunstzinnige uiting.”

Sandra Bouten / Erkki Huhtamo

“In de coronacrisis is angst gebruikt als gedragsstimulans. Angst zet je niet zomaar uit. De onrust over de al bekende, relatief zeldzame bijwerkingen van vaccins is een voorbeeld van hoe de overheid angst per kerende post retour krijgt.(...) De drang om het leven en de dood te willen beheersen is de ziekte van onze tijd, maar uiteindelijk sterft iedereen aan het leven.”

Jan Bonte 

“Historicus over 5000 jaar: Vroeger bestond de samenleving uit bezorgers en verzamelaars.”

De Speld

Net zoals bij Brexit in Engeland families uit elkaar zijn gerukt en vriendschappen zijn vermorzeld door verhitte discussies, zo gebeurt dat nu menigmaal bij discussies over de coronamaatregelen. Lockdown, avondklok, vaccineren.... ze roepen heftige tegenstellingen op. Ook in de spirituele wereld zijn liefde en verbinding soms ver te zoeken, stellen tantra- en relatietrainers Jan den Boer & Caroline van Wijngaarden. ‘Liefde’ wordt zelfs gebruikt om het eigen gelijk te bevestigen, de polarisatie wordt voelbaar en zichtbaar.
Botsingen ontstaan door rationele argumenten van de één en primaire emoties van de ander. Het tweetal wil de tegenstellingen overbruggen door een beweging van gelijk hebben naar nieuwsgierigheid. Daarvoor dient uitgegaan te worden van een driedeling: denken, voelen en emotie. Door het gevoel erbij te betrekken, gaat het niet meer om de waarheid. Dat strijdmodel kan vervangen worden door een verbindingsmodel. ‘Ontspan en durf te voelen.’
De meeste mensen zoeken ook niet naar gelijk krijgen, maar naar erkenning van wat zij voelen en ervaren. Bedenk wel, begrip is geen goedkeuring, je kunt net zo goed voor een RIVM-deskundige als voor een complotdenker begrip opbrengen. Dan kun je elkaars verschillende overtuigingen respectvol beluisteren, er ontstaat verbinding in plaats van polarisatie.
Ook neurowetenschapper Antonio Damasio laat zien dat zolang we in onze emoties (onderbuik) of rationele argumenten (hoofd) zitten, we opgesloten zijn in onze eigen waarheid. Moraliteit ontstaat vanuit het gevoel (hart). Het heeft een heldere intentie en veel oefenen nodig. Yuval Noah Harari stelt dat meditatie vanuit de intenties liefde, waarachtigheid en altruïsme belangrijk is. Luisteren naar een andere mening is alleen mogelijk als je eerst een vriendelijke en liefdevolle verbinding met de groep hebt gemaakt. 
Als de spirituele wereld dit ter harte neemt, valt er veel te winnen bij een bijdrage vanuit die gelederen.                     

Alledaagse Wijsheden

“Mensen bouwen morele gemeenschappen met gedeelde normen, instellingen en goden, en vechten, doden en sterven om die te verdedigen, zelfs in de 21^e eeuw. (...) Er zijn zes verschillende deugden: zorgzaamheid, eerlijkheid, loyaliteit, vrijheid, autoriteit en heiligheid. Als je in een of twee ervan gelooft, ben je blind voor de andere en zal je ze ook bestrijden. Op zich ben je dan dus deugdzaam, maar je gaat wel het gevecht aan met andersdenkenden.”

Jonathan Haidt

“De eigen emotionele of rationele ‘waarheid’ is eigenlijk altijd een soort egoïstische patstelling. Als de emoties en gedachten in verbinding komen, kom je in contact met een gevoel van waarachtig- heid. En daarin kun je juist samen op onderzoek gaan naar antwoorden op moeilijke vragen.”

Jan den Boer & Caroline van Wijngaarden

“Liefde is eigenlijk vooral een beslissing. Of we nu goede dingen zien of vervelende, we kunnen in beide gevallen beslissen om liefde en compassie te voelen.”

Tulku Lobsang

Zoals zovelen krijg ik weinig vat op de betekenis van Pinksteren. De Heilige Geest wordt uitgestort over Jezus’ volgelingen. Apostel Petrus roept mensen op zich te bekeren en te laten dopen. Degenen die dat doen vormen een gemeenschap. Hoezo, was die Heilige Geest voorheen dan niet als levensvonk in ieder mens aanwezig? Die gemeenschap wordt trouwens gezien als het begin van de kerk, wat dus wat betreft de Heilige Geest het ‘Wij (wel) >< Zij (niet) gevoel’ accentueert.
“De Geest woont en werkt in je. (...) De Geest laat je dingen doen die je niet voor mogelijk had gehouden.”, zegt gereformeerd-vrijgemaakt predikant Almatine Leene. Door de Heilige Geest kun je liefde zien, geduld hebben met mensen, vriendelijk zijn, vrede bewerkstelligen, aldus Leene. Ja, maar die kracht zit toch in ieder mens, dat kun je moeilijk exclusief aan het christelijke geloof koppelen. Het is duidelijk, ik ben geen schriftgeleerde.
Voor hoogleraar theologie Erik Borgman is de Geest de instantie die God tot een levende realiteit maakt, in onze wereld, in ons leven. De Geest als instantie zien helpt me niet veel verder. Remonstrants predikant Claartje Kruijff beschouwt Pinksteren als het feest van de inspiratie, als je jezelf vergeet en geïnspireerd wordt door een ander. Als een fakkel die je aan elkaar doorgeeft. In haar ogen is het ook enthousiasme, van God vervuld zijn, wat ons leven zin en geestkracht geeft.
Kruijffs visie, in mijn eigen woorden vertaald, vind ik een fraaie duiding. Maar nog steeds lijkt me dat geen specifiek christelijke ervaring. Inspiratie en enthousiasme kunnen ook de overtuigde moslim en de overtuigde atheïst een gevoel van innerlijke gloed en zinvolheid geven.

Alledaagse Wijsheden

“Deze hoop zal niet worden beschaamd, omdat Gods liefde in ons hart is uitgegoten door de Heilige Geest, die ons gegeven is.”

www.majestically.nl

“Het is alsof iedereen hier de Geest al had gevonden, terwijl ikzelf nog nauwelijks kon invoelen wat hij nu eigenlijk voorstelde. Zij hadden de wind ­­– een veel gebruikt beeld voor de Heilige Geest ­– al mee.”

Stijn Fens 

“Pinksterverspilling:

De Geest Krijgen En Er Niets Mee Doen.”

Loesje
 

‘Al is de leugen nog zo snel, de waarheid achterhaalt haar wel.’ Oftewel: uiteindelijk komt de waarheid altijd aan het licht. Vanuit een aardse visie is dat natuurlijk onzin. Neem nou de ‘leugen’ die ons land wekenlang bezighield. Mark Rutte zegt geen herinnering te hebben aan het gespreksonderwerp ‘functie Pieter Omtzigt’. Als dat zo is heeft hij gelijk, dat is geen leugen. Maar stel dat hij het zich wel (vaag) herinnerde en hij houdt naar iedereen vol dat het niet zo was, dan zal de waarheid de leugen niet achterhalen.
Vanuit een universele visie klopt het natuurlijk wel, althans, de waarheid hoeft niet achterhaald te worden, die ligt direct al vast. Maar daar is niet iedereen zich van bewust. Overigens is het onderscheid tussen waarheid en leugen niet zo eenduidig: ‘tussen waarheid en leugen ligt een glibberig pad’. Och, iedereen liegt wel eens, volgens onderzoekers gebeurt dat gemiddeld twee keer per dag. Psycholoog Sophie van der Zee vertelt aan Melanie Metz dat we allemaal aardig gevonden willen worden. Om dit te staven wordt de evolutionaire van stal haald. Bij de groep horen was voor jagers-verzamelaars van levensbelang. Het leugentje is dan een sociaal smeermiddel.
Er zal echt wel vaak gelogen wordt om erbij te horen, waardoor extraverte mensen ook meer liegen dan introverte mensen. Maar de aandacht voor het liegen puur opdat de ander zich goed voelt, is gering. Liegen omdat het fijn is die ander gelukkig te zien. Dat neemt natuurlijk niet weg dat je daarmee geen klare spiegel voorhoudt. Het leugentje om bestwil, en dan wel dat van de ánder, is toch niet te versmaden. Hij of zij heeft een opkikker nodig om in balans te komen. Ook bij liegen is de intentie essentieel, empathisch liegen is een kunst apart. Blijft dat die spiegel achterwege blijft. 

Alledaagse Wijsheden

“De een vindt het prima om een leugen te vertellen, terwijl de ander het heel erg vindt. Ook mensen die het heel belangrijk vinden hoe ze overkomen, liegen vaker om hun imago hoog te houden.”

Rianne Kok

“Hij die niet kan liegen, weet niet wat de waarheid is.”

Friedrich Nietzsche

“Het woord is een spiegel van de ziel die nooit liegt.”

Erasmus

Negen dagen geleden schreef ik over de liefdesrelatie die gekenmerkt wordt door gehechtheid. Ik zie dat als een voorportaal naar ware liefde, een oefening in het klein. Een krachtige omschrijving van ware liefde geeft de Amerikaanse politicus en activist Alexandria Ocasio-Cortez. In haar ogen is ware liefde radicaal, omdat we onszelf in alle mensen moeten zien. In abstracte zin, geef ik haar gelijk. Maar haar toevoeging ‘Anders is het geen liefde’ vind ik voor het aardse bestaan te absoluut. We doen ons best met oefenen en uitbreiden van die liefde.
Een openhartig relaas over liefde legt presidentszoon Hunter Biden vast in zijn autobiografische boek ‘Beautiful Things’. Hij vertelt over de rampzalige gebeurtenissen in zijn leven. Een moeder en zusje die jong om het leven kwamen, vader Joe die als veertiger ernstig ziek werd en de dood van zijn broer Beau. De laatste beschrijft hij als de beste vriend die hij ooit heeft gehad, van wie hij in de hele wereld het meest hield. Na zijn dood voelde hij zich eenzamer dan ooit. Hij viel in een diep gat met alcohol- en drugsverslaving.
De liefde tussen hem, zijn vader en broer, “de meest intense liefde die ik ooit heb gekend”, heeft hem in staat gesteld om ondanks de gigantische druk van de wereld om hem heen (onder andere door dagelijkse twitters van Donald Trump) zijn verslavingen te overwinnen. Het is een indrukwekkend voorbeeld van hoe destructief een oersterke band met een ander kan zijn en ook hoezeer zo’n band
je er doorheen kan slepen. Duidelijk is wel dat de liefde voor enkelen je kwetsbaar maakt. Die kwetsbaarheid is niet inherent aan de ware liefde zoals Ocasio-Cortez haar beschrijft.

Alledaagse Wijsheden

“Zelfs op het dieptepunt van mijn verslaving ben ik op bijzondere dingen gestuit. Ik werd hartelijk tegemoet getreden door mensen die door de maatschappij als paria's worden beschouwd. Eindelijk zag ik in dat we allemaal met elkaar zijn verbonden door gemeenschappelijke menselijke eigenschappen, misschien zelfs door een gemeenschappelijke Schepper. Ik wil graag dat de mensen die zich nog in de donkere kelder van een alcohol- of drugsverslaving bevinden, zichzelf herkennen in mijn hopeloze toestand en vervolgens hoop putten uit mijn ontsnapping, tenminste, tot op dit moment.”

“Mijn vader heeft vaak gezegd dat Beau zijn ziel was, en ik zijn hart. Daarmee heeft hij de kern wel te pakken.”

Hunter Biden

“Liefde is revolutionair. Niet omdat we liefdadig zijn, maar omdat we één zijn.”

Alexandria Ocasio-Cortez

Het hangt in de lucht, een groeiende groep mensen getuigt van de gewenning aan het relatieve isolement. Deze mensen smachten niet naar het leven van weleer. Het idee om de veelheid aan sociale prikkels weer in te gaan, komt op ze af. Journalist Lisanne van Sadelhoff vertelt dat ze plotsklaps zittend in een groep niet mee lachte om alle gein. Ze kroop in haar schulp, waarvan ze niet eens wist dat ze hem had als behoorlijk sociaal wezen.
Mensen vertellen nu te beseffen dat ze in overprikkeling hebben geleefd. Journalist Gijs van der Sanden zag in de lockdown ook een verplichte sabbatical voor rusteloze zielen zoals hijzelf. Hij had lang uitgekeken naar een terugkeer van het ‘normale’ leven, maar nu het bijna zover is, werd hij overvallen door een onverwacht gevoel: tegenzin. In zo’n geval is je ziel trouwens niet rusteloos, die zoekt naar meer rust, terwijl jij je conformeert aan sociale normen.
Psychiater Damiaan Denys signaleert ook een oververhitte samenleving van voor corona. We worden uitgedaagd om een nieuwe relatie aan te gaan met onszelf, om ingeslopen patronen te doorbreken.
Ik verwacht dat innerlijke stilte daarbij meer kans krijgt, dat je een soort universele verbondenheid
kunt ervaren. Het is niet vreemd dat de A-vrienden overblijven en B-vriendschappen deels zijn doodgebloed, zoals Van Sadelhoff ervoer.
Volgens Stefan van der Stighel, hoogleraar cognitieve psychologie, is het leven in corona tijd niet ‘prikkelarm’. Prikkels zijn er altijd, ook als we een rustgevende wandeling door een bos maken. We missen nu een bepaald soort prikkels. Ook prima, dan is het dus zaak kritisch te bezien welke prikkels echt bij je passen, welke je motiveren. Voor velen blijken die sterk te maken te hebben met een vermindering van de communicatiedrift.

Alledaagse Wijsheden

“Sociale vaardigheden zijn als spieren. Als spieren niet gebruikt worden, verslappen ze. Misschien hebben we allemaal wat training gemist. Maar hoe erg is dat? Moeten we ons niet afvragen of we terug willen naar een mailbox vol datumprikkers, een wereld waarin we overhaast van afspraak naar afspraak rennen, beleefdheidsbezoekjes afleggen, met vage kennissen koffiedrinken, met groepen mensen samenzijn die we amper kennen? Moeten we ons wel weer willen plooien naar het normaal van toen, of zijn er ook kanten van onze sociale contacten nu die we willen vasthouden?”

Tom Williams (onderzoeker)

“De pandamie nodigt ons uit om een nieuwe relatie aan te gaan met onszelf. Als er ooit een tijd was om bepaalde ingesleten patronen te doorbreken, dan is het nu. (...) We kunnen niet terug in de tijd, het verleden is voorbij. We zullen in een nieuwe wereld leven, met nieuwe contouren die we nu nog niet helder kunnen zien.”

Damiaan Denys

We zijn eraan gewend geraakt, voedingsadviezen op basis van wetenschappelijk onderzoek. Groente, suiker, fruit, koffie, alles krijgt een stempe. Zijn we met al die kennis en slank? ‘Nee’, concludeert Karin Luiten, juist een enorme toename van obesitas, diabetes, hart- en vaatziekten. Hoe betrouwbaar zijn die adviezen dan, vroeg ze zich af. Daarvoor ging ze in gesprek met de Britse epidemioloog Tim Spector. Hij schreef het boek ‘Ingelepeld’, waarin uit de doeken wordt gedaan dat er maar weinig klopt van wat ons over voeding is verteld.
Spector ziet als grootste obstakel de voedingsindustrie, die bijna driekwart van het voedingsonderzoek financiert. Van sporten word je slank, er komt reclame voor suikerrijke sportdrankjes. Slechts 1% van de mensen heeft een allergie voor gluten, ze worden voor iedereen als gevaarlijk gezien (citaat hier- onder). Het is waar, de gemiddelde persoon, waar voedingsadviezen steevast van uitgaan, bestaat simpelweg niet. Hij wijst daarvoor het onlangs ontdekte microbioom aan, honderd biljoen bacteriën, schimmels, parasieten. Dat werkt bij iedereen anders.
Nuttig om dit weer eens te benadrukken, maar we blijven daarmee wel hangen in de materie die te meten valt. Juist bij de oorzaken en effecten van voedingsgedrag is het innerlijke leven de belangrijke factor, dat ook invloed kan hebben op het microbioom. Als angsten toenemen, zal dat meer invloed hebben op de volksgezondheid, dan voedingsgedrag an sich.
Ik moet ook denken aan 155 Lifeskills van Erin Zammett Ruddy. Minimaliseer je spullen; zorg voor opgeruimde omgeving; vaste plekken voor (auto)sleutels; de tijd nemen voor rustig ontbijt; etc. Dat gaat mooi niet lukken zonder innerlijk onderzoek.Er wordt bij voedsel en bij gewoontes te veel gedacht dat het feitelijke gedrag de oorzaak is, dat je dat moet veranderen. Het innerlijke leven wordt schromelijk onderschat, terwijl je juist daarbij zou moeten beginnen.

Alledaagse Wijsheden

“De voedingsindustrie laat zich deze lucratieve markt niet afnemen en houdt de misinformatie graag in stand door op de gekste producten nu ineens het verkoop bevorderende label ‘glutenvrij’ te plaatsen, tot zelfs shampoo en water aan toe. (...) Leve de winstmarges!”

Tim Spector 

“Als iemand zich erop toelegt harmonie tot basis van zijn leven te maken en die basis is stevig, dan zal de harmonie om hem heen toenemen.”

Mindfulness.nl 

Schrijver A. F. Th. van der Heijden laat een personage in zijn nieuwe boek ‘Stemvorken’ zeggen: “Als tedere gevoelens zich verdichten tot onstuimige, dan heet de drager van zulke emoties verliefd – wat mij in de oren klinkt als ‘uit de liefde ontheven’ of ‘te ver gegaan in een liefdevolle toestand’. Verliefd, een ‘fout gekozen’ woord. Dit komt door de letters ‘ver’, want een blouse te vaak gewassen noem je verwassen, een verkeersslachtoffer is verongelukt. Het is daarmee verleden tijd. Het verliefd zijn waar personage Zwanet over vertelt, is verre van verleden tijd. Deze lesbische amour fou is een en al heden, en wordt volgens de promotietekst tot in het oneindige gerekt en herbeleefd (daar heb je dan wat ruimte voor in een boek van 848 pagina's).
‘Tot in het oneindige gerekt’ is in mijn ogen een typisch kosmische ervaring, die op aarde niet mogelijk is. Ook op aarde snakken velen naar totale verbondenheid, eenwording, waar sterke verliefdheid een kosmisch gezien povere uitdrukking van is. Zij kan jaren duren, maar de kracht neemt af door de gewoonte. Het kan overgaan in liefde, een begrip dat vooral gehechtheid herbergt. Liefde is op aarde minder mysterieus dan verliefdheid. Schrijver Robbert Welagen bijt zich in zijn nieuwe boek ‘Raam, sleutel’ vast in de vraag hoe rouw (bij de dood van je man) en tegelijkertijd heftige verliefdheid (op een vouw) kunnen samengaan.
In zijn psychologische roman komt hij tot de conclusie dat rouw en verliefdheid dichter bij elkaar liggen dan je zou denken. Ik vind dat wel begrijpelijk, het emotieleven staat op scherp, er wordt veel gehuild, gelachen, gevoelsmatig herbeleefd. Dan kun je emotioneel openstaan voor een aardse mythische verbondenheid. Diep verdriet en sterke aantrekkingskracht kunnen samengaan. Maar ja, daar is in onze cultuur weinig oog voor, een schuldgevoel ligt op de loer.

Alledaagse Wijsheden

“Ik moest aan je denken vandaag en zoals gewoonlijk moest ik lachen ondanks het verdriet.”

Rememberme.nl 

“Ze trekt zich terug. Er ontstaat een soort kortsluiting in haar hoofd. Dat is niet zo gek, want op het eerste oog zijn rouw en verliefdheid sterke tegenstellingen. Bij rouw denk je aan zwart en donker, aan het verleden dat verloren is gegaan, aan de leegte. Verliefdheid is eerder licht, fris, nieuw: toekomst lente. Maar ik las ook ergens dat er veel lichamelijke overeenkomsten bestaan tussen rouw en verliefdheid. Geestelijke onrust bijvoorbeeld, slapeloosheid en hartkloppingen.”

Robbert Welagen

Wat een levenslustige, vrolijke vrouw, theatermaker Marjon Moed. Al vanaf een krantenfoto lach je met haar mee. Aan Jette Pellemans vertelt ze dat ze een beroepsvrijgezel is. Leuk, dat ben ik ook in deze levensfase. Ze strijdt tegen het achterstellen van singles, in haar theatervoorstelling ‘Tafeltje voor 1’ schreeuwt ze met een spandoek boven haar hoofd: “Waarom is het leven duurder in je eentje?” Die vraag wil ik wel even beantwoorden. 
Het antwoord op de vraag is simpel: gewoon omdat in je eentje wonen een dure keuze is! Dat heeft niets te maken met ‘singlisme’, oftewel discriminatie, achterstellen, stereotypering, een term die Moed leent van de Amerikaanse psychologe Bella DePaullo. Achterstellen zit in wetten en regels. Dat kan zo zijn, maar andere wetten pakken weer ten voordele uit voor alleenstaanden, zoals de AOW. Singles krijgen meer dan iemand die samenwoont.
En dan de kleine dingen. Een half brood kost nooit de helft van een heel brood, altijd wat meer. Ja, maar het gezin is daarmee niet de norm, maar meer kopen is de norm, inherent aan de kapitalistische idealen. Als je twee van een product koopt, kun je korting krijgen. Ook als alleenstaande kun je delen met vrienden of bekenden, daarvoor hoef je niet per sé in 1 bed te liggen.
De kern is ook dat de maatschappij niet gebaat is bij veel alleenstaanden. Ze eisen relatief veel woonruimte op, er is minder vanzelfsprekende mantelzorg en meer eenzaamheidservaringen. Dus als
je ergens voor wil strijden, doe dat dan voor groepswonen (citaat hieronder), dat is maatschappelijk beschouwd een gezonde keuze. Mijn pleidooi zal niet helpen, Moed gaat eerdaags met haar petitie ‘Alleen is oké’ vrolijk lachend bij Mark Rutte op bezoek. Ze verwacht wel wat van onze bekendste single.

Alledaagse Inzichten

“Hup, met z’n allen protesteren op dat Binnenhof. Daar heb ik zin in joh. (...) Wat er uiteindelijk gaat gebeuren, geen idee. Ik gooi weer eens een steen in de vijver en hoop maar dat de kringen tot ver zullen reiken.”

Marjon Moed

“De essentie van groepswonen is wonen en leven in een sociaal verband. Je woont zelfstandig, maar er is in jouw directe leefomgeving een gemeenschappelijke ruimte om elkaar te ontmoeten.”

www.centrumgroepswonen.nl

Nee, ik heb ze niet zien vliegen en ik heb er ook niet veel mee, met de eeuwenoude ufo’s. Graancirkels kunnen trouwens ook niet op mijn belangstelling rekenen. Maar sceptisch ben ik zeker niet, het is gewoon niet mijn ding. Nu weet ik waarom, ufo’s blijken vooral een mannen-ding te zijn. Als het om spiritualiteit gaat, ben ik meer van de gevoelens, zelfkennis, liefde, bewustzijn.
De sceptische houding van menigeen hangt onder andere samen met het traditioneel christelijke geloof. De mens wordt daarbij gezien als de hoogste schepping van God. Ufo’s suggereren dat er wel eens hogere intelligenties, aliens zouden kunnen bestaan, in welke vorm dan ook. Er is wel verandering in de bejegening van het verschijnsel. Sinds het Pentagon drie video’s met vliegende objecten op internet heeft gezet en onze eigen van oudsher spiritueel vrij sceptische Volkskrant er bij monde van Emma Curvers een serieus artikel aan wijdt, lijkt een doorbraak in zicht.
Het Ufo Meldpunt Nederland heeft het afgelopen jaar niet stil gezeten. De lock-down gaf mensen alle tijd om in het luchtruim te staren én door de vrijgegeven wereldberoemde filmpjes vanuit het Pentagon zijn mensen er opener over geworden. Net als bij bijna-doodervaringen konden verhalen over ufo’s rekenen op ongeloof, op de uitleg dat het om hallucinaties gaat, een stofje in de hersenen. De door Emma Curvers geïnterviewde ervaringsdeskundigen (vier mannen) wilden toch nog steeds zonder achternaam aan het woord komen.
Boeiend vind ik dat de mannen ook een vorm van liefde hebben ervaren. Stefan (47 jaar) vertelt bijvoorbeeld dat hij geen angst of paniek voelde, maar warmte en vriendelijkheid. “Alsof iemand op
wie ik verliefd ben me een spontane knuffel had gegeven.” Kijk, dat is toch een leuke link met mijn interessegebied.

Alledaagse Ervaringen

“Ik weet dankzij internet dat er veel mensen zijn die hetzelfde als ik hebben gezien. Als het een hallucinatie is, vind ik het wel vreemd dat ik een hallucinatie heb van iets wat andere mensen precies zo hallucineren.”

Lars (43 jaar)

“Zo uniek zijn we misschien niet. Wat je op aarde hebt is overal. Het is gewoon moeilijk voor ons om toe te geven dat er misschien wel wezens bestaan die slimmer zijn dan wij.”

 Sven (45 jaar) 

“Ik weet nog steeds niet hoe het kan en kan het nog steeds niet verklaren. Maar ik weet wel dat ik het heb gezien, gehoord en gevoeld.”

Marcel (52 jaar)

De bekende econoom Thomas Piketty schetst op basis van groot internationaal onderzoek de verschuivingen in het stemgedrag van kiezers in de na-oorlogse periode. Grofweg kun je zeggen dat tot de jaren tachtig het stemgedrag keurig langs de sociale breuklijn liep. Kortweg: rijk stemt rechts en arm stemt links. Maar dat ging verschuiven en de linkse partijen werden daar het slachtoffer van, vertelt hij aan Pascal Riché. Vooral in westerse landen schoof de werkende klasse naar rechts. De kapitaalkrachtige elite bleef conservatief stemmen, terwijl de intellectuele elite zich steeds progressiever ging opstellen.
Het heeft me altijd al verbaasd hoezeer hardwerkende mensen met lage inkomens tegen hun belang in voor het vrije marktdenken kiezen. Nu zou je kunnen denken dat bij alle toeslagen perikelen in Nederland afgelopen maart de verkiezingsuitslag gunstiger zou uitpakken voor linkse partijen. Niet dus. Links stagneerde op een laag niveau. Maar links is links niet meer en onze demissionaire premier is uiterst buigzaam. Niet van zijn stuk te krijgen en met hetzelfde gemak schuift hij een fors eind naar links. Samen met D66, CDA, PvdA en GroenLinks konden nog wel eens mooie initiatieven aangaande klimaat, economische ongelijkheid, zorg, onderwijs, etc in het verschiet liggen. De Amerikaanse president Joe Biden kan een voorbeeld voor hem zijn. 
Buitengewoon verfrissend, die ontwikkelingen in de Verenigde Staten. Velen, met Donald Trump voorop, hebben gedacht dat met Biden ‘sleepy Joe’ aan de macht zou komen. Dat het ondertussen ‘speedy Joe’ blijkt te zijn, vind ik heel begrijpelijk. Een volstrekt doorgewinterde politicus en ook een gevoelig mens, die wil toch in de laatste fase van zijn leven grote dingen tot stand brengen. ‘He knows the tricks of the trade’ (het klappen van de zweep). Ik wens hem veel succes met zijn voortvarende, milieu- en menslievende plannen, de hobbels zullen talrijk zijn.

Alledaagse (on)Wijsheden

“Wealth is so concentrated that a large segment of society is virtually unaware of its existence.”

Thomas Piketty

‘Betrouwbaar nieuws’ van De Speld: 
“Joe Biden is inmiddels al meer dan honderd dagen president van Amerika. Hoog tijd dus om de balans op te maken: bedreigt de Democraat de Amerikaanse waarden, zoals ‘armoede’ en ‘ongelijkheid’? Veel Republikeinen zien met lede ogen aan hoe Biden eeuwenoude Amerikaanse tradities in nog geen half jaar ongedaan maakt. (...) Volgens de Republikeinen is het gedrag van Biden vooral de schuld van de media. “Als hij bijvoorbeeld besluit een grootschalige klimaatbelofte te doen, komt hij hooguit een paar seconden in het nieuws. Tja, dan hou je gewoon te veel tijd over en ga je tegen de verveling het minimumloon verhogen, racisme bestrijden, healthcare-plannen maken en iedere burger vaccineren. Is dat nog Amerika?”

Jos Maalderink & Matthijs van Rumpt 

Nog één avond genieten en het zit er weer op. De avondklok. Nee, ik heb geen oorlogstrauma erover. Het was heerlijk rustig buiten, nauwelijks verkeer. En ik was zeker niet de enige die genoten heeft. Maar het werd door de officials zwaar aangekondigd, de media deden er nog een schepje bovenop. Het ultieme ‘wapen’ tegen de ‘invasie’ van de Britse variant. Onbedoeld had dit een stimulerende invloed op het ontstaan van avondklokrellen, de bekende druppel op de volle emmer. Dat werd een ‘waar slagveld’ (Maarten van Gestel).
Terwijl wij mensen in het dagelijks leven lang niet altijd goed zijn in luisteren – afgeleid zijn, afkappen met je eigen verhaal – hebben velen goed naar persconferenties, nieuws en praatprogramma’s geluisterd. Dat is niet alleen luisteren naar de woorden, maar ook voelend luisteren. De muziektonen, ook de valse tonen, worden ingezogen, zij kunnen wel opzwepen. Vaak ook heb je geen benul van wat je ermee bij anderen teweeg brengt.
Studenten liet ik in het kader van het vak ‘emotionele intelligentie en communicatie’ wel eens in groepjes van drie een oefening doen. Nummer 1 vertelt uitgebreid een verhaal over iets wat haar of hem beroert, nummer 2 luistert meedenkend naar het verhaal, nummer drie meevoelend. Daarna wisselen ze hun ervaringen uit. De verbazing was menigmaal op de gezichten te lezen. Zo heb ik het niet bedoeld, was dan de reactie van nummer 1.
Psycholoog Anne de Jong heeft een paar tips voor beter luisteren. Train je in: ‘ik ga nu even niks zeggen, maar luisteren.’ Richt je aandacht helemaal op het gesprek, geen mobiel. Zet je eigen mening even opzij. Kom niet te snel met adviezen. Ik zou eraan willen toevoegen, met een knipoog naar de politieke arena: verzandt niet in een zwaar debat, zoek naar een opbouwende dialoog.

Alledaagse Wijsheden

“Je verplaatsen in de ander is belangrijk. Dat doe je niet door over jezelf te beginnen, maar door te laten merken dat je meevoelt. Zeg bijvoorbeeld: ‘Ik kan me heel goed voorstellen hoe pijnlijk het voor je is, wat goed dat je erover vertelt.”

Anne de Jong 

“Wanneer je praat, herhaal je alleen wat je al weet. Maar als je luistert, zou je iets nieuws kunnen leren.”

Dalai Lama

Hoogleraar internationale betrekkingen Rob van Wijk ziet in Europa niet een bejaard, onmachtig museum in wording waar Chinezen en Russen ongestoord kunnen ravotten, vertelt hij aan Hans van Zon,  maar juist een bruisend laboratorium met veel dynamiek en veerkracht. Dat is nog eens een ongewoon opgewekte toon, geen zwartkijker dus. En waarom denkt hij dat? Omdat democratische landen het voortmodderen tot kunst weten te heffen en dat maakt de Europese Unie sterker. In een dictatuur worden zaken erdoor gejast, in een democratie heb je soms oeverloze botsingen van meningen, maar de uitkomst is uiteindelijk sterker op veel terreinen. Heerlijk, zo’n bemoedigende analyse en wat moet Nederland sterk worden deze dagen.
Dat was dan het positieve nieuws over ons continent. Maar dan beland je bij journalist Caroline de Gruyter en word je het dal weer ingeworpen. Europa is omringd door potentiële conflicthaarden, de
kans op militaire ongelukken is momenteel enorm. Het moet er alles aan doen om niet in een gewapend conflict verzeild te raken. De spanning tussen Rusland en Oekraïne laait op. Ook het Zwarte-Zeegebied is een potentiële conflicthaard en in het Hoge Noorden rolt Rusland zijn militaire spierballen. Als Oekraïne in het westerse kamp komt, wat zijn dat Poetins represailles?? Kan Europa überhaupt een oorlog winnen?? Met al die volken en culturen komt Europa dan meteen met zichzelf in oorlog, aldus
De Gruyter.
Veel Europese landen hebben hun defensie laten verslonzen. Gelukkig maar, dus oorlog is geen optie. De Gruyter ziet maar één mogelijkheid: alle diplomatieke middelen uit de kast halen die er zijn en verschrikkelijk voorzichtig zijn. Mooi, daar zijn we dus goed in, voortmodderen en daarmee kracht ontwikkelen. En het is veruit te verkiezen boven sterke legers en vloot.

Alledaagse Wijsheden

“Europa steekt veel geld in een industriële revolutie, innovatie, kunstmatige intelligentie. Dat maakt de Unie autonomer, minder kwetsbaar. We gaan met de Unie de goede kant op. Zij past zich beter aan aan de nieuwe wereldorde. Ik zie het op sociale media. Als je twee jaar terug iets positiefs zei over de Unie dan werd je verrot gescholden. Dat is nu bijna weg.”

Rob van Wijk 

“Het gaat niet goed of slecht met de wereld, het gaat altijd goed én slecht met de wereld.”

Bas Heijne

Geïntrigeerd door de mogelijke symboolwaarde van dieren (slot vorig blog) ga ik op zoek naar de eekhoorn. Hij (of zij) bezoekt me regelmatig in mijn achtertuin en geeft daar een fraaie voorstelling die ik met volle aandacht gadesla. Elegant springt hij met soms onwaarschijnlijk grote tussenafstand van berk naar den, naar boven, naar beneden, een waar spektakel. Hij wil me kennelijk wel wat levens- lessen overbrengen als ik zo de symbolische betekenis van de eekhoorn lees. En ik herken me ook wel in het beest.
De eekhoorn heeft er veel voor over om huppelend door het leven te gaan. En ja, het is een einzelgänger, hij dartelt alleen door bomen en struikgewas. Bekend is dat de eekhoorn een groots voedselverzamelaar is, zijn schatten verstopt hij goed. Ook de mens heeft schatten die hij ontdekken en verzamelen moet. Dat zijn dan de innerlijke schatten die diep verstopt zitten in je ZIJN. Dat vraagt om doorzettingsvermogen en moed om die schatten te ontsluiten.
Wat mij ook steeds weer echt fascineert is het gemak waarmee ‘mijn’ eekhoorn springt, zonder even te beschouwen of dergelijke afstanden wel haalbaar zijn. En ja, op zijn snufferd valt hij nooit. Dat komt volgens energetisch coach Karen Bos, omdat hij in zichzelf gelooft. Ach, weer zo’n wijze les voor ons mensen, vertouwen op eigen kunnen. Mensen laten zich bang maken, de angst om fouten te maken is aangeleerd.
Als een eekhoorn een nootje vindt, zal hij het aandachtig bekijken. Het ronddraaien, tegen een boom aantikken, voordat hij zijn tanden eraan waagt. Zo kan de mens ook handelen, zijn innerlijke noten van alle kanten bekijken voordat ze verorberd en afgevoerd worden. Maar de schatten kunnen ook zo diep verstopt liggen dat je ze in dit leven niet vindt.

Alledaagse Wijsheden

“Het leven is bedoeld om te ontdekken. Daarin wordt de mensheid tegengewerkt door angst. Mooie kansen die zich voordoen blijven liggen waar ze zijn, omdat je niet over jouw angst heen durft te stappen. Ook de eekhoorn heeft misschien soms even moeten slikken als hij weer een sprong moest maken. Door te vertrouwen op zijn innerlijk ZIJN, hoefde hij niet te twijfelen of treuzelen. Zijn oerkracht heeft hem aangezet om te springen en het is altijd gelukt. Nu jij.”

Karen Bos

“Zullen we samen pellen?
Want onder de bergen van verwachtingen en gedachten
liggen verborgen schatten te wachten.

Zullen we samen wandelen door berg en dal?
En dan erachter komen,
alles wat we nodig hebben, is er al.”

Britt Nelissen

“De natuur spreekt elke dag tot ons.” zei de Amerikaanse leraar en auteur Ted Andrews. Vertel mij wat, mijn hart spreekt elke dag terug, nu al drie weken. De bos witte chrysanten staan zo intens te stralen met hun bijna doorzichtige witte blaadjes. Elke keer als ik ze zie, maakt mij hart een sprongetje. Maar het is duidelijk dat Andrews vooral doelde op de natuur buitenshuis.
Die raakte afgelopen jaar steeds meer in trek. Het meest afgezaagde advies dat je mensen kunt geven die melden moeite te hebben met thuiswerken om af en toe even een ommetje te maken en van de natuur te genieten. Journalist Stijn Fens is zo’n wandelaar, lange afstanden, op zoek naar rust. Zijn uitgangspunt: “Zalig zijn de wandelaars, zij hebben het goede met zichzelf voor.” Op zoek naar nieuwe wandelingen, stuitte hij op ‘de Ajaxwandeling’. Begeleid wandelen door Amsterdam, je wordt bezig- gehouden door een gids.
Verder maakt Fens melding van ‘de luisterwandeling’. Hij liet zich rondleiden op het terrein van een natuurbegraafplaats via een speciale app. De vriendelijke stem van de vrouw hield bij waar je was en begon vanzelf te praten bij aandachtspunten op de route. Verder gaf ze de mogelijkheid om alvast een graf uit te zoeken, maar daar wachtte Fens liever nog even mee. 
Via Happinez maakte ik ook kennis met de ‘medicijnwandeling’. Als iets je halsstarrig bezighoudt, geef je intuïtie een kans. Ga de natuur in, formuleer je vraag bij de start en laat hem daar liggen. Let op wat je opvalt onderweg, een dier, de wolkenpartij of wat dan ook en schrijf het na afloop op. Van dieren en bomen kun je de symbolische betekenis opzoeken. Laat je intuïtie melden wat als een kloppend antwoord op je vraag voelt.

Alledaagse  Wijsheden

“Alleen al het idee dat ik nu deel uitmaak van een groeiende beweging van wandelaars bezorgde mij een goed humeur. (...) Ik stop nu met schrijven, want ik ga weer op pad. Nog even doorlopen en ik word Wandelaar des Vaderlands.”

Stijn Fens

“Als alles om je heen in beweging is, is het tijd om stil te staan.
Als alles om je heen stil staat, is het tijd om in beweging te komen.”

Pinterest

“Wie droomt omdat hij niet gelukkig is, moet wandelen, veel wandelen, doelloos ronddwalen in de hoop dat hij over het geluk zal struikelen.”

Louis Ferron

Overspannen, volledig doorgedraaid, zwaar verhit – het zijn termen waarmee de woningmarkt wordt getypeerd. Een volstrekte gekte die winnaars en verliezers kent. Vertegenwoordigers van de laatste groep zijn de starters. Voor steeds meer geld krijg je steeds minder huis. Daar valt niet tegenop te werken. Aan de andere kant van de kloof staan de mensen die al een huis hebben, vooral ouderen, maar ook dertigers die een jaar of vijf geleden een huis kochten. Deze mensen worden elk jaar rijker, zonder daarvoor ook maar iets te hoeven doen. En dan heb je ook nog de huizenmelkers die de huren opjagen.
De mogelijke oplossingen buitelen over elkaar heen. Veel goedkope woningen bouwen, waarvan anderen zeggen dat het weinig zal helpen met de huidige werking van de markt. En je ziet de rijen kleine gezinshuizen al voor je. Waar ik nog weinig over lees is ánders bouwen, woningen die het gemeenschapsleven stimuleren. Sterker nog, wettelijke bepalingen vormen blokkades ervoor, mensen kunnen een uitkering verliezen.
In andere landen, onder andere Duitsland, zijn ze al veel verder met collectieve woonvormen, met name ook voor jongeren. Bernard Smits, bestuurder van een kleine woningbouwvereniging, legt aan journalist Bas Mesters uit dat er beslist belangstelling voor is in ons land, er kan langs die weg veel ruimte worden gewonnen. Gezamenlijke keuken, logeerkamer, wasmachine, tuingereedschap... De woonwaarde stijgt en de bouw- en exploitatiekosten kunnen omlaag. Hard nodig: minder markt en meer burgerinitiatief.
In Gelderland beheert Smits met drie anderen 46 woongemeenschappen met vijfhonderd mensen. De organisatie werd opgericht in de jaren tachtig om jongeren aan betaalbare woningen te helpen. De woningen worden verhuurd met veel zelfwerkzaamheid (tweede citaat hieronder). Smits noemt het de derde weg tussen koop en huur. Je mag hopen dat Nederland dergelijke geluiden ter harte neemt en een creatiever woningbeleid ontwikkelt.

Alledaagse Wijsheden

“Wie nu nog niet heeft aangepikt, gáát ook niet meer aanpikken. Sterker nog, ook de kinderen van de starters die nu in de knel zitten, kunnen niet meer aanhaken. Er dreigt een ‘tweekastenmaatschappij’ te ontstaan, met huizenbezitters en huurders aan weerszijden van een diepe kloof. (...) We zijn een fuik in gezwommen waar we niet meer uit kunnen”

Hans de Geus

“We laten zoveel mogelijk door de bewoners zelf doen. Zij investeren met hun handen en ideeën zelf in de leefbaarheid, in de duurzaamheid. Zij lossen lekkages en verstoppingen op. Sommige huurders schilderen zelf hun eigen huizen. Wij ontzorgen niet de bewoner, de bewoner ontzorgt ons.”

Bernard Smits

Daar word ik blij van, een mooi experiment. We weten dat kortetermijndenken hoogtij viert in de politiek, gesteund door wensen van een groot deel van de bevolking. Het is een zwakte van de democratie, de miljarden mensen die na ons komen hebben er geen zeggenschap over. Daar nu is in het Japanse stadje Yahaba iets op gevonden, meldt Roman Krzaric. Sinds 2015 nemen inwoners deel aan Future Design (als begrip niet nieuw natuurlijk).
Het is een vorm van participatieve democratie. Inwoners kunnen hun standpunt uiten over toekomst- projecten in de stad. Daarna trekken ze kleurrijke japonnen aan en stellen zich voor dat ze in 2060 leven. Als ze zich in de schoenen van burgers in dat jaar verplaatsen, veranderen hun standpunten.
Ze worden minder voorzichtig met klimaateisen. Het belang van de (achter)kleinkinderen komt meer
in beeld. Langs die weg accepteerden de bewoners bijvoorbeeld dat hun waterrekening steeg om een langetermijnproject te bekostigen voor goed waterbeheer in de stad.
Een prima manier om de creativiteit van de menselijke geest en de kracht van het gevoel te benutten. In een aantal Japanse steden is dit initiatief al gevolgd. Ook het Japanse ministerie van Financiën gebruikt toekomstig design als een instrument om het kortetermijndenken tegen te gaan. De ambities reiken verder, naar een wereldwijde beweging, naar ministeries van de Toekomst, naar topconferenties zoals G20. Wales kent al een afgevaardigde voor toekomstige generaties.
Ik kan niet wachten tot het in de Nederlandse politiek doordringt. Het kan meegenomen worden in de formatie en is belangrijk voor een nieuwe bestuursstijl. Tjeenk Willink, Rutte, Kaag, Hoekstra, en de andere politici, dit is een prima manier om mensen in te schakelen, de democratie te versterken en het vertrouwen in de politiek te vergroten.

Alledaagse Wijsheden

“De belangrijkste vraag die gesteld moet worden is de volgende: zijn wij goede voorouders?”

Jonas Salk 

“Als ik ’s nachts over de aarde vloog, was het alsof ik in een sciencefictionfilm zat. Overal zag ik lichtjes. Van vissersschepen, boortorens, steden, prachtig. Maar aan de andere kant dacht ik: oeh, dat zijn wel heel veel lichtjes. De mensheid voelde ineens als de schimmel van de planeet. Ik zag mensen ineens als een plaag. We groeien en we groeien, elke dag met 200.000 mensen, maar de planeet wordt niet groter. In die zin hebben mijn ruimtereizen mijn blik erg veranderd.”

André Kuipers

‘Een prachtig, ongelofelijke droomwereld... Alleen was het geen droom, het was echt. Deze plek waar ik terecht gekomen was, was helemaal echt.’ Aan het woord is neurochirurg Eben Alexander in zijn boek ‘Na dit leven’. Zijn reis naar het hiernamaals was het gevolg van een ernstige bacteriële hersenvlies- ontsteking en de op gang gebrachte coma die zeven dagen duurde. Erg boeiend om dit boek te lezen van de man die in zijn werkzame leven bekend stond als een nuchtere, wetenschappelijk hoogstaande vakman.
Vergelijk de bijna-doodervaring met uit een donkere bioscoopruimte komen en in de bevrijdende, weidse wereld van de zomerse dag stappen. Vermenigvuldig dat gevoel met duizend, aldus Alexander, en je bent nog steeds niet in de buurt van hoe het voelde waar ik was. Erover praten is alsof je met de helft van het alfabet een boek probeert te schrijven.
Er wordt woordeloos en vanuit pure liefde met je gesproken. De boodschap bestond uit drie delen. Vertaald in aardse termen: je wordt bemind en gekoesterd, innig en voor altijd; je hebt niets te vrezen; je kunt niets fout doen. Met een krankzinnig gevoel van opluchting stroomde de boodschap als een windvlaag door hem heen en hij begreep meteen dat het waar was.
Als Alexander na zijn reis las over ‘wetenschappelijke’ verklaringen van bijna-doodervaringen was hij geschokt over hun doorzichtige oppervlakkigheid. Vooral ook omdat hij wist dat hij voor zijn ziekte dezelfde verklaringen hanteerde tegenover patiënten. Nu brengt hij zijn boodschap voor mensen die ervoor open staan vanuit een min of meer agnostische visie. Tijdens zijn reis werd hem ook ‘verteld’ dat er vele universums zijn. Het kwaad is overal aanwezig maar in veel mindere mate dan de liefde,
die uiteindelijk zal zegevieren.

Alledaagse Wijsheden

“Ik blijf erbij dat het menselijk mysterie ongelofelijk tekort wordt gedaan door het wetenschappelijk reductionisme, dat met het veelbelovend materialisme beweert dat de spirituele wereld in termen van neuronale activiteitenpatronen kan worden gevat. Dit geloof moet als bijgeloof worden bestempeld... we moeten erkennen dat we evenzeer spirituele wezens zijn met een ziel in een spirituele wereld als stoffelijke wezens met een lichaam en hersenen in een stoffelijke wereld.”

Sir John C. Eccles

“Communiceerde ik nu rechtstreeks met God? Zonder meer. Als ik het op die manier zeg, klinkt het geweldig. Maar toen het gebeurde voelde het niet zo. In plaats daarvan had ik het gevoel dat ik deed wat elke ziel kan als die buiten het lichaam treedt en wat we nu allemaal ook kunnen bereiken door verschillende methoden van gebed en diepe meditatie. Het is het meest natuurlijke, omdat God altijd in ons aanwezig is. Alwetend, almachtig, persoonlijk... en hij houdt onvoorwaardelijk van ons. We zijn één met hem door onze goddelijke link met God.”

Eben Alexander

Als je de berichtgeving volgt over de verdeling van vaccins, springt vooral het pattriotisme in het oog. Cijfers over de aantallen geprikte armen, hoe meer prikken, hoe beter dat land presteert. Een wedstrijd om de eerste plaats. Maar het betreft niet de armen in ontwikkelingslanden, in heel wat landen is het vaccin nog niet eens voorradig. Volgens journalist en bedrijfskundige Jeroen Smit kan niemand succes- vol zijn in een wereld die faalt in samenwerking. Volgens hem is het ook overduidelijk dat machtige, grensoverschrijvende multinationals hun enorme kapitaal aan mensen en geld moeten inzetten voor het gezond houden van de gemeenschap.
Geld verdienen door met geld te schuiven heb ik altijd een oneigenlijke uitwas gevonden van het financiële systeem. Dat het een fundament ervan geworden is, vormt een ernstige bedreiging voor een gezonde samenleving, zeker ook in ecologisch opzicht. Ceo’s van grote ondernemingen willen graag beschouwd worden als wereldverbeteraars, maar als het erop aan komt, gaan ze voor de winst en de beurskoers van vandaag, aldus Smit.
Het zijn juist die financiële markten waar het snelle rendement, de korte termijn regeert. Als je als ceo je goede wil toont en het lange termijn belang nastreeft, dan halen je concurrenten je in. Je eigen op winst gerichte aandeelhouders stemmen dergelijk gedrag weg. Zij hebben een grote invloed, waarbij de lange termijn solidariteit niet hoog in het vaandel staat. Dus niet afgaan op goede bedoelingen van ondernemingen, want dan blijf je hangen in de concurrentiestrijd, maar wetten stellen omtrent circulair, duurzaam en inclusief gedrag, vindt Smit.
Hij constateert wel dat de weerstand, eigenlijk de angst, onder ceo’s en commissarissen voor zo’n wettelijke verplichting enorm is. Van deze mensen wordt gevraagd over hun eigen schaduw heen te springen. Een ware wereldwijde morele test.          

Alledaagse Wijsheden

“De verspreiding van vaccins is de grootste morele test voor ons allemaal. De wetenschap is succesvol, maar de solidariteit schiet tekort.”

António Guterres (scretaris-generaal van de Verenigde Naties)

“Via wetten wordt duurzaam, circulair en inclusief ondernemerschap de logische standaard. Dat is belangrijk, omdat verreweg de meeste consumenten als ze de keuze hebben, nu niet extra willen betalen voor de duurzame variant. Het overgrote deel van de mensen is niet bezig met het einde van de wereld, maar met het einde van de maand. (...) De échte ceo verbetert de wereld, niet zichzelf. Als je de wereld niet echt verbetert, ben je helemaal geen leider.”

Jeroen Smit

(vervolg)

Mindful volg ik de eekhoorn die m’n achtertuin frequent bezoekt. Met dat beestje in in het vizier is het niet moeilijk om vol aandacht in het moment te zijn. Mensen die klagen over beperkingen als de avondklok, minder vrienden over de vloer, en dergelijke wens je zo’n ‘eekhoorntje’ toe, nergens naar toe hoeven gaan, helemaal hier zijn. Overigens heeft het CBS berekend dat Nederlanders zich gemiddeld iets gelukkiger voelen dan voor de coronacrisis. Dus wellicht hebben meer mensen in deze tijd mindfulness ontwikkeld.
Je gedachten bevrienden, wat houdt dat in? Dat je gedachten je stemming beïnvloeden is overduidelijk. Sombere, oordelende gedachten kunnen een zware wissel trekken op die stemming. Als we die gedachten negatief beoordelen en gaan bevechten, zal dat de negatieve gevoelens versterken. Dus je kunt je beter niet bezighouden met de specifieke inhoud van die gedachten, maar ernaar kijken als proces van denken. Dat kan vriendelijk, niet-oordelende aandacht zijn. “
Op deze  manier gaan we negatieve gedachten niet meer als slecht beoordelen en verliezen ze hun dwangmatige impact op onze gevoelens, woorden en daden. Het geldt ook voor vervelende activiteiten, die we uitvoeren met een onderliggend geklaag. Dat vreet energie, wat in feite niet hoeft als je er de volle aandacht aan geeft. Tover een glimlach op je gezicht als je aan het opruimen bent en je energie- niveau schiet omhoog. Oefening baart kunst.
Het is me de afgelopen week met de ‘Omtzigt-gate’ wel duidelijk geworden dat de politieke arena enorm gebaat zou zijn met een regelmatig terugkerende cursus ‘Mindful Leven’. Je krijgt nu het idee dat vooral hard gewerkt wordt aan het opkroppen van negatieve gevoelens. Dat kan veel vriendelijker én krachtiger, dus met meer zeggingskracht. 

Alledaagse Wijsheden

“Met mindfulness ontdekken we welke prijs we moeten betalen om gelijk te willen krijgen. (...)
We zijn een speelbal van de golven van het denken en doen.”

Mindful Leven

“Gevoelens zijn negatief noch destructief. Het zijn gewoon waarheden. Wat ertoe doet, is hoe jij jouw waarheid uitdrukt.”

Neale Donald Walsch

“Ik heb gaandeweg steeds minder geduld gekregen met gevoelens of toestanden anders dan vreugde en vrede. Ik verlies steeds meer de fascinatie voor gedachten die alleen maar onvrede veroorzaken. Om een voorbeeld te geven: ik vind het helemaal niet meer interessant om ergens boos over te zijn. (...) Verdriet kan me ook niet meer boeien.”

Diederik Wolsak

Aandacht vraagt mijn aandacht, beter: schreeuwt om mijn aandacht. Niet gek als je na twee toevallige ontmoetingen met het onderwerp in het magazine ‘Mindful Leven’ belandt. Dat blad staat bol van ‘aandacht’. Nu heb ik me in die eerste ontmoeting laten vertellen dat aandacht niet hetzelfde is als concentratie. Logisch, want concentratie richt zich op één doel, je duikt met al je energie erin en kan ook in een flow raken. Essentie is dat dat je alleen kunt zijn met jezelf. Dat geldt niet voor aandacht, die is voor het andere, voor de ander. Aandacht is omvattender, passiever, in het moment helemaal hier zijn, zoveel mogelijk waarnemen.
De Vlaamse arts en schrijver David Dewulf, die wetenschappelijk onderzoek verricht naar de werking van meditatie en mindfulness, legt uit dat meditatie de ‘daad’ is waarbij je jezelf niet langer afleidt van jezelf. Je traint om beter om te gaan met ongemak en emoties. Het negatieve mag je niet ontkennen, met mindfulness en compassie krijg je er aandacht voor. Maar je moet wel open blijven staat voor wat mooi en goed is. “Het leven is niet altijd eerlijk, maar wel altijd mooi.”
Aan die laatste opvatting valt wel wat toe te voegen. Het leven is niet altijd eerlijk nee, kijk alleen al maar naar de verdeling van de welvaart. Maar dan hebben we ‘eerlijk’ wel een eigentijdse invulling gegeven, los van kosmische wetten. Op een dieper, abstract niveau is het leven altijd ‘eerlijk’.
Journalist Heleen Croonen weet nog te vertellen dat mindfulness net als het Christendom een soort geboden heeft, weliswaar zeven in plaats van tien. Kort en goed: niet oordelen; geduld; frisse blik; vertrouwen; niet streven; loslaten; acceptatie. Overkoepelend is het belangrijk je gedachten te bevrienden, waarover later meer.

Alledaagse Wijsheden

“Als we gedachten en gevoelens kunnen gewaarworden, zonder afkeer en zonder gehechtheid, kunnen ze door ons bewegen als het weer dat verandert. We zijn dan vrij om ze te voelen en we kunnen verder bewegen als de wind.”

Jack Kornfield

“Je hartstem spreekt altijd zacht. Soms kun je haar niet horen omdat er te veel gedachten zijn, te veeldoelen of te veel opinies van anderen. (...) Met behulp van een kleine glimlach kunnen we in contact komen met de weg van het hart. Een glimlachende energie cultiveert een niet-oordelende attitude en mildheid voor jezelf, de ander en de wereld. Dit schenkt ruimte aan wat is.”

Mindful Leven

“Als je dieper kijkt, is het ook een geluk bij een ongeluk.” Interviewer Twan Huys gaat er eens goed voor zitten. Deze reactie van oud-informateur Herman Wijffels, econoom en hoogleraar duurzaamheid, op zijn vraag wat hij dacht van het incident met de zichtbare tekst op de papieren van Kajsa Ollongren had hij niet verwacht. Oppervlakkig gezien noemde Wijffels het een bedrijfsongeval, maar belangrijker is het dat hiermee de verschillen over de bestuursstijl die wij in dit land nodig hebben bloot komen te liggen.
Grofweg onderscheidt hij twee stijlen. Enerzijds de klassieke, industriële bestuursstijl, gesloten, van bovenaf wordt controle gehouden. Anderzijds de open bestuursstijl, waarbij de regering zich voluit laat controleren door het parlement en een dialoog tussen beide mogelijk is. Mark Rutte hanteert de traditionele methode, Pieter Omtzigt maakt zich sterk voor een open houding tussen kamer en regering. Dat botst, vandaar de leesbare zin: ‘Pieter Omtzigt, functie elders’.
Wijffels meent dat we op een keerpunt zitten. Belangrijke vragen over duurzaamheid, klimaat, welvaartverdeling vragen om de nieuwe, open bestuursstijl. Mensen moeten meegenomen worden. Zoek eerst eens uit hoe we die open stijl een vorm kunnen geven. Rutte past niet in deze stijl, maar Wijffels heeft hem in zekere zin wel hoog zitten en ziet Rutte wel in die andere vorm functioneren. Daarvoor moet hij zichzelf opnieuw uitvinden.
Het zou kunnen, maar er moet dan ook een andere gespreksstijl aangeleerd worden. Niet het aftroeven, harde taal, maar een open dialoog, gebaseerd op vertrouwen, samen verder willen komen. In woorden wordt die open stijl al wel beleden, maar de daden blijven achter blijkt uit de vele incidenten. Wijffels vindt het prima voor een mens, als er weer een nieuwe release van jezelf naar voren moet komen. Dus Mark Rutte: ga ervoor! 

Alledaagse Wijsheden

“Ik denk ook dat dit land wel zou varen bij een vrouwelijk leiderschapsstijl. De hele richting in de maatschappij gaat veel meer in de richting waarin feminieme waarden dragend zijn voor de vormen die we nodig hebben.”

Herman Wijffels 

“De wet van het leven is een niet aflatend creëren. Transformatie is het belangrijkste kenmerk van het leven. Het leven heeft geen ik. Het voelt zich geen slachtoffer en geeft nooit iets of iemand de schuld. In het beeld van de eeuwigheid bestaat geen rechter; het leven velt geen oordelen.”

Michael Ruiz & Barbara Emrys

Je ziet het om je heen, mensen die op een politieke partij stemmen met uitgangspunten die in materieel opzicht volstrekt niet in hun voordeel zijn. In een tijd waarin de ongelijkheid toeneemt, waarbij de rijken rijker worden en de groep armen groeit, wordt de VVD met glans de grootste partij. Daar zit dus een ideologie achter, namelijk dat je zelf verantwoordelijk bent om die rijkdom te vergaren, om een onder- nemersmentaliteit aan de dag te leggen. Het is een hardnekkige ideologie, die heden ten dage nog maar kleine stootjes krijgt.
Schrijver Ilja Pfeijffer ziet het traditionele links (PvdA, GroenLinks, SP) zijn centrale positie verliezen. Nooit eerder was in de afgelopen eeuw links zo klein. Hoe kan het zijn geloofwaardigheid herwinnen?
Hij signaleert dat het sociaal-economische linkse ideaal gebaseerd is op solidariteit, een woord dat niet meer van deze tijd is. Dat is dus opmerkelijk bij een groeiende ongelijkheid. Maar egoïsme is volgens hem een basisvoorwaarde geworden, de economie draait om competitie.
Omdat links zich ook een plaats verworven heeft in dit systeem zijn ze gedoemd te krimpen. Ze willen een eerlijkere samenleving, maar stellen het ‘oneerlijke liberale model’ niet ter discussie. Volgens Pfeijffer kan links alleen zijn geloofwaardigheid herwinnen  als de partijen bereid zijn zich tegen het kapitalisme, tegen de liberale consumptiesamenleving te keren. Een nieuw verhaal dus, niet de afgesleten arbeiders solidariteit van een eeuw geleden.
Daarvoor is dan een grote mate van inventiviteit nodig, maar niet met een gefrustreerde vuist die de ‘vijand’ wil verslaan. Financieel dienstverlener Ivo Valkenburg vindt boosheid als actiemodel contra- productief, we hebben juist ingrediënten nodig als inspiratie, kracht, doorzettingsvermogen. De samenleving kan vernieuwd worden vanuit liefde en compassie. Adieu egoïsme!

Alledaagse Wijsheden

“De oude ideologieën zijn hun vermogen tot inspireren kwijtgeraakt; in plaats daarvan hebben we een publiek debat dat grotendeels niet gaat over grote zaken, maar over kleine, bestuurlijke en technocratische problemen. Als we al een ander debat zien, bestaat het meestal uit zeer partijdige scheldkanonnades: mensen die langs elkaar heen schreeuwen.”

Michael J.Sandel

“Groeicijfers — Ik hoop dat het over bomen gaat.”

“Is er in het nieuwe normaal nog wel ruimte voor het oude kapitalisme?”

Loesje 

Wereldwaterdag — deze kende ik nog niet, maar is wel buitengewoon relevant. Alle reden om een topprioriteit te maken van de eerlijke verdeling van schoon water. Heel wat mensen koesteren illusies op dit gebied, zoals ecoloog en filosoof Li An Phoa, die Drinkable Rivers als haar missie beschouwt. Bij uitstek een terrein dat om wereldwijde samenwerking vraagt. Ik mag dan blij zijn met de pro-Europa visie van D66 en Volt (vorig blog), maar in wezen gaat het natuurlijk om de aardbol als geheel. Europa kan niet overleven als het wil ‘winnen’ van andere continenten.
Een krachtig geluid vanuit deze visie komt van de Amerikaanse politicoloog Fareed Zakaria. Deze pandamie is niet de laatste, vertelt hij aan Hans van Zon. Hij mag de pandamie dan ‘kwaadaardig’ noemen (citaat hieronder), een mensenterm die weinig inclusief is, maar z’n ideeën zijn uitdagend.
Hij heeft ze neergelegd in het boek ‘De wereld na de pandemie’. Terug naar ‘normaal’ is absoluut geen optie in zijn ogen. Vanuit internationale samenwerking kan gewerkt worden aan milieuproblemen, voedselveiligheid, een sterke gezondheidszorg, etc.
Zakaria waarschuwt ook voor de gevaren van het vrije markt denken dat ongelijkheid in rijkdom en kansen creeërt. Waarden als eerlijkheid en billijkheid zijn in het geding. Je zou dan misschien denken dat zijn politieke visie richting socialisme gaat. Maar nee, hij vestigt zijn hoop juist op een liberale, internationale orde.  Die is nu onvoltooid en heeft veel tekortkomingen gekend. “Maar over het geheel genomen heeft liberalisme het leven van meer mensen verbeterd dan ooit onder enig voorgaand systeem.” Dan zitten we hier zo gek nog niet, met de winnaars D66 en VVD. Vooral de laatste partij moet wel nog aan meer ‘eerlijkheid en billijkheid’ werken, en niet alleen voor Nederland, maar wereldwijd.

Alledaagse Wijsheden

“Deze kwaadaardige pandamie schept kansen voor optimisme, voor verandering en hervorming.
Zij heeft een weg geopend naar een nieuwe wereld. Het is aan ons die kans te grijpen of te verkwanselen.”

“De pandamie laat perfect zien wat de risico’s en mogelijkheden zijn van een onderling verbonden wereld. De crisis tast alle landen aan, geen land is veilig. Milieuproblemen vereisen op soortgelijke wijze collectieve actie. Zonder internationale samenwerking dreigt er een wereld van ongeremde nationalistische competitie.”

Fareed Zakaria

“Bedrijven die waterflesjes verkopen produceren geen water, maar plastic flessen.”

Omdenken.nl

Zo’n tien dagen geleden stond er weer zo’n geestige cartoon van Jos Collignon in de Volkskrant. In vier bedrijven, titel: ‘Mutti Merkel gaat het stokje doorgeven’. Merkel heeft een voorzittershamer in haar hand en overweegt wat ze zal doen. In nummer twee denkt ze onzeker weifelend: ‘Maar toch niet aan ‘n buitenlander...’ Ze vermant zich in nummer drie, gaat kordaat op stap en denkt: ‘Kan me niet bommen ook’. Tot slot, in een ruimte aangekomen, vraagt ze aan de aanwezigen: ‘Waar is Sigrid Kaag?’ Genieten kan ik daarvan, ook vanwege het rake tekenwerk.
En nu geniet ik van haar overwinning met D66. In juni vorig jaar bejubelde ik al haar charismatische uitstraling en het zeer consequent volgen van de eigen lijn. Er viel woensdag trouwens meer te genieten. Partij VOLT, duurzaam, pro-Europees en relatief jong, kwam binnen met drie zetels. De partij is verbonden aan een brede Europese beweging die een tegenwicht wil zijn voor de politieke cultuur van angst. Deze mensen begrijpen de essentie, de angst niet verder voeden, met volle vaart vooruit. De grote problemen van vandaag houden zich niet aan landgrenzen, ze kunnen alleen maar opgelost worden door meer Europese samenwerking.
En dan het leiderschap in Nederland. Het is zeer aannemelijk dat Mark Rutte het na de komende regeerperiode voor gezien houdt en Europa ingaat of voor de klas gaat staan. Wellicht vervroegd, gezien de komende onderzoeken naar de  rol van de overheid bij de toeslagenaffaire en de gaswinning in Groningen. Ik vermoed dat hij het stokje graag zal doorgeven aan Sigrid Kaag. Nee, Mutti Merkel heeft geen schijn van kans, deze uitgelezen kans op een bevlogen premier Kaag laten wij ons niet ontglippen.

Alledaagse Verkiezingswaarnemingen

“Bij Op1 waaide de premier aan, zwaaide naar een bekende, stak die eeuwige duim op en begon aan zijn uit grijnzen en nederigheid opgetrokken slotoffensief. Half vijf was-ie opgestaan, maar het was hem weer eens niet aan te zien. Was het bij Jinek al ontspannen, hier werd het pas echt knus.”

Frank Heinen 

“Hij kan bij het grofvuil, de leus die altijd aan D66 kleefde na een regeringsperiode: ‘regeren is halveren’. (...) Met een brede glimlach om zijn lippen buigt campagneleider Sjoerd Sjoerdsma die giftige leus dan ook om in een nieuwe: ‘regeren is floreren’.”

Jeannine Julen 

Mooi, die oeroude bevrijdingsrituelen. De Hawaïanen van weleer, die in kleine groepen leefden, hadden zo’n ritueel, vertelt Cathelijne Elzes. Bij conflicten in de groep werd het groepsritueel Ho’oponopono (letterlijk: rechtzetten, corrigeren) ingezet om vergeving en verzoening te bereiken en daarmee het conflict de wereld uit te helpen. Ho’ deskundige Willem Vreeswijk licht het toe. Onder leiding van een genezer kwam je bij elkaar om jezelf en je gedachten te reinigen. De groep bleef net zolang samen tot iedereen voelde: we zijn eruit, het is klaar. Aardig idee om dat op de eigentijdse werkvloer te doen, conflicten blijven te vaak onderhuids doormodderen.
De moderne Ho’oponopono variant werd in de jaren zeventig van de vorige eeuw ontwikkeld door de Hawaïaanse genezeres Morrnah Balamaku Simeona. De individualisering had zich aangediend, zodat het wenselijk was dat je voor dit vergevings- en verzoeningsritueel niet per se de groep nodig had. Je eigen conflictueuze gedachten zuiveren staat centraal. Net als bij het groepsritueel gaat het om erkenning van je fouten, berouw, vergeving en herstel. Het kan met grote problemen (ziekte, faillisement), maar ook met alledagse issues. Het is belangrijk om geen verwachtingen te koesteren. “Je richten op het cleanen en erop vertrouwen dat wat volgt, goed voor je is.”, aldus Vreeswijk
Met vier zinnetjes houd je grote schoonmaak in alle lagen van je bewustzijn: ‘Ik houd van je’; ‘Het spijt me’; ‘Vergeef me alsjeblieft’, ‘Dank je wel’. Dat eerste zinnetje, warmartig geuit, dus geen ego-dingetje, begrijp ik als fundering. Het laatste zinnetje is zeker sterk als afronding. Maar met spijt heb ik niet veel op (blog 21/4/’18), het is gewoon gebeurd. ‘Oordeel niet’, dus vergeven is ten diepste niet nodig. Maar toch, een mooi ritueel.

Alledaagse Wijsheden

“Er is niets buiten onszelf. We zijn voor honderd procent verantwoordelijk voor alles en iedereen in ons leven. Als we een probleem hebben, moeten we onszelf afvragen: Wat is er in míj gaande waardoor ik dit conflict ervaar?”

Hew Len

“Wat je wel bewust moet doen is verbinding maken met je innerlijke kind. Dat is het meest kernachtige deel van jezelf. (...) Zorg goed voor ‘m, dan komt het tot rust, voelt zich gewaardeerd en dat versnelt het cleaningsproces.”

“Simeona en met haar vele anderen vonden de tijd rijp om dit bevrijdingsproces, want dat is het in feite, cadeau te doen aan de wereld. Daarmee wordt het gedachtegoed nog niet toegeëigend door westerlingen, het is namelijk van niemand. Het behoort tot de oeroude rituelen van de wereld. Er zijn overeenkomsten met uitganspunten van het christendom en het boeddhisme.”

Willen Vreeswijk

Veel van wat er in de winter van 1969/70 gebeurde in mijn leven als 26-jarige kan ik me nog haarfijn herinneren, maar nee, niet in het licht van de Hongkonggriep. Eigenlijk zegt het begrip me niets. Dat is opmerkelijk want het virus was behoorlijk vilein in Europa, meldt journaliste Caroline de Gruyter. Hoe reageerden mensen erop: gewoon doorleven. De kranten besteedden er nauwelijks aandacht aan. Boeiend. Het aantal sterfgevallen was groot, maar niemand wond zich daarover op. Overvolle ziekenhuizen, sterven in de gangen, ellendig hoor, maar dat  hoort nu eenmaal bij een ernstige griep. Iets van alle tijden.
De Gruyter gaat uiteraard in op de vraag waarom we nu zoveel beperkingen krijgen opgelegd. Haar conclusie is dat we anders omgaan met risico’s. Dat is waar, het geldt ook voor roken, voeding, veiligheidsmaatregelen in het verkeer, aanpak van terrorisme. De opgelegde beperkingen hebben zich exponentieel vermenigvuldigd. De dood hoorde toen meer bij het leven als nu, aldus De Gruyter. Dat roept geen herkenning bij mij op, ricico’s hoorden bij het leven, de dood was redelijk taboe. Gaan we echt naar een halve politiestaat toe? Ja, zegt de journaliste, maar in vergelijking met de Hongkong- griep: “wij, moderne bangeriken, vragen hier echt zelf om.”
Het is dus een uitdaging om met behoud van het goede de angsten te verminderen. Een belangrijke taak ligt hier bij de media en de wetenschappers. De grote nadruk op gevaren worden langs die weg mainstream en de inzichten vermenigvuldigen zich via sociale media. Concurrentie in medialand en wetenschap betekent scoren, naar buiten treden, gehoord worden, dan kun je fondsen werven voor de uitvoering van je vak. Stel een gemeenschappelijk doel. Angsten verminderen, waardoor liefde kan vermeerderen, verdient absoluut een diepgaande, maatschappelijke dialoog. Daar kunnen journalisten en wetenschappers een belangrijke bijdrage aan leveren.

Alledaagse Wijsheden

“Vroeger mocht je overal roken – rijden met 0,8 promille – zonder gordel! – eten wat je wou – dik was gezond!
En nu? – nu mag niks meer – alle spanning weg! ­– saaiheid troef! – nog een geluk dat er terreur is!

Kamagurka

“Indien het denkvermogen er niet was – als belemmering van de intuïtie, – zou iedereen intuïtief zijn,  – want intuïtie is natuurlijker en gemakkelijker – dan verstandelijke redenering.”

Hazrat Inayat Kahn 

“Als je de geest van de dood echt wil aanschouwen, zet je hart dan wijd open voor het lichaam van het leven, want evenals de rivier en de zee zijn leven en dood één.”

Kahlil Gibran

Als wij, westerlingen, naar een lege kamer kijken, dan vragen we ons af wat erin moet komen, we vullen de leegte in. In Japan is de leegte juist de essentie, de objecten worden rondom de leegte gezet. De oosterse filosofie-expert Michel Dijkstra vertelt over de kunst van het opruimen vanuit het Japanse zenboeddhisme en het Chinese taoïsme. Een essentie is de aandacht waarmee het opruimen gebeurt. Ruimte maken waardoor je beter ziet wat er wél is. Vanuit tao geldt dat zodra iets in de weg staat je het beter weg kunt gooien.
Een huis straalt energie uit, niet zo verwonderlijk dat de inrichting iets over de geestesgesteldheid van de bewoner zegt. Een volgepropt huis, een overladen werkbureau wijzen op onrust. Emmanuel Stockbroekx signaleert dat het in onze westerse maatschappij om consumeren draait, het geluk vinden in externe zaken, terwijl het boeddhisme gaat over geluk vinden in jezelf. Je kan hieraan toevoegen dat juist veel liefdevolle aandacht voor je spullen en voor het onderhoud ervan, je dichter bij het geluk in jezelf brengt.
Onlangs las ik dat als je verschillende klussen hebt, het belangrijk is het moeilijke karwei voorrang te geven, niet vluchten in de kleine klussen. Dat is waar, vluchtgedrag is geen goed uitgangspunt. Maar de intentie kan ook een andere zijn. Door eerst kleine klussen aandachtig te verrichten, maak je je geest leeg voor het grotere werk. Je raakt gemakkelijker in een flow.
Juist het kleine, alledaagse kan een mens gelukkig maken. We hebben zoveel mogelijkheden om dit via eigen ervaringen te ontdekken. Is de kamer, de keuken, een ruimte die vrede uitstraalt, waar je rustig van wordt op moeilijke momenten? De antwoorden liggen in je hart. 

Alledaagse Wijsheden

“Ik verlang ernaar om een grote en nobele taak te volbrengen, maar het is mijn hoofdtaak om kleine taken te vervullen alsof ze groot en nobel zijn.”

Helen Keller 

“Wellicht zal het paradijs het tegendeel zijn van groots en meeslepend.
Maar het is wel het paradijs.”  

Geert Van Istendael 

“Het huwelijk is er voor de man, echtscheiding is er voor de vrouw.” Het betreft een observatie van Émile Durkheim (1858-1917). Hij wordt beschouwd als de eerste socioloog, die het gemeenschapsleven wetenschappelijk bestudeerde. Zijn bevinding was dat de man bescherming vond in het huwelijk en een basis van waaruit hij maatschappelijke functies kon vervullen. De vrouw zat echter opgesloten in dit het huwelijk en ook als ze slecht behandeld werd, was echtscheiding uitgesloten. Dus het openbreken van de mogelijkheid tot scheiden in de vorige eeuw was een vooruitgang. Maar lang niet iedereen kan er goed mee omgaan, wat ook uit vechtscheidingen blijkt.
Ik moest hieraan denken toen ik de visie las van de ingenieur en theaterman Maarten Zweers. Hij betoogt dat de mens de afgelopen vijfhonderd jaar bezig is geweest om zijn innerlijke bron open te breken. In de huidige tijd zou het daarbij vooral gaan om de vraag of we in het leven van binnenuit of van buitenaf gevoed willen worden. Steeds meer mensen willen dat de levensinzichten uit ons eigen geweten komen, onze eigen religieuze gevoelens en moraal. “Maar die stap kan pas gezet worden als de innerlijke bron open is gegaan.”
Ook met deze belangrijke ontwikkeling naar individualisering en verbinding kan lang niet iedereen even goed meekomen. Haatmails en scheldpartijen op sociale media getuigen er bijvoorbeeld van. Maar dat we vanuit die beweging naar een nieuwe wereld moeten zoeken, staat vast. Of, zoals Zweers het zegt, vanuit een oude gedachtenwereld via het onderbewuste waar we alles uit moeten halen, naar een nieuwe gedachtenwereld, met een nieuwe visie op het leven. Dus de weg naar de toekomst zoeken, uitgaande van de orde die er in de kosmos heerst.

Alledaagse Wijsheden 

De rode draad door alle grote, kleine, fijne, verdrietige herinneringen heen:
“Met anderen, met de natuur en de fysieke wereld om je heen of met iets wat jezelf overstijgt, en – daardoor – verbinding met jezelf. Voorbij het oppervlak is dat de essentie van elke herinnering. De buitenkant vertoont een grote variatie, maar de binnenkant, de kern, is steeds hetzelfde. Zin ervaar je vanuit verbinding.”

Jacky van Goor 

“Inmiddels zijn we zover dat we, al dan niet geholpen door een psychotherapeut, blokkades in onszelf weten op te ruimen — juist om die vrije, zelfstandig denkende mens te worden. Het is nog pril, er is nog veel groepsdenken en veel bombast, maar we kunnen vertrouwen op de regie van het grotere geheel.”

Maarten Zweers

Veel corona maatregelen zijn de revu gepasseerd, ook bijbehorende plaatjes, maar ik besefte opeens dat ik nog nooit iets gehoord had over het gedrag bij liften. Genoeg hoge gebouwen waar dat een probleem moet zijn, met z’n zessen in een klein hokje staan zal toch niet mogen. Alléén de lift gebruiken of met huisgenoten, zou dat de regel zijn? Los van liften ziet gedragspsychologe Suzie Geurtsen de bescherming van onze persoonlijke ruimte tegenover vreemden als een voordeel in deze tijd. Na corona zal dat niet zomaar verdwijnen. Eens, je wil je energieveld (aura) beschermen, in verband met liften blogte ik daar eerder al eens over (21/10/’16).
Chantal van der Leest bespreekt met haar meer mooie veranderingen die blijvend kunnen zijn. We geven geen hand meer, maar zwaaien vriendelijk naar elkaar. Weten we nog dat in je hand niezen netjes werd gevonden? Nu gruwelen ervan, zeker als mensen daarna wat oppakken. De taken thuis zijn met het thuiswerken vaak anders verdeeld. Hoopvol verwacht Geurtsen dat ook dit een blijvertje is (citaat hieronder). Het zou mooi zijn, een versnelde mannenemancipatie.
Door het virtueel vergaderen laten we meer van onszelf zien, een kijkje in je privé leven. Dat kan de band versterken, je praat makkelijker over emoties. Minder positief is Geurtsen over de gekelderde uiterlijke verzorging. De kleding brengt je in de werkmodus, thuis in de ontspanmodus. Die ontspannen sfeer lijkt me voor het werk juist stimulerend, een strikte scheiding tussen werk en privé vind ik nogal onnatuurlijk voor een mens.
Genoeg mooie veranderingen dus. Daar mag nog wel een sombere kijk bij. Relatietherapeut Jean-Pierre van de Ven verwacht een hausse aan echtscheidingen als de ergste ziektegolven voorbij zijn. Dat kan beroepsdeformatie zijn, hij krijgt alleen maar gestreste mensen in zijn praktijk.

Alledaagse Wijsheden

“Mensen die voorheen fulltime buitenshuis werkten, ontdekten wat er thuis allemaal gedaan moest worden, pakten de handschoen op en daardoor werden hun kunnen en hun zelfeffectiviteit groter. Nu ze eraan gewend zijn om thuis een grotere rol te spelen, merken ze misschien dat het gezelliger is en dat ze plezier uit die taken halen. En daardoor vallen ze minder snel in hun oude patronen terug.”

Suzie Geurtsen

“Blijf uit de buurt van negatieve mensen, ze hebben een probleem voor elke oplossing.”

Omdenken.nl

“Thuis is niet altijd een plek, hè?” Ze zijn alle vier aanwezig, het is niet duidelijk of de Jongen het vragend te berde brengt, of de Mol, of de Vos, of het Paard. Het ziet er wel naar uit dat ze het er met z’n vieren over eens zijn, dat thuis niet altijd een plek is. Het is de enige keer dat schrijver/tekenaar Charlie Mackesy in zijn ontroerende bestseller voor jong en oud de vragensteller in het midden laat. Terecht.
In mijn beleving is het boek op zielsniveau geschreven en getekend, het raakt een andere dimensie.
Als zodanig is thuis geen plek, thuis is overal. Thuis betreft ons innerlijk. De Mol wijdt er een verbaasde overdenking aan. “Raar eigenlijk, wij zien alleen onze buitenkant en bijna alles gebeurt van binnen.”
Mol ontpopt zich als de filosoof van het viertal. “Een van onze grootste vrijheden is hoe we op dingen reageren.” Deze vrijheid wordt vaak veronachtzaamd, hetgeen zich bijvoorbeeld manifesteert in de discussie over de gevaren van geavanceerde technologie. Zij mist dan ook de verbinding met het zielsniveau.
Zo simpel als Mackesy me bereikt, zo moeizaam werk ik met door het artikel van Bina Ayar ‘Welkom in de digidystopie’ heen. Uitvoerig worden de nadelen van digitalisering besproken. Overheid en bedrijfs- leven gebruiken steeds vaker middelen om gedrag te beïnvloeden. Termen als ‘Big Brother in wording’, het ‘spook van de überveillance’, ‘Brave new World’ van Aldous Huxley en George Orwell met zijn dystopische roman ‘1984’ worden erbij gehaald.
Waarden als familie, liefde en vrijheid zouden hebben plaatsgemaakt voor een technologische utopie van gezond en gelukkig leven zonder risico’s. Laten we vooral  naar Mol en kornuiten luisteren. We kunnen uit de juichende reacties op het boek opmaken dat liefde en innerlijke vrijheid voor velen diep verankerde waarden zijn.

Alledaagse Wijsheden

“De meeste oude mollen die ik ken zouden willen dat ze minder naar hun angsten hadden geluisterd en meer naar hun dromen.”

“We wachten vaak tot iemand iets liefs doet.. maar lief zijn voor jezelf kan nu beginnen.”

Mol 

“Mag deze man misschien sterven? Mag dat?” Ze fluisteren het tegen elkaar, de arts en de verpleeg- kundige aan het bed van een erg zieke tachtiger met corona, danig in de war. Ja, je fluistert omdat de man het niet mag horen, maar ook collega’s kunnen er moeite mee hebben. De zorg is sterk gericht op overleven, veel minder op levenskwaliteit. Aan het woord is longarts Sander Hosson. Hij zegt zeker te weten dat we over tien jaar daar heel anders over denken en loopt voorop met zijn cursussen palliatieve zorg.
De corona crisis biedt mogelijkheden om anders over de dood en de laatste levensfase te gaan denken, om met anderen en in het publieke debat deze zaken meer bespreekbaar te maken. Aan de ene kant is er onzekerheid, angst, gepieker, aan de andere kant is er grotere openheid, meer uitwisseling. Ten diepste gaat het om het sterke gevoel dat alles met alles verbonden is en dat werkelijk alles bezield is. Het behoort tot de grondbeginselen van het sjamanisme, de Nederlandse sjamaan Astrid Marx kan er begeesterd over vertellen. Maar ja, deze onderwerpen liggen in het algemeen nog wat moeilijk in het westerse denken en het publieke debat.
De laatste tijd groeit de aandacht voor de Woke-ideologie. Woke zijn betekent bewust zijn, weten wat er aan de hand is in de maatschappij. Het is een politieke term, het gaat dan over ongelijke behandeling, man-vrouw verschillen, huidskleur, seksuele geaardheid. Woke wil dat de samenleving inclusiever en diverser wordt. De beweging heeft veel aanhangers en roept ook veel weerstand op. Woke stoelt in feite op het besef dat alles met alles verbonden, dus gelijkwaardig is en dat niets gelijk is. Dat wijst dus op diversiteit en inclusiviteit. Fraai, het sjamanisme als basis van een westerse maatschappelijke beweging.

Alledaagse Wijsheden 

“Kijk, de dood is een gegeven, maar laten we het vooral hebben over dat stukje ervoor. Pak elkaar als familie stevig vast, neem de tijd om terug te blikken, creëer ruimte om afscheid te nemen. Dat helpt niet alleen de stervende, maar ook de nabestaanden in hun rouwproces. Dat gesprek is moeilijk, maar levert zoveel op aan kwaliteit. Daar strijd ik voor.”

Sander Hosson

“There is no death, only a change of words.”

“All things share the same breath – the beast, the tree, the man.
The air shares its spirit with all the life it supports.”

Chief Seattle

De corona crisis is ook een zingevingscrisis vertelt Mattias Desmet, hoogleraar klinische psychologie aan de universiteit van Gent, aan Peter Henk Steenhuis. Deze zienswijzen zijn steeds vaker te beluisteren, ze vragen in feite om als maatschappij een nieuwe weg in te slaan. Afbuigen van het doorgeschoten Verlichtingsdenken, het sterke geloof in de rede, ruimte maken voor de mystiek. Corona werd een verbindend verhaal, samen ertegen strijden, met blikvernauwing als gevolg.
Vragen als ‘wie ben ik?’ of ‘waarom besta ik?’ zijn naar de achtergrond gedreven. Als ze weer tevoor- schijn komen dient de zingevingscrisis zich weer aan. Desmet vindt het terecht dat we niet meer terug willen naar het oude normaal, waarin de wetenschap verantwoordelijk is voor het mechanische wereldbeeld, dat angst en depressiviteit in zijn kielzog heeft. De wereld wordt daarbij gezien als een machine van op elkaar botsende deeltjes die volgens de wetten van de mechanica op elkaar reageren. Ons bewustzijn zou daarbinnen vallen.
Het omgekeerde is het geval: ons bewustzijn zorgt ervoor dat die deeltjes tot stand komen. Daarvan uitgaande besef je dat de werkelijkheid maar beperkt rationeel kenbaar is. Daarmee komt de mystiek weer op de voorgrond te staan, een nieuw authentiek respect voor alles om ons heen. Max Planck, die de rede zo ver mogelijk gevolgd heeft met zijn kwantumtheorie, arriveerde uiteindelijke waar de religie ooit is vertrokken (citaat hieronder).
Desmet: “Op de absolute limiet van ons rationele begrijpen, wordt de mens, het heelal, de werkelijkheid weer met zin geladen.” Wat mij betreft raakt hij de kern. Het wonder wordt naast de dienende taak van de rede weer in ere hersteld. De samenleving zal er baat bij hebben, grotere acceptatie en vertrouwen, minder depressies en angst.

Alledaagse Wijsheden

“Het is geen kwestie dat we het nog niet weten, de kwestie is dat we het nooit zullen weten.”

Werner Heisenberg (kwantumfysicus)

“Ik heb mijn leven aan de wetenschap gegeven en ben tot het besluit gekomen dat er een persoonlijke God is die gans mijn leven in zijn hand heeft.”

Max Planck (Nobelprijswinnaar natuurkunde)

“Ik ben er dankbaar voor dat ik ontdekt heb dat de kern der dingen zich uiteindelijk aan een rationele verklaring onttrekt, dat het zich niet laat herleiden tot categorieën van mijn eigen denken.”

Peter Henk Desmet

De verkiezingbeloftes en mogelijke coalities vliegen ons weer om de oren. Uitgaande van de peilingen zou het kabinet in de huidige samenstelling gewoon kunnen doorgaan, stelt Thijs Broer. Maar het maatschappelijk sentiment is het afgelopen jaar naar links geschoven, dus een grotere regerings- verantwoordelijkheid vanuit die hoek zou ook wel potenties hebben.
Econoom Bas Jacobs bespreekt een aantal gebieden waar vrijwel alle economen het over een wenselijke maatregel eens zijn. Vol onbegrip constateert hij dat je er dan gif op kunt innemen dat de politiek zo’n maatregel niet invoert. Boeiend, enkele voorbeelden. Als niet-econoom ben ik het roerend met de economen eens dat ‘erfenissen’ veel zwaarder belast moeten worden. We willen toch niet de materiële ongelijkheid versterken. Maar ja, het schijnt electoraal suïcidaal te zijn, dus rechtse partijen zwijgen als het graf en linkse partijen doen voorzichtige voorstellen. Alleen D66 pleit onomwonden voor hogere tarieven.
Een ander gebied: de ‘beprijzing van de milieuschade’, de vervuiler laten betalen. Ook al zo vanzelf- sprekend. Hier komen GroenLinks en de partij voor de dieren in de buurt van wat de economen bepleiten. Verder: ‘rekeningrijden’, minder vervuiling, files en ongelukken, wie kan daar tegen zijn? Rechtse partijen dus en de linkerflank durft niet veel.  
Je zou er moedeloos van worden. Maar toch stellen Stéphane Alonso en Marike Stellinga dat er in de verkiezingsprogramma’s meer nadruk ligt op idealisme en ambities. In feite zijn bijna alle partijen naar links geschoven. De publieke sector doet er weer toe, een terugtrekkende overheid en alleen de markt het werk laten doen heeft geleid tot meer ongelijkheid. Grote bedrijven zijn minder populair ten gunste van het midden- en kleinbedrijf. En bovenal, het klimaatbeleid is mainstream geworden. Kijk, dergelijke ontwikkelingen geven deze burger toch weer moed. 

Alledaagse Wijsheden

“Als Mark Rutte erin zou slagen om – na zijn eerdere samenwerking met CDA, PVV, CU, PvdA en D66 – ook nog een coalitie te smeden met GroenLinks, kan Rutte laten zien dat hij in staat is met vrijwel alle partijen te regeren. Zo’n centrumlinks Kabinet zou de kroon kunnen zijn op het werk van de wendbaarste premier die Nederland ooit heeft gehad.”

Thijs Broer

(GroenLinks maakt zich sterk voor kleinere klassen. Vraag: Hoe gaat u dat betalen?)

“Met beleggersbelasting. Op elke transactie moet 0,1 procent belasting worden betaald. Dus voor elke miljoen aan transacties gaat 1000 euro naar het rijk.”

Jesse Klaver

Eind jaren tachtig, druk met onderzoek naar gewenste en ongewenste intimiteiten op het werk, heb ik eens beweerd dat er een knuffelgeneratie op komst is, ook op de werkvloer. Aanraking zou meer kunnen. Zo’n vaart heeft het nog niet gelopen en #metoo heeft het knuffelen onder collega’s ook niet bevorderd. Maar vandaag de dag zou je gaan denken dat een groot deel van de bevolking zwaar knuffelbehoeftig is.
Het wordt een noodzakelijke levensbehoefte genoemd, aanraking geeft het gevoel dat je er mag zijn, het zit in het DNA van onze samenleving. Huidcontact met anderen is zelfs een universele behoefte. Aanraking geeft een gevoel van veiligheid en geborgenheid. Als niet  voldaan wordt aan die behoefte, kan dat leiden tot misdaad en depressiviteit.
Dergelijke theorieën gaan in mijn ogen veel te ver. Zeker als je kinderen die nauwelijks zijn aangeraakt lichamelijk en geestelijk ziek verklaart voor hun verdere leven. Je wil ze trouwens de kost niet geven, de mensen die zonder sociaal huidcontact stevig in de wereld staan. Mensen die een hekel hebben aan min of meer verplichte lichamelijke contacten. Wat ik het meest mis in die verhalen is de vreugde die bewust voelen je kan geven zonder een ander mens aan te raken. Dingen, planten dieren en ook je eigen lichaam doorvoeld aanraken.
Wat dat laatste betreft moest ik wel lachen om het verhaal van de bijna tachtigjarige Marijke Treep die zich normaal suf knuffelt met familieleden. Haar dochter heeft haar voor deze coronatijd zelf-knuffelen geleerd. Je armen over je borst kruisen en met je handen de zijkant van je gezicht strelen. “Doordat je rechterhand je linkerwang aanraakt, denkt je hoofd dat je wordt gestreeld door een ander.” En zo hebben we het toch weer sociaal gemaakt met dank aan het misleide hoofd.

Alledaagse Overdrijvingen

“We hebben vier knuffels per dag nodig om te overleven, acht om te blijven zoals we zijn en twaalf om te groeien.”

Virginia Satir

“En knuffel betekent ‘ik heb je nodig’, een zoen betekent ‘ik hou van jou’ en bellen betekent ik mis je’.”

Sef – Quotes

‘Paus Gelasius riep in 496 14 februari uit tot de dag van de Heilige Valentijn.’ Leuk, die wikiweetjes. Elk heeft tijdperk erna heeft er het zijne omheen bedacht. De wateren van verandering stromen verder, de dag wordt steeds meer gebruikt om ook anderen dan de romantische geliefde of partner van kaart of cadeau te voorzien. Maar liefde is eenheid, niet deelbaar, niet ‘hij/zij wel’, ‘hij/zij niet’. Dat zou je de Valentijnsparadox (slot vorig blog) kunnen noemen.
Nu is natuurlijk niet iedereen het eens met deze mening. Liefdesfilosoof Jan Drost oogst succes met zijn visie dat liefde meer een idee is dan een gevoel, waarbij afhankelijkheid onvermijdelijk is. Hij roept mensen op om in de liefde afhankelijk te zijn, dat zou echte vrijheid zijn. We zijn sowieso afhankelijk van onze medemensen in materieel opzicht. Maar juist de liefde kan geheel zelfstandig beleefd worden, zoals ook de onbeantwoorde liefde. Liefde geven is liefde krijgen wordt wel gezegd. Maar liefde geef je niet, liefde is, je straalt het belangeloos uit.
Drost koppelt de liefde aan het gehecht zijn en daarom is uit elkaar gaan ook zo moeilijk. Liefde is echter geen idee of hechting, liefde is leven, helende en verbindende energie, die planten, dieren, mensen kan bereiken. Liefde heeft geen begin noch een einde, zoals Michael Ruiz en Barbara Emrys constateren, energie heeft geen agenda, liefde ook niet. Daarbij gaat het op medemenselijk niveau om vrijheid. Anne Lindbergh: “Him that I love, I wish to be free — even from me.”
Valentijnsdag lijkt mij bij uitstek het moment om de liefde voor jezelf te bekennen en te vieren. Geen keuzes maken tussen andere mensen, je eigen liefdes- en levenskracht versterken. Als iedereen dat doet, dan wordt het een stralende dag.

Alledaagse Wijsheden

“Wacht niet op de ware; word je eigen ware liefde: omarm jezelf zoals je bent: steun jezelf onvoorwaardelijk. De vreugde en het zelfvertrouwen die dan opbloeien in je hart zijn zo aantrekkelijk voor anderen, dat je niet meer zult twijfelen aan je eigen schoonheid.”

Happinez 

“Innerlijke vrede verkrijg je door echt van jezelf te houden. Dit leer je met vallen en opstaan, stap voor stap. Dit doe je door álles wat je beleeft aan jezelf te bekennen en daar vrede mee te hebben.”

Marieke de Vrij

“Close your eyes. Fall in love. Stay there.”

Rumi

Wij zijn het beste land om gek te worden, meldt HP/De Tijd op de cover. Even dacht ik dat het zou betekenen dat wij hier als geen ander weten hoe we elkaar gek kunnen maken. Maar nee, onze geestelijke gezondheidszorg is rijker en beter toegerust dan waar dan ook. Met Noorwegen en Monaco hebben wij de hoogste psychiaterdichtheid ter wereld, 26 per 100.000 inwoners. En werkt dat goed? Nee, vindt psychiater Damiaan Denys, die in het blad zijn zegje mocht doen. Zie voor de achtergronden van dit ontkennende antwoord m’n blog van 31 augustus 2019.
Als we wat efficiënter omgaan met de geestelijke klachten die zich aandienen, kunnen  de opbrengst wellicht gebruiken voor de preventie van lichamelijke ziekten. Dat zouden althand de bestuursvoorzitter van drie grote zorgverzekeraars (Zilveren Kruis, Menzis en CZ) wel willen, vertellen ze aan Michiel van der Geest. In de zorg gaat het overgrote deel van de 100 miljard euro naar de medische molen, de aandacht voor gezondheid en preventie komt er bekaaid vanaf. Ja, en dan vallen begrippen als overgewicht, welzijnscoach, meer bewegen, suikertaks, schuldenbegeleiding en wordt er geworsteld met de (on)mogelijkheden van dwingende gedragsregels.
Het zijn meer de concrete, materiële maatregelen, de gesprekspartners branden hun handen niet aan het gebrek aan zingeving, verbondenheid. Die liggen ook aan de basis van de run op psychologen en psychiaters. De betekenis van liefde en de onwerkelijke verwachtingen die eraan gekoppeld worden blijven buiten beeld. Denys spreekt over de kwetsbaarheidsparadox we zijn veel gelukkiger en veel depressiever dan in arme landen. Wat de liefde betreft, herken ik wel een Valentijnsparadox. Maar daarover later meer, de goede man staat alweer voor de deur.

Alledaagse Wijsheden

“Maak formeel alle zorgpartijen verantwoordelijk: zorgverzekeraars, gemeenten, zorginstellingen, GGD’s, zorgkantoren, geef ze een gezondheidsplicht. Die partijen moeten dan per regio concrete afspraken maken welke maatregelen het meest noodzakelijk zijn. In de ene regio gaat het om eenzaamheid onder ouderen terugdringen, in de andere om het percentage kinderen met overgewicht naar beneden te brengen met behulp van een sportvereniging.”

Georgette Fijneman (bestuursvoorzitter Zilveren Kruis) 

“Het veld van het bewustzijn van liefde is er altijd. De enige vraag is: sluiten wij aan?” 

Hannah Cuppen

De natuur doet met haar sneeuwstunt ook een flinke duit in het lock-downzakje. Niet vaak heb ik op een doordeweekse dag zo weinig auto’s op de weg gezien. Er zijn ook beduidend minder wandelaars en als ze er zijn, lopen ze behoedzaam en vaak met de hond. Fietsers hebben er helemaal de brui aan gegeven, voor zover ik kan zien op een vrij druk punt in de stad. De natuur toont haar macht zonder dwingende regels van bovenaf te geven. En van complotdenkers heeft ze ook geen last, iedereen houdt er op de eigen manier rekening mee.
En zo helpt de natuur ons om stiller te gaan leven. In dit tijdperk van onophoudelijk haastige indrukken en informatie kan dat een zege zijn. Wetenschappers hebben zelfsvastgesteld dat we de afgelopen twee decennia aantoonbaar sneller zijn gaan praten, meldt de Zweedse schrijver Tomas Sjödin. Volgens hem zijn rust en stilte altijd een optie. Met een jong gezin heb je er wellicht meer fantasie en discipline voor nodig, maar mogelijk is het wel. Het ultieme recept ervoor is regelmaat die voor iedereen anders kan zijn.
Luister naar de natuurgeluiden om je heen. Sjödin (behalve schrijver ook voorganger in de kerk): “Wacht totdat je de fluisteringen van God kunt horen – God schreeuwt zelden, als je het mij vraagt, maar spreekt zachtjes.” Atheïsten mogen wel oppassen, straks vallen ze van hun geloof af. Momenteel lees ik het boek ‘Het lichtje in de verte’ van de Italiaanse schrijver Antonio Moresco. Zijn hoofdpersoon woont alleen in een gehucht, redelijk ver af van het dorp waar hij een keer per week boodschappen doet. Zijn zelfverkozen eenzaamheid en communicatie met de natuur worden mooi beschreven, je voelt de onderlinge verbondenheid.

Alledaagse Wijsheden

“Libelle
Twee grote gekleurde doorzichtige vleugels, sidderend en bevend, dat ben jij.
En zo gevleugeld ben je, dat boven stil water en grazige weiden alleen je vleugels te zien zijn, doorschijnend glanzend vloeipapier.
Soms hang je in de lucht, gewichtloos en ongrijpbaar, jij, fijngevleugelde.”

Raffaele La Capria

“Alleen ’s nachts, in het maanlicht, begrijp je echt wat bomen zijn, deze zuilen van hout en schuim die zich naar de lege ruimte van de hemel uitstrekken.”

Antonio Moresco

“Als de natuur op is, hebben we dan nog wat aan onze economie?”

Loesje

Vertrouwen blijft een fundamenteel begrip, zowel op persoonlijk als op maatschappelijk niveau. We startten de pandemie met een stijgend vertrouwen in anderen en in de politiek. De situatie  was onzeker, onbekend, vertrouwen helpt je ermee om te gaan. Naarmate de gewenning vorderde namen het vertrouwen af. Het valt niet te ontkennen dat we momenteel gebaat zouden zijn bij wat meer vertrouwen, minder wantrouwen en polarisatie.
Het onderwerp heeft begrijpelijkerwijs ruime aandacht in wetenschappelijk onderzoek en media. Journaliste Wendelmoet Boersema laat filosofe Marthe Nussbaum aan het woord. Volgens haar is vertrouwen jezelf openstellen met de mogelijkheid beschaamd te worden. Een goed leven leiden als mens vereist vertrouwen in het onzekere en bereidheid om je over te geven, ook als dat schadelijke gevolgen kan hebben.
Ik begrijp haar standpunt, maar ze heeft het dan wel over voorwaardelijk vertrouwen. Als dat ‘beschaamd’ wordt is het vanwege de voorwaarden, eisen die je eraan hebt gesteld en die niet stroken met de werkelijkheid. Een soort oppervlakte vertrouwen. In de fundamenten is er ook nog zoiets een onvoorwaardelijk vertrouwen, een vertrouwen voorbij begrippen als ‘schadelijk’ en ‘beschaamd worden’. Het is een ‘blind’ vertrouwen waarachter innerlijke zekerheid schuil gaat.
Journaliste  Rianne Oosterom interviewt psychoanalyticus Paul Verhaeghe die vertrouwen fundamenteel een relationeel concept vindt, het bestaat in relatie tot de ander. Dat kan je geliefde zijn, je manager of abstracter overheden, instituten. De kop van haar stuk is: “Gelukkig is de mens die vertrouwt”. Maar dat kan niet alleen op basis van het relationele, daar is meer innerlijk werk voor nodig. Het is trouwens de vraag of je dat onvoorwaardelijk vertrouwen ten volle kunt bereiken. Misschien de groten der aarde, met een onvoorwaardelijk liefde voor alles en iedereen.

Alledaagse Wijsheden

“Je vertrouwen werd geschonden en de tijd heelde lang niet alle wonden.
Maar jij ging verder op je pad en zag dat ook daar een les in zat.”

“Ogen spraken krachtig. Handen gaven rust.
Woorden ware eerlijk. Een hart vol levenslust.
Maar de allermooiste sterren. Ook die moeten soms gaan.
Te groot voor dit leven. Door naar een nieuw bestaan.

Lief Leven 

Komisch, die kop boven het essay van Maarten Huygen: ‘De man heeft wel degelijk nut’. Dan wil je wel gaan lezen, alhoewel ik zelf al wel inzie waarom de man nut zou hebben. Het wordt helder als je niet over ‘de man’ spreekt, maar over ‘het mannelijke’. Dat is gericht op het ik, de prestatie en het denken, de ratio. Erg nodig voor een goed draaiende samenleving. Het vrouwelijk, de tegenhanger, vertegenwoordigt het wij, de relatie, het voelen de intuïtie. Eveneens onmisbaar. Daar het mannelijk vooralsnog meer bij mannen wordt aangetroffen, is die kop domweg waar. Zo leren wij van elkaar, op weg naar het androgyne.
Huygen stelt dat elk tijdperk zijn eigen mannelijkheid heeft. Ten diepste is het niet waar, uitgaande van het bovenstaande. Maar het klopt natuurlijk dat elk tijdperk een andere invulling geeft aan deze oer- principes van yin en yang. Boeiend is zijn uitleg van wat een eeuw geleden ridderlijk gedrag heet nu welwillend seksisme wordt genoemd. Voorbeeld van ‘mannelijke ridderlijkheid’ versus ‘geïndividuali- seerd eigenbelang’ schetst hij aan de hand van het gekapseisde cruisepaleis Costo Concordia. Meer vrouwen dan mannen zijn omgekomen bij deze ramp. Zelfs kapitein Scettino wist niet hoe snel hij zijn hachje moest redden. Vergelijken we dit met de scheepsramp van de Titanic een eeuw geleden, dan blijkt dat er toen een veel groter percentage mannen dan vrouwen is overleden vanwege de mores van die tijd. Vrouwen en kinderen (de zwakkeren) het eerst beschermen.
Huygen memoreert dat nog steeds, als vrouwen de vrijheid krijgen, zij andere keuzes maken dan mannen, minder bèta en techniek, meer de zorg en dienstverlening. In de wetenschap wordt het de gendergelijkheidsparadox genoemd. Een vreemd begrip, want het gaat niet om gelijkheid, maar om gelijkwaardigheid. Daar moet aan gewerkt worden.

Alledaagse wijsheden 

“De vijand is geen man. De vijand is het concept van het patriarchaat, het concept van het patriarchaat als de manier om de wereld te besturen of dingen te doen.”

Toni Morrison

“Op subtiele manier leven we vaak nog steeds in een patriarchaat, maar als je naar onze wetten kijkt, zijn we ervan af. Het heeft allemaal wel belachelijk lang geduurd.”

Carel van Schaik

Hij schrijft als een tierelier en schuwt emoties niet, een welkome afwisseling in een krant als NRC-Handelsblad. Schrijver en journalist Arjen van Veelen pakt ditmaal de avondklok aan. Hij verbaast zich over zijn eigen woede, want boos is hij écht wel. Het hele land is in één klap veranderd in een cellen- complex, je bent fout door louter buiten te zijn. “Blijf met je grijpgrage vingers van mijn vrijheid af stelletje falers in Den Haag. Ga eerst eens fatsoenlijk vaccineren...” We worden in zijn ogen de facto geregeerd door medici en virologen. Wie vragen stelt bij de decreten van die mediocratie wordt al gauw naar het kamp der gekken verwezen. 
Ik ben het lang niet met alles eens, beter: ik kan niet alles meevoelen, maar dat geeft niet bij iemand die schrijft als een tierelier. Moeite heb ik wel met de nogal strikte scheidslijn tussen wij weldenkenden, beschaafden tegenover zij gekken, idioten. De eerstgenoemden tonen volgens hem te weinig burgerlijke moed. Nou, hij toont die wel met dit stuk in de NRC, ik kan niet wachten op de stapels ingezonden brieven komende week.
We leven van dag tot dag, zijn gestopt met plannen, zelfs de voorpret stellen we uit. Van Veelen beschrijft dit als een rampscenario. Maar dan zou hij toch een het boek van Eckhart Tolle ‘De Kracht van het NU’ eens moeten lezen, om ook de leerzame kanten ervan te ervaren. Wat die ‘verschrikkelijke relschoppers’ (citaat hieronder) betreft, een groot deel bestond uit tieners, jonge twintigers, meelopers voor wie het volstrekt uit de hand gelopen kattekwaad was. Velen hebben spijt als haren op hun hoofd. Denk ook aan het gedrag van ‘weldenkende’, ‘beschaafde’ corpssstudenten in de groentijd. Een overdaad aan testosteron kan slecht uitpakken.

Alledaagse Wijsheden

”Waren wij beschaafden maar eerder boos geweest. Hadden wij het maar eerder gezien. Misschien was een deel van het probleem dat bij ons beschaafde mensen, één kapotte stationspiano al gauw meer woede opwekte dan het jarenlang uithollen van de verzorgingsstaat. Die relschoppers waren verschrikkelijk, maar ze waren de oogst van wat wijzelf de afgelopen jaren hadden laten lopen. Wat te doen met al die woede?”

“De ochtend na de rampnacht zag ik op de Beijerlandselaan vrijwilligers van de naburige moskee winkeliers helpen bij het opruimen van de puinzooi. Van alle raadsels van deze tijd leek dat me voorlopig de allerbeste oplossing: ga de straat op om iets goeds te doen.”

Arjen van Veelen

“Nu kunnen ze niet meer om ons heen” zei een van de betogers in het Capitool. Vrolijk vervolgde hij zijn pad van vernielingen. “Nu moeten ze wel naar ons luisteren” zei een relschopper in Den Bosch. Ja, luisteren deden ‘ze’, echter niet om eisen in te willigen, maar in de rechtbank. Niet zelden betreft het kortstondig luisteren, ook wel snelrecht genoemd. ‘Ze’ en ‘We’, vijanden en helden, worden gekenmerkt door opruiing, vernielingen en keiharde actie tegen de politie aan de ene kant versus snoeiharde straffen aan de andere kant.
We zijn in het geseculariseerde Westen niet erg bedreven in de kunst van niet-doen, niet iets onder- nemen dat indruist tegen de natuurlijke processen. Taoïsme kenner Jan De Meyer vertelt hierover (citaat hieronder). Doen is de nieuwe zingeving bij gebrek aan betere. Je ziet het ook bij het gehannes rond de vaccins. We moeten zo snel mogelijk alles voor zijn, we willen licht in de tunnel zien. Boosheid alom als AstraZenica zijn beloftes niet nakomt. Het wemelt van acties en emoties, verwijten over en weer. Een spontane orde kan zich niet ontvouwen.
Doen, werken, produceren zijn in de economie de mantra’s. Als er gesproken wordt over arbeidstijd- verkorting, tegengaan van burn-outs, gebeurt dat om meer te kunnen produceren. Econoom Koen Haegens spreekt over het evangelie van de rusteconomie, meer voor elkaar krijgen in minder tijd. Wat je ook doet, de boodschap is steecast: “Relax! Zodat je daarna extra hard kan knallen.” Onlangs constateerde hij dat het ene na het andere economische taboe afgelopen coronajaar gesneuveld is, maar het taboe op niets doen staat nog recht overeind (citaat hieronder).
Ik zeg niet dat we allemaal Taoïsten moeten worden, maar wat meer vertrouwen in de natuurlijke orde, waar ook de dood bij hoort, zou ons toch wel sieren.

Alledaagse Wijsheden 

“Het wu of ‘niet’: je moet niet storend ingrijpen in de natuurlijke gang der zaken. Politiek gezien vertaalt deze opvatting zich in de aanwijzing aan de vorst om zich zo min mogelijk te bemoeien met het leven van zijn onderdanen. Op die manier is iedereen in staat om zijn ‘natuurlijkheid of ziran te verwezenlijken. Dit Chinese begrip, dat je letterlijk kunt vertalen als ‘uit-zichzelf-zo’ slaat trouwens ook op de natuur.
Je kunt het denken van de taoïsten als een utopie opvatten: ze vertrouwen erop dat er zich een spontane orde manifesteert als iedereen vanuit spontaniteit handelt. Vandaar ook dat er in de Dao-dejing staat: “Als niet-doen wordt gedaan, blijft niets ongedaan.’ Concreet betekent dit dat de mens wordt uitgenodigd om het ‘niet-doen’ en de ‘natuurlijkheid’ in zijn of haar leven te belichamen.”

Jan De Meyer 

“Het grootste economische taboe staat nog recht overeind: écht niks doen. Luieren zonder doel of nut. En dan niet om op te laden voor het werk, pas na het pensioen of stiekem, zoals nu gebeurt, maar openlijk ervoor uitkomen. Dat is misschien nog wel radicaler dan een vierdaagse werkweek. Wie durft?”

Koen Haegens

“Zou jij voor liefde kiezen als je weet hoe het afloopt?” Deze uitdagende vraag prijkt op de cover van de roman van Holly Miller: ‘Een glimp van jou’. Spiritueel gezien kies je natuurlijk altijd voor liefde in de ware zin van het woord, maar hier wordt duidelijk gedoeld op de romantische liefde voor een medemens (door de Fransen ook wel aangeduid als ‘egoïsme à deux’). Als je dat even goed op je laat inwerken, zal het antwoord al gauw ‘nee!’ zijn. Het zou het onverwachte van het leven wegnemen, de essentie om je aan nieuwe omstandigheden aan te passen en daarvan te leren. Je kunt niet meer voluit leven en ervaren.
Daar tegenover staat dat we vaak naarstig op zoek zijn naar zekerheden, schrikken van onwelgevallige veranderingen. De reactie op de pandemie en het maatregelenpakket is daar een krachtig voorbeeld van. Dus is er in artikelen op het moment ruime aandacht voor ‘de kunst van veranderen’. Anne Wesseling schrijft erover. De kunst je te laten meevoeren door de stroom, terwijl je tóch aan het roer zit. Nog beter denk ik, om vooral je ziel aan het roer te zetten en je ego wat te temperen. Dat houdt angsten op afstand en heeft het grootste leereffect.
Wesseling raad aan om vriendelijk voor jezelf te zijn en als je zélf wilt veranderen, kost dat tijd. Besef wel, alles verandert ook dit gaat voorbij. À propos, een van de twee hoofdpersonen in Miller’s boek lijdt aan voorspellende dromen. Ze gaan steeds over mensen die hem dierbaar zijn en komen vlekkeloos uit. Hij durft nauwelijks meer te slapen. Het ontwrichtende van die voorkennis is voelbaar. Hoe zijn liefdes- geschiedenis afloopt, weet ik nog niet, nog een half boek te gaan. 

Alledaagse Wijsheden

“Ieder van ons is een draaikolk in het getij van het bestaan.”

Alan Watts

“Toch is er één ding waar we liever omheen bewegen: verandering is vergankelijkheid. Alles is vergankelijk, alles gaat voorbij en over honderd jaar zijn er allemaal nieuwe mensen. Dat de wereld voortdurend verandert, noemt Alan Watts als een van de fundamentele thema’s van het boeddhisme.” (...) In elk geval weet je: alles verandert. Dat is zoals het gaat. Eigenlijk is dat wel, soort van, oké.”

Anne Wesseling

Bij zijn inauguratie als president van de VS heeft Joe Biden beloofd zo snel mogelijk de Amerikaanse troepen uit Washington terug te trekken. Daar dienen nu zo’n 25.000 militairen, een doorn in het oog van de lokale bevolking. Biden wil schoon schip maken met deze erfenis van zijn voorganger, ervan uitgaande dat een ruime meerderheid van de Amerikanen ook vindt dat het leger daar niets te zoeken heeft. De Republikeinse leider Mitch McConnell vindt dat Biden de VS in gevaar brengt met dit besluit. “Onze militairen zijn daar niet voor niets. Zij beschermen ons land tegen de grootste bedreiging van dit moment. Het is een enorm risico om ze weg te halen.”
Ik kan me kostelijk vermaken met dit soort humor van de Speld (Speld.nl), in dit geval geschreven
door Rudolf Julius. Sowieso vond ik het gisteren een vrolijk stemmende dag. Joe Biden, tegenpool van Donald Trump, had een speech die klonk als een klok, helend en verhelderend. De Democraten jubelen al, nu niet alleen de president uit hun gelederen komt, maar ze ook het Huis van Afgevaardigden en de Senaat in handen hebben. Michael Persson somt punten van het progressieve verlanglijstje op: Nationaal ziekenfonds! Green New Deal! Herstel van de democratie! Immigratiehervorming! Hoger minimum loon! Gratis universiteiten! Ik neem aan dat afschaffing van het vrije wapenbezit ook op het lijstje staat.
Journalist Steven De Foer vermeldde nog een andere poging om de eenheid en behoefte aan samen- werking te benadrukken. Die zat in de kleur van de kleren. De Bushes droegen blauw (kleur van de Democraten) en de Obama’s droegen rood (kleur van de Republikeinen). Wat mijn dag natuurlijk ook opvrolijkte was het stralende enthousiasme van de zeer capabele vicepresident Kamala Harris. Zij was de vrolijkheid zelve, volgens kenners heeft ze een winning smile.

Alledaagse Wijsheden 

“Politiek hoeft niet altijd een brandend vuur te zijn. Niet ieder meningsverschil hoeft tot een oorlogsverklaring te leiden. Laten we ophouden met ­deze un-civil war, die rood tegen blauw opzet, stad tegen platteland, conservatief tegen progressief. ­Laten we trachten af en toe even in ­andermans schoenen te staan.”

Joe Biden 

“De tegenstelling tussen Team Biden en Team Trump is opmerkelijk. Waar Donald Trump vooral succesvolle, witte ondernemers en miljonairs in zijn kabinet opnam ('Mensen die hebben laten zien dat ze geld kunnen verdienen') daar komt Joe Biden nu met het meest diverse kabinet ooit. Nooit waren er in Washington zoveel sleutelposities weggelegd voor vrouwen, minderheden en veertigers.”

Bob van Huët

Terwijl een goeroe natuurlijk gewoon een geestelijk leider of leermeester is, heeft het in onze westerse geseculariseerde wereld toch ook een bijsmaak. Kunstenaar en helderziende Janosh vermeldt duidelijk dat hij geen goeroe is, omdat hij mensen niet afhankelijk wil maken. Hij wil ze slechts een spiegel voorhouden. Ziener Lars Muhl raad je aan om als je denkt dat je een goeroe nodig hebt je af te vragen waaróm je dat denkt.  Is het soms het afschuiven van verantwoordelijkheid? Kamagurka: “Een wijs man zoekt het in zichzelf, de dwaas zoekt het in de wijze man.”
Een lichte bijsmaak valt ook te beluisteren in de woorden van journalist Haaron All: “Zelfs goeroes zitten soms even niet lekker in hun vel.” Hij heeft contact met een nieuwe ster aan het goeroe firmament. Het betreft de monnik (wel getrouwd) Jay Shetty (33), die meldt dat hij verkouden en moe is, maar gelukkig geen corona heeft. De succesvolste goeroes zijn vandaag de dag geen tv-dominees meer, maar digitale strategen. Shetty heeft tientallen miljoenen volgers op sociale media die zijn vele video’s over zingeving ruim zeven miljard keer bekeken.
Ik stuit op de foto van een vrolijk lachende Shetty, prettige positieve energie. Kritisch is hij ook. De uitspraak naast de foto: “We are meant to love people and use things, but today we use people and love things.” Wat erg algemeen gesteld, maar ach, dat houd je op de grond. Zijn succes hangt ook samen met de redelijk positieve kijk op het Boeddhisme in het Westen. Boeddha roept geen weerstand op, meldt historicus Casper Luckerhof. Meditatie en mindfulness worden in het algemeen ongevaarlijk gevonden. Van de grote leiders in religies, zoals Jezus en Mohammed, wint Boeddha glorieus op het punt van toegankelijkheid. De vele Boeddhabeeldjes in huizen en tuinen spreken boekdelen.

Alledaagse Wijsheden

“Het gemak waarmee ik destijds de Boeddha heb omarmd en Jezus niet, snap ik heel goed: de Boeddha heeft een hoog knuffelgehalte en Jezus totaal niet. Hij hangt aan het kruis, het is geen lekker beeld waarbij je denkt: daar word ik lid van.”

Inez van Oord

“Everything will happen for you all of a sudden and you will be thankful you didn’t give up. Blessings are coming. Believe that.” 

“When nobody else celebrates you, learn to celebrate yourself. When nobody else compliments you, then compliment yourself. It’s not up to other people to keep you encouraged. It’s up to you. Encouragement should come from the inside.” 

Jay Shetty 

‘Married at first sight’, elkaar op het eerste gezicht het jawoord geven, ik schreef er eerder over (4/3/'16). Drie wetenschappers zoeken naar een perfecte match tussen man en vrouw. Ondoenlijk, beargumenteerde ik. Psycholoog Vittorio Busato nam het tv-programma nu onder de loep. Zijn oordeel was: onethisch, zo experienteer je niet met mensen, ondeugdelijk onderzoek. Wat deze drie deskundigen doen vindt Busato ronduit vals, het druist in tegen de wetenschappelijke integriteit, ze ondermijnen het vertrouwen in de wetenschap. Come on, het is tv-pret, iedereen snapt dat zulke matches negen op de tien keer op niets uitlopen. Weer een ‘dominee’ die de wetenschap heilig heeft verklaard.
Nee, dan psycholoog André Doorlag, hij constateert goed onderbouwd dat Premier Mark Rutte een geliefde heeft. En dat zijn wij, het Nederlandse volk. Hij maakt duidelijk waarom Rutte zoveel goodwill heeft. Rutte is onze grote verleider. Hij sluist ermee zonder scheuren door alle zware dossiers heen, met de toeslagenaffaire als summum. Waar anderen vallen (Lodewijk Asscher) of hard worden aangepakt (Ferd Grapperhaus) gaat Rutte, zonodig schuld bekennend, met een glimlach door. Nu, na de val van het kabinet, demissionair en als lijsttrekker van de VVD.
Het is geen spelletje, die charmante verleidingskunst zit in zijn karakter. De kracht is dat hij zijn geliefde zich bijzonder laat voelen. Wij Nederlanders zijn 'een tof volk'. Bij protesten gaat hij praten met groepjes boeren, gele hesjes, toeslag gedupeerden, etc. Hij is ‘gewoner dan gewoon’, inclusief humor, zelfspot en metaforen. Zijn probleem op dit moment is dat zijn geliefde zich niet aan de corona regels houdt. Maar het is ook een uitdaging voor hem, “voor een verleider is de lol eraf als hij het slachtoffer volledig in zijn macht heeft”.
Zo’n psychologische analyse maakt gedrag inzichtelijk, zonder een aureool boven de wetenschap te hangen. Dat mag ik wel.

Alledaagse Wijsheden 

“Inmiddels is de wetenschap de gevangene van de wetenschappelijke methode geworden en van haar obsessie met metingen.”

Matthew Mckay 

“Het gevaar is wel dat het verleidingsspel op den duur begint te vervelen, of wordt doorzien, en zijn geliefde daardoor op hem uitgekeken raakt. Verleiders hebben daar een antenne voor en zullen altijd proberen dat moment voor te zijn. Voor Mark Rutte wacht er dan een nieuwe geliefde: de godin Europa.”

André Doorlag

Fokke & Sukke zitten in keurig pak als leidinggevenden achter het bureau. Tegenover hen staat een brave, wat schlemielige werknemer. Agressief wijzen ze naar de man en schreeuwen:
(Fokke) VERDOMME DE VRIES!! (Sukke) GA IN JE KRACHT STAAN!! In principe een nuttige boodschap (met deze aanpak bereik je natuurlijk mooi het tegendeel), maar hoe gaat een mens in zijn kracht staan? Volgens wikipedia houdt ‘In je kracht staan’ in dat je de dingen doet die bij je passen, die je kunt en waar je in gelooft, kortom dat je 'congruent' bent. Ook dat je vrede hebt met jezelf, of het nu gaat om dingen die je bereikt of om mislukkingen.
Dat betekent voor velen een heel proces van zelfonderzoek. Angsten moeten overwonnen worden, niet door ze weg te duwen, maar door ze te erkennen, door ze bewust te voelen en te accepteren. Dan kunnen ze losgelaten worden. Conditioneringen en negatieve verwachtingen blokkeren de creativiteit
en vernieuwingen. De ‘congruentie’ waar wikipedia het over heeft, betekent in feite ook dat je innerlijk harmonieus verbonden bent met universele krachten. Het is niet aannemelijk dat meneer de Vries dat in een handomdraai voor elkaar zal krijgen.
Een verbindende kracht is kunnen genieten, ook in moeilijke omstandigheden. Het is een uitdrukking van liefde. Coach en schrijver Joris Vincken verstaat onder liefde ‘het laten zingen van ons hart’ (citaat hieronder). Zowel in je kracht staan als je hart laten zingen kunnen we in deze corona- en lockdowntijd goed gebruiken. Natuurlijk zijn er hinderpalen, moeilijke momenten, trieste gebeurtenissen, maar daar hoeft geen negativiteit aan te pas te komen. Ook dan kan het hart zingen. Oefening baart kunst.

Alledaagse Wijsheden

“Hoe wijder onze blik, hoe geringer zijn onze zorgen in het leven.” 

Inayat Khan 

“Liefde is het laten zingen van ons hart, werkelijk ‘ja’ durven zeggen tegen het leven, zowel het leven om ons heen als het leven  dat wij zijn. (...) Het wonderlijke is dat we onze eigen liefde nooit echt kunnen zien, omdat we het zijn.”

Joris Vincken

Die arme Halbe Zijlstra, hij jokte een keer over zijn bezoek aan het Kremlin en kon opstappen als nieuwbakken minister van Buitenlandse Zaken. Nee, dan Donald Trump, al liegend baande hij zich een weg naar het presidentschap van Amerika en ging daar als president bedreven mee door. Opzienbarend was zijn start, vrolijk installeerde hij zijn halve familie op hooggeplaatste functies om hem heen. Ik heb daar geen hanen naar horen kraaien. Waar blijft de controle op de macht?
Bij elke nieuwe zeer ongebruikelijke handelwijze ben je weer verrast. Mensen ontslaan via Twitter, hoe bedenk je het. En doodleuk ver voor de verkiezingen zeggen dat je de uitslag niet accepteert als je verloren hebt. Al dit soort bizarre acties zijn nu dus geculmineerd in een ‘carnaval met dodelijke afloop’ (Pieter Jan Hagens), het gewelddadig binnendringen in het Capitool. Het grenzeloze gevolg van het ontbreken van grenzen aan Trumps gedrag.
Volgens de Russische senator Konstantin Kosachev is het feest van de democratie hiermee definitief gesloten. Nee, zulk gedrag is juist een gebrek aan echte democratie, dat kan verbeterd worden. Het ziet ernaar uit dat 6/1 mogelijkheden zijn gecreëerd voor een opener, meer inclusieve democratie, gericht op vrijheid die anderen niet schaadt. Het gros van de Amerikanen is namelijk zwaar geschokt, een goede voedingsbodem voor vernieuwing.
De Republikeinse partij is verdeeld, ook een groot deel van haar leden en aanhangers veroordelen de ‘coupe’. Bovendien liggen meningen binnen de partij ver uit elkaar. Dat geldt trouwens ook voor de Democraten. Een meer partijen stelsel waarbij moet worden samengewerkt kan de polarisatie en het ‘vijandgevoel’ verminderen. Volkskrant correspondent voor de Verenigde Staten Michael Persson noemt Amerika een ontwikkelingsland, oftewel een land in ontwikkeling (citaten hieronder). Ik heb het optimistische gevoel dat verbinder bij uitstek Joe Biden goed kan bijdragen aan deze ontwikkeling.

Alledaagse Wijsheden

“Het Amerikaanse systeem, met de beste bedoelingen twee eeuwen geleden tien jaar na de onafhankelijkheid in een paar maanden bedacht, heeft fundamentele weeffouten die ertoe leiden dat, in heel veel opzichten, een minderheid de macht over een meerderheid kan hebben.”

“Amerika wordt vaak een ‘experiment’ genoemd, iets waarmee George Washington is begonnen. Dat veronderstelt dat het wel eens misgaat. Waarna dat wordt verholpen. De afgelopen eeuwen leidde dat tot meer democratie, bijvoorbeeld de grote wetten waarmee zwarte Amerikanen in de jaren zestig eindelijk dezelfde rechten kregen als witte Amerikanen. Maar nog steeds is deze wereld in veel opzichten een ontwikkelingsland – een land in ontwikkeling. Dat is wie ze zijn. De vraag is of ze dat kunnen repareren.”

Michael Perssen

De afvalmaand is weer begonnen, dus diëten staan weer volop in de belangstelling. De Belgische journalist Marc Van Springel spreekt erover met voedingsdeskundige Patrick Mullie. Van het ‘hippe paleodieet’ had ik nog niet eerder gehoord, eten zoals de jagers-verzamelaars in de oertijd deden. Ons lichaam zou niet gewend zijn aan al die nieuwigheden door landbouw en industrie. Dus beperk je tot groenten, noten, zaden, vis, eieren, vlees van grazende dieren. Aardappelen, melkproducten, pasta, granen, tomaten, enz. zijn allemaal van latere tijd, dus taboe.
Koolhydraatarme diëten zijn er in overvloed, zoals Montignac en South-Beach. Een extreme versie ervan is het ketodieet, maximaal 60 gram koolhydraten per dag. Ga dus maar olijfolie drinken en vette vis eten. Het proteïnedieet is een broertje van keto, maar in plaats van vetten moet je veel eiwitten eten. Ook in zakjes verkrijgbaar. Ten slotte komt het periodiek vasten aan bod. Vijf dagen gewoon eten en twee dagen heel weinig. Een andere vorm: elke dag het eten nuttige binnen een tijdspanne van acht uur. Scheelt een hoop snacks en ook alcohol.
De minpunten van elk dieet worden uitvoerig besproken, zoals tekorten aan magnesium, calcium, gevaar voor hart- en vaatziektes. Onderkend wordt dat één dieet voor iedereen niet werkt, we hebben allemaal andere genen, per persoon een dieet opstellen. Met dit al werkt het lichaam louter als een machine, de rol van de psyche blijft buiten beeld. Hoe sta je als mens in deze jachtige wereld, hoe belangrijk is voor jou het schoonheidsideaal, hoe reageer je op reacties uit je omgeving, waarop is je innelijke (on)rust gebaseerd?
Voor het bereiken van het gewenste gewicht is meer nodig dan alleen mechanische samenhangen.
Door het grotendeels ontbreken van de invloed van de geest, doen er weinig feiten en veel fabels over afvallen de ronde.

Alledaagse Wijsheden

“Voornemens ­– Toen na drie dagen de chocola naar me begon te knipogen, gaf ik het maar op.”

Loesje 

“Ik probeer dingen te vermijden die me dik maken... Zoals... spiegels... weegschalen... camera’s.”

Food Quotes

“Als je honderd kilo weegt op aarde, dan weeg je 38 kilo op mars. Je bent dus niet te dik, je bent op de verkeerde planeet.”

True Quotes

‘Omdenken’ begint het nieuwe jaar met de mededeling dat het nooit te laat is om een gelukkig 2020 te hebben gehad. Dat is waar, het is maar wat je minder gewicht en extra glans geeft. Op zich wel een kunst om dat op korte termijn grondig te doen. Je kunt ook naar de toekomst kijken en dat doet Wilma de Rek in haar aanstekelijke verhaal ‘Verheug je en je zult gelukkig zijn’.
Haar uitgangspunt is dat niemand zich verheugt op januari, maar iedereen verheugt zich ín januari. In december ga je niet zwijmelen bij de gedachte dat het straks eindelijk januari is. Maar als het zover is heb je de ruimte om uit te zien naar wat er allemaal komen gaat. Januari is de verheugmaand bij uitstek volgens De Rek. En nu helemaal, nu de toekomst alles goed moet maken. De kunst van verheugen zou ons in het bloed zitten, we gaan er het hele jaar mee door.
Toch wil ik bij dit denken over verleden en toekomst ook graag even een lans breken voor het bewust ervaren van ‘het nu’. Bekend natuurlijk, Eckhart Tolle schreef er dikke boeken over. Hoe sterker het verheugen, hoe groter de kans op teleurstellingen. Juist het echte genieten, de diepe, rustgevende verbondenheid, kun je in het moment ervaren. Velen hebben het in 2020 beleefd. En als je zoals De Rek spreekt over ‘dat vervelende, agendaloze kutjaar’, dan is de aanbeveling van ‘Omdenken’ wel op zijn plaats.
Filosoof Ken Wilber heeft een uitgesproken mening erover. Juist omdat we een toekomst eisen, leven we elk moment vol verwachting en met onvervulde wensen. We beleven elk moment in het voorbijgaan.

Alledaagse Wijsheden

“Onze hele cultuur komt voort uit pure verheuging; alles wat je om je heen ziet is ooit begonnen in een mensenhoofd, als wild plan, als goed idee, als verzonnen beeld.”

Wilma de Rek

“Streef niet naar geluk. Als je dat doet, vind je het niet, want streven is de antithese van geluk.”

Eckhart Tolle 

Eind december: “Wat ik de mensen wil meegeven voor komend jaar? Dat we een plicht hebben tot optimisme. Zo komen mooie dingen in het leven tot stand.”

Hugo de Jonge